فرزندان طلاق اغلب با چالش‌های بسیاری در زندگی خود مواجه می‌شوند و طبیعتا والدین نیز در این زمینه نگرانی‌هایی را تجربه می‌کنند. جدایی زن و مرد تغییر بزرگی در زندگی آن‌هاست که آینده‌ی فرزندانشان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از طرفی فرزندان به نظر می‌رسد قربانی تصمیم‌های والدین می‌شوند. آگاهی از آسیب‌های طلاق به شما کمک می‌کند تا دست به تصمیم عاقلانه بزنید و یا از فرزندتان در برابر آسیب‌های چنین مسئله‌ای محافظت کنید. والدینی که طلاق می‌گیرند لازم است تا به صورت جدی‌تر و اصولی‌تر برای تربیت فرزند خود وقت بگذارند. در ادامه برخی از مهم‌ترین آسیب‌های طلاق بر فرزندان و راهکارهای مقابله با آن‌ها را شرح داده‌ایم. همچنین پیشنهاد می‌کنیم در جهت ارتقاء آرامش فرزندان و کاهش رنج روانی آن ها در جریانات طلاق از مشاوره طلاق بهره مند شوید. برای کسب اطلاعات در خصوص مشاوره طلاق کلیک کنید.
تاثیرات کلی طلاق والدین بر فرزندان
زندگی مشترک زوجین وقتی به بن بست می رسد و راه دیگری ندارند، اقدام به طلاق می کنند. طلاق پیامدهای گسترده ای هم برای زن و مرد و هم فرزندان شان دارد. برخی بر این عقیده اند که وقتی پای فرزند درمیان است حتما باید به زندگی مشترک ادامه داد. این باور نادرست است؛ چرا که مواردی چون افسردگی، انواع خیانت ها و مسائل دیگری پیش می آید. این که فرزند با طلاق عاطفی والدین بزرگ شود یا تن به زندگی تک والدی دهد، انتخابی است که زوجین دارند.
با جدایی والدین سلامت روانی فرزندان به مخاطره می افتد. کیفیت زندگی تغییر کرده و خانواده دچار نابسامانی می شود.ذکر این نکته لازم است که طلاق عاطفی بیشترین صدمات روحی را به فرزندان وارد می کند تا طلاق رسمی. چراکه در طلاق عاطفی کودکان مرتبا شاهد دعـوای والدین بوده و نگرش منفی به ازدواج و زندگی پیدا می کنند. ترس از طرد شدن و تنهایی، افسردگی، افت تحصیلی و اضطراب و عزت نفس کم از پیامدهای طلاق برای خانواده هاست. با این حال والدین بهتر است بعد از جدایی، فرزندان خود را مدیریت کرده و نیازهایشان را برآورده کنند.
اینفوگرافیک فرزندان طلاق
فرزندان طلاق
واضح است که طلاق پدیده‌ای آسیب زا برای کودکان می‌باشد. چالش های فرزندان طلاق موجب می شود که آن ها احساسات مختلفی را تجربه می‌کنند و سازگاری با وضعیت جدید برایشان سخت خواهد بود. اما در مقابل کودکانی که در یک محیط پر تعارض بزرگ می‌شوند، شاهد دعواها و قهرهای پدر و مادر خود هستند و حتی ممکن است پیام رسان پدر و مادرشان در دوره‌های قهر به همدیگر باشند، با اضطراب‌های زیادی دست به گریبان می‌شوند.
اگر کودک بعد از یک دوره درگیری پدر و مادر به یک زندگی آرام پس از طلاق منتقل شود، نسبت به زمانی که والدین خود را دائما در حال درگیری ببیند دچار آسیب‌های بسیار کمتری خواهد شد. طلاق توافقی از مواردی است که در جریان آن کودکان کم‌تر آسیب می‌بینند و دچار آشفتگی می‌شوند. طلاق والدین گاه منجر به افسردگی در کودکان می‌شود (برای اطلاع از نشانه‌های افسردگی در کودکان کلیک کنید).
مشکلات رفتاری فرزندان طلاق
کودکانی که والدینشان از هم جدا می‌شوند، ممکن است هر یک از مشکلات زیر را از خود نشان دهند:
_برون ریزی: رفتارهایی همچون پرخاشگری کودکان مخصوصا اگر کودک به مدت طولانی در معرض دعواهای فیزیکی و کلامی پدر و مادرش قرار گرفته باشد، بروز پیدا می‌کند.
_نافرمانی و لجبازی: معمولا کودکان از دست والدین خود به خاطر شرایط پیش آمده خشمگین می‌شوند. ممکن است رفتارشان در مقابل این احساس خشم از پدر و مادر و نافرمانی از آن ها می باشد، به این ترتیب آن های می خواهند دستورات و قوانین را نادیده بگیرند یا لجبازی کنند.
_انزوا و اجتناب: برخی کودکان رفتارهای اجتنابی از خود بروز می‌دهند و درون رویزی می‌کنند، برای مثال منزوی شده، در معرض افسردگی قرار می‌گیرند و اضطراب را تجربه می‌کنند.
_احساس گناه: برخی کودکان خود را مقصر جدایی والدین می‌دانند و احساس عذاب وجدان به آن‌ها دست می‌دهد. کنار آمدن با این احساس گناه برای کودکان بسیار سخت خواهد بود. پیشنهاد می‌کنیم برای درک بهتر این مسئله مقاله احساس گناه را مطالعه کنید.
مشکلات فرزندان طلاق در بزرگسالی
کودکانی که در محیط پرتنش بزرگ می‌شوند ممکن است نسبت به ازدواج و ایجاد یک رابطه عاطفی پایدار دچار شک و تردید شوند یا اعتماد به نفس شان در این زمینه کم باشد.
همچنین چگونگی شکل گیری هویت در نوجوانان می‌تواند بر رفتار آن‌ها در بزرگسالی تاثیر داشته باشد. بنابراین نیاز به اتخاذ یک روش تربیتی مناسب برای نوجوانان با توجه به این که جدایی صورت گرفته بیشتر حس می‌شود.
اضطراب‌ها و رفتارهای پرخاشگرانه ممکن است در بزرگسالی هم ادامه پیدا کنند. ولی این به این معنا نیست که هر کودکی که والدینش از هم جدا شده‌اند، حتما در آینده مشکلاتی خواهد داشت یا در ازدواجش شکست خواهد خورد. والدین می‌توانند با رعایت نکات تربیتی فرزندان و افزایش اعتماد به نفس کودکان از بروز ناراحتی‌های آنان در بزرگسالی پیش گیری کنند.
مشکلات فرزندان طلاق با ازدواج مجدد والدین و راه‌حل آن
اگر شما می‌خواهید ازدواج مجدد داشته باشید بهتر است این مسئله را از همان اوایل برای کودکتان مطرح کنید و به او توضیح دهید که فرد جدید قرار نیست نقش پدر یا مادر او را بازی کند؛ چرا که کودکتان خودش پدر و مادر دارد. کودک اگر بخواهد می‌تواند فرد جدید را پدر یا مادر بنامد. ولی این کاملا به خواست خودش مربوط است. در این خصوص لازم است تمامی شرایط آمادگی و زمان مناسب ازدواج مجدد ارزیابی شود.
یکباره مسئله را مطرح نکنید. اجازه دهید کودکتان با همسر جدید شما آشنا شود و چند قرار ملاقات داشته باشید و بعد از آن ازدواج کنید. دادن خبر ازدواج به شکل ناگهانی به کودک باعث می‌شود او شوک زده شود و این مسئله را به سختی بپذیرد یا در مقابل آن جبهه بگیرد. کودکان در این شرایط عدم رضایت خود از ازدواج مجدد والدین را با پرخاشگری، ناسازگاری، انزوا، افت تحصیلی و... نشان می‌دهند. زیرا در خانواده های ترکیبی ( ناتنی ) به خودی خود یک چالش بزرگ محسوب می شود و اطلاع ناگهانی از آن مسلما وضعیت را بحرانی تر می کند.
راه‌های ایمن کردن کودکان در برابر آسیب‌های طلاق
کودکان می‌توانند با فرایند طلاق سازگار شوند. اما برای این سازگاری نیاز به شرایطی دارند که والدین هر دو باید برای فراهم کردن آن بکوشند. برخی از نکات مهم در رابطه با ایمن کردن کودکان در برابر آسیب‌های طلاق را ذکر کرده‌ایم:
1. حفظ ارتباط کودک با هر دو والد
بعد از طلاق کودکان باید ارتباطشان با هر دو والد را حفظ کنند. باید بدانند هر دو والد در دسترسشان هستند و به شکل منظم و ثابتی هر دو را می‌بینند و با آن‌ها ارتباط دارند. کودک به وجود هر دوی پدر و مادر در زندگی‌اش نیاز دارد و لازم است حمایت هر دو را داشته باشد. توجه به کودک و برطرف کردن نیازهای اولیه و اساسی کودکان همواره یکی از وظایف مسلم والدین است و نباید تحت هیچ شرایطی نادیده گرفته شود.
2. پاسخ منطقی به سوالات فرزندان طلاق
به سوالات فرزندتان در مورد جدایی جواب دهید. با جدایی شما ذهن آن‌ها پر از سوال می‌شود و ممکن است مدت‌ها آن‌ها را درگیر کند. لازم نیست تمامی حقیقت را به آن‌ها بگویید ولی حتما به سوالاتشان جواب دهید و با آن‌ها در مورد این مسئله گفتگو کنید. اگر علت جدایی اعتیاد به مواد مخدر یا خیانت یا هر مسئله دیگری است لزومی ندارد که آن را به کودک بگویید.مطالعه مقاله صحبت با کودکان درباره طلاق می تواند در این زمینه مفید باشد.
3. عدم تخریب تصورات کودک نسبت به پدر یا مادرش
_یکی از نکاتی که نباید فراموش کنید این است که کودک شما از لحاظ ذهنی هم به مادر احتیاج دارد، هم به پدر. حضور یکی از شما کافی نیست. ممکن است همسر سابق شما، فرد مناسبی برای شما نبوده ولی در هرصورت والد فرزند شماست. بنابراین چهره او را در مقابل فرزندانتان تخریب نکنید و اجازه دهید کماکان دوستش بدارند و رابطه خوبی با او داشته باشند. تخریب کردن این رابطه و علاقه، یکی از اشتباهات تربیتی والدین بوده و قطعا به ضرر فرزندان می باشد.
4. فرزندان طلاق | با کودکتان صادق باشید
اهمیت پاسخ به سوالات فرزندتان از این جهت است که اگر ذهن کودک پر از سوال بماند ممکن است خودش به تنهایی به دنبال جواب بگردد و معمولا کودکان در این شرایط خود را مقصر می‌شمارند و این طرز تفکر احساس گناه برایشان به ارمغان می‌آورد.می‌توانید به او توضیح دهید که با یکدیگر به تفاهم نرسیده اید، کنار یکدیگر به قدر کافی شاد نبوده اید یا اینکه زندگی کردن دور از هم به نفع همه می‌باشد.
5. پرهیز از دخالت دادن کودکان در فرآیند جدایی
حواستان باشد که در طی فرایند طلاق کودک آزاری نکنید. کودک آزاری اینجا به این معنی است که از کودکتان بخواهید خبر‌های منزل والد دیگر را برایتان بیاورد یا به عنوان یک پیغام رسان از کودکتان استفاده کنید. برای َکسب اطلاعات بیشتر در مورد انواع رفتارها و علل کودک آزاری کلیک کنید.
6. از ایجاد تغییرات بزرگ و استرس‌زا بپرهیزید
سازگار شدن با زندگی جدید به اندازه کافی تجربه ای استرس آور می‌باشد. با ایجاد تغییرات گسترده در سایر ابعاد زندگی، این سازگاری را برای کودکتان دشوار نکنید. برای مثال اگر علاوه بر جدا شدن محل زندگی شما و همسرتان، مدرسه کودکتان را هم تغییر دهید و از دوستانش هم جدا شود ممکن است آسیب‌های گسترده ای ببیند. گاه سازگار کردن فرزندان با شرایط پیش آمده برای والدین غیر ممکن می‌شود و آن‌ها را در محافظت از فرزندان خود مستأصل می‌کند. در این بین برای کاهش تنش های کودکان در جریان طلاق والدین، باید طرز رفتار با کودک طلاق را آموزش دید و راهکارهای روانشناسانه را جدی گرفت.
سخن آخر
شاید بتوان فرزندان طلاق را اصلی ترین قربانیان طلاق دانست. کودکان به دلیل ضعف در تحلیل مسائل بزرگسالان به شدت تحت تاثیر اتفاقات قرار می گیرند. برای کاهش استرس طلاق در کودکان می توانید با کمک مشاوران کودک و متخصصان روانشناس اقدامات موثری انجام دهید. مرکز مشاوره حامی هنر زندگی به طور تخصصی می تواند در زمینه مشاوره کودک و روانشناسی شما را یاری کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص مشاوره روانشناسی کلیک کنید.
سوالات متداول
عواقب ازدواج با فرزندان طلاق چیست؟
فرزندان طلاق معمولا در محیطی تنش‌زا رشد کرده و آسیب‌پذیری بیشتری دارند. همچنین بسته به تربیت خانوادگی ممکن است الگوی مناسبی نسبت به روابط زن و مرد و مفهوم خانواده نداشته‌باشند. با این حال فرزندان طلاق نیز می‌توانند مانند هر فرد دیگری در جامعه ازدواج موفق داشته‌باشند و با مشکلات و چالش‌های خود مبارزه کنند. بنابراین می‌توانند همسران خوبی نیز باشند.
بهترین زمان طلاق برای کودکان چه زمانی است؟
کودکان در هر سنی که باشند بحران‌های مخصوص به خود را دارند و به هر حال بر اثر طلاق والدین دچار مشکلاتی می‌شوند. با این وجود می‌توان گفت بر اساس نیازهای کودک در دوره‌های رشدی مختلف، بهترین زمان طلاق والدین که کم‌ترین آسیب را برای فرزندان به بار می‌آورد، قبل از 3 سالگی و بدترین زمان دوران نوجوانی است.
