پرونده ویژه؛ خانه‌های تاریخی / فرهنگیان _ ۱۹

شش دانگ این خانه به نام نابغه علمی جهان است | فرزند خلف معزالسلطنه و گوهرشاد

خانه تاریخی دکتر حسابی بنایی سه‌طبقه است که طبقه اول آن برای سکونت در نظر گرفته شده، طبقه دوم آن کتابخانه و فضایی مختص مطالعه است و طبقه سوم آن کارگاه و آزمایشگاه دکتر حسابی بوده است.

همشهری آنلاین - مریم قاسمی : جالب است بدانید در طول ۴۰ سال اقامت دکتر حسابی در این خانه، جلساتی با موضوعات متفاوت در اتاق پذیرایی خانه برگزار می‌شد. شرکت‌کنندگان در این جلسات افراد نامداری مانند آیت‌الله مطهری، علامه جعفری، فریدون مشیری، دکتر قریب و دیگران بوده‌اند. تماشایی‌ترین بخش خانه شاید اتاق هفت‌سین و بنفشه باشد که نقاشی‌های زیبایی از ماتاویف روسی در آن به چشم می‌خورد. در موزه دکتر حسابی می‌توانید هر کتاب و وسیله‌ای را که او در طول زندگی خود استفاده می‌کرد، مشاهده کنید. در یک کلام باید گفت دکتر حسابی به فکر علاقه‌مندان و نسل‌های بعدی خود بوده و تمامی اشیا و وسایل خود، از مدارک، اسناد، سفرنامه‌ها، مکاتبات و تقدیرنامه‌ها گرفته تا تحقیقات، عکس‌ها، دست‌نوشته‌ها، کتب، وسایل کارگاهی و حتی عینک‌هایش، را چنان با دقت حفظ کرده بوده که به راحتی بتوان موزه‌ای شایسته با آنها ایجاد کرد. در ادامه بیشتر با این خانه تاریخی آشنا می‌شوید.

قصه‌های خواندنی تهران را اینجا ببینید

ساخت خانه به همت ویکتور و حاج غلامحسین تفرشی

اوایل دهه ۱۳۰۰ هجری شمسی، معزالسلطان (پدربزرگ دکتر حسابی) خانه‌ای را در تجریش خرید و مشغول ساخت‌وساز در آن شد تا خانه ای خاص برای آرامش و آسایش خود و خانواده‌اش فراهم آورد. معمار اصلی بنا، فردی روسی به نام ویکتور بود، اما معزالسلطان و فرزندش (پدر دکتر حسابی) که می‌خواستند حال و هوای ایرانی در منزل حاکم باشد، از حاج غلامحسین تفرشی تقاضا کردند تا در کنار ویکتور کار ساخت‌وساز خانه را تمام کنند. در نهایت کار ساخت و ساز خانه ۱۰ سال بعد، در سال ۱۳۱۰، به پایان رسید.

جالب است بدانید خانه دکتر حسابی زیربنایی ۴هزارمتری دارد و بیشتر این فضا را باغ تشکیل داده. همچنین بیشتر فضاهای خانه، مانند آزمایشگاه، حاصل طراحی و تغییراتی است که پروفسور حسابی شخصا ایجاد کرده‌اند. ایشان چهل سال از عمر خود ( اواخر سال‌های زندگی‌شان) را در این خانه سپری کردند و از آنجا که فضای معمولی خانه پاسخگوی نیازهای علمی ایشان نبود، تصمیم گرفتند تا با طراحی مجدد، فضای کارگاه، آزمایشگاه و کتابخانه را به فضای اصلی خانه اضافه کنند. این خانه که از پدربزرگ به پدر و از پدر به دکتر حسابی رسیده بود، پس از فوت ایشان در سال ۱۳۷۱ ، به ایرج حسابی( فرزند دکتر حسابی) رسید و در حال حاضر ایشان مالک خانه آبا و اجدادی خود هستند. یک سال بعد از فوت دکتر حسابی یعنی در سال ۱۳۷۲ مقدمات تبدیل این خانه به موزه فراهم شد و در همین سال طبقه سوم خانه دکتر حسابی به موزه دکتر حسابی و طبقه دوم آن به فضایی برای فروش لوازم فرهنگی، کتب و مجسمه‌هایی از دکتر حسابی تبدیل شد.

خانه تاریخی دکتر حسابی بنایی سه‌طبقه است که طبقه اول آن برای سکونت در نظر گرفته شده، طبقه دوم آن کتابخانه و فضایی مختص مطالعه است و طبقه سوم آن کارگاه و آزمایشگاه دکتر حسابی قرار داشته است. خانه دکتر حسابی از بخش‌های مختلفی مانند دفتر کار دکتر، اتاق نشیمن، راهروها، اتاق‌ها، اتاق پذیرایی و اتاق ناهارخوری تشکیل شده است.

حیوانات میهمان در خانه دکتر حسابی

دکتر حسابی علاقه فراوانی به حیوانات به‌ویژه پرندگان داشت. به همین دلیل، بخشی از فضای بیرونی خانه را به محلی برای نگهداری پرندگان اختصاص داده بودند. گونه‌های پرندگانی که در خانه دکتر حسابی نگهداری می‌شوند عبارتند از: بلبل وحشی، مرغ عشق، عروس هلندی، بلدرچین، قناری، قرقاول، فنچ، سهره، غاز، قو، زردپر، طوطی هندی، طوطی برزیلی و سایر پرندگان. اما پرندگان تنها حیوانات این خانه نیستند، سگ‌های نگهبان، گربه‌ها، خرگوش‌ها و آهوها نیز ساکنان باغ زیبای خانه دکتر حسابی هستند. این خانه تاریخی در همسایگی باغ‌موزه هنر ایرانی با مسافت ۲۰۰ متر،موزه موسیقی با مسافت ۴۵۰ متر، باغ فردوس و موزه سینما با مسافت ۸۵۰ متر، امامزاده صالح(ع) با مسافت تقریبی یک کیلومتر، بازار تجریش با مسافت ۱.۲ کیلومتر و خانه‌موزه سیمین دانشور و جلال آل‌احمد در فاصله ۲.۲ کیلومتری قرار گرفته است.

همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، بنای خانه دکتر حسابی متعلق به سال ۱۳۱۰ هجری شمسی‌ است‌. موزه در طبقه سوم و در ضلع غربی منزل دکتر حسابی ایجاد شده است و مساحتی حدود ۴۰ مترمربع دارد. مجموعه موزه شامل وسایل شخصی دکتر از جمله پوشاک‌، مسواک‌، عینک‌، شانه‌، خودکار، دفتر یادداشت و وسایل دست‌ساز ایشان‌، لوح تقدیر و مدارک تحصیلی و علمی‌، مدال‌ها و نشان‌ها، عکس‌های خانوادگی‌، اسباب‌بازی فرزندان و نوه‌ها، هدایای خانوادگی و... است. همچنین آثار تقدیمی به دکتر حسابی، شامل تابلو نقاشی‌، تابلو خط‌، فرش و صنایع دستی همراه وسایل شخصی و کلیه آثار تالیف و ترجمه‌شده او به نمایش گذاشته شده است. این خانه با عنوان بنای ملی، سوم اردیبهشت ۹۷ در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسید.

نابغه علمی دنیا را بیشتر بشناسید

پرفسور «محمود حسابی»، نابغه ایرانی، با دانشمندان تراز اول دنیا نظیر انشتین، شرودینگر و فلاسفه‌ای چون آندره ژید و برتراند راسل ارتباط داشت‌؛ این شخصیت برجسته به عنوان «مرد علمی» در جهان شناخته می‌شود.

پرفسور محمود حسابی در سوم اسفند ۱۲۸۱ در تهران زاده شد. پدرش، سیدعباس معزالسلطنه، و مادرش، گوهرشاد حسابی، هر دو اهل تفرش بودند. او چهار سال اول دوران کودکی‌اش را در تهران سپری کرد. در هفت‌سالگی تحصیلات ابتدایی خود را در بیروت با تنگدستی و مرارت‌های دوری از میهن، در مدرسه کشیش‌های فرانسوی آغاز کرد. در همان زمان تعلیمات مذهبی و ادبیات فارسی را نزد مادرش فراگرفت. او قرآن و دیوان حافظ را از حفظ می‌دانست. همچنین بر کتب بوستان، گلستان سعدی، شاهنامه فردوسی، مثنوی مولوی و منشات قائم مقام فراهانی اشراف کامل داشت. دکتر حسابی با شعر و موسیقی سنتی ایران و موسیقی کلاسیک غرب به‌خوبی آشنا بود. او در نواختن ویولن و پیانو نیز مهارت داشت. در چند رشته ورزشی نیز موفقیت‌هایی کسب کرد، از جمله کسب مدرک نجات غریق در رشته شنا در دوران نوجوانی در بیروت.

گفته می‌شود دکتر حسابی تنها شاگرد ایرانی پروفسور انشتین بود و با دانشمندان تراز اول دنیا نظیر شرودینگر، پل‌دیراک‌، نیلز و بوهر و فلاسفه‌ای چون آندره ژید و برتراند راسل ارتباط داشت‌. در سال ۱۹۹۰ از سوی جامعه علمی جهانی،  به‌عنوان مرد اول علمی جهان برگزیده شد و در کنگره ۶۰ سال فیزیک ایران، در ۱۳۶۶، لقب پدر فیزیک ایران را به او دادند. همچنین وزارت راه و ترابری جمهوری اسلامی ایران یکی از کشتی‌های ناوگان ایران را به نام دکتر حسابی نام‌گذاری کرده است.  محمود حسابی در ۱۲ شهریور سال ۱۳۷۱ هجری شمسی در بیمارستان دانشگاه ژنو در گذشت. آرامگاه (خانوادگی) او در شهر تفرش است.

خانه‌موزه دکتر محمود حسابی در منطقه یک شهرداری تهران با شماره ثبت: ۲۰۷۰ در فهرست خانه‌های ثبت‌ملی‌شده قرار دارد. نشانی خانه هم از این قرار است: تجریش، خیابان مقصود بیک(دربندی)، چهارراه حسابی، خیابان حسابی، 

شماره ۴۷ .