آسیب فضای مجازی بر خانواده
از زمانى که اینترنت وارد فضاى زندگى انسان شده تا به امروز، على رغم تمام محاسن و مزایاى آن، یکسرى دغدغه ها و نگرانى هایى را بر خانواده ها تحمیل نموده است. موضوعی که درتمام جوامع موضوعیت داشته و محدود به جامعه و یا اقلیتی خاص نمی شود.
به دلیل ویژگی های خاص فضای مجازی و نو بودن این پدیده، بسیاری از والدین فرصت، امکان و یا توان کافی برای شناخت دقیق این فضا و کاربردهای آن را به دست نیاورده اند و عدم آشنایی مناسب آنها با این فضا و در مقابل استفاده روزمره نوجوانان و جوانان و حتی کودکان از این فضا باعث شده است که یک فضای محرمانه و خصوصی در داخل خانه برای فرزندان ایجاد شود و آنها بدون دغدغه و بدون احساس وجود ناظر بیرونی به سایت های مختلف در این فضا دسترسی یافته و بعضاً به دلیل ویژگی های سنی و شخصیتی و کنجکاوی های خود متأثر از فضاهای ناسالم موجود در اینترنت گردند.
از سوی دیگر اینترنت شکاف میان نسل ها را عیان تر کرده است . اکنون نه تنها شکاف میان نسل اول و دوم بلکه شکاف میان نسل دوم و سوم نیز هویدا شده است و هیچ یک زبان دیگری را نمی فهمند.
و هم چنین اینترنت این ویژگی را داراست که می تواند به عاملی برای یکپارچگی گروه ها و برگزاری میتینگ های سیاسی تبدیل شود . امروزه با دسترسی به اینترنت امکان انتقال و انتشار هرگونه اطلاعات طبقه بندی شده بر روی اینترنت و یا با استفاده از آن فراهم شده است.
یکی از چالش های فرا روی فرهنگ ها برخورد با این پدیده است. چون اساساً ورود اینترنت همراه با ارزش های غربی، چالش های جدیدی را در کشورهای دیگر به وجود آورده است. از آنجایی که برخی از عناصر موجود در این پدیده مغایر با فرهنگ خودی (ارزش های اسلامی-ایرانی) است، پس می توان گفت اینترنت می تواند آسیب های زیادی را به همراه داشته باشد. مثلاً ورود اینترنت در حوزه خانواده موجب تغییر نظام ارزشی در خانواده ها می شود.
از جهت اجتماعی نیز افراد را از یکدیگر دور نموده است و افراد به جای اینکه به دیدار یکدیگر بروند از طریق چت و پست الکترونیکی با هم ملاقات می نمایند که این خود باعث از هم گسیختگی اجتماعی در بین افراد یک جامعه می شود . البته باید به این نکته اشاره کرد که هنوز اینترنت در کشور ما فراگیر نشده است ، ولی زمانی که این مسئله همگانی شد ما شاهد مسائلی از این قبیل در جوامع انسانی و قومیت های مختلف خواهیم بود .
یکی از بزرگترین مسائل اجتماعی که جوامع امروزی به آن مبتلا می باشند ضعف بنیاد خانواده است. از آنجایی که مشکلات خانواده ها به صورت ناهنجاری های اجتماعی بروز می کند خانواده و سلامت آن از اهمیت فوق العاده ای برخوردار می باشد. آماده کردن فرزندان برای پذیرش مسئولیت های اجتماعی یکی از وظایف مهم و اساسی خانواده ها به شمار می رود. جوانان باید بتوانند به خصوص برای زندگی های مشترک آماده شوند و سعی نمایند روابط خود را با پیرامون شان در حد متعارف و قابل قبولی تنظیم نمایند. صرف نظر از آمار و ارقام بالا و روز افزونی که در مسایلی مانند بالا رفتن سن ازدواج، طلاق، فرار از منزل، فحشا و سایر مسایل خانوادگی وجود دارد، سرد شدن ارتباطات عاطفی و نارضایتی ها از زندگی خانوادگی است که باعث ناکامی ها و شکست های بزرگی در زندگی جوانان شده است. این ها نشان از مشکلات عمیقی در سطح خانواده دارد که به نوعی باید ریشه یابی و درمان شوند.البته دراین موردخانواده باید صمیمیت خود را حفظ کند و فرزند حس نکند پدر و مادرش نقش پلیس در خانه را دارند.
راه های پیشگیری از آسیب های فضای مجازی:
راهکارهای افزایش صمیمیت در خانواده کدامند؟
برای افزایش صمیمیت در خانواده راهکارهای زبادی وجود دارد که در اینجا چند مورد از آنها را ذکر خواهیم کرد.
# کلمات جادویی
یکی از این راهکارها استفاده از کلماتی مثل لطفا، متشکرم و خواهش می کنم. در حقیقت مودبانه حرف زدن صمیمیت را بین اعضای خانواده افزایش می دهد.
# قدردانی کردن
یکی دیگر از راهکارها این است که برای امور روزانه و ساده زندگی از یکدیگر تشکر کنید. شاید این کار بسیار ساده به نظر برسد اما میتواند صمیمیت عمیقی بین اعضا ایجاد نماید.
# رازداری
خانواده باید محلی امن و مورد اعتماد برای اعضا باشد تا بتوانند حتی رازهایشان را با یکدیگر در میان بگذارند و ترسی از فاش شدن آن نداشته باشند. اگر رازهایتان را با هم در میان میگذارید پس بدانید که رابطه عمیق با هم دارید. این رابطه عمیق باعث ایجاد آرامش و نهایتا ایجاد نشاط در خانواده می گردد.
# تعامل مثبت
گاهی می توانید خاطراتتان را با هم مرور کنید و از شنیدن آنها لذت ببرید و نیز برای یکدیگر خاطره سازی نمایید. سعی کنید در انجام کارهایتان با یکدیگر همراهی کنید و به هم دلگرمی بدهید. سعی کنید از انجام رفتارهای نامناسب و حرفهای زشت پرهیز کنید، چون این رفتارها ناخودآگاه حس بدی در انسان ایجاد می کند و صمیمیت را کمرنگ می کند.
# توجه و عشق ورزیدن
به همسر خود کاملا عشق بورزید تا بتواند با پر شدن ظرف محبتش این عشق را نثار فرزندان نماید. سعی کنید به همه اعضای خانواده خود توجه نمایید و از نیازهایشان آگاه باشید. حتما زمانی را برای گفتگو با یکدیگر اختصاص دهید. روند گفتگو خود می تواند عاملی برای افزایش صمیمیت باشد.
# مشارکت در تصمیم گیری ها
در مورد امور مربوط به خانه و خانواده تکی تصمیم گیری نکنید بلکه سعی کنید تا حد امکان با هم مشورت نمایید. حتی بچه ها را هم در این تصمیم گیری ها دخیل کنید. سعی کنید با کارهای کوچک و بدون هزینه باعث خوشحالی همسرتان شوید.
# احترام به علایق و سلایق یکدیگر
همیشه زمانی را برای تفریح و گردش و مسافرت اختصاص دهید. چون با این کار ناخودآگاه وقت زیادی را با یکدیگر سپری می کنید و بسیاری از ناراحتی ها و سو تفاهم ها از بین می رود. به علایق یکدیگر احترام بگذارید و به آنها توجه داشته باشید. وقتی اختلافی ایجاد می شود، سعی کنید که در اسرع وقت آن را حل و فصل نمایید چون اگر حل نشود کهنه میشود و آثاری را بر روی روابط بر جای می گذارد. در انتها محبت کلامی در هر برهه ای می تواند تاثیرگذار باشد. پس از آن غافل نشوید.
ایجاد رابطه اعتماد بین والدین و فـرزندان
فرزندان از کودکی به والدین خود اعتماد دارند، پدر و مادر خود را قبول دارند و حرف های خصوصی خود را به ایشان می گویند این والدین هستند که با برخی اعمال ناصحیح سلب اعتماد از فرزندان خود می کنند. عـدم درک صـحیح کودک در صورت انجام خطا و اشتباه، سرکوفت زدن به کودک در صورت انجام خطا، مطرح کردن خطای کودکان در بین فامیل و دوستان کودک، مقایسه نابجای کودک با هم سن و سالان دوست و فامیل و احترام نـگذاشتن بـه شخصیت کودک در اجتماع همه و همه باعث سلب اعتماد فرزندان از والدین می شود و در این صورت به والدین خود اعتماد نمی کنند. و بهترین راه در امان ماند از سرزنش های والدین نگهداشتن یا حتی دروغ گـفتن می دانند، به دلایل مختلفی نوجوانان ممکن است دچار خطا و اشتباه در فضای مجازی شوند، فرزند باید به پدر و مادر خود اعتماد داشته باشند. تا در صورت بروز لغزش به اطلاع والدین برسانند تـا از آسـیب های احـتمالی بعدی جلوگیری کند.
نکشاندن روابـط فـضای مـجازی به فضای واقعی
جوانان مخصوصا دختران نباید روابط در فضای مجازی را به دنیای واقعی سرایت دهند و با کسانی که هیچ سابقه آشـنایی در دنـیای واقـعی ندارند، قرار و مدار در پارک ودانشگاه و... بگذارند. افراد سودجو بـه راحـتی می توانند با کشاندن افراد به مکان های مختلف از ایشان سوء استفاده نموده و آن هارا مورد آزار و اذیت قرار دهند. دختران در ایـن مـورد بـاید بیشتر رعایت نمایند و با اندک آشنایی به جنس مخالف اعـتماد نکنند. به حرف های عاشقانه و دلسوزانه دیگران دل نبندند تا از صدمات و لطمات غیر قابل جبران در امان باشند. که پشیمانی هـای بـعدی سـودی نخواهد داشت.
پرهیز از وبگردی های بی هدف
دختران به علت حـضور بـیشتر در منزل تمایل بیشتر برای حضور در فضای مجازی دارند و البته زمان بیشتری در اختیار، این مطلب به مـعنای حـضور کـم پسران در اینترنت نیست، به عبارتی جنس تهدیدهایی که برای دختران است بـا جـنس تـهدید پسران متفاوت است و البته آسیبش برای خانواده بیشتر و این از روحیه عاطفی دختران ناشی مـی شود کـه بـیشتر مورد طعمه سودجویان قرار میگیرند. لذا خانواده ها باید محدودیت هایی به صورت مستقیم و غـیرمستقیم بـرای حضور فرزندان مخصوصا دختران در استفاده از اینترنت اعمال نمایند. شناسایی سایت های معتبر و تفریحی و خـبری و...ذخـیره آن هـا در سیستم و ارائه آن سایت ها به فرزندان جهت استفاده ایشان از جستجوی بی هدف در اینترنت مانع مـی شود تـا فرزندان مان از آسیب فضای مجازی و اتلاف وقت و جوانی در امان بمانند.
استفاده از رسانه ها
اسـتفاده از ظـرفیت هـایی همچون رسانه های دیداری و شنیداری، روزنامه ها، جملات و نشریات برای نهادینه شدن فرهنگ سایبری و بـخش آگـهی های آموزنده از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در رادیو، تلوزیون در جهت افزایش آگاهی خـانواده در خـصوص خـطرات ناشی از اینترنت و ساخت و پخش فیلم ها و سریال هایی با موضوع اینترنت و مزایا و معایب آن.
استفاده از پلیـس سـایبری
آگـاهی و هوشیاری بیشتر پلیس سایبری در مورد انواع جدید جرایم رایانه ای و احترام از جهت نـاکار آمـد کردن دسیسه های دشمنان در این زمینه و وضع قوانین سختگیرانه تر جهت برخورد با مجرمان جرایم ایـنترنتی و اجـرایی نمودن این قوانین.
عدم انتشار اطلاعات شخصی و خانوادگی
نوجوانان باید نسبت بـه عـدم انتشار اطلاعات و تصاویر و فیلم های شخصی خـود و خـانواده حـساسیت داشته باشند. محل زندگی و آدرس منزل و محل کـار پدر و مـادر و دانشگاه و شماره تلفن و... از جمله مسایلی که نباید به فضای مجازی منتشر شوند خـانواده هـا باید آگاهانه با این مـسایل بـرخورد نموده و بـه فـرزنان خـود گوشزد نمایند که به هیچ عـنوان فـردی نباید اطلاعات زندگی خود را بدهند تا از صدمات و لطمات برخی شیادان در امان بـمانند.
وظـایف مسئولان
در پیام حضرت آیت الله خامنه ای بـرای تشکیل این شورا هـمچنین آمـده است: این شورا وظیفه دارد مـرکزی بـه نام مرکز ملی فضای مجازی کشور ایجاد نماید تا اشراف کامل و به روز نـسبت بـه فضای مجازی در سطح داخلی و جـهانی و تـصمیم گـیری نسبت به نـحوه ی مـواجهه فعال و خردمندانه ی کشور بـا ایـن موضوع از حیث سخت افزاری، نرم افزاری و محتوایی در چارچوب مصوبات ورای عالی و نظارت بر اجرای دقـیق تـصمیمات در همه سطوح تحقق یابد.
اینترنت محلی
ایـنترنت محلی طـرحی اسـت کـه از مدت ها قبل قـرار بود در کشور اجرایی شود اما تاکنون به ثمر نرسیده – بدیهی است که در صورت برقراری چـنین شـبکه ای، کنترل بر فضای مجازی بسیار آسـان تر مـی شود. بـنابراین انـتظار مـی رود تا مسئولان هـر چـه سریع تر به برقراری این شبکه اهتمام ورزند.
حضور افراد آگاه در شبکه های اجتماعی
در حال حـاضر نـیز شـاهد حضور افراد آگاه و ارزشی در فضاهایی همچون فـیسبوک هـستیم کـه مـی توانند بـا حـضور در کنار جوانان و نوجوانان که می خواهند فضای متفاوت را تجربه کنند، ضمن جلب اعتماد آنان به عنوان افرادی آگاه و مسلط به قوانین شرعی، شبهات موجود در ذهن جوانان و هـم به افرادی که منحرفانه شبهه پراکنی می کنند پاسخ دهند.
نتیجه :
در حال حاضر اینترنت ابزاری مناسب برای توسعه افکار و اندیشه های بشری محسوب می شود به شرط آن که در راه صحیح استفاده شود. افراد باید برای ورود به دنیای مجازی اطلاعات کافی در اختیار داشته باشند تادچار مشکلات مالی و اجتماعی نشوند. ارتباطات سالم در فضای مجازی و لزوم هوشیاری جوانان و خانواده ها نسبت به تهدیدات فضای سایبری در درجه نخست اولویت قرار دارد. پیشگیری از آسیب های اجتماعی و توجه والدین به رفتار فرزندان بسیار مهم می باشد و برای جلوگیری از هم پاشیدگی خانواده ها،والدین باید تا حدودی به فناوری های روز دنیا مسلط باشند و آگاه باشند که تغییر در رفتار فرزندان به معنای ایجاد تغییر در طرز فکر آنهاست وهنگامی که بنیان فکری و شخصیت آنها به صورت ناصحیح شکل گیرد، راه نفوذ شیادان به حریم خصوصی افراد و محیط امن خانواده باز می شود. لذا، چنانچه خانواده ها نسبت به شیوه های جدید ارتباط فرزندان خود آگاهی و شناخت کافی و لازم را داشته باشند، از انجام بسیاری از جرایم و ارتباطات پنهانی آنان جلوگیری به عمل می آید.
منبع:
https://rasekhoon.net/lifestyle/show/1426004
https://www.nipna.ir/fa/newsagency/12979
https://psychology.avije.org
