۷ تیر؛ روز قوه قضاییه و بزرگداشت مقام شهید بهشتی
هفتم تیر سالروز شهادت آیت الله دکتر بهشتی به همراه ۷۲ تن از یاران امام راحل (ره) است که به نام روز قوه قضاییه نام‌گذاری شده است. قوه قضاییه یکی از ارکان نظام جمهوری اسلامی و مسئول تحقق بخشیدن
بخشیدن به عدالت در ایران است. به مناسبت روز قوه قضاییه در این مطلب از نیک پرداخت قصد داریم در مورد تاریخچه نظام قضایی ایران و وظایف قوه قضاییه اشاره کنیم.
فهرست محتوا نمایش
علت نام‌گذاری روز قوه قضاییه
به مناسبت بزرگداشت مقام والای شهید بهشتی اولین مسئول دستگاه قضایی کشور که در هفتم تیرماه سال ۱۳۶۰ و بر اثر بمب‌گذاری در دفتر حزب جمهوری اسلامی به همراه ۷۲ تن دیگر از نیروهای مخلص انقلاب به شهادت رسیدند، در سال ۱۳۷۳ به پیشنهاد قوه قضاییه و با تصویب شورای فرهنگی هفته اول تیرماه به عنوان هفته قوه قضاییه و روز هفتم تیرماه به عنوان روز قوه قضاییه نام‌گذاری شد.
تاریخچه نظام قضایی در ایران
جالب است بدانید قضاوت و دادرسی از قرن‌ها پیش به صورت سازمان‌یافته در ایران به صورت ساده و ابتدایی وجود داشت و به مرور زمان با پیشرفت تمدن و دانش دادرسی شکل پیچیده‌تری به خود گرفته است.
کلمه «دات» در زبان هخامنشی و اوستا به معنی قانون بوده که امروزه در فارسی به آن «داد» می‌گوییم.
در زمان هخامنشی قضاوت زیر نظر شاه انجام می‌شد. کاهنان وظیفه وضع قوانین و پیشوایان مذهبی وظیفه اجرای قانون و صدور احکام را برعهده داشتند. در همین دوران با افزایش حجم امور قضایی گروهی به نام سخنگویان قانون تشکیل شد که مردم را در کارهای قضایی راهنمایی می‌کردند، امروزه به این افراد «وکیل» گفته می‌شود.
نظام قضایی در دوران اشکانیان و ساسانیان هم طبق قوانین موبدان زرتشتی و مبانی کتاب اوستا پیگیری می‌شد، اما با سقوط امپراطوری ساسانی و تسلط اعراب بر ایران احکام قضا مبنی بر فقه اهل سنت و سپس با قدرت گرفتن سلسله صفویان و مذهب شیعه در ایران نظام قضایی بر مبنای فقه امامیه تنظیم شد.
در دوران زندیه و افشاریه هم به همین صورت پیگیری شد تا دوران قاجاریه و زمان ناصرالدین شاه اداره عدلیه شکل گرفت و به شکایات و اختلافات مردم در دیوان‌خانه رسیدگی می‌شد.
پس از آن و در دوران پهلوی قوانین به صورت عرفی و بدون تواجه به ضوابط شرعی تعیین می‌شد. در این دوره و در سال ۱۲۹۰ آیین دادرسی مدنی به نام اصول محاکمات از قانون فرانسه اقتباس شد. به طور کلی در دورا پهلوی نظام قضایی به سمت عرفی‌سازی و سکولاریزه کردن جامعه پیش رفت.
اما پس از روی کار آمدن پهلوی دوم و به خصوص بعد از نخست وزیری دکتر مصدق، نظام قضایی از حالت استبدادی خارج و به سمت دموکراتیک شدن سوق داده شد.
در نهایت و پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در اسفند سال ۱۳۶۷ لایحه اصلاح سازمان دادگستری و قانون استخدام قضات به تصویب شورای انقلاب رسید و دوره تازه‌ای در سیستم قضایی ایران شکل گرفت.
وظایف قوه قضاییه
قوه قضاییه جمهوری اسلامی ایران در کنار قوه مجریه (رییس جمهوری) و قوه مقننه (مجلس)، ارکان سه‌گانه جمهوری اسلامی ایران را تشکیل می‌دهد. هدف از تشکیل قوه قضاییه تضمین برقراری حقوق فردی و اجتماعی و تحقق عدالت و امنیت در کشور است. بر اساس اصل ۱۵۶ قانون اساسی مهمترین وظایف قوه قضاییه عبارتند از:
- رسیدگی و صدور حکم در مورد تظلمات، تعدیات، شکایات، حل و فصل دعاوی و رفع خصومات و اخذ تصمیم و اقدام لازم در آن قسمت از امور حسبیه که قانون معین می‌کند
- احیای حقوق عامه و گسترش عدل و آزادی‌های مشروع
- نظارت بر حسن اجرای قوانین
- کشف جرم و تعقیب و مجازات و تعزیر مجرمین و اجرای حدود و مقررات مدون جزایی اسلام
- اقدام مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم و اصلاح مجرمین
لازم است بدانید که ریاست قوه قضاییه توسط رهبر انقلاب اسلامی و به مدت ۵ سال به این سمت منصوب می‌شود و در حال حاضر سید ابراهیم رئیسی ریاست قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران را بر عهده دارند.
منبع: برات نیوز
