استان همدان به لحاظ بهره‌مندي از مناطق روستايي توانايي جذب گردشگر در بيش از 21 روستاي اين استان را داراست، اما تاكنون تنها ساماندهي 5 روستاي داراي بافت با ارزش در آن به مرحله اجرا درآمده است. به بيان ديگر استان همدان يكي از مكان‌هاي بسيار مساعد براي گردشگري است به نحوي كه وجود فضاهاي روستايي و طبيعت بكر، رودها، روستاهاي پاي كوهي و كوهستاني و باغات آن مي‌تواند در توسعه صنعت گردشگري روستاهاي اين منطقه موثر باشد.
با اين حال محمد يماني، كارشناس گردشگري استان همدان معتقد است علي‌رغم وجود بسياري از جاذبه‌هاي منحصر به فرد توريستي در كشور كه در استان همدان واقع‌اند همچون غار عليصدر و سراب‌ها و طبيعت بكر كه در محيط روستاها قرار گرفته است، متاسفانه برنامه‌ريزي عملياتي موثري در رابطه با توريسم روستا و راه‌هاي گسترش آن صورت نگرفته است.
وي در گفت‌وگو با مهر افزود: توريسم روستايي بايد به صورت يك شيوه زندگي كه بيشتر بر پايه عقايد مربوط به جوامع روستايي است، درك شود. يكي از دلايل مهمي كه باعث محدود شدن گردشگري روستايي شده كم بودن قدرت كششي عناصر روستايي و ناتواني در رسيدن به رقابت در حال افزايش بازار توريسم است. در واقع توريسم روستايي باعث به وجود آمدن مشاغل بسيار زياد كوچك با منشا خانوادگي و فاميلي مي‌شود كه اين امر ادامه رقابت را براي صنعت توريسم روستايي و ايجاد و نگهداري آن محدود مي‌كند.
پتانسيل‌هاي گردشگري روستايي
بي‌ربط نيست اگر گفته شود وجود مناظر ديدني در جاي جاي استان همدان ازجمله رودخانه‌هاي گاماسياب، خرم‌رود، قره‌چاي، قلقل‌رود و رود تلوار، غار عليصدر در روستاي سراب از توابع كبودرآهنگ، قله‌هاي الوند، شاه‌نشين، كركس، قزل ارسلان، چهار قله، آداب و رسوم مختلف مردم روستاهاي آن، زبان، غذاها، هنرهاي دستي، بافندگي، گيوه‌دوزي، صابون‌پزي، روغن‌كشي، عبابافي و زيبايي روستاهاي كوهستاني از پتانسيل‌هاي همدان در توسعه صنعت گردشگري روستايي به شمار مي‌رود. روستاها در مناطق مختلف همدان كم نيستند و تحت عنوان روستاهاي داراي بافت باارزش معرفي شده‌‌اند و به عنوان منطقه‌اي توريستي ـ گردشگري مطرح هستند.
همچنان كه در شهر همدان كه از سوي شوراي عالي شهرسازي و معماري ايران، به عنوان يكي از 5 شهر فرهنگي و تاريخي كشور معرفي شده است، اين خصوصيت در چند روستاي منطقه به چشم مي‌خورد كه اين امر بر نقش توريستي آنها به لحاظ جاذبه‌هاي تاريخي و طبيعي تاكيد دارد.
گردشگري روستايي و كاهش مهاجرت به شهرها
بنا بر نظر كارشناسان گردشگري توجه به گردشگري روستايي، نه‌تنها براي قشر روستايي سودآور است بلكه براي آنها، اشتغال و بهبود شرايط اقتصادي را به ارمغان مي‌آورد و مي‌تواند روند مهاجرت روستاييان به شهرها را كاهش دهد. همچنان كه همراه شدن كشاورزي با مناظر طبيعي، جذابيت‌هاي ديگر گردشگري و فرهنگ محلي، مزايايي را براي ساكنان روستا فراهم مي‌كند. البته يماني به كافي نبودن حمايت‌هاي مالي از گردشگري روستايي اشاره كرد و گفت: توسعه توريسم روستايي نيازمند سرمايه‌گذاري زيادي است تا بتوان با اتكا به آن برنامه‌ريزي كرد.
فقدان مشاركت محلي
به نظر مي‌رسد كه مردم روستاها در تصميم‌گيري‌ها، برنامه‌ريزي‌ها و اجراي سياست‌ها دخالت داده مي‌شوند، اما واقعيت اين است كه روستاييان آگاهي چنداني در مورد گردشگري ندارند.
كارشناسان گردشگري بر اين باورند كه توريسم روستايي مي‌تواند به عنوان منبع جديد درآمدي براي روستاييان باشد و تا اندازه‌اي مشكلات آنها را حل كند به اعتقاد آنان اين امر مستلزم مديريت و برنامه‌ريزي خاصي است. در گردشگري روستايي توريسم علاوه بر ديدن مناظر و چشم‌اندازهاي طبيعي آن نقاط، با آداب و رسوم و فرهنگ آنجا آشنا مي‌شود و با خريد محصولات روستا از قبيل صنايع دستي، محصولات محلي و غذاهاي سنتي به افزايش درآمد روستايياني كه به طور مستقيم يا غيرمستقيم در اين صنعت دخيل هستند، كمك مي‌كند.
بعلاوه احداث و راه‌اندازي هتل‌ها و رستوران‌ها و به طور كلي اماكن تفريحي و ورزشي همراه با ايجاد اشتغال از طرفي باعث افزايش درآمد و از طرف ديگر موجب كاهش بيكاري و در نتيجه كاهش فقر مي‌گردد.
نامناسب بودن زيرساخت‌ها
ليلا غفاري، يكي ديگر از كارشناسان استان همدان نيز با بيان اين كه ناكافي بودن و نامناسب بودن زيرساخت‌هاي موجود در روستاهاي مقصد گردشگري از محدوديت‌هاي اصلي موجود بر سر راه توسعه توريسم روستايي به شمار مي‌آيد، گفت: بايد در مكان‌هاي روستايي مورد علاقه گردشگران، زيرساخت‌هاي گوناگوني براي راحتي و آسايش گردشگران فراهم شود. بي‌شك در توسعه اين زيرساخت‌ها بايد نگرش روستاييان مدنظر قرار گيرد. بعلاوه صنايع دستي محلي، ابزاري معتبر براي پيشرفت هستند و درآمد اضافي را براي مردم كسب مي‌كنند كه مي‌توان با دادن يك يادگاري و برخورد مناسب زمينه فروش محصولات را فراهم آورد.
احياي بافت‌هاي روستايي
حسن ظفري، مديركل بنياد مسكن همدان نيز گفت: احياي بافت باارزش روستاها موجب رونق و شكوفايي صنعت گردشگري استان همدان مي‌شود. البته احياي بافت باارزش روستايي از برنامه‌هاي مهم بنياد مسكن استان است كه تلاش جدي در اين زمينه، صنعت گردشگري را مقتدر مي‌كند. بعلاوه توجه ويژه به احياي بافت‌هاي ارزشمند روستاها، رونق گرفتن جاذبه‌هاي صنعت توريسم روستايي را به دنبال دارد. در اين راستا 21 روستاي داراي بافت باارزش در استان همدان شناسايي شده است. وي افزود: از اين تعداد، طرح بافت باارزش 5 روستاي استان همدان تهيه شده است. اين روستاها با داشتن پيشينه و هويت غني، امتياز مناسبي براي جذب گردشگر روستايي و رونق گردشگري استان همدان هستند.
سيدحسن موسوي، معاون امور عمراني استاندار همدان نيز با تاكيد بر اين كه فرهنگ و هويت اصيل روستايي بايد در اجراي طرح‌هاي بهسازي و گردشگري حفظ و احيا شود، افزود: با حفظ و بازسازي فرهنگ اصيل روستاها بايد از ورود فرهنگ غربي و در نتيجه بروز مشكلات مختلف اجتماعي در اين مناطق جلوگيري كرد. بعلاوه در روستاهاي هدف گردشگري بايد فعاليت‌هاي اقتصادي منطبق با استعداد و ظرفيت روستاها تقويت شده و توسعه يابد. همچنين با توجه به قابليت‌هاي منحصر به فرد بافت تاريخي و همچنين جاذبه‌هاي طبيعي روستاهاي گردشگري بايد به روش‌هاي مختلف، روستا را به علاقه‌مندان به تاريخ و طبيعت معرفي كرد.
اسدالله بيات، مديركل ميراث فرهنگي و گردشگري استان همدان نيز خبر داده است كه ساماندهي 11 روستاي هدف گردشگري استان كه در 2 دوره سفر رئيس جمهور به همدان به تصويب رسيد از اقدامات اين سازمان براي سال جاري است.
