رفتارهای پرخطر در دوران نوجوانی : آنچه والدین باید بدانند

رفتارهای پرخطر در دوران نوجوانی : آنچه والدین باید بدانند

مصرف دخانیات یکی از رفتارهای پرخطر نوجوانان

علل گرایش به رفتارهای پرخطر در نوجوانان + راههای پیشگیری 

رفتارهای پرخطر در دوران نوجوانی:

رفتارهای پرخطر به دسته ای از رفتارها گفته می شود که سلامت جسمی، شناختی و اجتماعی فرد و جامعه را در معرض خطر قرار می دهند. به دلیل اینکه نوجوانان در این مرحله درک درستی از رفتارهای خود ندارد و تغییرات جسمانی و اجتماعی گسترده در آنها اتفاق می افتد، می توانند بسیار در معرض رفتارهای پرخطر باشند. این رفتارها می توانند از جامعه وارد مدرسه و به دنبال آن نوجوانان را تحت تاثیر قرار دهند. لذا آموزش درست والدین و مدارس می تواند از بروز آسیب های اجتماعی در این دوران تا حد زیادی پیشگیری کند.

عوامل خطر ساز رفتارهای پرخطر در نوجوانان: 

در مورد خطرپذیری نوجوانان عوامل متعددی بررسی شده اما در یک بررسی مختصر این عوامل را به دو گروه تقسیم کرده اند که شامل:

الف) عوامل فردی: وضعیت تحصیلی، مقدار تاب آوری، خود ارزشمندی، اعتماد به نفس، کنترل هیجان، وضعیت روانی فرد و دیدگاه او نسبت به رفتارهای پرخطر در بین نوجوانان

ب) عوامل اجتماعی: وضعیت خانواده ی فرد، شخصیت دوستان و همسالان او، محیطی که درآن زندگی می کند.

عوامل خانوادگی: در صورت داشتن سرپرست بد، طلاق والدین، داشتن الگوی نامناسب فرزندپروری، سابقه ی رفتار پر خطر در خانواده؛ می توانند نوجوان را به شدت در معرض خطر اینگونه رفتارها قرار دهند.

عوامل روانی و عاطفی: در صورت وجود استرس، پرخاشگری، آسیب عاطفی ناشی از طلاق والدین، ناکامی، کمبود توجه و محبت از سوی خانواده، احساس تحقیر، افسردگی، اضطراب؛ نوجوان باید تحت نظارت باشد زیرا می تواند به سمت رفتارهای پرخطر کشیده شود.

مشکل در تحصیل فرد: وجود اختلال در روند تحصیلی فرد مثل افت تحصیلی یا عدم علاقه به مدرسه و فرار از آن می تواند یکی از عوامل مهم خطرساز باشد.

عوامل اجتماعی و محیطی: زندگی در مکان هایی که از لحاظ فرهنگی ضعیف هستند، دوستان و اطرافیان، تاثیر پذیری از رسانه ها و شبیه سازی برای داشتن شخصیتی شبیه قهرمان بازی ها یا کارتون ها می تواند زندگی نوجوان را تحت تاثیر قرار دهد.

تکرار مجدد: اگر نوجوان هر چند برای سرگرمی و تفریح رفتار پرخطری را انجام داد، تمایل او برای انجام دوباره ی خطر زیاد است.

خانواده متشنج از عوامل ایجاد رفتار پرخطر در نوجوانی است

کدام گروه نوجوان بیشتر در معرض رفتارهای پرخطر هستند؟

به طور کلی باید از همه ی نوجوانان و کودکان در مقابل این خطرها مراقبت شود اما گروهی از نوجوانان بیشتر به توجه و مراقبت نیاز دارند. این گروه شامل: نوجوانانی که سابقه ی مشکلات روانی و رفتاری دارند، در محیط های خطرناک زندگی می کنند یا در آنها رفت و آمد دارند، قبلا رفتار پرخطر در آنها مشاهده شده، خانواده ی پرخطر دارند، سابقه ی شکست یا افت تحصیلی در کارنامه آنها وجود دارد.

دلایل رفتارهای پرخطر در نوجوانان چیست؟

دلایل زیادی وجود دارد که سبب بروز این رفتارها در نوجوانان می شود که به چند مورد آنها اشاره می کنیم:

خانواده:

خانواده کانون رشد تربیت و یادگیری انسان است. تمام ملاک های انسانیت از خانواده آموخته می شود. خانواده ها باعث رشد فرهنگی، شناختی و اجتماعی انسان می شوند و با محبت بی دریغی که به فرزندان هدیه می کنند آنها را از لحاظ عاطفی بی نیاز می گردانند. بنابراین اگر فردی از نعمت داشتن خانواده ی خوب محروم شود می تواند در معرض بسیاری از آسیب ها قرار بگیرد. طبق آمار نوجوانانی که به مصرف مواد مخدر و الکل روی می آورند، معمولا خانواده ی متشنجی دارند. در این افراد معمولا اعضای خانواده نیز درگیر این گونه رفتارها هستند، یا روابط عاطفی سالمی دربین آنها وجود ندارد.

فشارهای وارده از طرف مدرسه ها:

مدارس گاهی با بی توجهی به دانش آموزان، بر مشکلات دوران بلوغ دامن می زنند. این فشارها در دوران بلوغ به خودی خود می توانند زندگی فرد را دستخوش کنند، به همین سبب دانش آموزان ممکن است از درس و مدرسه گریزان شوند و برای کاهش فشارهای روانی ناشی از آن به رفتارهای پرخطر روی بیاورند.

محیط زندگی:

محیطی که در آن زندگی می کنیم می تواند به بسیاری از فعالیت ها و رفتارهای ما جهت بدهد. حال نوجوانی را در نظر بگیرید که در اوج تغییرات هورمونی و تحول روحی و روانی است و در محیطی کاملا متشنج زندگی می کند. این نوجوان می تواند به شدت تحت تاثیر مجرمان و بزهکاران اطراف خود قرار بگیرد.

عدم اعتماد به نفس عامل بروز رفتار پرخطر در نوجوان می شود

عوامل روانشناختی:

مسلما هر چه سلامت روانی یک فرد نرمال تر باشد، کمتر به فکر آسیب به خود و اطرافیان است. طبق تحقیقات نوجوانانی که دچار افسردگی یا اضطراب هستند، تمایل بیشتری برای استفاده از مواد مخدر دارند. اعتماد به نفسی که نوجوان دارد می تواند به او حس ارزشمندی القا کند، اگر فرد در دوران نوجوانی مقدار کافی اعتماد به نفس نداشته باشد و دائما به دنبال تایید از جانب دیگران باشد، تحت فشارهای روانی ممکن است به سمت انجام رفتارهای پرخطر کشیده شود.

گروه دوستان:

نوجوانان در دوران بلوغ به شدت تحت تاثیر دوستان خود هستند و دائما از آنها الگوبرداری می کنند، به گونه ای که یک رفتار غلط دوستشان می تواند، از هزاران رفتار اصولی خانواده ی آنها تاثیرگذارتر باشد.

اگر در این دوران نیازهای عاطفی و روانی نوجوان به شکل درستی از طرف خانواده بر طرف نشود؛ ممکن است او را به سمت دوستانش بکشاند، به گونه ای که آنها را به خانواده ی خود ترجیح دهد و اگر این دوستان رفتارهای پرخطر داشته باشند فرد نیز سعی می کند خود را شبیه آنها کند. بنابراین والدین باید این نکته را بدانند که اگر نیازهای عاطفی فرزند خود را برطرف نکنند، او به دنبال کسان دیگری برای جلب محبت و توجه می رود.

خشونت از جمله رفتارهای پرخطر نوجوانان

انواع رفتارهای پرخطر شامل:

• گرایش به مواد مخدر (یکی از خطرناک ترین رفتارهای پرخطر استفاده از مواد مخدر است)

• تمایل به برقراری رابطه ی جنسی

• خشونت

• تمایل به خودکشی

مهارت هایی که باید به نوجوانان آموخته شود:

مهارت شخصیتی

قدرت قضاوت، تشخیص درست از نادرست، قدرت تصمیم گیری درست، آموزش رفتارها و عادات سالم، کنترل بر خود، اعتماد به نفس، عزت نفس

مهارت مواجهه با مسائل

توانایی درخواست کمک از دیگران، منعطف بودن و تطابق با شرایط زندگی، کنترل و صبر در مشکلات و موانع، دور کردن احساس ناامیدی، مقابله با شکست، مقابله و کنترل استرس

مهارت های اجتماعی موثر

مهارت کار گروهی و قدرت مشارکت با دیگران، پیدا کردن دوست مناسب، توانایی نگه داشتن دوست خوب، مهارت نه گفتن، رشد مهارت ارتباطی، توجه به نظرات دیگران

مهارت شناسایی خطر

بتوانند خطرات تهدید کننده را بشناسند، آموزش ضرر دخانیات، شناخت درست رسانه ها و تاثیر آنها در رفتار پرخطر، شناخت تاثیر رفتارهای پرخطر بر آینده و سرنوشت شخص

همیشه پیشگیری بهترین راه است. اگر ما بتوانیم با همین آموزش ها ساده به نوجوانان، مسیر زندگی آنها را روشن کنیم، از وقوع بسیاری از بلاها و رفتارهای پرخطر جلوگیری می کنیم و به دنبال آن می توانیم هزینه هایی که به جامعه و خانواده ها در اثر این رفتارها تحمیل می شود را بسیار کاهش دهیم.

گردآوری: بخش کودکان بیتوته