می خواهم درباره آداب و رسوم مردم ایران اطلاعات اجمالی بدست آورم؟
پاسخ
آداب و رسوم مردم ایران را می توان به دو بخش تقسیم کرد:
1- آداب و رسوم ملی که در سطح گسترده و عمومی رواج دارد
2- آداب و رسوم محلی که منحصر به مناطق محدودی است
معرفی آداب و رسوم محلی در این مقوله نمی گنجد و باید به کتابهایی که در این زمینه نوشته شده مراجعه کرد.
اما آداب و رسوم ملی که در همه جای فلات ایران، حتی در کشورهایی که زمانی جزو قلمرو سیاسی ایران بودند و الان هم از حیث قلمرو فرهنگی باز جزو قلمرو فرهنگ ایرانی به حساب می آیند ریشه در تاریخ هفت هزار ساله ایران دارد بنابراین شکل گرفتن فرهنگ ایران را می توان در ایران پیش از مهاجرت آریایی ها، فرهنگ مردمان کوچ روی آریایی(ایرانی)، پادشاهی ماد، امپراتوری هخامنشیان، حکومت اشکانیان، دوران شاهنشاهی ساسانیان، سلطه خلفا بر ایران، حملات مغول و دوران صفوی جست و جو کرد. همچنین برای شناخت فرهنگ ایران باید به کشورهای مستقلی که در پیرامون ایران هستند نیز نگریست. افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان و حتی ارمنستان و گرجستان و همچنین کردهای عراق و ترکیه و پاکستان همگی کم یا زیاد گوشه ای از فرهنگ ایران را به ارث برده اند. حتی سرود ملی پاکستان به زبان پارسی است.
در مجموع می توان عناصر فرهنگ ایرانی را که فراتر از مرزهای سیاسی ایران است به اختصار چنین برشمرد: ۱-زبان پارسی و گویش ها و لهجه های پارسی
۲- جشن های ملی از جمله نوروز و شب یلدا و گاه شماری خورشیدی
۳- دین اسلام
۴- فلسفه ایرانی
۵- دین ها و آیین های زرتشتی و مهرپرستی
۶- هنر ایرانی (ادبیات و شعر پارسی، معماری ایرانی و خوراک ایرانی)
۷- فرهنگ های محلی اقوام ایرانی
۸- موسیقی سنتی ایران
حال به بخشی از این موارد اشاره می کنیم:
1- نوروز و تقویم هجری خورشیدی: نوروز از جشن های باستانی ایرانیان است که امروزه در محدوده جغرافیایی فلات ایران یعنی در کشورهای ایران، آذربایجان، افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان، قرقیزستان، قزاقستان و بخش های کردنشین کشورهای عراق و ترکیه و سوریه، در روز ۱ فروردین هرسال برگزار می شود. برگزاری جشن نوروز همچنین در زنگبار واقع در آفریقای شرقی که در قدیم سکونتگاه ایرانیان مهاجر بوده رواج دارد. از جشن های متعددی که در ایران باستان مرسوم بوده، یا از جشن های اندکی که از آن عهد به یادگار مانده، هیچ یک به طول و تفصیل نوروز نیست. نوروز جشنی است که یک جشن کوچک تر (چهارشنبه سوری) به پیشواز آن می آید و جشنی دیگر (سیزده به در( به بدرقه آن؛ و نماد آن انداختن سفره هفت سین است.
در تقویم جلالی روز اول سال طوری تنظیم می شده است که با اعتدال ربیعی همگام شود و در نتیجه سال ها ۳۶۵ یا ۳۶۶ روز داشته اند. تقویم رسمی ایران و تقویم رسمی افغانستان بر اساس تقویم جلالی ساخته شده اند ولی هم طول ماه هایشان و هم مبدأ تاریخشان با تقویم جلالی متفاوت است.
بخشی از آداب و رسوم ایرانیان را در عید نوروز که با عقاید و باورهای مذهبی آنان نیز گره خورده است می توان اینگونه بر شمرد:
آداب و رسوم در عید نوروز
آداب و سنن مردم در اعیاد، فرهنگ و تمدن ملل مختلف را نشان می دهد، البته آداب و سنن در ملل گوناگون مختلف است، مثلا در عید یهودیان کشتن انسان و خون گرفتن از انسان و داخل نان ریختن مطرح است و در بعضی عید های مسیحیان با شراب خمیر و نان درست می کنند، لذا این اعیاد سنن قابل توجهی است و هویت و عظمت برخی ملل و یا سقوط و رکود و جمود برخی دیگر را نشان می دهد و عید هر ملتی در خور فرهنگ آن ملت است. البته همین مسیحیان در کریسمس، شخصی به نام بابانوئل دارند که با ریش سفید، نماد پیران جامعه است و به خانه ها می آیند و برای کودکان هدیه می آورد و این امر پیوند کودکان با پیران و پیوند کودکان با دین و مسیح را از نخستین روزهای زندگی محکم می کند.
پیراستگی و نظافت
اسلام نیز به عید نوروز 11آداب و سنن زیبا و غنی را تزریق کرده است، یکی از آنها پیراستگی نظافت و بهداشت است که در میان ایرانیان به خانه تکانی معروف شده است، بدون شک اسلام دین بهداشت و نظافت و پیراستگی است و «ویل دورانت» می گوید: فرانسوی ها توالت نداشتند و ساخت آن را از مسلمین یادگرفتند همچنین درجنگ های صلیبی وقتی مسلمین شکست خوردند، در بین ارتش مسیحیان نفوذ کردند و فرمانده ارتش مسیحیان اعلام کرد باید مسلمین را شناسایی کنیم و راه شناخت آنها از میان مسیحیان این است که هر که بوی عطر و تمیزی می دهد مسلمان است و هر که بوی عرق و کثیفی می دهد مسیحی است، چون اسلام به پاکی و پاکیزگی توجه زیادی دارد، لذا پیراستگی و نظافت را اسلام به عید نوروز و آداب آن ترزق کرده که بسیار زیبا است.
محاسبه نفس
از آدابی که در بین کاسبان و تاجران و رعایت می شد، محاسبه مالی است که قاعدتا در اول سال مطرح است و توده های مردمی که دستی بر اقتصاد دارند قبل و در آستانه عید دست به محاسبه مالی می زنند که از نظر اسلام اگر برای خارج کردن خمس و زکات و حقوق دیگر باشد واجب شرعی است، نکته اینجا است که اسلام یاد می دهد در پایان سال همانطور که محاسبه مالی می کنیم محاسبه نفسانی کنیم یعنی یک سال عمر خود را مورد بازبینی قرارداده و قبل از آنکه به حساب ها رسیدگی کنند به حسابمان رسیدگی کنیم.
دید و بازدید در عید نوروز
یکی از سنت های عید نوروز دید و بازدید است که این کار از سنت های بسیار ارزشمند فرهنگ اسلامی است وکسی که مومنی را زیارت کند،گویا خدا را در عرش زیارت کرده و کسی که در راه دیدن مومن به مشکلی برخورد کند خدا هفتاد مشکل از او را برطرف می کند.
صلح و آشتی
از آداب و سنن دیگر عید نوروز صلح و آشتی دادن است که میان ایرانیان رسم است، دل های کینه ورز را به هم نزدیک می کردند و صلح می دادند و این از پیام های بسیار ارزشمند قرآن است که بین مومنین صلح ایجاد کنید تا روابط اصلاح شود.
نو پوشی، تمیز پوشی، مصافحه و معانقه
از دیگر آداب اسلامی تزریق شده در عید نوروز نو پوشی و تمیز پوشی است که از ارزش های بزرگ اسلام است و همچنین بوسیدن از آداب دیگر آن است، البته دین اسلام جامع است و برای همه کلان رفتارهای انسانی و ریزه کاری های انسان برنامه دارد، لذا برای بوسیدن نیز برنامه دارد و این نکته گفتنی است و باید توجه کرد که دین اسلام می فرماید بوسیدن پدر و مادر عبادت است و بوسیدن فرزندان درجات بهشت را بالاتر می برد و در معارف اسلامی، بین اجر و درجه مثل نظامیان تفاوت است، گاهی کسی کاری می کند که برای یک بار ارج می نهند و گاهی کاری می کند که درجه می دهند و تا آخر عمر از آن درجه بهره مند است، لذا در اسلام بوسیدن سفارش شده و در معارف اسلامی گفته شده که بوسیدن، عقده زدایی می کند و بوسیدن پیام ساکت محبت است.
ثواب دارد چون پیشانی جای سجده خدا و عبادتگاه خدا است که بوسیده می شود، همچنین مصاحفه و دست دادن از آداب دیگر عید است و در روایات آمده تا دستان مومنین در دست یک دیگر است همچون برگ پاییز گناهانشان می ریزد.
سفر کردن
سفر کردن از آداب دیگر عید نوروز و از لازمه های زندگی بشر می باشد و همواره هجرت ها در طول تاریخ تمدن ساز و تمدن پرور بوده است و سفر ها در ایام عید با هدف صله رحم، تفریح و یا زیارت انجام می شود که بسیار نیکو است.
زیارت اهل قبور در عید نوروز
یکی از چیزهایی که اسلام به نوروز تزریق کرده صله قبور است و این که مردم از اموات و گذشتگان یاد می کند این سنت از ادیان الهی است و مختص به اسلام نیست. زیارت قبور سنت بسیار شایسته و بایسته است.
دعای هنگام تحویل سال
یکی از زیباترین چیزهایی که اسلام به عید نوروز تزریق کرده، قرین شدن تحویل سال با دعا است و پیوند تحویل با دعا از افتخارات اسلام است که این سنت باستانی را بازسازی کرده است و یکی از لحاظات نورانی وشکوه مند لحظه تحویل سال در زیارتگاه های معصومین (ع) است، لحظات خاص نیایش و کرنش در برابر خدا که اسلام به عید نوروز تزریق کرده است که هزاران هزار نفر لحظات تحویل سال را در جوار حرم اهل بیت (ع) با حالات دعا و نیایش آغاز می کنند.
هدیه دادن به دیگران در عید نوروز
یکی از آداب دیگری که همواره در عید نوروز وجود داشته، هدیه دادن است که به شکلی شایسته است البته در نوروز باستان فرودستان هدیه می دادند و اسلام آن را دگرگون کرده است و بزرگان به بینوایان و مسکینان هدیه می دهند که با ساز و کار اسلام همسانی عمیقی دارد.
2- زبان پارسی (دری و تاجی): فارسی، پارسی، یا فارسی دری در برخی متون قدیم پارسی دری هم نوشته می شود زبان رسمی کشور ایران و تاجیکستان و یکی از زبان های رسمی کشور افغانستان است. در ایران نزدیک به ۷۰ میلیون، در افغانستان ۲۰ میلیون، در تاجیکستان ۵ میلیون، و در ازبکستان پیرامون ۷ میلیون نفر سخنور دارد. زبان فارسی گویش ورانی نیز در هندوستان و پاکستان دارد (نگا:زبان فارسی در شبه قاره هندوستان) روی هم رفته می توان شمار فارسی دانان جهان را پیرامون ۱۱۰ میلیون نفر برآورد کرد. با وجود اینکه فارسی در حال حاضر زبان رسمی پاکستان نیست؛ ولی قبل از استعمار انگلیس. زبان رسمی و فرهنگی شبه قاره هند در زمان سلسله گورکانیان یا امپراتوری مغولی هند بوده است. زبان رسمی کنونی پاکستان، اردو است که در واقع «ایرانی شده» زبان هندی و به شدت تحت تأثیر فارسی است و واژه های فارسی بسیار زیادی در آن موجود می باشد. اکنون نیز به عنوان یک زبان فاخر در بین نخبگان به خصوص در زمینه هنر و موسیقی (موسیقی قوالی) رواج دارد. به خاطر تأثیر بسیار زیاد زبان فارسی در پاکستان، بنیان گذاران پاکستان تصمیم گرفتند که سرود ملی کاملاً به زبان فارسی سروده شود. در زبان فارسی به خط فارسی حدود ۳۲ حرف اصلی وجود دارد که به مجموع آن ها الفبای فارسی گفته می شود.
3- اسلام و مذهب تشیع و شاخه های مختلف آن: اکثریت ایرانیان بعد از حمله اعراب در طول زمان به آیین اسلام گرویدند و مسلمان شدند. مسلمانان بر این باورند که خدا مستقیماً بر بسیاری از پیامبران وحی فرستاده و محمد آخرین آن ها است. نزدیک به هشتادوهشت درصدایرانیان شیعه می باشند. دو درصد غیره و ده درصد اهل سنت دور تادور ایران اهل سنت هستند. شیعیان علاوه بر سه اصل دین، یعنی توحید، نبوت و معاد به دو اصل دیگر یعنی عدل و امامت نیز باور دارند. در حالی که مذهب شیعه دسته کم از قرن دوم هجری با این نام به معنای پیرو شناخته شده بود و در زمان امام ششم شیعیان رشد قابل ملاحظه ای داشت، ولی گسترش و ظهور شیعه دوازده امامی به سبک فعلی از زمان حکومت صفوی در ایران انجام شد که شیعه را مذهب رسمی ایران اعلام نمودند و از تشیع به عنوان ابزاری برای تمرکز قدرت استفاده نمودند.
مبتنی بودن فرهنگ شیعه بر عقلانیت و پرهیز از جمود، و همچنین روحیه روشنفکری ایرانیان در نزدیک شدن فرهنگ شیعه و ایرانی بسیار مؤثر بوده است. به دلیل گسترش تشیع و شکل گیری فعلی آن در زمان پادشاهان صفوی و توسط ایرانیان، فرهنگ ایرانی و شیعه اشتراکات فراوانی دارد.
4- فرهنگ آذری:با آمدن اقوام آریایی به فلات ایران، اقوام بومی آذربایجان با ایشان آمیخته شدند و در یک اتحاد، پادشاهی ماد را به وجود آوردند. از آن تاریخ به بعد آذربایجان قسمتی از ایران بود و پس از حمله اعراب به ایران در قرنهای ابتدایی ورود اسلام به ایران آذربایجان از کانون های عمده مقاومت وشورش ایرانیان در برابر اعراب بود. از حدود قرن پنجم هجری به بعد، حوادث متناوب یکی بعد از دیگری آذربایجان را آماج تهاجمات پیاپی قرار داد. بعد از سلجوقیان، دورِ سلسله جنبانی ترکان آتابای یا اتابکان آغاز و با نفوذ این اقوام و گسترش زبان ترکی، سیطرهٔ زبان آذری که بازمانده و متحول شدهٔ زبان مادها بود، محدود و رفته رفته رو به کاهش نهاد. با ادامه تسلط ترکان در دوران اتابکان باز هم عده ترک ها در سرزمین آذربایجان فزونی یافت و مآلاً زبان ترکی رونق بیشتری گرفت. در دوران مغول ها که بیشتر سربازان آنان ترک بودند و آذربایجان را تختگاه خود قرار دادند بازهم به نفوذ ترکان افزوده شد.
بعدها از زمان صفویان که خود به نوعی برخاسته از قوم مغول بودند و ورود اقوام قزلباش و اقوام دیگر به آن دیار آذربایجان از اهمیتی مضاعف برخوردار گشت و فرهنگ جدید آذربایجان که تأثیر گرفته از تاریخ پر فراز و نشیب خود بوده است، تأثیری شگرف بر تاریخ و فرهنگ ایران گذاشته است.
5- زبان و فرهنگ کردی: بیشتر تاریخ شناسان پر آوازه براین باورند که، کردهای امروز نوادگان مادهای دیروزند. این نکته که که زبان کردی بازماندهٔ زبان ماد است، و التزاما کردهای امروزی هم استمراری از مادهای باستان هستند، تا زمانی که زبان مادی بدرستی شناخته نشده، کماکان یک فرضیه باقی می ماند.[۲] آیین های ایرانی، مانند نوروز، مهرگان، و سده، میان کردان با شکوه بی مانندی برپا می گردد و تا امروز هم در میان گروه های بزرگی از کردان که به فرقه های کهن دینی این سرزمین منسوبند، ردپای بسیاری از باورهای «مغانی»، «مزدکی»، «زروانی» و «مانوی» دیده می شود که نمادی از اعتقاد مشترک باستانی آنان با کیش های ملی ایرانی می باشد. موسیقی کردی بخش بزرگی از موسیقی فعلی ایران را تشکیل می دهد و بسیاری از مشهورترین خواننده هاو گروه های موسیقی سنتی داخل ایران، از کردستان می باشند.
6- آیین میتراییسم یا مهرپرستی: مِهرپرستی یا آیین مهر یا میترائیسم بر پایه پرستش ایزد ایرانی مهر (میترا) بنیاد شده بود. به دلیل ارزش مندی آفتاب در این دین برخی نیز این دین را آفتاب پرستی دانسته اند. از زمان های دور پیش از تاریخ ایرانیان پیرو آیین مهر یا کیش بغانی بودند. آیین مهر یک دین یا قانون تدوین شده نیست آیین و سنتی است که آغاز آن تاریک است. اولین گروه آریایی هایی که وارد فلات ایران شدند در پیمان نامه های میان خود به میترا سوگند می خوردند.. بسیاری از جشن های و سنن ایرانی ریشه در میتراییسم دارد به طور مثال شب یلدا ریشه در اعتقاد ایرانیان به تولد میترا در این زمان دارد. روزها تا این شب کوتاه می شوند و بعد از این شب شروع به طولانی شدن می کنند. این جشن در ماه پارسی «دی» قرار دارد که نام آفریننده در زمان پیش از زرتشتیان بوده است که بعدها او به نام آفریننده نور معروف شد.
7- غذاهای محلی: خورشت خلال غذای محلی کرمانشاه، نازپلو غذای محلی گیلان، مرغ ترش غذای محلی مازندران، شله غذای محلی مشهد، سمبوسه و فلافل غذای محلی جنوب، کوفته تبریزی غذای محلی تبریز، آش ترخینه غذای محلی الیگودرز را می توان از جمله غذاهایی معروف ایرانی برشمرد.
8- از جمله چیزهایی که می توان آن را جزو آداب و فرهنگ عمومی ایرانی ها بر شمرد احترام به بزرگترهاست. ایرانیان برای بزرگ ترها احترام خاصی قائل اند. اگر به میهمانی دعوت شدید، سعی کنید ابتدا با بزرگ ترها مصافحه کنید و سپس به سراغ دیگر افراد خانواده بروید. برای این کار دست دادن کافی است و اگر مایل باشید می توانید برای ابراز ادب و احترام گونه طرف مقابل را ببوسید. ازآنجایی که مردم کشور ایران مسلمان هستند، به خاطر داشته باشید که هیچ گونه تماس بدنی (دست دادن و غیره) با جنس مخالف خود نداشته باشید. نیازی نیست پیش از سفر به ایران با تمام آداب و رسوم مردم ایران زمین آشنا شوید؛ مطمئن باشید در طول سفر خود به ایران می توانید اطلاعات بسیاری را در این زمینه کسب کنید و خواهید دید که هرچه بیشتر راجع به فرهنگ ایران بدانید، درک بهتری از مردم ایران خواهید داشت.
9- ازآنجایی که اکثر مردم ایران مسلمان هستند، دین اسلام نقش مؤثری در رسوم و فرهنگ ایرانیان دارد. یکی از مهم ترین مراسمات مذهبی در ایران مراسم عزاداری محرم است. ماه محرم اولین ماه تقویم اسلامی و زمانی است که واقعه نبرد کربلا در آن اتفاق افتاده است. ایرانیان هرسال در این ماه برای شهادت امام حسین در نبرد کربلا عزاداری می کنند.
10- ادبیات کشور ایران تاریخی هزار و صدساله دارد و کشور ما تاکنون شعرایی را به خود دیده که نام و آوازه آن ها از مرزهای این کشور فراتر رفته است. بزرگانی چون فردوسی، سعدی، حافظ، مولوی، نظامی، خیام و بسیاری از شعرای فرهیخته دیگر کشورمان همواره با اشعار ژرف و خوش آهنگ خود سبب سربلندی کشورمان در جای جای نقاط دنیا شده اند.
11- هنر نیز همانند ادبیات از جایگاه والایی نزد ایرانیان برخوردار است و کشور هنرمند پرور ایران با آثار ارزشمند هنری خود در طول تاریخ توانسته است سهم چشم گیری از میراث هنری تاریخ جهان را به خود اختصاص دهد. تاکنون هنرمندان ایرانی در هنرهایی چون معماری، سفالگری، خوشنویسی، بافندگی، نقاشی و موسیقی آثار فاخری را در جای جای کشورمان از خود به یادگار گذاشته اند
12- برخی رسوم اختصاصی ایرانیان: 1- اسپند دود کردن: همیشه شنیده ایم که اسپند چشم بد را از ما دور می کند و اغلب مادرها این کار را برای فرزندانشان انجام می دهند. اسپند اصالتا گیاه بومی آسیا است و در خاورمیانه و قسمت هایی از آسیای جنوبی، بخصوص هند و پاکستان رشد می کند. شاید جالب باشد بدانید در ترکیه هم از اسپند استفاده می کنند اما نه اینگونه آن ها کپسول های خشک شده اسپند را برای محافظت از چشم بد در خانه ها و داخل ماشین های خود آویزان می کنند. مراکشی ها نیز برای محافظت از جن اسپند را به کار می برند. 2- بشکن زدن: بشکن زدن یکی از سنت های فرهنگی ایران است که معولا در جشن ها، عروسی ها و یا هر زمان شادی دیگری اتفاق می افتد. بشکن زدن انواع مختلفی دارد و مهارتی است که از کودکی برای یادگرفتنش تلاش زیادی انجام می گیرد. این انواع مختلف صداهای متنوعی تولید می کنند در کل به هر صدایی ک با انگشتان دست تولید شود بشکن زدن گفته می شود. ساده ترین شیوه آن زدن بشکن با استفاده از انگشتان یک دست است که صدای کمتری نسبت به سایر انگشت ها تولید می کند. در این حالت انگشت شصت به محکمی از روی انگشت وسط کشیده می شود. 3- نچ!: ایرانی ها برای گفتن نه اصلا به خود زحمت نمی دهند. بسیاری از مواقع به جای گفتن این کلمه یک بخشی ابروهای خود را بالا می اندازند و اینجوری اصلا خسته نمی شوند. بعضی مواقع نیز می گویند نچ! که آن هم همین معنی را می دهد. شیوه دیگر برای بیان کردن اعلام مخالفت ترکیبی از بالا انداختن ابروها و گفتن نچ است. البته اگر دقیق تر نگاه کنیم با این شیوه ها ممکن است زحمت بیشتری به خود بدهیم اما نه قاطعانه تری گفتیم و این مفاهیمی هستند که گردشگران خارجی را حسابی گیج می کنند. 4- اضافه کردن خیار به سبد میوه: صرف میوه بخشی از زندگی است و بر طبق سنت های فرهنگی ایران سبد میوه جای مخصوص به خود را روی میز ها دارد. اغلب برای پذیرایی از مهمان ها قبل یا بعد از چای یک سبد بزرگ میوه تعارف می شود. در حالی که در بیشتر کشورها خیار میوه حساب نمی شود اما در جامیوه ای ما خیار عضوی ثابت است به خصوص که امروزه در همه فصل ها خیار یافت می شود. بقیه محتویات سبد میوه هم بستگی به فصل دارد. 5- سور دادن:
سور دادن آن ها در جمعی رسمی مانند اداره ممکن است خارجی ها را حسابی شگفت زده کند. اما در سنت های فرهنگی ایرانی محل است از نوش جان کردن یک شیرینی خوشمزه به خصوص همراه با چای صرف نظر کنند. معمولا وقتی اتفاق خوبی مانند ازدواج، بچه دار شدن، خرید خانه و … برای کسی می افتد از او می خواهند به آن ها سور بدهد، هرچه قدر هم تلاش کند احتمالا در آخر مجبور می شود شیرینی را بخرد. 6-
والدین کودکان خود را مامان و بابا صدا می زنند: معمولا در همه دنیا بچه ها والدین خود را مامان و بابا صدا می زنند. اما در ایران چیز عجیبی نیز که عکس این اتفاق بیفتد. در جمع خانوادگی زیاد می شنویم که مثلا کسی بگوید، مامان جان بیا اینجا! و این مورد از سنت های فرهنگی ایران می تواند سایرین را حسابی متعجب کند. نکته این جا است مسئله برای عمه، عمو، خاله و دایی هم صدق می کند. 7-قابل نداره: تعارف کردن جزو فرهنگ ایرانی هاست و این تعارف کردن در تجارت هم خود را نشان می دهد. قبول کردن پول برای خدماتی که به کسی ارائه کرده اید جا افتاده ترین رسم در سراسر جهان است. اما در سنت های فرهنگی ایران عیب و زشت می دانند که فورا شخص پول را بپذیرد و ابتدا از گرفتن آن خود داری می کند و این کار همیشه با جمله قابل نداره! همراه است. عادتی که ممکن است برای گردشگران خارجی کمی آزار دهنده باشد. 8- پرسیدن درباره هزینه ها: در ایران پرسیدن سوالات خصوصی درباره درآمد مساله بدی نیست و خیلی راحت از شما می پرسند حقوقتان چقدر است؟ برای خرید این شی خاص چقدر هزینه کردید یا برای رفتن به این سفر چقدر هزینه کردید! 9- جشن گرفتن مناسبت ها در شب قبل: سورپرایز جشن تولد معمولا شب تولد (یک شب قبل) انجام می شود و برای غربی ها خیلی عجیب است. این به خاطر این نیست که دوستانتان تاریخ تولد شما را فراموش کرده اند بلکه رسمی قدیمی است که تولد و سالگرد ها و سایر مناسبت ها شب قبل جشن گرفته می شود. البته به جز این ممکن است این جشن ها به خاطر تعطیلات حتی به چند روز قبل موکول شود. 10- پشت کردن به دیگران: هیچ وقت در هیچ شرایطی نباید پشت به کسی نشست و اگر هم ناچار شدیم در ابتدا عذرخواهی می کنیم یکی دیگر از عادت ها و سنت های فرهنگی ایران است که ممکن است موجب تعجب گردشگران شود. حتی کسی که می خواهد رانندگی کند و یا روی صندلی جلو اتومبیل نشسته است برمی گردد و از سرنشینان عذرخواهی می کند و معمولا آن ها هم جواب می دهند که ایرادی نداره، راحت باشید یا گل پشت و رو نداره! که البته ادامه بحث معمولا به تعارف کشیده می شود که آن هم بخشی دیگر از عادات فرهنگی ایرانیان است.
