احکام نماز خواندن در وسایل نقلیه
نماز یکی از مهمترین واجبات اسلامی است. همه جای دنیا مسلمانان را اول با حجاب و پس از آن با نماز می‌شناسند.
کد خبر: ۵۱۴۶۳
تاریخ انتشار: ۰۶ اسفند ۱۴۰۰ - ۲۱:۴۶ - 25 February 2022
نماز خواندن یکی از مهمترین واجبات اسلامی است. همه جای دنیا مسلمانان را اول با حجاب و پس از آن با نماز می‌شناسند. برای بسیاری از ما پیش آمده تا در سفر با شرایطی خاص مواجه شویم. وقت نماز تنگ و امکان توقف نباشد. وظیفه ما در این شرایط چیست؟ با ما همراه باشید تا با احکام نماز در قطار در حال حرکت آشنا شوید.
خواندن نماز واجب در قطار و اتوبوس (در حال حرکت) جایز نیست، بلکه مسافر باید صبر کند تا قطار و اتوبوس توقف کند و مسافر پیاده شده، نماز واجب را بر روی زمین و با آرامش بدن و رو به قبله بخواند. ولی اگر نماز قضا می‌شود، بر مسافران واجب است که از راننده بخواهند که اتوبوس را در مکان مناسبى متوقف نماید و بر راننده اجابت درخواست آنان واجب است، اما اگر قطار یا اتوبوس توقف نمی‌کند، در این صورت لازم است نماز را در داخل قطار یا اتوبوس بخواند. (توضیح المسایل محشی/۱/۸۴۱)
خواندن نماز مستحبی در قطار و اتوبوس و هواپیما اشکال ندارد و مراعات قبله و آرامش بدن در آن حال شرط نیست.
نماز خواندن در هواپیما و قطار در حال حرکت چگونه است؟
همه مراجع: مکان نماز گزار باید بى حرکت باشد. بلى، اگر به واسطه تنگى وقت یا ضرورت دیگرى، ناچار باشد که در هواپیما یا قطار در حال حرکت نماز بخواند، باید استقرار و قبله را در حد ممکن رعایت کند و در حال چرخش به طرف قبله، چیزى نخواند.
• پرسش: هنگامى که کشتى یا قطار در حال حرکت مى باشد و اشخاص اقامه نماز مى کنند در صورتى که از قبله منحرف شوند وظیفه آن‌ها چیست؟
پاسخ آیت الله مکارم شیرازی: نماز خواندن در کشتى و قطار و مانند آن اگر بتواند کارهاى نماز را صحیح انجام دهد اشکال ندارد و اگر از جهت تنگى وقت یا ضرورت دیگرى ناچار باشد نماز را در کشتى و اتومبیل و مانند آن بخواند و قبله دایماً در حال تغییر باشد باید تا آنجا که مىتواند به طرف قبله برگردد و در حال برگشتن به سوى قبله چیزى نخواند. استفتائات آیت الله مکارم شیرازی.
• پرسش: در قطار و یا اتومبیل چگونه نماز بخوانیم؟ تنها خم شدن کافی است و یا بر چیزی باید سجده کرد؟
پاسخ آیت الله سیستانی: نماز را تا حد توان، باید آنگونه خواند که شخص مختار می‌خواند پس لازم است در همه حالات نماز، قبله و سایر شرایط را رعایت کند و در صورت عدم امکان، در تکبیرة الاحرام رعایت کند؛ و اگر در آن حال هم میسر نباشد شرط رو به قبله بودن هم ساقط می‌شود همچنان که در صورت امکان باید رکوع و سجود کامل کرد مثلاً در راهرو قطار نماز گزارد و اگر میسر نشد به اندازه‌ای که اسم رکوع و سجود صدق کند خم شود کافی است و اگر آن هم ممکن نشد مختصر خم شدن کفایت می‌کند.
آیا نماز در قطار و هواپیمای در حال حرکت صحیح است؟
• حضرت آیت الله خامنه ای: مکان نمازگزار باید بی‌حرکت باشد؛ یعنی طوری باشد که شخص نمازگزار بتواند با آرامش بدن و بدون تکان خوردن نماز بخواند، بنابراین نماز در مکان‌هایی که موجب می‌شود بدن بی اختیار تکان بخورد، مانند خودرو و قطار در حال حرکت صحیح نیست، مگر هنگامی که به دلیل تنگی وقت و غیر آن مجبور باشد در چنین مکانی نماز بخواند، اما به هنگام تغییر قبله در نمازهاى واجب باید در صورت امکان با چرخیدن جهت قبله را حفظ کنید البته در حال چرخیدن باید از قرائت و یا ذکر سکوت کنید.
• حضرت آیت الله مکارم شیرازی: اگر مکان نمازگزار متحرّک باشد به صورتی که نتواند کارهاى نماز را بطور عادى انجام دهد، نماز او باطل است بنابراین، نماز خواندن در کشتى و قطار و مانند آن اگر بتواند کارهاى نماز را صحیح انجام دهد اشکال ندارد و اگر از جهت تنگى وقت یا ضرورت دیگرى ناچار باشد نماز را در کشتى و اتومبیل و مانند آن بخواند و قبله دائماً در حال تغییر باشد باید تا آنجا که مىتواند به طرف قبله برگردد و در حال برگشتن به سوى قبله چیزى نخواند.
• حضرت آیت الله سیستانی: اگر مکلف با هواپیما و قطار سفر کند و بخواهد در آن نماز بخواند، در صورتى که بتواند به هنگام نماز رو به قبله بودن و استقرار داشتن و دیگر شرایط را رعایت کند، نمازش صحیح است و گرنه در صورتى که وقت داشته باشد و بتواند پس از خروج از هواپیما و قطار نماز واجد شرایط را بجاى آورد، ـ بنابر احتیاط ـ نمازش در هواپیما و قطار صحیح نیست. اما اگر وقت نماز تنگ بود و احتمال قضا شدن می‌رفت، نماز را باید خواند. اشکال ندارد.
• حضرت آیت الله وحید خراسانی: نماز خواندن در اتومبیل و کشتى و قطار و مانند اینها، هنگامى که ایستاده اند مانعى ندارد، اما در صورتى که در حال حرکت بوده به گونه اى که مانع از آرامش بدن نمازگزار و انجام واجبات نماز اختیارى باشد صحیح نمى باشد، زیرا در نماز واجب، مکان نمازگزار نباید حرکتى داشته باشد که مانع از آرامش بدن نمازگزار و انجام واجبات نماز اختیارى باشد.
بر شخص واجب است برنامه ریزی کند و نماز را در وقت آن در حال استقرار رو به قبله بخواند. مگر اینکه به واسطه تنگى وقت یا جهت دیگر ناچار باشد در جایی که چنین حرکتى دارد مانند اتومبیل و کشتى و قطار نماز بخواند.
• آیت الله العظمی صافی گلپایگانی: به شرط تنگی وقت نماز خواندن در وسیله نقلیه متحرک اشکال ندارد.
• مسئله ۶۷ استفتائات آیت الله سیستانی: اگر مسافری در هواپیما، اتومبیل، قطار و امثال آن، نتوانست ایستاده نماز گزارد نشتسته نماز می‌خواند و اگر رو به قبله نتوانست بایستد به سمتی که گمان دارد قبله است می‌ایستد و نماز می‌گزارد و اگر جهتی را نتوانست ترجیح دهد به سمت و سو که خواست می‌تواند نماز بخواند و اگر جز در حال تکبیرة الاحرام نتوانست رو به قبله بایستد به همان اندازه کفایت می‌کند. فصل ۴ نماز – فقه برای غرب نشینان.
