وجود حس اعتماد بین دولت و ملت، موجب بروز همدلی و هم‌افزایی بیشتر بین این دو می‌شود و امری ضروری برای عبور دادن هر کشوری از بحران‌های پیش‌آمده است. نظام‌های سیاسی برای انجام هر اقدامی و شکل دادن به هر اصلاح ساختاری، باید اعتماد عمومی را افزایش دهند، زیرا در فضای بی‌اعتمادی، انجام هر اقدامی نتیجه عکس دارد.

عدم عمل به وعده‌های داده شده، عدم وجود صداقت در گفتار و رفتار مسئولین با مردم، بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی، بروز فساد و بی‌حرمت شدن قانون توسط مسئولین، از عواملی است که موجب شکل‌گیری شکاف بین مردم و حکومت می‌شود و باعث می‌شود حس اعتماد مردم به مسئولین حکومت از بین برود.

در کشور ما نیز عوامل متعددی باعث بروز حس بی‌اعتمادی از جانب مردم نسبت به مسئولین شده است و حجم انبوه وعده‌های عمل‌نشده در ادوار پیشین، از مهمترین این عوامل است، کما اینکه مقام معظم رهبری نیز در نخستین دیداری که با اعضاء دولت سیزدهم داشتند، بر لزوم بازسازی اعتماد ملت به دولت تاکید کردند و راه ترمیم آن را "یکی‌شدن حرف و عمل مسئولان" عنوان کردند.

در ادامه گفت‌وگوی ایسنا با چند تن از فعالین سیاسی کشور در خصوص لزوم بازسازی اعتماد ملت به دولت را می‌خوانید.

جواد آرین‌منش با یادآوری شرایط سخت کشور و مردم در دوران جنگ، اظهار می‌کند: در آن سال‌ها با وجود تمام مشکلات و سختی‌ها، مسئولین در سطح مردم و در درون مردم و از میان اقشار متوسط و محروم جامعه برخاسته بودند و با حداقل‌ها زندگی می‌کردند و دچار رفاه‌زدگی نشده بودند. فاصله میان مردم و مسئولین بسیار کم بود و مسئولین در دوران جنگ و سختی‌ها در کنار مردم حضور داشتند. به همین دلیل اعتماد مردم نسبت به مسئولان نظام و حاکمیت بسیار بالا بود.

این فعال سیاسی اصولگرا ادامه می‌دهد: اما در حال حاضر علاوه بر اینکه مسئولین دچار رفاه‌زدگی شده‌اند و از سطح زندگی مردم فاصله گرفته‌اند، عدم عمل به وعده‌های داده‌شده نیز باعث شده است مردم حس اعتماد خود به مسئولین را از دست بدهند و این بی‌اعتمادی تا به آنجا پیش رفته است که مردم آنچه را که از طریق رسانه‌های اصلی کشور از جمله صدا و سیما مطرح می‌شود، باور نمی‌کنند.

آرین‌منش اضافه می‌کند: کاهش اعتماد عمومی به مسئولین باعث شده است میزان مشارکت مردم در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به حداقل خود برسد. برای مثال برای اولین بار شاهد بودیم که کمتر از نیمی از واجدین شرایط رای دادن پای صندوق رای حاضر شدند. یکی از دلایل این پدیده کاهش اعتماد مردم نسبت به حاکمیت است.

قاسم غفوری، دبیر حزب پیشروی اصلاحات در خراسان رضوی نیز با بیان اینکه بی‌اعتمادی یکی از بزرگترین آفت‌های کشورهای در حال توسعه است، بیان می‌کند: در فضای بی‌اعتمادی از یک سو خفقان، دلهره و وحشت و اضطراب گسترش می‌یابد و از سوی دیگر تملق، نفاق، دروغگویی، اتهام، بدبینی و کارشکنی و یاس و نفرت به وجود می‌آید.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز کاهش میزان مشارکت در انتخابات اخیر ریاست جمهوری نسبت به ادوار گذشته را از عوامل نشان‌دهنده کاهش اعتماد عمومی عنوان می‌کند و می‌گوید: در حال حاضر تقویت حس اعتماد بین دولت و ملت، از ضروری‌ترین نیازهای کشور است. رابطه بین مردم و دولت رابطه‌ای متقابل است. مردم طبق صراحت قانون اساسی حقوقی دارند که دولت نباید آن‌ها را نادیده بگیرد و بلعکس دولت حقوقی دارد که مردم نباید آن را نادیده بگیرند.

جمشید خاتمی، دبیر حزب جوانان متحد اسلامی در خراسان رضوی نیز با اشاره به توصیه‌های اخیر رهبری به دولت، مبنی بر لزوم بازسازی اعتماد عمومی، اظهار می‌کند: نظام ما، نظامی جمهوری و مبتنی بر مردم است و مردم پشتوانه نظام کشور ما هستند. حال اگر مردم ما به دولتمردان خود اعتماد نداشته باشند، نظام مهمترین پشتوانه خود را از دست می‌دهد. به همین خاطر رهبری تاکید دارند که دولت اعتماد از دست رفته مردم را بازسازی کند.

وی البته تاکید می‌کند که بر خلاف چیزی که برخی از معاندین می‌گویند، مردم اعتماد خود به نظام را از دست نداده‌اند و ادامه می‌دهد: همین که امسال مردم با وجود تمام مشکلات و شیوع کرونا، در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کردند، نشان می‌دهد مردم ما اعتماد خود به نظام را از دست نداده‌اند، اما به دلیل ازدیاد وعده‌های عمل‌نشده دولت قبلی، مردم اعتماد خود به دولت را از دست دادند،  لذا دولت جدید حتما باید این اعتماد از دست رفته را بازسازی کند.

راهکارهای عملی برای بازسازی اعتماد ملت نسبت به دولت

حمیدرضا ترقی، دبیر حزب موتلفه اسلامی در خراسان رضوی، در خصوص راهکارهایی که موجب تقویت حس اعتماد مردم نسبت به دولتمردان خود می‌شود، اظهار می‌کند: صداقت با مردم و تلاش دلسوزانه برای خدمت‌رسانی و حل مشکلات آنان باعث جلب اعتماد مردم می‌شود. همچنین حضور در بین مردم و مردمی‌بودن مسئولین نیز از عواملی است که باعث می‌شود اعتماد مردم به مسئولین افزایش یابد.

وی اضافه می‌کند: همچنین مشخص است که تلاش در جهت شناسایی عوامل فساد در دستگاه اجرایی و خصوصا کسانی که دست به فسادهایی نظیر رشوه، ارتشا و رانت زده‌اند، از اهمیت بالایی برخوردار است. پاکسازی دستگاه‌های اجرایی از این موارد، برای مردم بسیار مهم است تا حداقل اعتماد آسیب‌دیده مردم نسبت به دولت بازسازی شود.

این فعال سیاسی اصولگرا همچنین بر لزوم استفاده از نخبگان در حل مشکلات مردم تاکید دارد و می‌گوید: مجموعه دولت همراه با رئیس جمهور باید تلاش کنند با مردمی حرکت کردن و بها دادن به مردم و استفاده از نظرات نخبگان جامعه در رشته‌های گوناگون، مشارکت مردم در کشور را در حل مشکلات کشور به گونه‌ای افزایش دهند که بی‌اعتمادی مردم نسبت به دولت کاهش پیدا کند و به سمت افزایش اعتماد مردم به دولت و هم‌افزایی این دو حرکت کنیم.

آرین‌منش نیز در خصوص چگونگی بازگشت اعتماد عمومی بیان می‌کند: مهمترین اقدامی که مسئولین باید برای جلب اعتماد مردم و بازگشت این سرمایه اجتماعی انجام دهند، شفافیت و صداقت با مردم است. مسئولین نباید مردم را نامحرم بدانند. مردم باید در واقعیت‌های کشور سهیم باشند و وضعیت مسئولان را به لحاظ برخورداری از امکانات مادی بشناسند و صداقت مسئولان با مردم و تحقق وعده‌ها می‌تواند در بازگشت سرمایه‌های اجتماعی بسیار موثر باشد. اگر وعده‌ها حتی تا حدودی محقق شود، تدریجا اعتماد مردم به مسئولین نیز بازسازی خواهد شد.

خاتمی نیز عمل به وعده‌های داده‌شده را مهمترین راهکار برای بازسازی اعتماد از دست‌رفته مردم می‌داند و تاکید می‌کند: دولت سیزدهم باید به منظور بازسازی اعتماد از دست رفته مردم، به تمام وعده‌های خود عمل کند و اگر کاری را نمی‌تواند انجام دهد، وعده آن را هم ندهد. دولت گفته است واکسیناسیون عمومی را تا بهمن‌ماه به اتمام خواهد رساند و اگر به این وعده خود یا دیگر وعده‌هایی که در سایر حوزه‌ها داده است عمل نکند، اعتماد مردم بیشتر آسیب می‌بیند. دولت باید برنامه‌های خود را به مردم اعلام کند و برای حل مشکلات، روزشماری را تعیین کند و به مردم بگوید هر مشکلی تا چه زمانی حل خواهد شد.

وی همچنین استفاده از احزاب در اداره کشور را از دیگر عواملی می‌داند که موجب بازسازی اعتماد مردم به دولت می‌شود و می‌گوید: اگر دولت به احزاب اطمینان کند و از ظرفیت‌های آنان استفاده کند، احزاب هم همان طور که در انتخابات به آقای رئیسی کمک کردند، حالا هم به دولت وی کمک می‌کنند که بتواند مشکلات را حل کند و اعتماد مردم را به دست آورد.

غفوری اما در خصوص چگونگی بازسازی اعتماد ملت به دولت، می‌گوید: دولت برای تقویت اعتماد عمومی، باید به حقوق مدنی مردم از جمله آزادی اندیشه و بیان، آزادی دین و مذهب، حق مالکیت، حق امنیت و... احترام بگذارد. همچنین احترام به حقوق سیاسی مردم نظیر حق تعیین سرنوشت، حق مشارکت سیاسی و حق ایجاد احزاب سیاسی، از عواملی است که می‌تواند به دولت در زمینه جلب رضایت عمومی کمک کند. همچنین تامین حقوق اجتماعی مردم نظیر حق داشتن شغل مناسب، برخورداری از تامین اجتماعی، حق داشتن مسکن مناسب و... نیز از عواملی است که اعتماد عمومی به دولت را افزایش می‌دهد.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب می‌گوید: در جوامع مردم‌سالار که بستر مناسب حل و فصل دموکراتیک اختلافات وجود دارد، مشروعیت مخالفان و منتقدان و گردش سالم و پیوسته قدرت، موجب دوام سیاسی می‌شود. یا به عبارتی دیگر، میزان موفقیت نظام در حل و فصل تضادهای درونی موجب بالا رفتن مشروعیت نظام و ایجاد اعتماد عمومی و همبستگی ملی می‌شود که در این زمینه هم دولت نقش اساسی و محوری دارد. لذا برای افزایش اعتماد ملت به دولت، باید گام‌های موثرتری برداشته شود و انجام اصلاحات ساختاری در دستور کار قرار گیرد.

غفوری همچنین با بیان اینکه اجرای بی‌تنازل قانون و ممانعت از تفسیرهای سلیقه‌ای آن از دیگر راه‌هایی است که به تقویت اعتماد عمومی به دولت می‌انجامد، عنوان می‌کند: همچنین ایجاد بستری مناسب برای تحقق جامعه مدنی و اصلاح و تقویت سیستم آموزشی در راستای تربیت نسلی فعال، مشارکت‌جو و پویا یکی دیگر از مواردی است که در درازمدت موجب کاهش شکاف بین ملت و دولت می شود. ایجاد بستر مناسب برای گفتمان ملی بر اساس صداقت و شفافیت و تلاش در جهت اجماع و انسجام نخبگان سیاسی از جناح‌های مختلف سیاسی در خصوص موضوعات مهم ملی و رویکردهای بین المللی نیز از دیگر راه‌های تقویت اعتماد بین دولت و ملت است.

تقویت اعتماد ملت نسبت به دولت، در تمام جوامع و کشورها از اهمیت بالایی برخوردار است، اما در کشوری مانند کشور ما که دارای نظام جمهوری است و بر پایه حمایت و پشتیبانی‌های مردم شکل گرفته است، تقویت این اعتماد اهمیتی دو چندان پیدا می‌کند. لذا ضروری است که دولت سیزدهم با عمل به وعده‌های خود، این سرمایه اجتماعی را بازسازی کند.