شهادت امام زمان(عج) در حکومت عدل جهانی؟!

امام زمان ( علیه السلام ) به دست چه کسی به شهادت می رسد و دوران پس از وی چه مدت به طول می انجامد؟

دربارۀ چگونگی پایان عمر امام زمان ( علیه السلام ) دو دسته روایت وجود دارد که دسته ای پایان عمر آن حضرت را با مرگ طبیعی و دسته ای دیگر با شهادت می داند. ولی دربارۀ این که قاتل حضرت چه کسی است، روایت و دلیل قابل قبولی در دست نیست.
همچنین به دلیل معتبری که بیانگر فاصله زمانی پس از امام زمان ( علیه السلام ) تا وقوع قیامت باشد دست نیافتیم. هر چند احتمال طولانی بودن این مدت قوی تر است. از مسلمات شیعه است که بعد از ظهور امام زمان ( علیه السلام ) رجعت واقع می شود و برخی از ائمه به زندگی این دنیا بر می گردند و حکومت خواهند کرد و برخی از مردگان نیز زنده می شوند.

قرآن می فرماید: "هر نفسی مرگ را می چشد". [1]طبق این آیه که بیان کننده سنت الاهی در باره همۀ مخلوقات است، امام زمان ( علیه السلام ) نیز پس از برقراری عدالت جهانی و ایجاد حکومت جهانی از این دنیا می روند. اما آیا به مرگ طبیعی یا به شهادت؟ از دسته‌ای روایات استفاده می‌شود که آن حضرت به مرگ طبیعی از دنیا می‌رود. روایات زیر از آن جمله‌اند:
1. ام سلمه از پیامبر خدا ( صلی الله علیه و آله و سلم ) چنین نقل می‌کند:
مهدی از خاندان من و از فرزندان فاطمه است.... او در میان مردم به سنت پیامبرشان عمل می‌کند، پس هفت سال درنگ می‌کند و آن گاه از دنیا می‌رود و مسلمانان بر او نماز می‌گزارند.[2]
2. در روایتی که در تفسیر آیه شریفه: "ثُمَّ رَدَدْنا لَکُمُ الْکَرَّةَ عَلَیهِم"‏[3]؛ پس از [چندی] دوباره شما را بر آنان چیره می‌کنیم، از امام صادق ( علیه السلام ) نقل شده چنین آمده است:
[منظور] خروج [امام] حسین( علیه السلام ) با هفتاد تن از یارانش [در زمان رجعت است] در حالی که کلاه‌خودهای زرینی که دو رو دارد بر سر دارند و اعلام کنندگانی به مردم برسانند: این حسین است که خارج شده است، تا آن جا که مؤمنان هیچ شک و تردید درباره او نکنند و بدانند که او دجّال و شیطان نیست، و او است حجّت قائم [به حق] در میان شما و چون معرفت به این که آن حضرت همان حسین ( علیه السلام ) است در دل‌های شیعیان استقرار یافت، حضرت حجّت را مرگ فرا می‌رسد و کسی که آن جناب را غسل می‌دهد و کفن و حنوط می‌کند و به خاک می‌سپارد همان حسین [بن علی]( علیه السلام ) خواهد بود. جز وصی و امام هیچ کس متصدّی [کار کفن و دفن] وصی نشود.[4]
3. در روایت دیگری نیز امام صادق ( علیه السلام ) در پاسخ به این پرسش که اولین کسی که به دنیا رجعت خواهد کرد چه کسی است می‌فرماید: [امام] حسین ( علیه السلام ) در پی قائم ( علیه السلام ) خروج می‌کند... حسین ( علیه السلام ) به همراه آن گروه از یارانش که با او به شهادت رسیدند، به پیش می‌آید در حالی که هفتاد پیامبر او را همراهی می‌کنند، آن گونه که به همراهی موسی بن عمران فرستاده شدند. قائم ( علیه السلام ) انگشتر خود را به او واگذار می‌کند. پس حسین ( علیه السلام ) نخستین کسی است که عهده‌دار غسل و کفن و حنوط آن حضرت می‌شود و ایشان را در قبر خود قرار می‌دهد.[5]
از دسته ا‌ی دیگری از روایات استفاده می‌شود که آن حضرت به شهادت خواهند رسید:
1. از امام حسن مجتبی ( علیه السلام ) روایت شده است: "به خدا سوگند، پیامبر خدا با ما پیمان بسته است که این امر [امامت] را دوازده‌ تن امام از فرزندان علی و فاطمه به دست خواهند گرفت و هیچ کدام از ما نیست، مگر این که مسموم یا کشته می‌شود".[6]
2. امام صادق ( علیه السلام ) نیز در این باره می‌فرماید: "به خدا قسم هیچ‌یک از ما نیست، مگر این که کشته شده و به شهادت می‌رسد.[7]
3. از امام رضا ( علیه السلام ) نیز مشابه همین تعبیر، روایت شده است.[8]
با توجه به این دو دسته روایات اظهار نظر صریح و قطعی در مورد چگونگی وفات امام‌مهدی ( علیه السلام ) مشکل به نظر می‌رسد.
اما با توجه به این که رابطه بین مرگ و شهادت عموم و خصوص مطلق است، یعنی مرگ اعم از مردن طبیعی و شهادت است و شهادت نیز نوعی از مرگ است نه خارج ار آن، از این رو می توان روایات دستۀ اول را حمل بر شهادت نمود و تعارض ظاهری را رفع نمود چون روایات دستۀ اول در مقام بیان اصل مرگ هستند نه کیفیت آن.
پس با فرض این که آن حضرت به شهادت برسند قاتل ایشان کیست؟ در کتاب إلزام الناصب به نقل از برخی از علما عبارتی نقل شده است که قاتل آن حضرت این گونه معرفی شده است: "هنگامی که هفتاد سال [حکومت حضرت] حجّت به پایان رسید، مرگ به سراغ او می‌آید. زنی از «بنی تمیم» به نام «سعیده» که ریشی چون مردان دارد، از بالای پشت بام هاون سنگی به سوی آن حضرت که در حال گذشتن از آن مسیر است پرتاب می‌کند و او را می‌کشد. پس از درگذشت آن حضرت. [امام] حسین ( علیه السلام ) عهده‌دار به خاک سپاری او می‌شود. [9]
شهید سید محمد، محمد صادق، صدر نقدها و اشکالات متعددی بر این سخن وارد دانسته[10] ازجمله می‌نویسد: این متن اساساً قابلیت اثبات موضوع [شهادت حضرت] را ندارد؛ زیرا روایت نقل شده از یکی معصومین نیست، بلکه از بعضی از علما که ما نمی‌دانیم کیست، نقل شده است. حتی اگر این متن ـ چنان که از ظاهر آن برمی‌آید ـ اشاره به مضامین برخی روایات داشته باشد، تبدیل به روایت مرسلی می‌شود که نه سند آن مشخص است و نه امامی که از او روایت شده است. افزون بر این که سند روایات یاد شده معمولاً ضعیف است و مضامین آنها دور از ذهن است به گونه‌ای که نمی‌توان با آنها چیزی را ثابت کرد.[11]
پس از امام زمان ( علیه السلام ) و برقراری حکومت واحد جهانی به وسیله ایشان رجعت اتفاق خواهد افتاد. رجعت به این معنا است که پس از ظهور امام زمان ( علیه السلام ) برخی از جمله برخی از ائمه زنده می شوند. در روایات ما به رجعت برخی از پیامبران؛ مانند حضرت عیسی و برخی از ائمه؛ مانند امام حسین ( علیه السلام ) و برخی از اصحاب پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) و ائمه ( علیه السلام ) ؛ مانند سلمان فارسی، مقداد، جابر بن عبد الله انصاری، مالک اشتر و مفضل تصریح شده است. اصل رجعت از عقاید شیعیان است که روایات زیادی درباره آن وارد شده است تا آن جا که برخی مانند علامه مجلسی قائل به تواتر[12] این روایات شده اند.[13]

پرسش: گفته می‌شود در زمان ظهور امام زمان (عجل‌الله‌فرجه‌الشریف) ظلم و بدی از بین می‌رود. پس چگونه خود حضرت پس از مدتی به دست یک ظالم به شهادت می‌رسند؟

پاسخ: پر شدن جهان از عدل و داد در زمان حکومت مهدوی، به معنای غالبیت عدل و گسترش و حاکمیت آن است. همان‌طور که در جایی گفته می‌شود امام زمان (عجل‌الله‌فرجه‌الشریف) بعد از پر شدن ظلم و فساد در زمین می‌آید، به معنای شیوع و کثرت ظلم و غلبه آن است، نه اینکه انسان‌های خوب و عادل و صالح، اصلاً در کره زمین پیدا نشوند.
روایاتی که مستند افرادی است که قائل‌اند به اینکه امام زمان (عجل‌الله‌فرجه‌الشریف) به شهادت می‌رسد، روایات معتبر و قابل اعتماد نیست.

در پاسخ به سؤال مورد نظر توجه به دو نکته لازم است:

← عدالت جهانی

تردیدی نیست که براساس روایات فراوانی که شیعه و سنی نقل کرده‌اند، از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل شده که حضرت فرمود: بشارت باد شما را به مهدی، هنگام پراکندگی مردم و وقوع گرفتاری‌های سخت، ظاهر می‌شود و زمین را که پر از ظلم و ستم شده است، از عدل و داد سرشار می‌سازد، عدلش همه را فرا می‌گیرد. [14] [15]و نیز از حضرت نقل شده که فرمود: دنیا تمام نخواهد شد، تا اینکه مردی از اهل بیت من که مهدی نامیده می‌شود، بر مردم حکومت کند. [16]زمین را از عدل و داد پر می‌کند؛ چنان‌که مردم، آن را پر از ظلم و جور کرده‌اند. [17]مهدی از عترت من و از اولاد فاطمه است. [18]نامش، نام من و کنیه‌اش، کنیه من، اخلاقش، خوی من و رفتارش، رفتار من خواهد بود. [19]و روایات فراوانی دیگر که دلالت صریح دارند بر اینکه در زمان حکومت امام عصر (عجل‌الله‌فرجه‌الشریف) دنیا پر از عدل و داد می‌شود و عدالت اسلامی حاکم می‌شود.

←← مراد از عدل جهانی

اما پر شدن زمین از عدل و سیطره عدالت اسلامی و حاکمیت آن بر جهان به این معنا نیست که همه مردم خوب می‌شوند و دیگر بدی در عالم وجود ندارد. ما دلیلی نداریم که در آن دوره، مردم نتوانند مرتکب خطا و گناه و ظلم شوند یا اصلاً گناهی توسط کسی صورت نگیرد؛ بلکه مقتضای تکلیف و اختیار این است که مردم مجبور نیستند و آزادند و می‌توانند مرتکب خطا و گناه بشوند.
پر شدن جهان از عدل و داد در زمان حکومت مهدوی، به معنای غالبیت عدل و گسترش و حاکمیت آن است. همان‌طور که در جایی گفته می‌شود امام زمان (عجل‌الله‌فرجه‌الشریف) بعد از پر شدن ظلم و فساد در زمین می‌آید، به معنای شیوع و کثرت ظلم و غلبه آن است، نه اینکه انسان‌های خوب و عادل و صالح، اصلاً در کره زمین پیدا نشوند.

← شهادت امام زمان

روایاتی که مستند افرادی است که قائل‌اند به اینکه امام زمان (عجل‌الله‌فرجه‌الشریف) به شهادت می‌رسد، روایات معتبر و قابل اعتماد نیست؛ مانند روایت زیر.

←← روایت اول

«با پایان یافتن هفتاد سال از آمدن امام زمان (عجل‌الله‌فرجه‌الشریف) زنی از قبیله بنی‌تمیم به نام سعیده او را شهید می‌کند. وی همچون مردان ریش دارد؛ درحالی‌که امام زمان (عجل‌الله‌فرجه‌الشریف) از راهی می‌گذرد، با‌ هاونگی از جنس سنگ، امام را به شهادت می‌رساند. پس از فوت امام زمان (عجل‌الله‌فرجه‌الشریف) امام حسین (علیه‌السلام) غسل، تکفین و تدفین او را انجام می‌دهد. [20][21]

←← روایت دوم

و نیز روایت مرسلی از امام صادق (علیه‌السلام) که فرمود: «مَا مِنَّا إِلَّا مَقْتُولٌ شَهِیدٌ»؛ [22][23]هیچ‌یک از ما (ائمه) نیست؛ مگر آن‌که کشته یا شهید می‌شود.

اعتبار و سند روایات

روایت اول، روایتی از یکی از معصومین (علیهم‌السلام) نبوده؛ بلکه منقول از یکی از علماست، آن هم عالِمی ناشناخته.اگر هم عبارات یادشده در این روایت به مضمون روایات منسوب به اهل بیت اشاره داشته باشد، در این صورت هم به دلیل ناشناخته بودن سند، همچون روایت دوم مرسل به حساب آمده و به دلیل ضعیف بودن از ناحیه سند، پذیرفته نیست. بنابراین نمی‌توان به آن به عنوان مستند یک رویداد مهم تاریخی، استناد کرد؛ ازاین‌رو شهادت آن بزرگوار نمی‌تواند یک امر مسلّم و قطعی باشد. روایت دوم مرسل بوده و سند آن به امام متصل نیست؛ چون سلسله سند آن ذکر نشده است؛ از‌این‌رو نمی‌توان به آن اعتماد کرد.

امام زمان (عج)ایشان به مرگ طبیعی رحلت می‌کنند یا به شهادت می‌رسند.؟

خداوند متعال در آیه ۱۸۵ سوره آل عمران می‌فرمایند: «هر کسی مرگ را می‌چشد». بر اساس این آیه شریفه که نشان دهنده سنت الهی دربارهٔ تمامی مخلوقات می‌باشد، حضرت امام زمان (عج) نیز بعد از تحقق بخشیدن به وعده الهی و برقرار کردن عدال و قسط و همچنین برپایی حکومت الهی جهانی، دعوت حق را لبیک گفته و از دنیا می‌روند. اما برای برخی این سؤال مطرح می‌شود که ایشان به مرگ طبیعی رحلت می‌کنند یا به شهادت می‌رسند.

دربارهٔ این که عمر حضرت امام زمان (عج) چگونه به پایان می‌رسد دو گروه روایت وجود دارد. گروهی از روایات بر پایان یافتن عمر امام زمان (عج) بوسیله مرگ طبیعی تأکید کرده‌اند و گروهی دیگر معتقدند عمر ایشان با شهادت خاتمه می‌یابد. اما دربارهٔ این موضوع که قاتل امام زمان (عج) چه کسی می‌باشد، روایت و دلیل معتبری در دسترس نیست.

روایات مربوط به وفات امام زمان

شماری از روایات نقل شده‌اند که می‌گویند حضرت امام زمان (عج) به مرگ طبیعی از دنیا می‌رود. در ادامه سه مورد از این روایات را نقل می‌کنیم.

«ام سلمه» از حضرت محمد (ص) نقل می‌کند که: «مهدی از خاندان من و از فرزندان فاطمه است … او در میان مردم به سنت پیامبرشان عمل می‌کند، پس ۷ سال درنگ می‌کند و آن گاه از دنیا می‌رود و مسلمانان بر او نماز می‌گزارند.»

در روایتی که از حضرت امام صادق (ع) در کتاب اصول کافی در تفسیر آیه «ثُمَّ رَدَدْنَا لَکُمُ ٱلْکَرَّهَ عَلَیْهِمْ وَأَمْدَدْنٰکُم بِأَمْوٰلٍۢ وَبَنِینَ وَجَعَلْنٰکُمْ أَکْثَرَ نَفِیرًا» «سپس شما را بر آنها چیره می‌کنیم؛ و شما را به وسیله داراییها و فرزندانی کمک خواهیم کرد؛ و نفرات شما را بیشتر (از دشمن) قرارمی‌دهیم.»، نقل شده آمده‌است که: «[منظور] خروج حسین (ع) با هفتاد تن از یارانش [در زمان رجعت است] در حالی که کلاه خودهای زرینی که دو رو دارد بر سر دارند و اعلام کنندگانی به مردم برسانند: این حسین است که خارج شده‌است، تا آن جا که مؤمنان هیچ شک و تردید دربارهٔ او نکنند و بدانند که او دجّال و شیطان نیست، و او است حجّت قائم در میان شما و چون معرفت به این که آن حضرت همان حسین (ع) است در دل‌های شیعیان استقرار یافت، حضرت حجّت را مرگ فرا می‌رسد و کسی که آن جناب را غسل می‌دهد و کفن و حنوط می‌کند و به خاک می‌سپارد همان حسین (ع) خواهد بود. جز وصی و امام هیچ‌کس متصدّی وصی نشود.»

در یک روایت دیگر هم از حضرت امام صادق (ع) در جلد ۵۳ بحارالانوار آمده‌است که ایشان در جواب به این سؤال که نخستین شخصی که به دنیا رجعت خواهد کرد چه کسی است می‌فرمایند: «حسین (ع) در پی قائم (ع) خروج می‌کند … حسین (ع) به همراه آن گروه از یارانش که با او به شهادت رسیدند، به پیش می‌آید در حالی که ۷۰ پیامبر او را همراهی می‌کنند، آن گونه که به همراهی موسی بن عمران فرستاده شدند. قائم (ع) انگشتر خود را به او واگذار می‌کند. پس حسین (ع) نخستین کسی است که عهده‌دار غسل و کفن و حنوط آن حضرت می‌شود و ایشان را در قبر خود قرار می‌دهد.»

شماری دیگر از روایات نیز بر این نکته صحه می‌گذارند که حضرت امام زمان (عج) به شهادت می‌رسند. از جمله این روایان دو روایتی است که در ادامه می‌آید.

در جلد ۲۷ بحارالانوار از حضرت امام حسن (ع) روایت شده که ایشان می‌فرمایند «به خدا سوگند، پیامبر خدا با ما پیمان بسته‌است که این امر [امامت] را دوازده تن امام از فرزندان علی و فاطمه به دست خواهند گرفت و هیچ‌کدام از ما نیست، مگر این که مسموم یا کشته می‌شود».

در روایتی از حضرت امام صادق (ع) در همین کتاب نیز نقل شده که ایشان می‌فرماید «به خدا قسم هیچ‌یک از ما نیست، مگر این که کشته شده و به شهادت می‌رسد.» از حضرت امام رضا (ع) هم روایت مشابهی به همین تعبیر، روایت گردیده‌است. البته در این روایات اشاره ای به قاتل امام زمان نمی‌شود.

شهادت یا مرگ طبیعی

با توجه به این دو گروه از روایات، گفتن سخنی صریح و قطعی دربارهٔ کیفیت وفات حضرت امام زمان (عج) دشوار به نظر می‌رسد.

با این حال با توجه به این موضوع که ارتباط میان مرگ و شهادت از نظر منطقی عموم و خصوص مطلق می‌باشد، یعنی مرگ اعم از مردن طبیعی و شهادت است و شهادت هم یک نوع مرگ محسوب می‌شود، از همین روی می‌توان روایات گروه اول را حمل بر شهادت کرد و تعارض میان این دو گروه را رفع نمود، زیرا که روایت‌های گروه اول موضوع اصل مرگ را بیان می‌کنند و نه کم و کیف آن را. اما قاتل امام زمان کیست.

قاتل امام زمان کیست

اما با این فرض که حضرت امام زمان (عج) به شهادت خواهند رسید این سؤال مطرح می‌شود که قاتل امام زمان (عج) کیست.

در جلد دوم کتاب «الزام الناصب فی إثبات الحجه الغائب» نوشته «علی بن زین‌العابدین یزدی حائری» روایتی وجود دارد که به این موضوع اشاره دارد. در این کتاب به نقل از شماری از علما روایتی نقل شده که در آن قاتل امام زمان (عج) معرفی شده‌است. به گفته این روایت «هنگامی که ۷۰ سال [حکومت حضرت] حجّت به پایان رسید، مرگ به سراغ او می‌آید. زنی از بنی تمیم به نام سعیده که ریشی چون مردان دارد، از بالای پشت بام هاون سنگی به سوی آن حضرت که در حال گذشتن از آن مسیر است پرتاب می‌کند و او را می‌کشد. پس از درگذشت آن حضرت، حسین (ع) عهده‌دار به خاکسپاری او می‌شود.»

نقد روایت قاتل امام زمان

شهید «سید محمد صدر» در جلد سوم کتاب «موسوعه الامام المهدی» که در فارسی با عنوان «تاریخ پس از ظهور» منتشر شده‌است نقدها و ایرادات زیادی بر این روایت دربارهٔ قاتل امام زمان وارد می‌دانند.

وی در نقد این روایت می‌نویسد: «این متن اساساً قابلیت اثبات موضوع [شهادت امام زمان] را ندارد؛ زیرا روایت نقل شده از یکی معصومین نیست، بلکه از بعضی از علما که ما نمی‌دانیم کیست، نقل شده‌است. حتی اگر این متن ـ چنان‌که از ظاهر آن برمی‌آید ـ اشاره به مضامین برخی روایات داشته باشد، تبدیل به روایت مرسلی می‌شود که نه سند آن مشخص است و نه امامی که از او روایت شده‌است. افزون بر این که سند روایات یاد شده معمولاً ضعیف است و مضامین آن‌ها دور از ذهن است به گونه ای که نمی‌توان با آن‌ها چیزی را ثابت کرد.»

 می خواستم بدانم که امام زمان عج چگونه از دنیا می روند؟آیا ایشان را شهید می کنند و اگر این طور است چگونه و به دست چه کسی این اتفاق می افتد؟ لطف کنید جواب را کامل و جامع بدهید.

پاسخ

در اینکه آقا امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف چگونه از دنیا خواهد رفت، روایات مختلفی نقل شده است.

در برخی از روایات آمده است که آن حضرت مدتی حکومت می کند سپس وفات می نماید و مسلمانان بر او نماز می گذارند[24]و در بعضی از روایات آمده که امام حسین علیه السلام بر او نماز می خواند و از برخی روایات استفاده می شود که مرگ ایشان طبیعی است[25]. از بعضی روایات دیگر استفاده می شود که مرگ آن حضرت طبیعی نخواهد بود و به دست بعضی از جنایت کاران به شهادت می رسند[26]بررسی و قضاوت در این امر مبتنی بر دو مسئله است:[27]

1- آیا تمام امامان معصوم شهید می شوند؟ یا امکان دارد بعضی از ائمه (ع) به مرگ طبیعی از دنیا رفته باشند، در فرض اول دلیل و مستند آن چیست؟

2- اگر پذیرفتیم که ائمه دیگر همه به شهادت رسیده اند، نسبت به امام زمان(عج) چه خواهد شد؟ اجل طبیعی یا شهادت؟[28]

بدون تردید امامان معصوم تا زمان امام عصر(عج) همگی معاصر با سردمداران پلید و حاکمان قسی القلب و خون آشام بوده اند، آسایش و آرامش نداشته اند. اما اینکه تمام آن بزرگواران به شهادت رسیده اند و یا برخی از آنان به مرگ طبیعی از دنیا رفته اند، بین علمای شیعه نزدیک به زمان معصوم اختلاف است.

شیخ صدوق(ره) که از علمای برجسته و بزرگ شیعه است، بر این باور است که: «همه معصومین (ع) به اجل غیر طبیعی از دنیا رفته اند[29]

شیخ مفید(ره) که او نیز از بزرگان و برجستگان علمای شیعه است، در مورد ائمه بعد از حضرت امام رضا «ع» تشکیک نموده و فرموده است: راهی برای اثبات این که آنان به شهادت رسیده اند در دست نیست.

علامه مجلسی(ره) پس از آنکه نظر شیخ مفید را مورد نقد و بررسی قرار می دهد، می نویسد: «با توجه به اخبار فراوانی که مبنی بر شهادت ائمه (ع) در دست است و نیز نمونه های خاصی که در برخی از آنان وجود دارد، نمی توان روایات مبنی بر شهادت ائمه (ع) را نفی کرد. البته در مورد حضرت علی و حضرت فاطمه تا علی بن موسی علیهم السلام، دلیل قطعی بر شهادت آنان داریم و در دیگر ائمه (ع) چنین قطعی نداریم، اما دلیلی بر نفی آن هم نداریم.»

بزرگانی که به شهادت همه امامان معصوم علیهم السلام به دست جنایت کاران قائل هستند، مانند صدوق(ره) دلایلی دارند که از آن جمله روایت منقول از امام رضا علیه السلام است که فرمود:«ما منا الا مقتول» هر یک از ما مقتول (در راه خدا) خواهند شد.

و در روایت امام مجتبی علیه السلام آمده است: «ما منا مسموم او مقتول» هر یک از ما به زهر یا به شمشیر کشته خواهد شد.[30]

با توجه به نکات بیان شده، روشن شد که اگر نظر مرحوم شیخ صدوق را بپذیریم و به روایات نقل شده پایبند باشیم، امام زمان(عج) هم مانند ائمه قبل از آن حضرت، بدست جنایتکاران به شهادت می رسند.[31] برای اطلاع بیشتر می توانید به کتاب الامام المهدی من المهد الی الظهور تألیف آیت الله قزوینی یا ترجمه آن امام مهدی از ولادت تا ظهور بخش پایانی زندگی آن حضرت مراجعه فرمایید.

شهادت امام زمان(عج) در حکومت عدل جهانی؟!
پرسش : اگر حكومت حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه) عدالت محور است، پس چرا ایشان را به شهادت مى رسانند؟
پاسخ اجمالی:

دليل قطعي بر شهادت حضرت مهدى(عج) وجود ندارد؛ چون اولاً: مسئله شهادت حضرت، با روايات دلالت کننده بر اصلاح عموم مردم در عصر ظهور، سازگارى ندارد. ثانياً: روايات عام شهادت امامان(ع) را مى توان در مورد امام زمان(عج) تخصيص زد. ثالثاً: روايت شهادت حضرت بدست زن تمیمی مشكل سندي دارد. رابعاً: رواياتى وجود دارد كه حضرت مهدى(عج) به مرگ طبيعى از دنيا مى روند.
پاسخ تفصیلی:

اگر سؤال شود كه وقتي حكومت حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه) حكومت عادل است، پس چرا ایشان را به شهادت مى رسانند؟ در پاسخ مى گوييم: دليل قطعى يا متواترى بر شهادت حضرت مهدى(عجل الله تعالى فرجه) در دست نيست. آرى كسانى كه قائل به شهادت حضرت شده اند به دو دليل تمسك كرده اند:
الف) روايات عام كه دلالت دارد بر اين كه تمام امامان(عليهم السلام) به مرگ غير طبيعى از دنيا خواهند رفت. از امام حسن(عليه السلام) نقل شده كه فرمود: «مَا مِنَّا اِلَّا مَسْمُومٌ اَوْ مَقْتُولٌ»(32)؛ (هيچ يك از ما امامان نيست جز آنكه مسموم يا شهيد مى شود).
ب) روايات خاص كه مربوط به شهادت امام زمان(عجل الله تعالى فرجه) است كه مطابق روايتى، زنى به نام سعيده از طايفه بنى تميم ايشان را به شهادت مى رساند به اين نحو كه از بالاى بام به هنگامى كه حضرت در حال عبور است سنگى به سوى ايشان پرتاب مى كند و با آن، حضرت را به شهادت مى رساند.(33)
ولى در پاسخ مى گوييم:
اولاً: مسئله شهادت حضرت مهدى(عجل الله تعالى فرجه) با رواياتى كه دلالت بر اصلاح عموم مردم در عصر ظهور دارد سازگارى ندارد.
ثانياً: روايات عام را كه دلالت بر مرگ غير طبيعى عموم اهل بيت(عليهم السلام) دارد مى توان در مورد امام مهدى(عجل الله تعالى فرجه) تخصيص زد.
ثالثاً: روايت شهادت امام زمان(عجل الله تعالى فرجه) به دست زن تميمى از حيث سند کامل نيست.
رابعاً: رواياتى وجود دارد كه حضرت مهدى(عجل الله تعالى فرجه) به مرگ طبيعى از دنيا رحلت مى كنند. شيخ كلينى به سندش از امام صادق(عليه السلام) نقل كرده كه فرمود: «... چون معرفت و ايمان به حضرتش در دل هاى مردم استقرار يافت مرگ حضرت حجت(عجل الله تعالى فرجه) فرا مى رسد. پس امام حسين(عليه السلام) متولى غسل و كفن و حنوط و دفن ايشان خواهد شد».(34)
زهرى مى گويد: «حضرت مهدى(عليه السلام) چهارده سال زندگى مى كند سپس به مرگ طبيعى از دنيا رحلت مى كند».(35) ارطاه مى گويد: «به من خبر رسيده است كه حضرت مهدى(عليه السلام) چهل سال زندگى مى كند سپس در بستر خود به مرگ طبيعى از دنيا مي رود».(36)،(37)

پی نوشت:

[1]. آل عمران، 185.
[2]. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 51، ص 104، ح 39.
[3]. اسراء، 6.
[4]. کلینی، الکافی، ج 8، ص 250، همچنین ر. ک: بحارالانوار، ج 53، ص 94، ح 103.
[5]. بحارالانوار، ج 53، ص 103، ح 130.
[6]. بحارالانوار، ج 27، ص 217، ح 19.
[7]. همان، ص 209، ح 7.
[8]. همان، ص 214، ح 16.
[9]. یزدی حائری علی ، الزام الناصب فی إثبات الحجة الغائب، ج 2، ص 167.
[10]. سید محمد محمد صادق، صدر، تاریخ ما بعد از ظهور، ص 881.- 883.
[11]. برگرفته ازماهنامه موعود شماره 83.
[12]. در علم حدیث روایات به سه قسم تقسیم می شود: الف. حدیث متواتر: روایتی که عده زیادی آن را روایت کرده اند به گونه ای که از گفتار آنها برای ما یقین حاصل می شود که این روایت از معصوم ( علیه السلام ) صادر شده است. ب. روایت مستفیض: از لحاظ اعتبار و ارزش به اندازه خبر متواتر نیست، ولی اعتبارش از خبر واحد بیشتر است. ج. خبر واحد: افراد کمی آن را روایت کرده اند و از لحاظ ارزش روایی پایین تر از دو قسم پیشین است.
[13]. بحارالانوار، ج 23، ص 359.
14 شیخ طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، ص۱۷۹.    
15 مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۱، ص۷۴.    
16 مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۱، ص۷۵.    
17 شیخ طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، ص۱۸۰.    
18 شیخ طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، ص۱۸۶.    
19 شیخ صدوق، محمد بن علی، کمال‌الدین و تمام‌النعمة، ج۲، ص۴۱۱.    
20 سیدمحمد صدر، تاریخ ما بعد الظهور، ص۸۸۱.
21 یزدی حائری، علی، الزام الناصب، ج۲، ص۱۳۹.    
22 طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ج۲، ص۱۳۲.    
23 طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ج۲، ص۳۶۲.   

[24] بحار الانوار، ج 52، ص 383.

[25] بحارالانوار، ج53، ص93،ح103.                                             

[26] تاریخ ما بعد الظهور، سید محمد صدر، ص 881.

[27] مجموعه همان مطالب فوق از کتاب چشم به راه مهدی(عج) ص 356-357 گرفته شده است

[28] همان

[29] اعتقادات شیخ صدوق

[30] کتاب چشم به راه مهدی، ص 359.

[31] همان، ص 360.

(32). بحار الأنوار، مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى‏، محقق / مصحح: جمعى از محققان‏، دار إحياء التراث العربي‏، بيروت‏، 1403 قمری‏، چاپ: دوم، ج ‏27، ص 217، باب 9 (شدة محنهم و أنهم أعظم الناس مصيبة و أنهم(عليهم السلام) لا يموتون إلا بالشهادة).

(33). إلزام الناصب في إثبات الحجة الغائب(عجّل الله تعالى فرجه الشريف)‏، يزدى حايرى، على‏، محقق / مصحح: عاشور، على‏، مؤسسة الأعلمى‏، بيروت‏، 1422 قمری، چاپ: اول‏، ج ‏2، ص 139، (الفرع الثاني إخبار النبي(صلى الله عليه و آله و سلم) و الأئمة(عليهم السلام) بعلامات الظهور).

(34). الكافي، كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق‏، محقق / مصحح: غفارى، على اكبر و آخوندى، محمد، دار الكتب الإسلامية، تهران، ‏ ‏1407 قمری، چاپ: چهارم، ج ‏8، ص 206، (حديث قوم صالح).

(35). الحاوي للفتاوي في الفقه و علوم التفسير و الحديث و الأصول و النحو و الإعراب و سائر الفنون، السيوطي، جلال الدين عبد الرحمن بن أبي بكر، تحقيق: حسن عبد الرحمن عبد اللطيف، دار الكتب العلمية، بيروت، 1421 قمری / 2000 میلادی، الطبعة: الأولى، ج 2، ص 74؛ الفتن، نعيم ابن حماد المروزي، تحقيق: زكار، سهيل، دار الفكر، بیروت، 1993 میلادی / 1414 قمری، ص 234.

(36). الحاوي للفتاوي، همان، ج 2، ص 75؛ الفتن، همان، ص 248؛ عقد الدرر في أخبار المنتظر، المقدسي الشافعي السلمي، يوسف بن يحيى بن علي، مکتبه عالم الفکر، بی جا، 1997 میلادی، ص 52.

(37). گردآوری از: موعود شناسی و پاسخ به شبهات، رضوانی، علی اصغر، مسجد مقدس جمکران، قم، 1390 شمسی، چاپ هفتم، ص 641.

منابع:

https://makarem.ir/main.aspx?typeinfo=43&lid=0&catid=29402&mid=412370

https://atlaspress.af/%D9%82%D8%A7%D8%AA%D9%84-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86/

https://hawzah.net/fa/Question/View/63247/%D9%86%D8%AD%D9%88%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7-%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%86-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%22%D8%B9%D8%AC%22

https://www.shia-news.com/fa/news/209290/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA-%DA%86%D9%87-%DA%A9%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D9%85%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%D8%AF-%D9%88-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B3-%D8%A7%D8%B2-%D9%88%DB%8C-%DA%86%D9%87-%D9%85%D8%AF%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D8%B7%D9%88%D9%84-%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%AF