شفقنا- رئیس دانشگاه قرآن و حدیث برطرف کردن نیازهای مردم با استفاده از «نعمت» الهی را یکی از وظایف انسان در قبال آن نعمت دانست و بیان داشت: عدم استفاده صحیح از نعمت و پاسخ مناسب به حوائج مردم، سبب تبدیل «نعمت» به «نقمت» می شود.

حجت الاسلام والمسلمین عبدالهادی مسعودی در گفت وگو با شفقنا اظهار داشت: این حدیث منقول از امام حسین (ع) که «حَوَائِجُ اَلنَّاسِ إِلَیْکُمْ مِنْ نِعَمِ اَللَّهِ عَلَیْکُمْ فَلاَ تَمَلُّوا اَلنِّعَمَ فَتَحُول نِقَماً» در کتاب های متعدد حدیث شیعه آمده و نقل های قسمت پایانی آن، مقداری متفاوت است. در کتاب کشف الغمّه، این حدیث به این صورت آمده که «نیازها و حاجت های مردم نعمت است و اگر به این درخواست ها پاسخ صحیح و مناسب ندهید ممکن است تبدیل به نقمت شوند».

او در تفسیر این حدیث، به دو واژه کلیدی «نعمت» و «نقمت» اشاره کرد و گفت: تصور ما از «نعمت»، یک چیز خوب و مثبت همیشگی است درصورتیکه در فرهنگ و متون دینی، به معنای «سرمایه» و کالایی است که خداوند در اختیار ما قرار می دهد تا ما را با آن بیازماید یعنی نعمت لزوما به چیز مثبتی منتهی نمی شود. فرض کنید شخصی 100 میلیون در اختیار فرد دیگری قرار می دهد که با آن کاسبی راه بیندازد، در نگاه اول، کار خوبی است و آسایش و راحتی می آورد، اما اگر این آقا در معاملات خود به گونه ای عمل کند که ورشکسته شود و بیشتر از این مبلغ هم بدهی به بار بیاورد، این را دیگر نی شود گفت «نعمت»، بلکه «نقمت» است یعنی بدبختی و شوربختی.

رئیس دانشگاه قرآن و حدیث ادامه داد: خداوند هم سرمایه هایی در اختیار انسان قرار می دهد از قبیل چشم، گوش، هوش، قلب، زبان و… که در زمره «نعمت های» درونی انسان هستند و یکسری «نعمت»هایی همچون همسر، خانه، پول، زمین در اختیار برخی قرار می دهد. تصور ابتدایی ما این است که اینها ما را به سعادت می رساند درحالیکه این «نعمت» ها وسیله امتحان ما هستند.

او با طرح این سئوال که خداوند چگونه فرد دارای این «نعمت» ها را امتحان می کند، گفت: امتحان فرد منعم به این است که آیا با این نعمت خدادادی درست رفتار می کند یا خیر؟ مثلا ممکن است فردی نعمت الهی همچون جایگاه اجتماعی، شغل، مقام و منصب را در کار نادرست صرف کند. اینها به ظاهر، نعمت دیده می شوند اما به دلیل استفاده نادرست صاحب نعمت به نقمت تبدیل شدند.

آقای مسعودی، برطرف کردن نیازهای مردم با استفاده از «نعمت» الهی را یکی از وظایف انسان در قبال آن نعمت دانست و بیان داشت: شخص منعم نمی تواند بگوید مالی که در اختیار گرفتم، خودم به دست آوردم و حق هرگونه تصرفی دارم گرچه همسایه من یا خویشاوند من مشکلی داشته باشد که با این مال برطرف شود.

او ادامه داد: شخصی که نعمت ها را «خدادادی» ببیند، دست نیازمندان و محرومان را بگیرد و از مستمندان دستگیری کند، «انفاق» کرده است و خداوند مرتب این مال را اضافه و جایگزین می کند «وَ ما أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَیْ‌ءٍ فَهُوَ یُخْلِفُهُ (آیه 39 سوره سبا)» اما اگر «نعمت»هایی که داشتیم در اختیار نیازمندان قرار ندادیم و دستگیری نکردیم و نیازهای مردم را با این نعمت ها برطرف نکردیم، خداوند این «نعمت»ها را از ما می گیرد. برخی متون این روایت، می گوید که این نعمت ها به دست افراد دیگری می رود اما برخی متون دیگر از جمله «کشف الغمّه» می گوید که ممکن است تبدیل به «نقمت» شود.

رئیس دانشگاه قرآن و حدیث خاطرنشان کرد: گاهی اوقات، کمک به کسی که از ما درخواستی می کند، واجب می شود، فرض مثال، شخصی از ما درخواست پول می کند که با آن سیگار بخرد، این کمک ما مستحب یا مباح یا مکروه باشد اما کسی آمده پول از ما طلب می کند و می گوید اگر به من کمک نکنی، همسرم، فرزندم از بیماری به دردهای سخت تری مبتلا می شوند، اینجا بر ما «واجب» می شود که کمک کنیم. و اگر از این نعمت خدادادی و اعتبار و مقامی که خداوند به ما داده برای کمک به آن شخص استفاده نکنیم، درواقع، کار واجبی را ترک کردیم و واجب کفایی را کنار گذاشتیم. اینجا این نعمت مایه بدبختی و «نقمت» ما می شود. شاید اگر ما این «نعمت» را نداشتیم، به ما مراجعه نمی شد و این واجب به گردن ما نمی افتاد اما حالا که خداوند این «نعمت» را در اختیار ما قرار داد و ما وظیفه خودمان را در قبال آن انجام ندادیم، وسیله «بدفرجامی» ما می شود.

او افراد «منعم» را مخاطب این سخن امام حسین (ع) دانست و گفت: «منعم» بودن دارای درجه است؛ یک فردی ممکن است نعمت هایش به گونه ای باشد که بتواند یک معلول را پشتیبانی کند، فرد دیگری ممکن است بتواند سه نفر را کمک کند – یکی کمتر یا یکی بیشتر- هرکسی که نعمتی در اختیار دارد و مردم به خاطر آن نعمت به او مراجعه می کنند، طرف خطاب امام (ع) است.

آقای مسعودی تصریح کرد: افراد باید به وسیله «نعمت»ی که خداوند در اختیارشان قرار داده در رفع حاجت مومنان بکوشد؛ یکی با پول ، دیگری با جایگاه سیاسی، دیگری با نفوذ اجتماعی و هرکس به طریقی. در روایات دیگر داریم که کوشش در رفع نیاز مومن، از رفتن به جهاد مستحب و تجهیز افراد به جهاد بالاتر است.

او گفت: این سخن همان پیامی که برای شخص کاسب بازاری ساده دارد که باید از مالش به مردم کمک کند، همان پیام را به مدیر و مسئولان جامعه دارد که باید از وقت، قدرت امضا، قدرت معرفی و قدرت ضمانتش برای افراد نیازمند استفاده کند و برآورده کند. البته حاجت های نامشروعی هم است که انسان باید با زبان نرم و خوش او را متوجه کند. اما در برآورده کردن نیازها و خواسته های مشروع مردم باید در حدّ توان بکوشیم.