زبان شناسان مي گويند با ثبت اين گويش 2400 ساله بايد از مرگ و فراموشي آن جلوگيري كرد
ثبت گويش سمناني در عرصه جهاني
گويش‌هاي ايراني بخشي از زبان فارسي است كه شناسايي و حفظ آنها عامل تحكيم هويت ملي كشور است. چنانچه ثبت و ضبط گويش‌ها به عنوان ميراث معنوي كشور مورد توجه قرار نگيرد احتمال اين كه اين گويش‌ها به فراموشي سپرده شوند بسيار است در حال حاضر يكي از گويش‌هاي ايراني كه كمتر مورد بحث و توجه قرار گرفته است، گويش مردم سمنان است گويش سمناني، بسيار متفاوت از گويش‌هاي ديگر ايراني است؛ زيرا گويش سمناني بسيار پيچيده و مشكل است و به سختي مي‌توان متوجه آن شد. هرچند كه سازمان يونسكو با همكاري دانشگاه سمنان و ميراث فرهنگي استان سمنان، اقدام به ثبت ملي و جهاني اين گويش كرده‌اند تا اين گويش كهن به فراموشي سپرده نشود و بتوان آن را به نسل‌ها منتقل كرد.
شهرام نقش‌بندي، زبان‌شناس و عضو هيات علمي دانشگاه سمنان در اين باره مي‌گويد: زبان نهادي اجتماعي است و با ساير نهادهاي اجتماعي ديگر نيز ارتباط دارد و بخشي از فرهنگ جامعه را منعكس مي كند. اگر زبان يا گويشي از بين برود، گويش وران آن هم از بين خواهند رفت. وي مي‌افزايد: اين مساله، تنها براي گويش‌هاي محلي نيست بلكه براي تمام گونه‌هاي زباني بايد مورد توجه قرار گيرد. همچنين، گويش‌ها بخشي از هويت ملي و مذهبي است و نگرش گويش وران به گويش خود، سبب حفظ گويش‌ها مي‌شود. نقش‌بندي با بيان اين مساله كه نگراني درباره گونه‌هاي زباني‌اي كه به لحاظ ادبي غني‌تر هستند، كمتر است مي‌گويد: نگرش گويش وران به گويش و ادبيات و زبان محلي خود، تاثير بسزايي در حفظ و نگهداري آن دارند. و اين موضوع، ربطي به تحصيلات و سواد نيز ندارد. بنابراين خانواده‌ها بايد در محيط خانواده به گويش محلي خود تكلم كنند تا اين ميراث حفظ شود.
انتقال ادبيات شفاهي با گويش‌هاي محلي
عصمت اسماعيلي، عضو هيات علمي و مدير گروه زبان‌شناسي دانشگاه سمنان نيز با بيان اين كه حفظ گويش‌ها و آموزش آنها در خانواده‌ها يكي از راه‌هاي مقابله با تهاجم فرهنگي است اظهار مي‌دارد: گويش‌هاي مناطق كويري ايران، از آميزش كمتري با گويش معيار برخوردار است و نشانه‌هاي بيشتري با فارسي دوره ميانه در اين گويش‌ها باقي‌مانده است كه بررسي آنها، ما را به ديگر حلقه‌هاي زبان فارسي نزديك‌تر مي‌كند. مدير گروه زبان‌شناسي، مي‌افزايد: بخشي از فرهنگ بومي ما كه محتواي ديني و اخلاقي دارند، از طريق فرهنگ‌هاي گويش به نسل‌ها منتقل مي‌شود؛ بنابراين اعتقاد دارم، حفظ گويش‌ها و آموزش آنها در خانواده‌ها به انتقال ادبيات شفاهي و فرهنگ فولكلور كمك مي‌كند.
اسماعيلي مي‌گويد: تنوع گويش در سمنان زياد است و ارتباط گويش سمناني با فارسي ميانه بيشتر و قابل اثبات‌تر است. گويش‌هاي بومي منطقه كومش كه با تسامح مي‌توان آن را استان سمنان امروزي دانست، جايگاه خاصي در زبان‌هاي كهن ايراني دارد. با توجه به تعداد بسيار محدود گويشوران زبان‌هاي محلي اين منطقه، اقدام به شناساندن و ثبت مولفه‌هاي اصلي اين گويش‌ها براي تمام علاقه‌مندان به اين مرز و بوم و بويژه، فرهيختگان اين خطه از ايران، ضروري و بلكه يك وظيفه ملي است.
توجه به حفظ و نگهداري گويش‌ها
محمدحسن جواهري يكي از گويش‌پژوهان و گويش وران سمناني درباره اهميت گويش سمناني با توجه به قدمت 2400 ساله آن اظهار مي‌دارد: گويش‌ها، از عوامل ارتباطي براي انتقال مفاهيم مردمي و زباني هستند.
جواهري با اشاره به حفظ، ثبت و ضبط گويش‌ها، ادامه داد: با اين كار مي‌توانيم گويش‌ها را به عنوان يك ميراث براي آيندگان باقي بگذاريم؛ بنابراين مسوولان فرهنگي ما، بايد به اين مساله توجه داشته باشند. وي درباره اهميت گويش سمناني معتقد است: گويش سمناني در ميان گويش‌هاي منطقه كويري ايران، در راس آنها قرار دارد و مسوولان فرهنگي ما براي احياي اين گويش كهن مي‌توانند با بسته‌هاي فرهنگي، كتاب‌ها، نوارها و پوسترها، گويش سمناني را به مردم سراسر ايران معرفي كنند و سمنان را به ايرانيان بشناسانند.
به گفته جواهري، هم‌اكنون اهميت گويش سمناني از سطح جامعه فراتر رفته و به دانشگاه‌ها نيز كشيده شده است. وي با اشاره به نقش مهم خانواده‌ها در حفظ اين ميراث كهن مي‌گويد: اگر در خانواده‌ها، به گويش سمناني و گويش‌هاي ديگر تكلم شود، در احياي اين گويش و گويش‌هاي ديگر كمك شاياني خواهد شد.
اوايل آذر امسال همايش بين‌المللي گويش‌هاي مناطق كويري ايران با كمك دانشگاه سمنان در اين شهر برگزار شد و زبان‌شناسان ايراني و خارجي و در اين همايش بر حفظ و ثبت ملي گويش‌هاي ايراني ازجمله سمنان تاكيد كردند.
محدثه غزنچايي
