ولایت تکوینی به معنی داشتن علم و قدرت خا‌رق‌العاده و قدرت دخل و تصرف در طبیعت و انواع مختلف اداره و دگرگونی در عالم هستی، از ویژگی‌ها و شئون خداوند متعال است که در آن هیچ همتا و شریک ندارد. این امر عقلی، مقتضای کمال مطلق‌بودن حق، واجب‌الوجودی او و فقر کامل ممکن‌الوجود و ماسوی است. به علاوه آیات قرآن که دربارۀ ولایت تکوینی خداوند متعال صراحت کامل دارند.
چگونه حجت عصر (عج) در حال غیبت، فیضش به عالم می‌رسد؟
در اعتقاد شیعه امام غایب، غافل از مردم و جدای از ایشان نیست. بلکه علی‌رغم ناشناخته بودن چهره، به عنوان حجت در میان مردم حاضر است و به حکم امامت، وظایف الهی خویش را انجام می‌دهد هر چند جزئیات و چگونگی این رفتارها برای مردم روشن نباشد.
راوی می‌گوید از امام صادق (علیه‌السلام) پرسیدم: که مردم در زمان غیبت چکونه از وجود امام بهره‌مند می‌شوند؟
حضرت فرمودند:”هم‌چنان‌که از خورشید، هنگامی‌که در پشت ابرهاست بهره‌مند می‌شوند.”[۱]
در این روایت امام غایب به آفتاب پشت ابر تشبیه شده و فوائد او به فوائد آفتاب پنهان در زیر ابر می‌ماند. پس اصل بهره برداری مردم از نور و گرما و اشعۀ مفید خورشید پابرجاست. ولی نکتۀ مهم این است که در روزهای آفتابی استفادۀ مردم از آفتاب بیشتر از روزهای ابری است. در نتیجه در عصر ظهور بهره برداری مردم از برکات امام معصوم بیشتر خواهد بود.
از وجود نازنین ولی عصر (عج) در مورد این مطلب سوال شد. ایشان فرمودند:
“چگونگی بهره‌مندی مردم از من در ایام غیبتم، مانند بهره‌مندی از نور خورشید است زمانی که ابرها آن‌را از چشمان مردم پوشیده بدارند.”[۲]
گرچه حضرت ولی عصر (عج) در دوران غم انگیز غیبت، از تصرفات در بعضی از شئونات خویش مانند حضور آشکار در جامعه و به دست گرفتن زمام امور کناره گیری می‌کنند، لکن باید دانست که این امر، یکی از اختیارات امام (علیه‌السلام) است، اما در بقیۀ امور دست ایشان باز است و بسیاری از مشکلات جامعه را رفع و از درماندگان دستگیری می‌نمایند و امدادهای غیبی آن بزرگوار در سرتاسر عالم هستی جریان دارد.
این مطلب شواهد فراوانی در طول تاریخ غیبت صغری و کبری امام دارد که برای روشن شدن بحث به گوشه‌ای از آن‌ها به صورت خلاصه اشاره می‌کنیم و از پویندگان این راه دعوت می‌کنیم به کتاب‌هایی که در این زمینه نوشته شده، مراجعه نمایند.[۳]
حضرت ولی عصر ارواحنا فداه به دو صورت از درماندگان و دوست‌داران خود دستگیری نموده و مشکلات آن‌ها را برطرف می‌نمایند. برای خواص از اولیاء و علماء ربانی و فقها و مجتهدین و کسانی که مورد توجه و عنایت ویژۀ ایشان هستند، امکان ارتباط مستقیم و حضوری و درک محضر پر نور و استفاده از هدایت باطنی خویش را فراهم می‌نمایند. و در موارد دیگر برای حل مشکلات و فهم مسائل دینی و عقیدتی که نقش حیاتی در اجرای احکام اسلام دارد، بوسیلۀ ارتباط غیرمستقیم – از طریق توقیع یا موارد مشابه دیگر- پیام خود را به مخاطبین منتقل نموده و مشکلات و معضلات جامعه و شیعیان خود را برطرف می‌نمایند.[۴] [۱] . “کَمَا یَنتَفِعُونَ بِالشَّمسِ اِذَا سَتَرَهَا السَّحَابُ” صدوق، امالی، ج۱، ص۲۵۳
[۲] . “وَ اَمّا وَجهُ الِانتِفَاعِ بِی فِی غَیبَتِی کَالاِنتِفَاعِ بِالشّمسِ اِذَا غَیّبتَهَا مِنَ الاَبصَارِ اَلسَّحَابَ” صدوق، کمال الدین، ج۱، ص۴۸۵ [۳]. کتاب برکات ولی عصر، سید جواد معلم – عریضه نویسی به اهل بیت، سید صادق سید نژاد – دعای امام زمان و دعا برای امام زمان، سید علی شفیعی – جلوه‌های پنهانی امام عصر، حسین علی پور – آثار اعتقاد به امام زمان، دکتر هادی قندهاری – داستانهایی از امام زمان از کتاب بحار الانوار، مترجم: حسن ارشاد – تشرفات بانوان خدمت امام زمان، سید محمد طباطبایی – تشرفات اهل سنت خدمت امام عصر، سید عباس موسوی مطلق – پیوند معنوی با ساحت قدس مهدوی، علی اکبر همدانی – تشرف یافتگان، پژوهشکده تزکیه اخلاقی امام علی [۴]. شایان ذکر است که ارتباط ولی عصر(عج) با جامعۀ شیعه، منحصر در این دو مورد نیست بلکه اغلب موارد با اشراف خود بر امور انسان‌ها و قدرتی که خداوند به ایشان عطا کرده است، به یاران و درماندگان کمک می‌نمایند.
