سه . محدث نوری ؛ ایشان مسئله بازگشت در اربعین اول را به طور کلی منکر شده است و ادله‌ای قابل توجه دارد . که ذهن عده‌ای را به خود مشغول داشته است و تفصیل کلام ایشان خواهد آمد . چهار . محدث قمی ؛ ایشان نیز بازگشت در اربعین اول را بعید دانسته و می‌نویسد :
مکشوف باد که ثقات محدثین و مورخین متفق‌اند ، بلکه خود سید جلیل علی بن طاووس نیز روایت کرده که بعد از شهادت حضرت امام حسین علیه‌السلام ، عمر سعد ملعون نخست سرهای شهدا را نزدابن‌زیاد لعین روانه کرد و از پس آن ، روز دیگر اهل‌بیت را به جانب کوفه برد و ابن‌زیاد خبیث بعد از شناعت و شماتت با اهل‌بیت علیهم‌السلام ایشان را محبوس داشت ، و نامه به یزید بن معاویه فرستاد که در باب اهل‌بیت و سرها چه عمل نماید . یزید لعین جواب نوشت که به جانب شام روان باید داشت . لاجرم ابن‌زیاد ملعون تهیه‌ی سفر ایشان نموده و ایشان را به جانب شام فرستاد . و آنچه از قضایای عدیده و حکایات متفرقه‌ی سیر ایشان به جانب شام از کتب معتبره نقل شده چنان می‌نماید که سیر ایشان را از راه سلطانی و قرای بریه و غربی فرات بوده ، آن هم قریب به بیست روز می‌شود . چه ما بین کوفه و شام به خط مستقیم 175 فرسخ گفته شده ، و در شام هم قریب به یک ماه توقف کرده‌اند ، چنان که سید در اقبال فرموده . . . پس با ملاحظه‌ی این مطالب خیلی مستبعد است که اهل‌بیت بعداز این همه قضایا از شام برگردند و روز بیستم صفر که روز اربعین و روز ورود جابر به کربلا بوده وارد شوند و خود سید أجل این مطلب را در اقبال مستبعد شمرده ، به علاوه آن‌که احدی از أجلای فن حدیث و معتمدین اهل سیر و تواریخ در مقاتل و غیره اشاره به این مطلب نکرده‌اند ، با آن‌که دیگر ذکر آن از جهاتی شایسته بوده ، بلکه از سیاق کلام ایشان انکار آن معلوم می‌شود ؛ چنان‌که ازعبارت شیخ مفید در باب حرکت اهل‌بیت به سمت مدینه دریافتی . و قریب این عبارت را ابن‌اثیر و طبری و قرمانی و دیگران ذکر کرده‌اند و در هیچ‌کدام ، ذکری از سفر عراق نیست ؛ بلکه شیخ مفید و شیخ طوسی و کفعمی گفته‌اند که در روز بیستم صفر حرم حضرت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام رجوع کردند از شام به مدینه و در همان روز جابر بن عبدالله به جهت زیارت امام حسین علیه‌السلام به کربلا آمد و اول کسی است که امام حسین علیه‌السلام را زیارت کرد . . . و بعضی احتمال داده‌اند که اهل‌بیت علیهم‌السلام در حین رفتن از کوفه به شام به کربلا آمده‌اند و این احتمال به جهاتی بعید است و هم احتمال داده شده که بعد از مراجعت از شام به کربلا آمده‌اند ، لیکن در غیر روز اربعین بوده ، چه سید و شیخ ابن‌نما که نقل کرده‌اند ورود ایشان را به کربلا ، به روز اربعین مقید نساخته‌اند واین احتمال نیز ضعیف است ، به سبب آن‌که دیگران مانند صاحب روضة الشهداء و حبیب السیر و غیره که نقل کرده‌اند ، مقید به روز اربعین ساخته‌اند . و از عبارت سید نیز ظاهر است که با جابر در یک روز و یک وقت وارد شدند ، چنان‌که فرموده : «فوافوا فی وقت واحد» ، و مسلم است که ورود جابر به کربلا در روز اربعین بوده و به علاوه‌ی آنچه ذکر شد تفصیل ورود جابر به کربلا در کتاب مصباح الزائر سید بن طاووس ، و بشارة المصطفی که هر دو از کتب معتبره است موجود است و ابدا ذکری از ورود اهل‌بیت در آن هنگام نشده ، با آن‌که به حسب مقام باید ذکر شود . [8] . ایشان مطلبی اضافه بر سخن محدث نوری ندارد ، و با پاسخی که آن‌جا داده می‌شود پاسخ ایشان معلوم می‌گردد . پنج . مرحوم شیخ محمد ابراهیم آیتی ؛ ایشان نیز منکر قضیه شده است و آن را جزء افسانه‌های تاریخی شمرده است ! [9] . شش . آیت الله شهید مطهری ؛ ایشان خبر ملاقات اهل‌بیت با جابر را منکر شده و می‌فرماید تنها کسی که این مطلب را نقل کرده سید بن طاووس در لهوف است ، و هیچ کس غیر از ایشان نقل نکرده است ! حتی خود سید در دیگر کتابهای خود متعرض آن نگردیده است و دلیل عقلی نیز با آن سازگاری ندارد . [10] . - گفتنی است که اگر مقصود ایشان از انکار خبر ملاقات ، عدم حصول آن در خصوص روز اربعین است ، که ظاهر عبارت ایشان ، به ویژه با ضمیمه‌ی دلیل عقلی ، این را می‌نماید ، باید گفت که سید بن طاووس ، حتی در کتاب لهوف ، نیز چنین چیزی را نگفته است . و اگر مقصود ایشان انکار اصل ملاقات اهل‌بیت با جابر در کربلاست ، سید متفرد نیست و پیش از او ابن‌نما [11] و پس از اوشیخ بهایی [12] و سید محمد بن ابی‌طالب [13] ، علامه مجلسی [14] ، قندوزی [15] و دیگران گفته‌اند .
پی نوشتها
[8] منتهی الآمال ، ص 525 - 524 .
[9] بررسی تاریخی عاشورا ، ص 148 .
[10] حماسه‌ی حسینی ، ج 1 ، ص 30 .
[11] مثیر الأحزان ، ص 107 .
[12] توضیح المقاصد ، ص 6 .
[13] تسلیة المجالس ، ج 2 ، ص 458 .
[14] جلاء العیون ، ص 450 .
[15] ینابیع المودة ، ج 3 ، ص 92 .
