از امیرالمؤمنین امام على(علیه السلام) از فلسفه سجده اول سؤال شد، حضرت فرمود: سجده اول به این معنا است که خدایا اصل ما از خاک است. و معناى سربرداشتن از سجده این است که خدایا ما را از خاک خارج کردى. و معناى سجده دوم، این است که خدایا دو باره ما را به خاک برمى گردانى. و سربرداشتن از سجده دوم به معناى این است که خدایا یک بار دیگر در قیامت از خاک بیرونمان خواهى آورد.
«سُئِلَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) عَنْ مَعْنَى السُّجُودِ فَقَالَ مَعْنَاهُ مِنْهَا خَلَقْتَنِی یَعْنِی مِنَ التُّرَابِ وَ رَفْعُ رَأْسِکَ مِنَ السُّجُودِ مَعْنَاهُ مِنْهَا أَخْرَجْتَنِی وَ السَّجْدَهُ الثَّانِیَهُ وَ إِلَیْهَا تُعِیدُنِی وَ رَفْعُ رَأْسِکَ مِنَ السَّجْدَهِ الثَّانِیَهِ وَ مِنْهَا تُخْرِجُنِی تَارَهً أُخْرَى»
(علل الشرایع، شیخ صدوق، ج ۱، ص ۲۶۲ – مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ۸۲، ص ۱۳۹)
از امام صادق(علیه السلام) در پاسخ به همین پرسش، نقل شده است که فرمودند: نماز عبارت است از رکوع و سجود و تفاوتى میان این دو نیست؛ لکن چون رکوع عمل شخص ایستاده و سجده عمل شخص نشسته مى باشد و نماز نشسته نصف نماز ایستاده است؛ از این رو مى بایست عمل نشسته دو چندان شود تا با عمل ایستاده برابر گردد؛ لذا سجده تکرار مى شود تا با تعداد رکوع برابر شود.
(علل الشرایع، شیخ صدوق، ج ۱، ص ۲۶۲٫)
در روایتی که از امام رضا(علیه السلام) نقل شده است آن حضرت در بیان این که چرا هر رکعتی یک رکوع و چرا دو سجده دارد؟ فرموده اند: “لأن الرکوع من فعل القیام و السجود من فعل القعود و صلاه القاعد علی النصف من صلاه القائم فضوعف السجود لیستوی بالرکوع فلایکون بینهما تفاوت لأن الصلوه إنّما هی رکوع و سجود” یعنی زیرا رکوع از افعال قیام است و سجده از افعال نشسته؛ نماز شکسته برابر با نصف نماز ایستاده است(همان گونه که در نوافل و یا نمازهای احتیاط این چنین است) پس سجده دو برابر رکوع شد تا با آن برابر شود و میان آنها (در فضیلت) تفاوتی نباشد؛ زیرا نماز رکوع و سجود است.
(عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۱۰۸)
