باسمه‌تعالی
احکام روزه
مقدمه
باعنایت الهی جهت تسهیل امر تبلیغ، جزوه ای با توجه به سوالات پر تکرار پرسشگران در ایام ماه مبارک رمضان سال های گذشته، تدوین شده است .
در این جزوه نظرات مراجع عظام تقلید ذیل در حد امکان بیان شده است:
حضرات آیات عظام امام خمینی ره ، خامنه ای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، وحید خراسانی، شبیری زنجانی و نوری همدانی
نیت روزه
وقت نیت روزه
همه مراجع: وقت نیت روزه رمضان از شب تا قبل از اذان صبح می‌باشد و نیت روزه لازم نیست به زبان جاری شود همین‌که بداند می‌خواهد برای انجام فرمان خداوند متعال روزه بگیرد کافی است.
نیت نکردن روزه
اگر کسی قبل از اذان صبح عمداً نیت روزه نکند، حکم روزه وی چیست؟
همه مراجع: روزه‌اش باطل است.
تذکر: کسی که عمداً نیت روزه نکرده است باید امساک کند (کارهایی که روزه را باطل می‌کند، انجام ندهد) و در این صورت فقط قضای روزه بر او واجب است و کفاره ندارد.
روزه یوم‌الشک
همه مراجع: روزى را كه انسان شك دارد آخر شعبان است يا اول رمضان، واجب نيست روزه بگيرد و اگر بخواهد روزه بگيرد چنانچه روزه قضا دارد نيت روزۀ قضا کند و الا نیت روزه مستحبی و... بنمايد؛ چنانچه بعد معلوم شود رمضان بوده، از رمضان حساب مى‌شود.
فراموش کردن نیت
آیات عظام امام خمینی، سیستانی، مکارم، صافی گلپایگانی، نوری همدانی: اگر فراموش کند در شب نیت کند و سحر خواب بماند تا قبل از اذان ظهر هر وقت از خواب بیدار شود، واجب است نیت روزه کند و روزه‌اش صحیح است.
آیات عظام خامنه‌ای، شبیری، وحید خراسانی: اگر فراموش کند در شب نیت کند و سحر خواب بماند تا قبل از اذان ظهر هر وقت از خواب بیدار شود نیت روزه کند و بنا بر احتیاط واجب بعداً قضا کند.
تذکر: چون در مسئله فتوا نیست، می‌توانند احتیاط واجب را به باقی مراجع (با رعایت فالاعلم) رجوع کنند و قضا لازم نیست.
قصد انجام مفطر
اگر روزه‌دار در ماه رمضان قصد کند یکی از مبطلات روزه را انجام دهد اما آن را انجام ندهد، آیا روزه او صحیح است؟ مثلاً قصد کند آب بخورد، ولی پشیمان شود؟
امام خمینی (ره): روزه او صحیح است.
آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی: به احتیاط واجب روزه او باطل است و باید تا افطار روزه را بگیرد و بعداً آن را قضا کند.
آیات عظام وحید خراسانی، شبیری، مکارم، صافی گلپایگانی، نوری همدانی: روزه او باطل است، اما باید امساک کند (کارهایی که روزه را باطل می‌کند انجام ندهد) و بعداً آن را قضا کند.
ترک نیت
همه مراجع (غیر از آیه الله سیستانی): اگر روزه‌دار در ماه رمضان قصد کند که دیگر روزه نباشد، روزه او باطل است، گرچه هیچ مبطلی هم انجام ندهد، اما باید تا اذان مغرب امساک کند (کارهایی که روزه را باطل می‌کند انجام ندهد) و بعداً آن را قضا کند.
آیه الله سیستانی: اگر دوباره نیت روزه کند بنا بر احتیاط واجب روزه‌ی آن روز را تمام کند و بعداً آن را قضا کند.
قضا شدن نماز صبح
همه مراجع: کسی که نماز صبحش چه عمداً و چه سهواً قضا شود اگر از شب نیت روزه داشته است روزه‌اش صحیح است.
سحری خوردن
همه مراجع: سحری خوردن در رمضان واجب نیست، بلکه مستحب است؛ لذا اگر از شب نیت روزه کند و سحر خواب بماند روزه‌اش صحیح است.
مفطرات روزه
۱-خوردن و آشامیدن
آدامس و سقز
همه مراجع: جویدن آدامس و سقز اگر شیرینی یا ذراتی از آن از حلق پایین برود، روزه را باطل می‌کند.
چشیدن غذا
همه مراجع: چشیدن غذا اشکال ندارد و اگر سهواً چیزی از حلق پایین برود اشکال ندارد و روزه صحیح است.
باقی ماندن مزه غذا
همه مراجع: اگر صرفاً مزه غذا در دهان باقی بماند فرو دادن آب دهان اشکال ندارد.
فروبردن آب دهان
همه مراجع: فرو بردن آب دهان اگرچه به‌واسطه خیال کردن ترشی و مانند آن در دهان جمع شده باشد، روزه را باطل نمی‌کند.
فروبردن اخلاط سر و سینه
همه مراجع غیر از آیات عظام، سیستانی و شبیری زنجانی: فروبردن اخلاط سر و سینه تا به فضای دهان نرسیده اشکال ندارد، ولی اگر داخل فضای دهان شود، احتیاط واجب آن است که آن را فرونبرد
آیات عظام سیستانی و شبیری زنجانی: ... ولی اگر داخل فضای دهان شود، احتیاط مستحب آن است که آن را فرو نبرد.
فرو بردن آب دهانی که مزه عفونت می‌دهد.
همه مراجع: اگر صرفاً آب دهان مزه عفونت بدهد، فرو بردن اشکال ندارد.
خلال کردن
همه مراجع: خلال کردن دندان‌ها در حال روزه اشکال ندارد، فقط باید مراقب باشد چیزی از حلق پایین نرود. چنانچه سهواً از حلق پایین رود روزه صحیح است.
مسواک زدن
همه مراجع: مسواک زدن در حال روزه اشکال ندارد، فقط باید مراقب باشد چیزی از حلق پایین نرود. چنانچه سهواً خمیردندان پایین برود اشکال ندارد. البته اگر می‌داند چیزی از حلق پایین می‌رود نباید مسواک بزند.
مزه خمیردندان
همه مراجع: اگر بعد از مسواک زدن فقط مزه آن در دهان باقی بماند اشکالی ندارد و فرو بردن آب دهانی که مزه خمیردندان می‌دهد اشکال ندارد.
سرمه کشیدن
همه مراجع: سرمه روزه را باطل نمی‌کند، ولی اگر مزه یا بوی آن به حلق برسد کراهت دارد.
آرایش کردن (غیر از سرمه)
همه مراجع: آرایش بانوان موجب بطلان روزه نمی‌شود، ولی اگر رعایت نامحرم نشود ثواب روزه را کم می‌کند.
خوردن قرص
آیا اگر بیماری بتواند با مصرف قرص در طول روز، روزه بگیرد بر او واجب است روزه بگیرد؟
همه مراجع: خوردن قرص در هر حال روزه را باطل می‌کند. لذا لازم است در صورت امکان و ضرر نداشتن ساعات مصرف قرص را تغییر دهد و الا نباید روزه بگیرد.
قرص زیرزبانی
آیا مصرف قرص زیرزبانی در حال روزه جایز است؟(به حلق نمی‌رسد، بلکه از زیر زبان جذب بدن می‌شود و انرژی‌زا هم نیست)
آیات عظام خامنه‌ای سیستانی: استفاده از چنین قرصی روزه را باطل نمی‌کند.
آیه الله مکارم: درصورتی‌که مجبور باشد استفاده کند، ولی بعداً روزه را قضا کند.
تزریق آمپول غذایی (تقویتی)
آیا روزه‌دار می‌تواند از آمپول غذایی یا تقویتی استفاده کند؟
آیه الله شبیری: باید خودداری کند.
آیه الله مکارم: اگر در رگ تزریق می‌شود اجتناب کند.
آیات عظام امام، خامنه‌ای: بنا بر احتیاط واجب خودداری کند.
آیات عظام صافی گلپایگانی، سیستانی، وحید خراسانی، نوری همدانی: بهتر است اجتناب کند، ولی روزه را باطل نمی‌کند.
تزریق آمپول دارویی و بی‌حسی و غیر تقویتی
همه مراجع غیر از آیات عظام مکارم و رهبری: اشکال ندارد.
آیه الله مکارم: اگر عضلانی است اشکال ندارد، ولی اگر در رگ تزریق می‌شود اجتناب کند.
ایه الله خامنه‌ای: اگر عضلانی است اشکال ندارد و اگر در رگ تزریق می‌شود بنا بر احتیاط واجب اجتناب کند.
تزریق واکسن
همه مراجع: با توجه به اینکه واکسن نه غذایی است و نه در رگ تزریق می‌شود به نظر اشکال ندارد.
سرم زدن
آیه الله مکارم، شبیری زنجانی: باید اجتناب کند.
آیات عظام خامنه‌ای، وحید: بنا بر احتیاط واجب از سرم غذایی خودداری کند.
آیات عظام صافی گلپایگانی، سیستانی،: بهتر است اجتناب کند، ولی روزه را باطل نمی‌کند. (با کتاب روزه تطبیق شود)
تزریق خون
آیا تزریق خون به شخص روزه‌دار موجب بطلان روزه می‌شود؟
آیات عظام سیستانی صافی: اشکالی ندارد.
آیه الله خامنه‌ای: بنا بر احتیاط واجب روزه را باطل می‌کند.
آیه الله شبیری زنجانی: روزه را باطل می‌کند.
آیه الله مکارم: احتیاط اتمام روزه و قضای آن است.
اهداء خون
همه مراجع خون دادن روزه‌دار به‌خودی‌خود روزه را باطل نمی‌کند، ولی اگر او را دچار ضعف می‌کند کراهت دارد.
چنانچه می‌داند طوری ضعیف می‌شود که از ادامه روزه ناتوان می‌شود در حال روزه جایز نیست خون بدهد.
کشیدن دندان
همه مراجع: کشیدن دندان به‌خودی‌خود کراهت دارد، ولی روزه را باطل نمی‌کند؛ البته اگر می‌داند که با کشیدن دندان ناخودآگاه خون از حلق پایین می‌رود جایز نیست دندان را بکشد، مگر در صورت ضرورت که روزه را بعداً قضا می‌کند.
البته اگر سهواً خون پایین برود روزه صحیح است.
قطره گوش و چشم
همه مراجع: ریختن قطره در گوش و بینی اشکال ندارد.
قطره بینی
همه مراجع: اگر از راه بینی به حلق برسد و فرو رود روزه را باطل می‌کند.
آندوسکوپی
آیا واردکردن اشیای غیرخوراکی از طریق حلق، مانند لوله آندوسکوپی و...به داخل بدن روزه را باطل می‌کند؟
آیات عظام خامنه‌ای، مکارم، سیستانی، صافی گلپایگانی: آندوسکوپی مبطل روزه نیست، مگر اینکه همراه موادی باشد که وارد حلق گردد، در این صورت از جهت مواد روزه باطل می‌شود.
۲-جماع
همه مراجع: جماع (نزدیکی با زن) روزه را باطل می‌کند اگرچه فقط به مقدار ختنه‌گاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید.
ملاعبه با همسر
همه مراجع: ملاعبه با همسر بدون خروج منی، به‌خودی‌خود روزه را باطل نمی‌کند، ولی کراهت دارد.
تذکر: اگر ملاعبه موجب خروج منی شود برای تعیین تکلیف به رساله مرجع مراجعه شود.
بوسیدن همسر
همه مراجع: بوسیدن همسر به‌خودی‌خود روزه را باطل نمی‌کند و اگر از روی لذت باشد کراهت دارد.
خروج مذی (آب شهوت)
همه مراجع: خروج رطوبتی که با تحریک‌های مختصر جنسی خارج می‌شود و به آن مذی می‌گویند، به‌خودی‌خود موجب بطلان روزه نیست.
۳-استمناء
همه مراجع: اگر روزه‌دار استمناء کند یعنی با خودکاری کند که منی از او خارج شود، روزه‌اش باطل می‌شود.
احتلام در روز (خروج منی در خواب)
همه مراجع: محتلم شدن در روز، ضرری به روزه نمی‌زند و مستحب است بلافاصله غسل جنابت کند، ولی اگر غسل نکند درهرحال به روزه لطمه نمی‌زند. البته به خاطر نماز، واجب است غسل کند.
خوابیدن بااینکه می‌داند محتلم خواهد شد
همه مراجع: هرگاه روزه‌دار بداند که اگر در روز بخوابد محتلم می‌شود، یعنی در خواب منی از او بیرون می‌آید، جایز است بخوابد و روزه‌اش درهرحال صحیح است.
نگاه به نامحرم
همه مراجع: نگاه حرام به نامحرم روزه را باطل نمی‌کند، ولی موجب نقصان ثواب روزه می‌شود.
فیلم و عکس‌های مستهجن
همه مراجع: نگاه کردن فیلم و عکس‌های مستهجن به‌خودی‌خود روزه را باطل نمی‌کند، ولی موجب نقصان ثواب روزه می‌شود.
تذکر: اگر منی خارج‌شده است به رساله مرجع تقلید مراجعه شود.
ارتباط مجازی با نامحرم (تلفن، پیامک، چت و...)
همه مراجع: هرگونه ارتباط مجازی با نامحرم به‌خودی‌خود روزه را باطل نمی‌کند، ولی چون معمولاً مفسده دارد موجب نقصان ثواب روزه می‌شود.
تذکر: اگر منی خارج‌شده است، به رساله مرجع تقلید مراجعه شود.
خروج مذی (آب شهوت)
همه مراجع: خروج رطوبتی که با تحریک‌های مختصر جنسی خارج می‌شود و به آن مذی می‌گویند، به‌خودی‌خود موجب بطلان روزه نیست.
۴-دروغ بستن به خداوند متعال و پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله و ائمه معصومین صلوات الله علیهم
نسبت دروغ به خدا و پیامبر (ص) و ائمه (ع) بدون توجه به دروغ بودن آن
همه مراجع: اگر روزه‌دار در ماه رمضان، مطلبی را بدون توجه به‌دروغ بودن یا نبودن آن، به خداوند متعال و پیامبر (ص) و ائمه (ع) نسبت دهد و سپس معلوم شود که دروغ بوده است روزه‌اش صحیح است.
نسبت دروغ به خدا و پیامبر (ص) و ائمه (ع) با یقین به صدق
همه مراجع: اگر روزه‌دار یقین کند که مطلبی دروغ نیست و آن را به خدا یا پیامبر (ص) و ائمه (ع) نسبت دهد و سپس مشخص شود که دروغ بوده روزه‌اش صحیح است.
دروغ
همه مراجع: دروغ گفتن در امور روزمره، روزه را باطل نمی‌کند، ولی موجب نقصان ثواب روزه می‌شود.
قسم دروغ
همه مراجع: قسم دروغ روزه را باطل نمی‌کند، ولی موجب نقصان ثواب روزه می‌شود.
۵-رساندن غبار غلیظ به حلق
بخور دادن
آیات عظام امام و سیستانی: فرو بردن بخارآب روزه را باطل نمی‌کند، مگر اینکه بخارآب به‌گونه‌ای باشد که در دهان جمع شود و فرو رود بطوری که عرفاً به آن نوشیدن آب گفته شود که در این صورت روزه را باطل می‌کند.
آیه الله مکارم: احتیاط واجب این است که روزه‌دار بخار غلیظ را به حلق نرساند، ولی رفتن به حمام اشکال ندارد، هرچند فضای حمام را بخار گرفته باشد.
آیه الله وحید: احتیاط واجب این است که روزه‌دار بخار غلیظ را به حلق نرساند.
آیه الله شبیری زنجانی: فرو بردن بخارآب روزه را باطل نمی‌کند، مگر اینکه بخارآب به‌گونه‌ای باشد که در دهان جمع شود و فرورود بطوری که عرفاً به آن نوشیدن آب گفته شود درصورتی‌که احتمال می‌داده است که به حلق خواهد رسید احتیاط واجب این است که روزه را بگیرد و بعداً قضا کند.
بخار حمام
آیات عظام امام و سیستانی: فرو بردن بخارآب روزه را باطل نمی‌کند، مگر اینکه بخارآب به‌گونه‌ای باشد که در دهان جمع شود و فرورود بطوری که عرفاً به آن نوشیدن آب گفته شود که در این صورت روزه را باطل می‌کند.
آیه الله مکارم: احتیاط واجب این است که روزه‌دار بخار غلیظ را به حلق نرساند، ولی رفتن به حمام اشکال ندارد، هرچند فضای حمام را بخار گرفته باشد.
آیه الله وحید (خویی و تبریزی): احتیاط واجب این است که روزه‌دار بخار غلیظ را به حلق نرساند.
آیه الله شبیری زنجانی: فروبردن بخارآب روزه را باطل نمی‌کند، مگر اینکه بخارآب به‌گونه‌ای باشد که در دهان جمع شود و فرورود بطوری که عرفاً به آن نوشیدن آب گفته شود درصورتی‌که احتمال می‌داده است که به حلق خواهد رسید احتیاط واجب این است که روزه را بگیرد و بعداً قضا کند.
آیه الله نوری: احتیاط واجب است که از بخار غلیظ اجتناب کند. ولی اگر بخار به حدی باشد که در دهان تبدیل به آب شود روزه‌اش را باطل می‌کند.
سیگار کشیدن
همه مراجع: بنا بر احتیاط واجب روزه را باطل می‌کند.
اسپری تنفسی (آسم)
آیه الله خامنه‌ای: اشکال ندارد.
آیه الله سیستانی: چنانچه رطوبتی وارد مجرای غذا نشود مانعی ندارد.
آیه الله شبیری: اگر چیزی را به‌صورت مایع فرو ندهد، اشکال ندارد.
آیه الله مکارم: اگر به‌صورت گاز رقیق وارد بدن می‌شود، مانعی ندارد و روزه‌اش صحیح است.
آیه الله صافی گلپایگانی: اگر مضطر به استعمال باشد به‌قدر ضرورت اکتفا کند و روزه را بگیرد و اگر دون اسپری نمی‌تواند قضا کند برای هرروز یک مد طعام هم بدهد.
عطر زدن (استعمال بوی خوش)
همه مراجع تقلید: عطر زدن مانعی ندارد و روزه را باطل نمی‌کند.
بو کردن گل و گیاه
همه مراجع: بو کردن گل و گیاه روزه را باطل نمی‌کند، ولی کراهت دارد.
بوهای تندوتیز
همه مراجع: رسیدن بوی تند مواد شوینده و سفیدکننده و ... روزه را باطل نمی‌کند.
به‌طورکلی بوییدن هیچ بویی موجب بطلان روزه نمی‌شود.
رنگ کردن و حنا گذاشتن موی سر و ریش و ابرو
همه مراجع: رنگ کردن و حنا گذاشتن موی سر و ریش و ابرو روزه را باطل نمی‌کند.
۶-فروبردن سر در آب
آیات عظام امام، خامنه‌ای، مکارم، صافی گلپایگانی: فروبردن تمام سر در آب بنا بر احتیاط واجب روزه را باطل می‌کند.
آیه الله وحید: فروبردن تمام سر در آب روزه را باطل می‌کند.
آیه الله سیستانی: فروبردن تمام سر در آب روزه را باطل نمی‌کند، هرچند کراهت شدید دارد.
آیه الله شبیری: فروبردن تمام سر در آب، روزه را باطل نمی‌کند، ولی حرام است.
زیر دوش رفتن
همه مراجع: زیر دوش رفتن‌های متعارف روزه را باطل نمی‌کند، چون تمام سر زیرآب قرار نمی‌گیرد.
حمام کردن
همه مراجع: حمام کردن روزه‌دار اگر موجب ضعف شود، کراهت دارد ولی روزه را باطل نمی‌کند.
شنا کردن
همه مراجع: شنا کردن اگر تمام سر زیرآب قرار نگیرد روزه را باطل نمی‌کند.
۷-باقی ماندن بر جنابت و حیض و نفاس تا اذان صبح
آیات عظام: امام خمینی، خامنه‌ای، شبیری زنجانی، نوری همدانی، صافی گلپایگانی، وحید خراسانی: کسی که در شب جنب شده است، قبل از اذان صبح، باید غسل کند و اگر فرصت ندارد تیمم بدل از غسل کند و اگر عمداً غسل یا تیمم نکند، روزه آن روزش باطل است، البته باید امساک کند (کارهایی که روزه را باطل می‌کند انجام ندهد) و بعداً آن روز را قضا کند.
آیه الله سیستانی: کسی که در شب جنب شده است ، اگر عمداً در ماه رمضان تا اذان صبح غسل نكند يا اگر وظیفه‌اش تيمّم است تيمّم ننمايد، بايد روزه آن روز را تمام كند و بنا بر احتياط واجب، آن را به نيّت قربت مطلقه انجام دهد. سپس بايد روز ديگری را نیز روزه بگيرد و چون معلوم نيست روزه آن روز ديگر، قضا است يا عقوبت است، آن روز را نيز به‌قصد ما فی الذّمّه روزه بگيرد.
آیه الله مکارم: کسی که در شب جنب شده است، قبل از اذان صبح، باید غسل کند و اگر فرصت ندارد تیمم بدل از غسل کند و اگر عمداً غسل یا تیمم نکند، بنا بر احتیاط واجب روزه‌اش باطل است و باید روزه آن روز را تمام کند و بعداً آن روز را قضا کند.
آیات عظام: امام خمینی، خامنه‌ای، شبیری زنجانی، نوری همدانی، صافی گلپایگانی، وحید خراسانی: زنی که از حیض و نفاس پاک شده است، قبل از اذان صبح، باید غسل کند و اگر فرصت ندارد تیمم بدل از غسل کند و اگر عمداً غسل یا تیمم نکند، روزه آن روزش باطل است، البته باید امساک کند (کارهایی که روزه را باطل می‌کند انجام ندهد) و بعداً آن روز را قضا کند.
آیه الله سیستانی: زنی که از حیض و نفاس پاک شده است ، اگر عمداً در ماه رمضان تا اذان صبح غسل نكند يا اگر وظیفه‌اش تيمّم است تيمّم ننمايد، بايد روزه آن روز را تمام كند و بنا بر احتياط واجب، آن را به نيّت قربت مطلقه انجام دهد. سپس بايد روز ديگری را نیز روزه بگيرد و چون معلوم نيست روزه آن روز ديگر، قضا است يا عقوبت است، آن روز را نيز به‌قصد ما فی الذّمّه روزه بگيرد.
آیه الله مکارم: زنی که از حیض و نفاس پاک شده است ، قبل از اذان صبح، باید غسل کند و اگر فرصت ندارد تیمم بدل از غسل کند و اگر عمداً غسل یا تیمم نکند، بنا بر احتیاط واجب روزه‌اش باطل است و باید روزه آن روز را تمام کند و بعداً آن روز را قضا کند.
خوابیدن جنب در شب ماه رمضان
آیات عظام: امام خمینی، خامنه‌ای، شبیری زنجانی، نوری همدانی، صافی گلپایگانی، وحید خراسانی: کسی که جنب شده است، اگر اطمینان دارد چنانچه بخوابد قبل از اذان صبح بیدار نمی‌شود نباید بخوابد و اگر خوابید و بیدار نشد، باید آن روز را روزه بگیرد و بعداً آن را قضا کند.
آیه الله سیستانی: کسی که جنب شده است ، اگر اطمینان دارد چنانچه بخوابد قبل از اذان صبح بیدار نمی‌شود نباید بخوابد و اگر خوابید و بیدار نشد، بايد روزه آن روز را تمام كند و بنا بر احتياط واجب، آن را به نيّت قربت مطلقه انجام دهد. سپس بايد روز ديگری را نیز روزه بگيرد و چون معلوم نيست روزه آن روز ديگر، قضا است يا عقوبت است، آن روز را نيز به‌قصد ما فی الذّمّه روزه بگيرد.
آیه الله مکارم شیرازی: کسی که جنب شده است، اگر اطمینان دارد چنانچه بخوابد قبل از اذان صبح بیدار نمی‌شود، به احتیاط واجب نباید بخوابد و اگر خوابید و بیدار نشد، باید آن روز را روزه بگیرد و بعداً آن را قضا کند.
خوابیدن زنی که از حیض و نفاس پاک شده است در شب ماه رمضان
آیات عظام: امام خمینی، خامنه‌ای، شبیری زنجانی، نوری همدانی، صافی گلپایگانی، وحید خراسانی: زنی که از حیض و نفاس پاک شده است ، اگر اطمینان دارد چنانچه بخوابد قبل از اذان صبح بیدار نمی‌شود نباید بخوابد و اگر خوابید و بیدار نشد، باید آن روز را روزه بگیرد و بعداً آن را قضا کند.
آیه الله سیستانی: زنی که از حیض و نفاس پاک شده است، اگر اطمینان دارد چنانچه بخوابد قبل از اذان صبح بیدار نمی‌شود نباید بخوابد و اگر خوابید و بیدار نشد، بايد روزه آن روز را تمام كند و بنا بر احتياط واجب، آن را به نيّت قربت مطلقه انجام دهد. سپس بايد روز ديگری را نیز روزه بگيرد و چون معلوم نيست روزه آن روز ديگر، قضا است يا عقوبت است، آن روز را نيز به‌قصد ما فی الذّمّه روزه بگيرد.
آیه الله مکارم شیرازی: زنی که از حیض و نفاس پاک شده است ، اگر اطمینان دارد چنانچه بخوابد قبل از اذان صبح بیدار نمی‌شود، به احتیاط واجب نباید بخوابد و اگر خوابید و بیدار نشد، باید آن روز را روزه بگیرد و بعداً آن را قضا کند.
فراموش کردن غسل جنابت قبل از اذان صبح در ماه رمضان
آیات عظام امام خمینی، خامنه‌ای، شبیری زنجانی، نوری همدانی، صافی گلپایگانی، وحید خراسانی: اگر انسان در شب ماه رمضان جنب باشد و تا اذان صبح فراموش کند غسل یا تیمم در تنگی وقت کند، روزه آن روزش باطل است، ولی باید امساک کند (کارهایی که روزه را باطل می‌کند انجام ندهد) و بعداً آن روز را قضا کند، اما کفاره ندارد.
آیه الله سیستانی: اگر انسان در شب ماه رمضان جنب باشد و تا اذان صبح فراموش کند غسل یا تیمم در تنگی وقت کند، بايد روزه آن روز را تمام كند و بنا بر احتياط واجب، آن را به نيّت قربت مطلقه انجام دهد. سپس بايد روز ديگری را نیز روزه بگيرد و چون معلوم نيست روزه آن روز ديگر، قضا است يا عقوبت است، آن روز را نيز به‌قصد ما فی الذّمّه روزه بگيرد، البته کفاره ندارد.
آیه الله مکارم: اگر انسان در شب ماه رمضان جنب باشد و تا اذان صبح فراموش کند غسل یا تیمم در تنگی وقت کند، به احتیاط واجب باید آن روز را روزه بگیرد و بعداً آن را قضا کند، البته کفاره ندارد.
فراموش کردن غسل حیض و نفاس قبل از اذان صبح در ماه رمضان
آیات عظام امام خمینی، خامنه‌ای، شبیری زنجانی، نوری همدانی، صافی گلپایگانی، وحید خراسانی، سیستانی: اگر زنی در شب ماه رمضان فراموش کند غسل حیض یا نفاس را انجام دهد و در طول روز یادش بیاید روزه‌اش صحیح است.
آیه الله مکارم: اگر زنی در ماه رمضان فراموش کند غسل حیض یا نفاس را انجام دهد و در طول روز یادش بیاید بنا بر احتیاط واجب روزه‌اش باطل است. یعنی باید روزه آن روز را تمام کند و بعداً قضا کند.
جهل به جنابت و غسل نکردن تا اذان صبح
همه مراجع: کسی که نمیداند جنب شده و تا اذان صبح غسل نکند، روزه او صحیح است، اما برای خواندن نماز باید غسل کند و اگر نمازی را بدون غسل خوانده قضا نماید.
مس میت در حال روزه
اگر روزه‌دار مس میت که موجب غسل می‌شود، انجام دهد، روزه باطل می‌شود؟
همه مراجع: مس میت در حال روزه موجب بطلان روزه نمی‌شود.
غسل مس میت برای روزه
کسی که غسل مس میت به عهده دارد لازم است قبل از اذان صبح غسل کند؟
همه مراجع: کسی که مس میت کرده است می‌تواند بدون غسل مس میت روزه بگیرد. البته برای اقامه نماز واجب است غسل کند.
۸-اماله کردن
همه مراجع: اماله کردن با چیز روان اگرچه از روی ناچاری و برای معالجه باشد، روزه را باطل می‌کند.
کفاره اماله عمدی
اگر روزه‌دار از روی عمد با چیز روان اماله کند آیا علاوه بر قضا کفاره هم دارد؟
آیات عظام خامنه‌ای، مکارم، صافی گلپایگانی، نوری: هم قضا و هم کفاره دارد.
امام خمینی ره: قضا واجب است و بنا بر احتیاط واجب کفاره هم دارد.
آیات عظام سیستانی،شبیری: فقط قضا واجب است و کفاره واجب نیست.
استعمال شیاف (اماله جامد)
همه مراجع: استعمال شیاف جامد روزه را باطل نمی‌کند، ولی کراهت دارد.
۹-قی کردن (استفراغ)
همه مراجع: استفراغ کردن عمدی روزه را باطل می‌کند ـ گرچه برای درمان و امثال آن باشد ـ ولی اگر سهواً یا از روی فراموشی استفراغ کند روزه باطل نمی‌شود، ولی باید همه آنچه را بالا آورده از دهان بیرون بریزد، البته اگر چیزی بیاختیار پایین برود روزه صحیح است.
کفاره قی کردن عمدی
اگر روزه‌دار از روی عمد قی کند، علاوه بر قضا کفاره هم دارد؟
آیات عظام: امام خمینی، سیستانی،شبیری، نوری: قضا واجب است، اما کفاره واجب نیست.
آیات عظام: خامنه‌ای، مکارم شیرازی، وحید خراسانی: قضا واجب است و باید کفاره هم بدهد.
آیت‌الله صافی گلپایگانی: قضا واجب است و به احتیاط واجب باید کفاره هم بدهد.
آروغ زدن
همه مراجع: آروغ زدن به‌خودی‌خود اشکال ندارد، ولی اگر آروغ بزند و بیاختیار چیزی در گلو یا دهان بیاید باید آن را بیرون بریزد. البته اگر بیاختیار فرورود روزه صحیح است.
تذکر: اگر انسان می‌داند یا احتمال می‌دهد که چنانچه آروغ بزند چیزی در گلو میآیند، به رساله مرجع تقلید خود مراجعه کند.
کفاره روزه
تذکر: انجام مفطرات روزه، موجب قضا می‌شود، ولی در مورد داشتن کفاره اختلاف‌نظر وجود دارد؛ لذا در هر مورد به رساله مرجع تقلید مراجعه شود.
کفاره عمدی
۶۰ روز روزه که ۳۱ روز آن پشت سر هم می‌باشد، و یا به ۶۰ فقیر هرکدام یک مُد طعام (آیت‌الله شبیری زنجانی: معادل ۹۰۰ گرم؛ بقیه مراجع: معادل ۷۵۰ گرم) به فقیر بدهد.
کفاره عذری (فدیه)
مریضی که در طول سال قادر به گرفتن روزه نیست و یا پیرمرد و پیر زنی که روزه گرفتن برای آن‌ها خیلی سخت است و یا زن باردار یا شیرده، اگر روزه نگیرند باید برای هرروز یک مُد طعام به فقیر صدقه بدهند.
تذکر: در خصوص پیرمرد و پیرزن و نیز زن باردار یا شیرده، شرایطی برای واجب شدن فدیه بر آن‌ها وجود دارد که هر کس باید مطابق نظر مرجع تقلید خودش عمل نماید.
دادن پول به فقیر در کفاره
همه مراجع: در کفاره عمد یا کفاره تأخیر یا فدیه، انسان باید طعام (مثل گندم، آرد، برنج، خرما، کشمش و ...) به فقیر بدهد و نمی‌تواند پول یکی از این‌ها را به فقیر بدهد، مگر آنکه فقیر را از طرف خود وکیل کند تا بجای او با آن پول همان طعامی را که میخواسته به آن فقیر بدهد بخرد و برای خودش بردارد. البته فقیر پس از خرید آن طعام و قبض به‌عنوان کفاره، می‌تواند آن را مصرف نکند و بفروشد و با پول آن، چیز دیگری که نیاز دارد بخرد.
کفاره تأخیر
همه مراجع: اگر کسی روزه قضای رمضان را تا آمدن ماه مبارک رمضان سال بعد عمداً نگیرد، باید برای هرروز یک مُد طعام به فقیر صدقه بدهد.
مسافرت در رمضان
همه مراجع: مسافرت در ماه رمضان حرام نیست و اگر برای فرار از روزه باشد کراهت دارد.
درس و کنکور و آزمون در رمضان
آیات عظام: امام، خامنه‌ای، سیستانی، وحید، صافی، نوری: به خاطر درس و امتحان و کنکور نمیتوان روزه نگرفت یا آن را باطل کرد.
البته کسی که درهرحال می‌خواهد درس بخواند و با روزه گرفتن نمی‌تواند به درس‌های خود رسیدگی کند، می‌تواند آن روز را نیت روزه کند و روزه بگیرد و تا قبل از اذان ظهر به مسافرت شرعی برود و در آنجا افطار کند، در این صورت می‌تواند آن روز را روزه نباشد؛ البته بعد از ماه مبارک رمضان باید آن روز را قضا کند.
آیه الله مکارم: به خاطر درس و امتحان و کنکور نمیتوان روزه نگرفت یا آن را باطل کرد.
و اگر هرروز رمضان بخواهد مسافرت برود کثیر السفر می‌شود و باید درهرحال روزه بگیرد.
ملحقات
گوش دادن موسیقی
همه مراجع: گوش دادن موسیقی حرام به‌خودی‌خود روزه را باطل نمی‌کند، ولی موجب نقصان ثواب روزه می‌شود.
گوش دادن به صدای خواننده زن
همه مراجع: گوش دادن به خواننده زن به‌خودی‌خود روزه را باطل نمی‌کند.
تذکر: نسبت به حرمت و حلیت آن به استفتائات مراجع مراجعه شود.
روزه کاهل نماز
آیا روزه کسی که نماز نمی‌خواند و یا کاهلی می‌کند صحیح است؟
همه مراجع: روزه صحیح است، ولی ترک صلاه در آن روز موجب نقصان ثواب روزه می‌شود.
تهمت و غیبت و استماع غیبت
همه مراجع: تهمت و غیبت و استماع غیبت روزه را باطل نمی‌کند، ولی موجب نقصان ثواب روزه می‌شود.
