خبرگزاری مهر -گروه هنر-آروین مؤذن زاده: می‌گویند مرگ حق است و به شتری می‌ماند که ممکن است در خانه هرکسی بنشیند اما در طول ۲ سال گذشته متأسفانه مرگ چهره بی رحم و خشن خود را به مردم نشان داده است و آنها را با فقدان‌های غیرقابل تصوری روبرو کرده است؛ فقدان هایی که نمی‌توان جایگزینی برایشان یافت.
در سال ۱۴۰۰ دنیا همچنان درگیر ویروس منحوس کرونا بود که البته با گستردگی واکسیناسیون در نیمه دوم سال آمار مرگ و میر و ابتلا به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کرد اما با این وجود خانواده‌های بسیاری داغدار شدند و با غم از دست دادن عزیزانشان سال را به پایان رساندند. در سالی که گذشت عرصه هنر نیز شاهد از دست دادن هنرمندان بسیاری بود که البته به نسبت سال گذشته تعداد درگذشت این عزیزان براثر کرونا را کمتر از قبل شاهد بودیم اما فقدان هرکدام از این عزیزان که بسیاری از آنها جوان بودند، باورنکردنی و دردناک است، هنرمندانی که دیگر جایگزینی برایشان نمی‌توان متصور شد.
از این رو در گزارش پیش رو تلاش شده است نگاهی اجمالی به فعالیت‌ها و زندگی هنرمندان تئاتری داشته باشیم که در سال ۱۴۰۰ رخ در نقاب خاک کشیدند تا از این طریق یادبودی هرچند کوچک برای این عزیزان در نظر گرفته باشیم؛ هنرمندانی که قطعاً جایشان در هنر این سرزمین خالی خواهد بود.
امسال هنرمندانی چون حمید لبخنده، آیدین الفت، سیامک اطلسی، عزت الله مهرآوران و… را از دست دادیم که فعالیت‌های گسترده‌ای چه در گذشته و چه پیش از مرگشان در حوزه تئاتر داشتند اما یا در سال‌های اخیر بیشتر در مدیوم تصویر فعالیت می‌کردند یا اینکه مانند آیدین الفت علاوه بر حضور در تئاتر به عنوان طراح صدا در حوزه موسیقی و حتی سینما نیز فعال بودند از این رو پرداختن به فعالیت‌ها و سوابق این هنرمندان در گزارش‌های مرتبط دیگر مورد توجه قرار گرفته است.
۱۳ فروردین / میثم مطهری؛ نحسی ۱۳ گریبان کارگردان جوان تئاتر را گرفت
میثم مطهری کارگردان جوان تئاتر از اولین هنرمندانی بود که در ابتدای سال ۱۴۰۰ دارفانی را وداع گفت. این هنرمند جوان بامداد ۱۳ فروردین ماه بر اثر عارضه کلیوی درگذشت. مطهری متولد سال ۱۳۶۳ و دانش‌آموخته دکترای مطالعات تئاتر از پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران بود و در حوزه تحقیق و پژوهش فعالیت داشت.
او که یکی از اعضای فعال کانون کارگردانان خانه تئاتر بود، در سال ۹۶ نمایش «گرترود - روح پدر هملت» را در تالار مولوی روی صحنه برد. وی از کارمندان اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان سمنان نیز بود.
۲۸ فروردین / افشین سلیمان پور؛ درگذشت یک بازیگر بی‌حاشیه
افشین سلیمانپور هنرمند و بازیگر تئاتر که ایفای نقش در نمایش‌های «تالاب هشیلان» و «خانه پدری» به کارگردانی همسرش نوشین تبریزی از جمله آخرین تجربه‌های بازیگری او در عرصه تئاتر بود، شامگاه شنبه ۲۸ فروردین بر اثر ایست قلبی چشم از جهان فروبست.
افشین سلیمانپور از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در اواخر دهه هفتاد وارد فعالیت‌های حرفه‌ای تئاتری شد. حضور در نمایش‌های «طعم آلوی جنگلی»، «گنجفه» و «شهر تنهایی من» و فیلم سینمایی «چند متر مکعب عشق» از جمله تجربیات زنده یاد سلیمانپور در عرصه بازیگری بوده است.
۱۲ اردیبهشت / علیرضا موسوی؛ کرونا بازیگر جوان تئاتر را گرفت
علیرضا موسوی از بازیگران و دستیاران کارگردان جوان تئاتر بوده که در سن ۲۲ سالگی براثر عوارض ابتلا به کرونا که موجب عفونت ریه و آسیب به کلیه‌هایش شده بود جان خودش را از دست داد.
نمایش‌های «مزا مزا»، «چند روایت مجهول و روزانه»، «همه درها به بیرون باز نمی‌شوند» از جمله کارهای این هنرمند جوان در مقام بازیگر و دستیار کارگردان بود.
۱۳ اردیبهشت / سیامک افسایی؛ تئاتر تبریز عزادار شد
سیامک افسایی کارگردان و بازیگر تئاتر و تلویزیون متولد سال ۵۰ قزوین بود. وی از سال ۶۴ فعالیت در عرصه تئاتر را آغاز و بیش از ۲۰ اثر نمایشی را کارگردانی کرد. وی نویسندگی ۶ نمایشنامه و بازی در ۶۰ نمایش را در کارنامه خود داشت.
از مهمترین آثار سیامک افسایی می‌توان به بازیگری در سریال «آنام» اشاره کرد. نمایش‌های «کا»، «دوبارگی»، می‌خواستم خواستم اسب باشم»، «باغبان مرگ»، «شام خداحافظی»، «آسمان روزهای برفی» و «چشم‌هایت را ببند» از جمله آثاری است که سیامک افسایی روی صحنه برده است. وی همچنین در ایام شیوع کرونا نمایش «خرس های پاندا به روایت یک ساکسفونیست که دوستی در فرانکفورت دارد» را به صحنه برد.
سیامک افسایی پس از ابتلا به بیماری کرونا صبح روز ۱۳ اردیبهشت در بیمارستان ۲۹ بهمن تبریز درگذشت.
۲۰ اردیبهشت / هنرمند قدرندیده ای که باز هم قربانی ویروس منحوس شد
۲۰ اردیبهشت ماه بیژن افشار بازیگر قدیمی تئاتر، سینما و تلویزیون ایران بعد از چند روز دست و پنجه نرم کردن با بیماری کرونا در بیمارستان فیروزگر تهران دار فانی را وداع گفت. این هنرمند که متولد ۱۳۳۳ بود برای دومین بار به کرونا مبتلا شده بود اما به دلیل هزینه گزافی که یکی از بیمارستان‌های خصوصی برای بستری کردن وی درخواست کرده بود با وجود وخامت حالش نتوانست بستری شود و در نهایت با وساطت بهزاد فراهانی در یکی از بیمارستان‌های دولتی پذیرش گرفت اما متاسفانه درمان وی بی‌نتیجه ماند و وضعیت جسمانی این هنرمند رو به وخامت گذاشت و در نتیجه عوارض بیماری کرونا صبح دوشنبه ۲۰ اردیبهشت ماه دار فانی را وداع گفت.
بیژن افشار از اعضای فعال انجمن بازیگران خانه تئاتر بود و علاوه بر تجربه بازی در نمایش‌های مختلف در سینما و تلویزیون ایران نیز حضور مستمری داشت.
بیژن افشار در فیلم‌های سینمایی «مربای شیرین»، «قلب‌های ناآرام»، «در وجه حامل»، «خبر خاصی نیست»، «خیابان دیوار»، «پیچ جاده نمناک»، «تابو»، «تمشک» و مجموعه‌های «مختارنامه»، «شهریار»، «خواب بلند»، «پرواز در ارتفاع صفر»، «یلدا» و … بازی کرده و عضو خانه تئاتر بود. این هنرمند در نمایش‌های مختلفی نیز به ایفای نقش پرداخته بود و قبل از ابتلا به بیماری قرار بود در آینده‌ای نزدیک روی صحنه برود.
۱۰ خرداد / سیامک قطاعی؛ جوانمرگی یک فعال تئاتری بر اثر ابتلا به سرطان
سیامک قطاعی از فعالان جوان تئاتر و موسیقی ایران که متولد سال ۱۳۶۱ بود دوشنبه ۱۰ خرداد ۱۴۰۰ در ۳۹ سالگی و بعد از دوره‌ای مبارزه با بیماری سرطان، چشم از جهان فروبست.
زنده یاد قطاعی در مقطعی از زمان در واحد تالارهای مجموعه تئاتر شهر به فعالیت مشغول بود. عضویت در گروه اجرایی پروژه موسیقایی «چند شب» نیز از دیگر فعالیت‌های زنده وی بود. زنده یاد قطاعی که سابقه فعالیت در گروه‌های اجرایی تئاتر و موسیقی را داشت، طی سال‌های اخیر هم به عنوان راهنمای فرهنگی در مجموعه بنیاد رودکی و هم بخش حراست این بنیاد فعالیت کرد.
۱ تیر / ابوالفضل شاه کرم؛ مرگ به دلیل مشکلات کلیوی
ابوالفضل شاه‌کرم متولد سال ۱۳۳۴ در بیش از ۵۰ اثر نمایشی و چندین فیلم سینمایی و مجموعه تلویزیونی بازی کرد. ایفای نقش در تئاترهایی همچون «کوچ»، «غربت»، «چشم در برابر چشم»، «میلاد»، «شبی در حلبی‌آباد» و فیلم‌های سینمایی «مارمولک»، «خرس»، «مهمان داریم» و نیز مجموعه‌های تلویزیونی «امام علی (ع)»، «خاک سرخ»، «آشپزباشی» و … بخشی از کارنامه هنری این بازیگر است.
این بازیگر به دلیل مشکلات کلیوی و ریوی صبح دوشنبه ۳۱ خردادماه در بیمارستان از دنیا رفت.
۱۷ تیر / درویش محمود؛ فقدان بی بازگشت یک نقال و پرده‌خوان قدیمی
استاد درویش محمود مداح و پرده خوان شناخته شده که ۱۷ تیر ماه بر اثر بیماری قلبی درگذشت، به همراه برادرش استاد درویش علی از نخستین حاملان زنده میراث ناملموس فرهنگی استان اصفهان بود و در اسفندماه ۱۳۹۶ همزمان با ثبت ملی هنر پرده‌خوانی و روضه‌خوانی در شهر وزوان از توابع شهرستان شاهین‌شهر و میمه در فهرست آثار ناملموس، فهرست حاملان زنده میراث ناملموس نامشان ثبت شد.
۹ مرداد / جلال ستاری؛ مولف و اسطوره‌شناسی که جایگزین ندارد
جلال ستاری سال ۱۳۱۰ در رشت متولد شد، در سوئیس تحصیل کرد و دکترا گرفت. او که در آستانه ۹۰ سالگی به علت مرگ مغزی درگذشت در طول ۶۰ سال فعالیت بیش از ۱۰۰ کتاب در زمینه‌های افسانه‌شناسی، ادبیات نمایشی و نقد فرهنگی تالیف و ترجمه کرد. او همچنین نشان شوالیه هنر و ادب را از دولت فرانسه دریافت کرده بود.
از آثار جلال ستاری می‌توان به «جان‌های آشنا»، «افسون شهرزاد»، «پژوهشی در اسطوره گیلگمش و افسانه اسکندر»، «آیین و اسطوره در تئاتر»، «نمایش در شرق» و ترجمه‌هایی مثل «اسطوره‌های عشق»، «دانش اساطیر»، «تأثیر سینما در کودک و نوجوان» و … اشاره کرد.
۲۱ مرداد / علی سلیمانی؛ هنرمندی که وقت رفتنش نبود
علی سلیمانی بازیگر سینما و تلویزیون مدتی بود که به دلیل کرونا در بیمارستان بستری شده بود که متاسفانه ۲۱ مرداد ماه نتوانست بر این ویروس منحوس قالب شود و دار فانی را وداع گفت.
علی سلیمانی سبقه تئاتری داشت و با وجود حضور در فیلم‌ها و سریال‌های مختلف هیچگاه پیوندش را با تئاتر قطع نکرد. او علاوه بر کارگردانی و بازی در نمایش‌های خودش در نمایش‌های مختلفی روی صحنه حضور داشت که «خنکای ختم خاطره» به کارگردانی حمیدرضا آذرنگ از جمله آنهاست.
سهیلا جوادی همسر و سبا سلیمانی دختر این هنرمند برای زنده نگاه داشتن یاد و خاطرات وی نمایش «خاموشان» را که پیش از این توسط سلیمانی به صحنه رفته بود مجدداً در تماشاخانه سنگلج و همچنین جشنواره تئاتر فجر اجرا کردند.
از جمله مهمترین آثاری که زنده یاد سلیمانی در آنها به ایفای نقش پرداخته بود، می‌توان به سینمایی‌های «بی پولی»، «تنگه ابوقریب» و «سفر به چزابه» اشاره کرد. همچنین او در سریال‌های «وضعیت زرد» به کارگردانی مجید رستگار، «دادستان» به کارگردانی مسعود ده نمکی، «وضعیت سفید» به کارگردانی حمید نعمت الله به ایفای نقش پرداخته بود. سریال «کتونی زرنگی» وی هنوز به پخش از تلویزیون نرسیده است.
۴ شهریور / صادق صفایی؛ وداع با جانباز شیمیایی «از کرخه تا راین»
صادق صفایی بازیگر، کارگردان و استاد دانشگاه ۴ شهریور ماه براثر ایست قلبی در منزل شخصی اش دار فانی را وداع گفت. وی پیش تر عمل قلب باز انجام داده بود و سابقه بیماری قلبی داشت.
زنده یاد صفایی متولد ۱۳۴۰ در شهر طبس در فیلم‌های متعدد سینمایی از جمله «آژانس شیشه‌ای»، «از کرخه تا راین»، «آخرین وسوسه‌های زمین»، «وقتی همه خواب بودند»، «خوابگاه دختران» و «سفر سرخ» به ایفای نقش پرداخته بود. وی برای ایفای نقش جانباز شیمیایی در فیلم «از کرخه تا راین» دیپلم افتخار بازیگر مکمل مرد جشنواره فیلم فجر را از آن خود کرد.
صفایی همچنین در عرصه تئاتر نیز در نمایش‌هایی چون «دایره گچی قفقازی» حمید سمندریان، «مرغ دریایی» هما روستا و «باران اگر بخواهد» آرش آبسالان نیز به ایفای نقش پرداخته بود. وی عضو هیأت علمی دانشگاه تهران بود.
۱۴ مهر / حسین عابد؛ درگذشت یکی از بنیانگذاران حوزه هنری
۱۴ مهرماه حسین عابد بازیگر، نویسنده، کارگردان و مدرس تئاتر در سن ۷۲ سالگی دار فانی را وداع گفت.
عابد متولد ۱۳۲۸ در تهران بود. این هنرمند متعهد از بنیانگذاران مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری بوده و مدتی مدیریت این بخش را بر عهده داشت که بر این اساس در آموزش، پژوهش، نگارش، نمایش، چاپ و نشر، هدایت و کارشناسی شعب استان‌های حوزه هنری در این امر تأثیر به سزایی داشته است.
مشارکت در شکل‌گیری جشنواره تئاتر فجر (پیروزی) در سطوح استانی، منطقه‌ای و سراسری هم از دیگر فعالیت‌های این هنرمند پیشکسوت بود. مشارکت در تأسیس مرکز اسلامی تئاتر - کارگاه تجربه، مشارکت در تأسیس شورای نظارت و کارشناسی مرکز هنرهای نمایشی تهران و هدایت و کارشناسی شعب استان‌های وزارت ارشاد، مشارکت در ایجاد جشنواره نمایش‌های سنتی و آئینی، مرکز هنرهای نمایشی وزارت ارشاد اسلامی، مشارکت در ایجاد جشنواره سوره (ماه) در سه استانی، منطقه‌ای، سراسری) حوزه هنری؛ سر دبیر مجموعه نمایشنامههای سوره (جوان و کودکان)، ایجاد واحد کارشناسی مرکز امور نمایش (داوری، نقد و بررسی حوزه مرکز و شعب استان‌ها) هدایت فعال نمایشی تبلیغات جبهه و جنگ در هشت سال دفاع مقدس نیز از سوابق مؤثر او بوده است.
عابد جدای از فعالیت‌های مدیریتی‌اش، در تأسیس گروه‌های آزاد نمایشی «زنده»، «مزدک» و «خانه هنر» مشارکت داشته است و بیش از ۱۶ اثر را روی صحنه برده بود. حوزه هنری انقلاب اسلامی در سال ۱۳۹۲ به پاس زحمات این هنرمند و پیشکسوت هنرهای نمایشی طی مراسمی از وی تقدیر و تجلیل کرد.
۲۶ مهر / ابراهیم پاکدل؛ درگذشت یک شبیه خوان با سابقه استهبانی
ابراهیم پاکدل بازیگر، کارگردان، نویسنده و چهره‌پرداز باسابقه هنرهای نمایشی اهل استهبان استان فارس ۲۶ مهر ماه به علت ایست قلبی درگذشت.
او که متولد سال ۱۳۳۹ در استهبان در شرق فارس بود فعالیت هنری خود را از دوران کودکی در زادگاهش آغاز کرد و یکی از نخستین‌های هنر نمایش در این شهرستان به شمار می‌رفت.
حضور در ده‌ها نمایش، تعزیه و سیاه بازی بخشی از کارنامه کاری این هنرمند است.
۹ آبان / ساشا کشوادی؛ نمایشی که بدون کارگردان به صحنه رفت
ساشا کشوادی ۹ آبان ماه و تنها ۲ روز مانده به آغاز اجرای نمایشش «اتاق» بر اثر ایست قلبی از دنیا رفت و عوامل و بازیگران گروهش و جامعه تئاتری را در بهت و حیرت فرو برد. کشوادی قرار بود نمایش «اتاق» را براساس داستانی واقعی و ملهم از اتفاقات دوران کرونا در تماشاخانه سپند به صحنه ببرد که اجل مهلتش نداد اما گروهش بعد از چند روز توقف به یاد این هنرمند، نمایش را برای اجرا آماده کردند.
این کارگردان جوان متولد ۱۳۶۴ بود و پیش از این چندین تجربه کارگردانی تئاتر از جمله نمایش «واگیر ندارد» را در کارنامه کاری خود به ثبت رسانده بود.
۵ بهمن / فقدان یک پیشکسوت تئاتر گلستان
ایرج قوشچی بازیگر پیشکسوت فعال در عرصه تئاتر، سینما، تلویزیون و کارمند بازنشسته فرهنگ و ارشاد اسلامی گلستان که سال‌ها در کسوت بازیگر هنرنمایی کرد و هنرمندان عرصه هنرهای نمایشی او را همواره «عمو ایرج» خطاب می‌کردند بامداد ۵ بهمن ماه پس از تحمل مدتی رنج بیماری دار فانی را وداع گفت.
زنده یاد ایرج قوشچی در نمایش‌های متعددی همچون «دشت سنگ»، «دیوارها را پاک نکنیم»، «نیلوفرهای آبی»، «یازر یاسر» و نیز فیلم‌های «بال‌های سپید»، «دوران سربی»، «باد در علفزار می پیچید» و «رسم عاشق کشی» نقش آفرینی کرده بود.
۱۰ بهمن / علی حاج علی‌عسگری؛ درگذشت تاریخچه تئاتر گیلان
علی حاج علی عسگری، پیشکسوت تئاتر، پژوهشگر و بازیگر گیلانی ۱۰ بهمن ماه بر اثر سکته قلبی در گذشت.
مرحوم حاج علی عسگری هنرمند پیشکسوت تئاتر گیلان متولد سال ۱۳۲۲ پژوهشگر تئاتر به‌ویژه در زمینه تعزیه بود و مقاله‌های پژوهشی در این حوزه ارائه کرده بود. او پژوهشگر و هنرپیشه گیلانی و فارغ‌التحصیل رشته کارگردانی از دانشکده هنرهای دراماتیک دانشگاه گیلان بود.
نویسندگی نمایشنامههای «گیله مرد»، «عاشورا»، «خورشید کاروان» و کارگردانی نمایشنامههای متعددی همچون: «خورشید کاروان»، «خاک»، «چهره به چهره» و …. از جمله آثار آن مرحوم بود. او سال‌ها مسئولیت هنرهای نمایشی اداره کل ارشاد گیلان را برعهده داشت.
۱۹ بهمن / سعید تشکری؛ فقدان یک نویسنده و نمایشنامه‌نویس خراسانی
سعید تشکری داستان‌نویس و نمایشنامه‌نویس شناخته شده خراسانی که به دلیل ابتلا به کرونا در بیمارستان بستری شده بود، ۱۹ بهمن ماه دار فانی را وداع گفت.
تشکری که به کرونای سختی مبتلا شده بود، خونریزی معده نیز داشت و ۱۸ بهمن تحت عمل جراحی قرار گرفته بود که برای انجام جراحی، شریان‌های اصلی خونش بسته شد که در نهایت پزشکان موفق نشدند مانع خونریزی وی شوند و وی ۱۹ بهمن ماه از دنیا رفت.
تشکری از جمله نویسندگان خراسانی بود که طی سال‌های گذشته در زمینه نوشتن نمایشنامه و داستان‌های دینی و رضوی فعالیت داشت.
پیکر این هنرمند در رواق حضرت زهرا (س) حرم مطهر رضوی به خاک سپرده شد و آیت‌الله علم‌الهدی نماینده ولی فقیه در خراسان رضوی بر پیکر وی نماز اقامه کرد.
