برترین‌ها: روز یکشنبه وزارت ارشاد ‌خواستار واگذاری کتابخانه‌ های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به نهاد کتابخانه‌ های عمومی کشور به دلیل زیان‌‌دهی این کانون شد. این موضوع انتقادات زیادی را به دنبال داشته و مخالفان این تصمیم آن را آغازگر تعطیلی این نهاد مهم فرهنگی می دانند.

تشکیل کانون

کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، سازمان فرهنگی و هنری است که برای پر کردن کمبود آثار و محصولات فرهنگی برای کودکان و نوجوانان در دی‌ماه ۱۳۴۴ به ریاست فرح پهلوی و مدیریت لیلی امیرارجمند فعالیت خود را آغاز کرد.

ایجاد کانون به دنبال چاره‌اندیشی برای پرکردن اوقات فراغت گروه کودک و نوجوانان ایران و فراهم‌آوردن آموزش و سرگرمی برای آن‌ها بود. همچنین کانون در راستای فراگیر کردن فرهنگ کتاب‌خوانی بین کودکان و نوجوانان و با حمایت شرکت ملی نفت ایران و وزارت آموزش و پروش راه‌اندازی شد.

لیلی امیرارجمند که بود؟

لیلی جهان‌آرا (امیرارجمند) فرزند عبدالله جهان‌آرا متولد 1317ش در تهران است. پدرش کارمند وزارت دارایى و مادرش کارمند بازنشسته موزه ایران باستان بود. لیلی جهان‌آرا پس از ازدواج با شاهرخ امیرارجمند در سال 1345ش با نام خانوادگی «امیرارجمند» شناخته شد. او در مدرسه فرانسوى‌زبان رازى تهران و در پاریس هم‌کلاس فرح دیبا (پهلوى) بود و به واسطه همین دوستى دیرینه، در دربار پهلوى نفوذ داشت.

امیرارجمند لیسانس ادبیات زبان فرانسه را از تهران و کارشناسی‌ارشد کتابدارى را از دانشگاه راتجرز نیوجرسى (آمریکا) گرفته بود. پس از ازدواج فرح با محمدرضا پهلوی نه تنها دوستی لیلی امیرارجمند با او قطع نشد، بلکه با عمق و گستره بیشتری ادامه یافت. این صمیمیت در کنار علائق فرهنگی و هنری فرح پهلوی، باعث شد امیرارجمند خیلی زود پله‌های ترقی را طی ‌کند.

لیلی امیرارجمند با پایان تحصیلات در بازگشت به ایران از فرح پهلوی که دوست و همکلاس قدیمی او در مدرسه رازی تهران بود، تقاضا کرد موقعیتی به او داده شود که بتوانند کتابخانه‌ای برای بچه‌ها درست کند. در آن زمان پارک فرح در زمین باغ جلالیه در دست ساخت بود و فرح دستور داد تا بخشی از زمین باغ در اختیار وی گذاشته شود و به این صورت ساختمان اولین کتابخانه کودک در ایران آغاز شد. هم‌زمان با پایان ساختمان کتابخانه پارک فرح، چندین کتابخانه دیگر در دبستان‌های جنوب شهر تهران برپا شد. به صورتی که هم پسرها و هم دخترهای مدارس اطراف بتوانند به آن کتابخانه‌ها دسترسی داشته باشند.

کتابخانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اصفهان

علاوه بر ریاست کتابخانه دانشگاه ملی و تدریس کتابداری در دانشگاه تهران، او عضو هیئت امنا و هیئت‌مدیره چند نهاد فرهنگی دیگر از جمله کتابخانه شرکت ملی نفت و موزه علوم و فنون نیز بود و در نهایت در سال 1353 با حمایت فرح به عضویت شورای آموزش و پرورش کشور نیز درآمد.

بزرگان ادبیات و فرهنگ در کانون

"مرکز تهیه نوار و صفحه برای کودکان و نوجوانان" در سال ۵۰ به همت احمدرضا احمدی راه‌اندازی شد و اندکی بعد مرکز تولید تئاتر و تئاتر عروسکی کانون نیز کار خود را آغاز کرد. در "مرکز تهیه نوار ..."، در کنار گردآوری مجموعه‌ای از شعرخوانی شاعران مطرح معاصر آثاری تولید شد که کودکان و نوجوانان از طریق آن امکان می‌یافتند با موسیقی جهان و موسیقی سنتی و محلی ایران آشنا شوند.

کتابخانه شماره ۱۳ کانون در پارک نیاوران

در میان کسانی که آثارشان به وسیله کانون منتشر شده یا به سفارش این نهاد اثری ارائه کرده‌اند نام افرادی به چشم می‌خورد که در آن زمان نیز از اهالی برجسته فرهنگ و هنر محسوب می‌شدند.

صمد بهرنگی، غلامحسین ساعدی، سیاوش کسرایی، مهدی اخوان ثالث، داریوش آشوری، سیروس طاهباز، احمد شاملو، محمود مشرف تهرانی، هوشنگ ابتهاج، ناصر تقوایی، بهرام بیضایی و ده‌ها نویسنده و هنرمند سرشناس دیگر از همکاران کانون بوده‌اند.

تنوع فعالیت‌های کانون

یکی از مهمترین و مثبت‌ترین جنبه‌های فعالیت کانون که در پرورش فکری چند نسل تاثیر زیادی داشته این واقعیت است که مرکزهای کانون از همان ابتدا به شکل مکانی برای نگهداری کتاب درنیامدند و کارهایی فراتر از کتاب‌خانه‌های معمول بر عهده گرفتند. ذامور جاری کتاب‌خانه‌های کانون اغلب توسط کسانی انجام می‌شد که بیش از آنکه کتابدار باشند، "مربی، مشاور و مشوق" کودکان و نوجوانان بودند و در برانگیختن علاقه و شوق آنها به مطالعه و کار هنری نقشی موثر داشتند. این نهاد متناسب با اشتیاق و نیازی که در نسل جوان بیدار می‌کرد، به سازماندهی راه‌های پاسخ دادن به آن نیز می‌پرداخت و به این ترتیب بخش‌های مختلفی در کانون ایجاد و فعال شد.

مرکز سینمایی کانون برای تولید فیلم‌های کودکان، در سال ۴۹ تاسیس شد و اولین محصول آن فیلم کوتاه "نان و کوچه" ساخته عباس کیارستمی بود.

فیلم «مسافر» عباس کیارستمی از تولیدات کانون در سال ۱۳۵۳ بود

بهرام بیضایی نیز برخی از مهم‌ترین فیلم‌های خود نظیر، "عمو سیبیلو"، "سفر"، "رگبار"، "غریبه و مه"، "کلاغ" و "باشو غریبه کوچک" را در همکاری با کانون پرورش فکری ساخت.

فیلم سینمایی «سازدهنی» به کارگردانی امیر نادری نیز از تولیدات امور سینمایی کانون پرورش فکری در سال ۱۳۵۲ است. «سازدهنی» در زمره فیلم‌های موفق سینمای کودک است که پیش‌تر مدال طلای شهر جیفونی در سال ۱۳۶۹ و جایزه گریفون برنزی و یادبود دومنیکو مکولی را در همین سال از آن خود کرده است.

بیژن مفید، نمایشنامه‌نویس برجسته نیز از سال ۱۳۵۰ به مدت ده سال همکاری‌اش را با مرکز تئاتر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به عنوان نمایشنامه‌نویس کودکان ایران آغاز کرد. وی در این مدت نمایشنامه‌های «ترب»، «کوتی و موتی»، «شاپرک خانوم» و «بزک نمیر، بهار میاد» را نوشت و به صحنه برد. هر یک از این نمایش‌ها بیش از دو سال در مراکز مختلف کانون بر صحنه بودند.

کانونی که قرار بود نباشد

پس از سقوط حکومت پهلوی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان یکی از نهادهای "دوران طاغوت" ارزیابی شد و خواستار انحلال آن بودند.

کتابخانه سیار کانون در آذربایجان غربی

مصطفی رحماندوست در نخستین جلسه‌ی شورای سیاست‌گذاری بزرگداشت پنجاهمین سالگرد تاسیس کانون گفت: «همیشه با مدیران عامل کانون بعد از انقلاب این مسئله را مطرح کرده‌ام که کانون قرار بود نباشد.»

کاربران چه می‌گویند؟

تیام: به جای اینکه بهش پر و بال بدند دوباره پرواز کنه، میخاند پرهاش رو هم قیچی کنند.

مستر زند: سال 94 قرار بود کتابخانه کانون پرورش فکری سبزوار در باغ ملی این شهر تخریب شود که با اعتراض مردم ناکام ماند. چندین نسل از مردان و زنان شهرهای مختلف با کتابخانه‌‌های کانون و سیستم سیارشان به روستاها خاطره دارند و بخشی از سالم‌ترین اوقات کودکیشان را در آن سپری کرده‌‌اند.

هادی: واگذاری کتابخانه‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان  به نهاد کتابخانه‌ها به معنی مرگ کانون پرورش فکری است. کودکان آینده هم حقی دارند.

سارا غضنفری، خبرنگار نیز با اناتشر رشته‌توئیتی درباره کانون نوشت: این جسد نیمه‌جان خیلی لگد خورد از مدیریت خوشنام علیرضا زرین به مدیرانی رسید که حتی کانون را نمی‌شناختند. مهم‌ترین نهادی که در رشد و تربیت کودکان نقش بسزایی داشت. هرروز داستانی برای کانون درست کردند و شیره جانش را گرفتند،یک روز زیرمجموعه آموزش و پرورش شد حالا  کتابخانه‌های عمومی!

در آخرین خبرها آمده وزارت ارشاد پیشنهاد واگذاری کتابخانه‌های تحت پوشش کانون را به کتابخانه‌های عمومی کشور داده است. این یعنی تمام قدرتی که کتابخانه‌ها داشت که کمرنگ شده را بگیرند. یک نهاد مستقل را سرگردان کرده‌اند. کانون مردای‌کرمانی‌ها و ایرج‌طهماسب‌ها.

مدیری برسر کانون آمده که در  روز اول کاری عکس یک کودک را منتشر می‌کند.به جای دفاع از این نهاد خوشنام مستقل، هرکسی یک تصمیمی برایش می‌گیرد. کلام آخر این جسد نیمه جان را برای ما باقی بگذارید. هنوز کانون می‌تواند در تربیت فرهنگ کودکان این سرزمین موثر باشد رهایش کنید.به دلسوزانش بسپارید.