۱۰ خرداد ۱۴۰۱، ۱۵:۰۹
گفتگوی مشروح مهر با یک مستندساز-۱؛
آنچه می‌خواهید درباره «عنکبوت مقدس» بدانید/جزییات یک پروژه تخریبی
سیدمهدی دزفولی کارگردان مستند بیان کرد که در سکانس ابتدایی فیلم، نمایی عمومی از شهر مشهد را می‌بینیم و در طول فیلم سعید حنایی به‌عنوان کاراکتر اصلی بارها به حرم امام رضا(ع) مراجعه می‌کند.
سیدمهدی دزفولی کارگردان مستند در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن ارائه توضیحاتی درباره فیلم سینمایی «عنکبوت مقدس» ساخته علی عباسی که نمایش آن در جشنواره فیلم کن بازتاب‌های بسیاری در فضای رسانه‌ای پیدا کرده است، گفت: بنده فیلم «عنکبوت مقدس» را هفته گذشته و در جریان رونمایی در جشنواره فیلم کن دیدم که در واقع اولین و تنها نمایش رسمی فیلم تا به امروز هم محسوب می‌شود. این فیلم از نظر داستانی قوت چندانی ندارد چرا که روایتی مطابق با مستند «و عنکبوت آمد» مازیار بهاری دارد که در سال ۱۳۸۰ ساخته شده بود. روایت فیلم به‌طور کامل مبتنی‌بر روایت‌های همان مستند است و علاوه‌بر آن به‌صورت واضح از فیلم «عنکبوت» ساخته ابراهیم ایرج‌زاد هم الهام‌هایی گرفته است. اعتراض کارگردان این پروژه را هم هفته گذشته شاهد بودیم.
فیلمی فاقد جذابیت‌های سینمایی
وی افزود: فیلم از آنجایی که در ایران ساخته نشده و مشخص است امکانات محدودی برای بازسازی فضای ایران در خارج از کشور در اختیار داشته است، از نظر ساختاری فیلمی قوی نیست و مانند سایر فیلم‌های دیگر مرتبط با ایران که در خارج از کشور ساخته می‌شوند فیلمبرداری ضعیفی دارد و نتوانسته در فضاسازی موفق عمل کند. کوچه‌ها و خیابان‌ها و حتی تصویر ارائه شده از مردم بسیار ضعیف است و تنها با بازسازی لباس‌های پلیس و یا طراحی نوعی از برخورد و تماس تلاش شده تا فضا مشابه ایران شود اما از آنجایی که فیلم در اردن مقابل دوربین رفته است، در این زمینه توفیق چندانی نداشته است.
این مستندساز همچنین تأکید کرد: بازی بازیگران در فیلم هم از همین منظر بازی‌هایی خام و ضعیف است و همان‌طور که در نظرسنجی منتقدان جشنواره کن هم شاهد بودیم، این فیلم در دسته فیلم‌های ضعیف جشنواره امسال دسته‌بندی شده و نتوانسته است نظر کارشناسان و مخاطبان جشنواره‌ای را هم به سمت خود جلب کند. در واقع می‌توان گفت «عنکبوت مقدس» چارچوب و اسلوب درستی به لحاظ سینمایی ندارد که بخواهد برای مخاطب چه ایرانی و چه غیرایرانی جذاب باشد.
دزفولی درباره محتوای فیلم هم تأکید کرد: فیلم دارای محتوایی اگزجره و گل‌درشت است. فیلم محتوایی تند و تیز در راستای تخریب باورهای اسلامی و اعتقادات عمومی مردم ایران دارد. در سکانس ابتدایی فیلم که نمایی از آن در تیزر فیلم این روزها جنجال‌هایی هم به راه انداخته است، نمایی عمومی از شهر مشهد را می‌بینیم و در طول فیلم سعید حنایی به‌عنوان کاراکتر اصلی بارها به حرم امام رضا (ع) مراجعه می‌کند و تصویری به‌شدت متشرع و مقید از او در فیلم ارائه شده است که باور دارد اگر مشغول قتل زنان خیابانی در مشهد است، این باور برگرفته از همین اعتقادات و توسلاتش به حضرت رضا (ع) است. گویی ما شاهد فرد متشرعی هستیم که مشغول یک جهاد مقدس، در قالب آدم‌کشی است. فیلم در واقع تلاش دارد یک «تروریست مقدس» را به تصویر بکشد. فیلم از همین بهانه برای تخریب باورها و عقاید مذهبی مردم استفاده کرده است.
این مستندساز با اشاره مجدد به دو فیلم مستند و داستانی ساخته‌شده در ایران بر مبنای پرونده سعید حنایی گفت: در مستند «و عنکبوت آمد» هم مازیار بهاری حدود ۲۰ سال پیش تلاش کرد تا از همین زاویه به پرونده سعید حنایی ورود کند. مازیار بهاری خودش می‌گوید قصد سفری به افغانستان حین سقوط طالبان در آن مقطع را داشته که سفری هم به مشهد می‌کند آنجا در جریان سوژه سعید حنایی قرار می‌گیرد و فرصت گفتگو با او و خانواده‌اش را به دست می‌آورد. او می‌گوید در یک روز همه گفتگوها را می‌گیرد و بعدها به فیلم‌های دادگاه سعید حنایی هم دسترسی پیدا می‌کند و سراغ خانواده‌اش می‌رود. او خود می‌گوید این مستند را ساختم تا بگویم طالبان در ایران هم وجود دارد، نیازی به رفتن به افغانستان نداشتم و به همین دلیل روی این سوژه کار کردم. خانم پژوهشگر و جامعه‌شناسی هم که محور اصلی مستند آقای بهاری است، بعدها به رادیو فردا پیوست و صحبت‌های بسیاری بعدها درباره آن مستند داشت. آن مستند هم به عنوان اولین فیلم درباره این سوژه با هدف تخریب عقاید مذهبی ساخته شده بود و به همین دلیل هم پخش رسمی در ایران نداشت. در حالی که بر اساس مستندات واقعیت پرونده اساساً اینگونه نبوده، شخصیت سعید حنایی اساساً کاراکتری مذهبی نداشته و در یکی از مستندات آمده است که حتی او به قربانیان تجاوز هم می‌کرده است.
دزفولی با اشاره به فیلم «عنکبوت» گفت: فیلمی که با بازی محسن تنابنده و ساره بیات درباره این پرونده در سینمای ایران ساخته شد، به نسبت به واقعیت موضوع نزدیک‌تر بود و به همین دلیل هم بدون مشکل ساخته شد و هم توانست برای اکران عمومی پروانه نمایش دریافت کند. «عنکبوت مقدس» اما به طور واضح با بهانه تخریب باورهای مذهبی مردم ایران ساخته شده است.
دروغ‌های «عنکبوت مقدس» علیه ایران و مردم مشهد
وی درباره نقش زهرا امیرابراهیمی در این فیلم هم توضیح داد: این بازیگر نقش خبرنگاری را ایفا می‌کند که به‌طور کامل خیالی است و در پرونده واقعی سعید حنایی چنین خبرنگاری حضور نداشته است. این فرد تلاش دارد اینگونه واقعیت را نشان دهد که سعید حنایی با توسل به حضرت رضا (ع) و به‌واسطه باورهای دینی خود دست به این جنایت‌ها می‌زده است. او تلاش دارد بگوید اسلام، توجیه‌گر این جنس کشتن زن‌های خیابانی است. دروغ بزرگی که در این مسئله وجود دارد همین است که بالاخره سعید حنایی در زمان حاکمیت جمهوری اسلامی ایران بازداشت و محاکمه شد. پرونده او به‌طور کامل منتشر شد و مسئول رسیدگی به پرونده‌اش هم همین قاضی منصوری معروفی بود که چند سال پیش پرونده خودش هم جنجالی شد. در فیلم «عنکبوت مقدس» نقش این قاضی را نیما اکبرپور از مجریان بی‌بی‌سی فارسی ایفا می‌کند و تلاش شده است تا از آن آدم هم به‌عنوان قاضی پرونده، چهره فردی همراستا با انگیزه‌های سعید حنایی تصویر شود که این یک دروغ مسلم است.
دزفولی با اشاره به اعدام سعید حنایی در سال ۸۰ تأکید کرد: سعید حنایی همان زمان خیلی اصرار داشت که افراد زیادی در جامعه با من هم‌دل و همراستا هستند اما واقعیت چیز دیگری بود. فیلم «عنکبوت مقدس» اما با همین نگاه تلاش دارد مردم مشهد را هم تخریب و همراستا با سعید حنایی تصویر کند. گویی شهر مشهد لانه عنکبوتی است که محوریت آن هم نعوذبالله حرم مطهر رضوی است. این در حالی است که در همان زمان بسیاری از مردم مشهد با این پرونده همراهی نکردند و در نهایت هم وقتی به جرم سعید حنایی رسیدگی و پرونده آن بسته شد، دیگر شاهد ادامه این دست جنایت‌ها در شهر مشهد نبودیم. اشاره به همدلی جامعه ایران با این قاتل، یکی دیگر از دروغ‌های بارز فیلم «عنکبوت مقدس» است
