همسرداری حضرت فاطمه(س)
یکی از عوامل بسیار مهم و اساسی در زمینه‌ی تحکیم خانواده، تدبیر در حسن سلوک با همسر است. این مفهوم از مفاهیم پیچیده‌ای است که چندین مفهوم دیگر در تشکّل ساختار آن نقش‌آفرینی می‌کنند. فراست و کاردانی در تدبیر منزل و رفتار با همسر، می‌تواند از تعیین‌کننده‌ترین عوامل موفقیت در آیین همسرداری به حساب آید.بدون تردید در میان زنان و بانوان اسلامی، فاطمه زهرا(سلام الله علیها) محبوب‌ترین چهره دینی، علمی، دبی، تقوایی و اخلاقی در میان مسلمانان و دیگر مردم جهان به شمار می‌رود.
شخصیت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) سرور زنان جهان، اسوه و الگویی تام و تمام برای تمام زنان عاشق عفت و فضیلت است. بنابراین به اختصار به شیوه همسرداری برترین بانوی دو عالم اشاره می‌کنیم:خانواده کوچکترین و از جهاتی مهمترین بخش هر جامعه است که در صورتی که در مسیر صحیح تربیتی حرکت کند، آثار و برکاتش شامل حال همه جامعه می شود و اگر خدای نکرده در مسیر نادرست باشد آثار مخرب آن شامل حال همه جامعه خواهد شد.مطالعه تاریخ زندگی فاطمه زهرا سلام الله علیها به عنوان یک انسان کامل و الگوی زن مسلمان - با وجود حیات کوتاهشان - درسهای فراوانی برای خانواده های ما به ویژه بانوان محترم دارد و جامعه ما همیشه نیاز مبرمی به شنیدن و یادآوری آنها داشته و دارد.
خوب شوهرداری کردن
برای زن، بزرگترین موفقیت و ارزش این است که در شئون گوناگون زندگی، خشنودی همسرش را به دست آورد و از هر گونه عملی که موجب ناراحتی شوهر می گردد پرهیز نماید. حضرت علی(علیه السلام) می فرمایند:«جهاد زن، خوب شوهرداری است»(حکمت 136، ص 658)زن برای این که بتواند در این جهاد پیروزمند باشد، باید تمام سعی و تلاش خود را بکار گیرد تا خانه را محل آرامش مرد قرار دهد.
برای زن بزرگترین موفقیت و ارزش این است که در شئون گوناگون زندگی، خشنودی همسرش را به دست آورد و از هر گونه عملی که موجب ناراحتی شوهر می گردد پرهیز نماید. حضرت علی(ع) می فرمایند: «جهاد زن، خوب شوهرداری است» زن برای اینکه بتواند در این جهاد پیروزمند باشد باید تمام سعی و تلاش خود را بکار گیرد تا خانه را محل آرامش مرد قرار دهد.
شوهرداری حضرت زهرای مرضیه(س) بهترین الگو برای زنان مسلمان است. رفتار حضرت زهرا(س) با شوهر در عالی ترین مرحله صفا و مهربانی بود. نه تنها هرگز خاطر شوهر را نرنجاند بلکه یاوری مهربان برای او بود. حضرت علی(ع) می فرمایند: «سوگند به خدا، من زهرا(س) را تا آن زمان که خداوند او را به سوی خود برد، خشمگین نساختم و در هیچ کاری موجب ناخشنودی او نشدم. او نیز هیچ گاه مرا خشمگین نکرد و عملی از او سر نزد تا باعث ناخشنودی من شود.»(1)
و همچنین نقل است که امام علی(ع) فرمود:
«هرگاه به چهره او «زهرا(س)» نگاه می کردم هر گونه غم و اندوه از من برطرف می شد.»(2)
پس از ماجرای تلخ سقیفه، سران سقیفه برای جلب افکار عمومی مردم به فکر چاره افتادند تا به گونه ای که از حضرت زهرا(س) دلجویی نمایند که اجازه ملاقات می خواستند. اما فاطمه زهرا(س) هر گونه پیشنهادی را رد می نمود و موضع اعتراض و سکوت و بیزاری را ادامه می داد.
روزی امام علی(ع) وارد منزل شد و فرمود: فاطمه جان خلیفه و عمر در پشت درب منزل، منتظر اجازه ورود می باشند، تا نظر شما چه باشد. حضرت زهرا(س) فرمودند: «علی جان خانه، خانه توست و من همسر تو می باشم هر آنچه می خواهی انجام ده.»(3)
تفاهم در زندگی مشترک
امیرالمؤمنین علی(ع) می فرماید: «به خدا سوگند (در سراسر زندگی مشترک با فاطمه(س) تا آنگاه که خدای عزیز و جلیل او را قبض روح فرمود هرگز او را خشمگین نساختم و بر هیچ کاری او را اکراه و اجبار نکردم، و او نیز مرا هرگز خشمگین نساخت و نافرمانی من نکرد؛ هر وقت به او نگاه می کردم رنج ها و اندوه هایم برطرف می شد.»(4)
تقسیم کار منزل با همسر
امام صادق(ع) می فرماید: «... علی(ع) آب و هیزم می آورد و حضرت فاطمه آرد می کرد و خمیر می ساخت و نان می پخت و لباس ها را وصله می زد، و آن بانوی گرامی از زیباترین مردم بود و گونه های مطهرش از زیبایی مثل گل بود. درود خدا بر او و پدر و فرزندانش باد.»(5)
امام علی(ع) فرموده است: «فاطمه به قدری با مشک آبکشی کرد تا بر سینه اش اثر گذاشت، و به قدری با آسیاب دستی آرد کرد تا دست هایش مجروح شد و آنقدر خانه روبی کرد و برای پخت و پز آتش زیر دیگ نهاد که لباس هایش گردآلود و دودی گردید؛ و در این امور زحمت و رنج بسیار به او می رسید ...»(6)
پیامبر(ص) به فاطمه(س) کمک می کند.
رسول خدا(س) به منزل حضرت علی وارد شد، او را دید که همراه فاطمه(س) مشغول آسیاب کردن هستند، پیامبر فرمودند: «کدامیک خسته تر هستید؟»
حضرت علی عرض کرد: «فاطمه ای رسول خدا!»
پیامبر(ص) به فاطمه(س) فرمودند: «دخترم برخیز» و فاطمه برخاست و پیامبر(ص) به جای او نشست و با علی(ع) در آرد کردن دانه ها یاری فرمود.(7)
بنابراین احترام به همسر و رعایت حقوق همسر و همسردوستی و فرزنددوستی و سختکوش در کار خانه و تبدیل خانه به مدرسه و تبدیل بخشی از خانه به مسجد و عبادتگاه و برنامه ریزی در کار خانه و رعایت حق خدمتکار و آموزش قرآن و اخلاق به خدمتکار از ویژگی های حضرت زهرا(س) بود چنان که تبدیل خانه به سنگر جهاد و مبارزه بر علیه ستمگران و دفاع از ولایت را در راستای وظایف خویش می دانست، همچنین توجه به دعا در حق همسایه و قانع بودن به خانه اجاره ای در اول زندگی و ایجاد روحیه عبادت و انفاق گروهی و خانوادگی در بین اعضا و و رعایت تفاهم با همسر و قبول مسئولیت شخصی در تربیت فرزندان و تقسیم کار در امور خانه و مشورت در امور و بردباری و تحمل فقر خانوادگی و مشکلات خانوادگی و فرمان پذیری از همسر از اخلاق و روحیات خاص حضرت زهرا(س) بود حتی رسیدن به انواع موفقیت های خانوادگی و سرودن شعر برای شوهر و فرزندان و پدر. نیز از اخلاق خانوادگی حضرت زهرا(س) می باشد.
یکی از عوامل شادابی و تکامل خانواده، تعیین حدود مسؤولیت افراد در خانواده است.
رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) در اولین شب ازدواج علی(علیه السلام) و زهرا(سلام الله علیها) کارهای آنان را به این شکل تقسیم نمود: خمیر کردن آرد و پختن نان و تمیز کردن و جارو زدن خانه به عهده فاطمه(سلام الله علیها) باشد و کارهای بیرون منزل از قبیل جمع آوری هیزم و مواد غذایی را علی(علیه السلام) انجام دهد.
پس از آن بود که حضرت زهرا(سلام الله علیها) فرمود: جز خدا کسی نمی‌داند که از این تقسیم کار تا چه اندازه خوشحال شدم، زیرا رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) مرا از انجام کارهایی که مربوط به مردان است، بازداشت.
اظهار محبت و احترام به همسر
از نقلهای تاریخی روشن می شود که این اصل مهم در زندگی آن بزرگواران مورد توجه بوده است. صرف محبت و احترام قلبی برای تداوم گرمی و نشاط خانواده کافی نیست بلکه بیان خوبی ها و کمالات همسر تاثیر شایسته ای دارد. فاطمه زهرا علیهاالسلام به گونه های مختلف به بیان محبت و احترام نسبت به همسرش می پرداخت. از جمله در محضر پدرش، حضرت علی علیه السلام را بهترین یاور و بهترین همسر می خواند. (8)
اطاعت از همسر
هنگامی که حادثه تلخ سقیفه اتفاق افتاد، سران حکومت جدید برای دلجویی و شاید جلب نظر افکار عمومی مسلمانان تصمیم گرفتند از حضرت زهرا علیهاالسلام دلجویی کرده و با رفتن به ملاقات ایشان فضا را تلطیف نمایند اما حضرت صدیقه کبری علیهاالسلام برای ابراز خشم و ناراحتی خود از آنها اجازه ملاقات نمی دادند تا اینکه آنها به حضرت امیر علیه السلام متوسل شده و خواستند تا فاطمه زهرا علیهاالسلام را راضی کنند. امام علیه السلام بدون اینکه فشاری به همسرشان بیاورند قضیه را مطرح کردند؛ تعبیر دختر گرامی رسول خدا صلی الله علیه و آله این است که: « البیت بیتک و الحرة زوجتک افعل ما تشاء» منزل منزل شما و من همسرتان هستم هر کار مایل هستید انجام دهید. (9)
پرهیز از ناراحت کردن همسر
در گزارشات تاریخی آمده است که حضرت علی علیه السلام فرمودند: «فاطمه هیچ گاه مرا ناراحت نکرده و از درخواستم سرپیچی نکرده است» و البته این مطلب متقابل بوده است چرا که امام علیه السلام در ادامه می فرمایند: «من هم هیچ گاه او را خشمگین نکرده و به کاری وادار نکردم.» (10) لذا برخی از نقلها که گزارش موردی اختلاف میان آنها است که با پادرمیانی رسول خدا صلی الله علیه و آله مشکل حل شده است علاوه بر ضعف سند با نقلهای دیگر از جمله موردی که آوردیم، ناسازگار است.
تحمل مشکلات اقتصادی
کمبود امکانات از ویژگیهای بارز تاریخ صدر اسلام و به ویژه زندگی خانواده فاطمه علیهاالسلام بود (11) حتی برخی زنان قریش به ایشان به خاطر ازدواج با مردی فقیر طعنه زدند،(12) اما در هیچ جا گلایه ای از این بابت نداشتند و بنابر برخی گزارشات با نخ ریسی برای دیگران به اقتصاد خانواده کمک هم می کردند. (13)
در تاریخ آمده که روزی حضرت امیر به فاطمه زهرا علیهماالسلام گفتند آیا غذایی داری تا از گرسنگی در بیایم. ایشان نفی کردند و گفتند: «آنچه در منزل بوده به شما و فرزندانم دادم و خودم از غذای موجود استفاده نکردم.» امام علیه السلام گفتند: چرا به من اطلاع ندادید تا دنبال غذا بروم. حضرت علیهاالسلام گفتند: «یا ابالحسن انی لَأستحیی من الهی أن اکلف نفسک ما لاتقدر علیه» (14) ؛ ای ابالحسن! [در زبان عربی نام بردن با کنیه ادب و احترام را می رساند] من از خدای خودم خجالت می کشم که شما را به کاری که نمی توانید انجام دهید مکلف کنم. یعنی من که از وضعیت شما و شرایط جامعه با خبرم، چرا با درخواست خودم فشار بیشتری را به شما وارد آورم.
رسول خدا فرموده اند از برکات اخلاقی و فکری زن خوب این است که هزینه و مخارجش کم باشد، و در ادارهی خانه و صرفهجویی در مصرف، یاور و همکار شوهر به حساب میآید. تمام این ویژگیها در وجود مبارک حضرت زهرا جمع بود و آن حضرت با مدیریت لازم و با صبر و بردباری، همه ی تلخی ها را به امام علی علیه السلام شیرین می‌کرد و در برابر مشکلات مالی عقب نشینی نمینمود.
حضرت علی علیهالسلام می‌فرمایند:
تزوجت فاطمه علیهاالسلام و ما کان لی فراش، و صدقتی الیوم لو قسمت علی بنیهاشم لو سعتهم من در حالی با حضرت زهرا ازدواج کردم، که زیراندازی در خانه نداشتم، در حالی که در همان تاریخ احسان و بخشش من به نیازمندان بقدری زیاد بود که اگر به بنیهاشم تقسیم می‌شد همه ی آنان را غنی و بینیاز می‌کرد.
این حدیث نشان می‌دهد که فاطمه علیهاالسلام دختر پیامبر صلی اللَّه علیه و آله با چه مشکلاتی در خانه علی علیه السلام دست و پنجه نرم کرده و خم به ابرو نیاورده است.
و در یک روایت دیگر از طریق امام صادق علیه السلام از جابر بن عبداللَّه انصاری نقل شده که: روزی رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله به خانه دخترش فاطمه علیهاالسلام وارد شد، ولی زهرا را در حالتی دید که در نتیجه چشمان مبارکش پر از اشک گردید، زیرا لباس آن حضرت بسیار نامناسب بود. زهرا با آن وضع از یک طرف مشغول آرد کردن جو و تهیه ی نان و از طرف دیگر به بچه اش شیر می‌داد، پیامبر الهی فرمودند:
ای دختر عزیزم! اینگونه تلخی ها را در دنیا برای رسیدن به پاداش و شیرینی های اخروی پذیرا باش و صبر و بردباری را از دست نده. آن بانوی گرامی اسلام گفتند:
یا رسولاللَّه الحمداللَّه علی نعمائه، والشکر علی آلائه، فانزل اللَّه و لسوف یعطیک ربک فترضی ای رسول خدا! سپاس خدایی را که نعمت هایش را ارزانی داشته و باز شکر در برابر عطایای ب یپایان الهی. در این حال این آیه نازل شد که ای پیامبر! ما آن قدر پاداش خواهیم داد که راضی شوی. این حدیث و قضیه تاریخی نشان می دهد که فاطمه علیهاالسلام دختر رسول خدا در برابر مشکلات و نارساییهای مالی هیچ گونه تغیری نداشت و سپاس الهی را بجا می آورد.
آراستگی برای همسر
بنا به برخی گزارشات، حضرت زهرا علیهاالسلام از نوع خاصی عطر و مشک استفاده می کرده است. (15)رسیدگی به وضع ظاهری به خاطر همسر، از اصول زندگی یک زن و مرد مسلمان است و در زندگی علی(علیه السلام) و زهرا(سلام الله علیها) نیز این اصل، خود را به خوبی نشان می‌دهد. نقل است پیامبر برای شب عروسی حضرت زهرا(سلام الله علیها) دستور داد عطرهایی خوشبو تهیه کنند و زهرا(سلام الله علیها) نیز در داخل خانه دائماً معطر بودند.
ام سلمه می‌گوید: از حضرت زهرا علیهاالسلام پرسیدم که آیا عطر و بوی خوش ذخیره کرده ای؟ فرمود: آری. رفت و شیشهی عطری آورد، و مقداری در کف دست من ریخت، بوی خوشی داشت که هرگز نبوئیده بودم. گفتم: این عطر خوشبو را از کجا تهیه کردهای؟ فرمود: قالت: هو عنبر یسقط من اجنحه جبرئیل: این عطر، مشکی است که از بال و پر جبرئیل فرو ریخته است .
توجه به ظرایف روحیات همسر
یکی از عوامل استحکام‌بخش پیوندهای مودّت میان زن و شوهر، این است که طرفین بتوانند حالات و روحیات یکدیگر را درک کنند. شاید هیچ عاملی به اندازه‌ی درک متقابل روحیات در زندگی خانوادگی، نمی‌تواند آرامش‌بخش و سازنده باشد. مهمترین عامل و سبب محبت نیز معرفت است و درک روحیه و شناخت ابعاد وجودی همسر، از تجلّیات معرفت به اوست.فاطمه(سلام الله علیها)، علی(علیه السلام) را خوب می‌شناخت و بر روحیات او مشرف بود. در شرایطی که دیگران علی(علیه السلام) را درک نمی‌کردند و از جلوه‌های رفتاری وی سوء برداشت می‌نمودند، این همسرگرامی وی بود که او را می‌شناخت و برای دیگران، رفع ابهام می‌کرد.
پرهیز از تقاضای نا مقدور
در زندگی مشترک، توجه به ظرایف روان‌شناختی که مربوط به روحیه‌ی مردانه یا زنانه است، در رأس مهمترین عوامل مؤثر در استحکام خانواده قرار دارد. در زندگی مشترک معمولاً اگر تقاضایی از سوی زنی در برابر همسرش مطرح شود و شوهر قادر بر پاسخ نباشد، نوع خاصی از احساس سرشکستگی را در خود خواهد یافت و این واقعیت روح او را خواهد آزرد.
سازگاری با همسر
یکی دیگر از عواملی که سبب تحکیم خانواده می‌شود، این است که زوجین با یکدیگر توافق و سازش اخلاقی داشته باشند. مسلم است که وقتی زن و شوهر در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و در جمیع شئون زندگی، با یکدیگر شریک می‌شوند، گاه اختلاف سلیقه‌هایی پیدا می‌کنند.
برای آن که این اختلاف‌ها، اساس زندگی مشترک را خدشه‌دار نسازد و قلب همسران را از هم نرنجاند، باید به فرآیندی جهت سازش و توافق توسل کرد. در طی این فرآیند، هر یک از زن و شوهر از بعضی امیال، خواست‌ها و سلیقه‌هایشان برای احترام به نظر همسر خود، چشم‌پوشی می‌کنند.البته این امر، درباره‌ی وجود دو معصوم( علیهما السلام) با عامه‌ی مردم متفاوت است. با این وصف، علی(علیه السلام) در این زمینه درباره‌ی همسرش فاطمه(سلام الله علیها) می‌فرماید: «فاطمه(سلام الله علیها) مرا به خشم نیاورد و مخالفتی با امر من نکرد و هر وقت نگاهش می‌کردم، تمام غم‌هایم زایل می‌شد.»
محبت و احترام نسبت به همسر
یکی از رموز موفقیت در زندگی مشترک، این است که در پاره‌ای از مسائل جزئی، فراست و دقت‌نظر اعمال شود. چنان که صدا کردن همسر، یک امر بسیار روزمره در زندگی خانوادگی است. در صورتی که خطاب به همسر، احترام‌‌آمیز باشد، پژواکی از محبت و صمیمیت را درپی‌خواهد داشت.
وجود مبارک علی( علیه السلام) و فاطمه(سلام الله علیها) در رعایت این نکته نیز، الگو و سرمشق بوده‌اند. آن بانوی بزرگوار، نام همسر خود را با احترام یاد می‌کرد. گاهی وی را با کنیه «ابالحسن» می‌خواند و گاهی با یاد قرابت نسبی(یا ابن عم) وی را ندا می‌داد.
یاری رساندن به همسر
هنگامی که علی(علیه السلام) از جهاد و جبهه جنگ برمی‌گشت، فاطمه(سلام الله علیها) استقبال گرمی از او می‌کرد، شمشیر او را گرفته و می‌شست. در تمام فعالیت‌های علی(علیه السلام) او را همراهی می‌کرد و نسبت به مسائل او و جامعه حساسیت نشان می‌داد و به این شکل با همراهی، همفکری و رغبتی که در خود نشان می‌داد خستگی‌ها و مرارت‌های بیرون را از جسم و روح او دور می‌کرد.
حاکمیت روح عاطفی و نگاه‌های محبت‌آمیز در خانه
شیرین‌ترین اوقات زندگی، لحظاتی است که انسان چشم به معشوق خود می‌دوزد و او را می‌نگرد و عاشقانه با او صحبت می‌کند و نهایت عشق و عاطفه خود را در کلام و نگاه ابراز می‌دارد. و فاطمه(سلام الله علیها) خطاب به همسرش می‌گوید: علی جان! جانم فدای تو! جان و روح من سپر بلای جان تو! یا اباالحسن همواره با تو خواهم بود. چه در خیر و نیکی به سر ببری، چه در سختی‌ها و بلاها گرفتار شوی، همواره با تو خواهم بود.
اهمیت دادن به تفریح، مزاح و شادی در روابط
اگر چه خانه علی و زهرا، کانون ساده‌زیستی، زهد، ایثار، انفاق، جهاد، سیاست، اندیشه، شجاعت و هزاران فضیلت دیگر بود و اگر چه آنها مظلوم‌ترین انسانهای عالم هستند و عمری پررنج و مصیبت داشتند! ولیکن زندگی آنان خالی از لحظات شیرین و دلپسند تفریح و شادی هم نبود. درس محبت در خانه حضرت زهرا(سلام اللّه علیها) به طور کامل ارائه می‌شد و آن حضرت که خود از سرچشمه محبت و عطوفت رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) سیراب شده و قلبش کانون محبت به همسر و فرزندانش بود.
محبت به همسر
درس محبت در خانه حضرت زهرا(سلام اللّه علیها) به طور کامل ارائه می‌شد و آن حضرت که خود از سر چشمه محبت و عطوفت رسول خدا(صلی الله علیه و اله و سلم) سیراب شده و قلبش کانون محبت به همسر و فرزندانش بود در این جهت نیز وظیفه مادری خود را به بهترین شکل انجام می‌داد.
کار در خانه
برای حفظ نظام اجتماعی در همه ابعاد و در نظام خانواده، باید کارها بر اساس صحیح برنامه‌ریزی و تقسیم‌بندی کرد تا هرکس به تناسب توان روحی و جسمی خود، کاری را انجام دهد. فاطمه زهرا(سلام اللّه علیها) و علی(علیه السلام) در آغاز زندگی مشترک نزد رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) آمدند و از ایشان خواستند تا کارها را بین آنها تقسیم کنند.پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) و سلم کارهای درون خانه را به فاطمه زهرا(سلام اللّه علیها) واگذار کردند و کارهای بیرون منزل را به علی(علیه السلام) سپردند.زهرای اطهر(سلام اللّه علیها) از این تقسیم کار بسیار خوشحال شد و فرمود: جز خدا کسی نمی‌داند که از این تقسیم کار تا چه اندازه خشنود شدم از این رو که رسول خدا(صلی الله علیه و اله و سلم) و سلم تحمل کارهای بیرون ازخانه را «که موجب بیرون رفتن و روبرو شدن با مردان نامحرم می‌شد» از دوش من برداشت و کارهای درون خانه را به عهده ی من نهاد.
شوهرداری
برای زن، بزرگترین موفقیت و ارزش این است که در شئون گوناگون زندگی، خشنودی همسرش را به دست آورد و از هر گونه عملی که موجب ناراحتی شوهر می‌گردد پرهیز نماید. حضرت علی(علیه السلام) می‌فرمایند: «جهاد زن، خوب شوهرداری است» زن برای این که بتواند در این جهاد پیروزمند باشد، باید تمام سعی و تلاش خود را بکار گیرد تا خانه را محل آرامش مرد قرار دهد.
شوهرداری حضرت زهرای مرضیه(سلام اللّه علیها)، بهترین الگو برای زنان مسلمان است. رفتار حضرت زهرا(سلام اللّه علیها) با شوهر در عالی‌ترین مرحله صفا و مهربانی بود. نه تنها هرگز خاطر شوهر را نرنجاند بلکه یاوری مهربان برای او بود.
حوصله
فاطمه(سلام اللّه علیها) در یاد دادن مسائل دین به دیگران، از حوصله و پشتکار فراوانی برخوردار بود. روزی زنی نزد او آمد وگفت: مادری پیر دارم که در مورد نماز خود اشتباهی کرد. و مرا فرستاده تا از شما مسئله‌ای را بپرسم. حضرت زهرا(سلام اللّه علیها) سؤال او را پاسخ فرمود، زن برای بار دوم و سوم مسئله‌ای پرسید و پاسخ شنید این کار تا ده بار تکرار شد و هر بار آن بانوی بزرگوار، سؤال وی را پاسخ فرمود.
زن از رفت و آمدهای پی در پی شرمگین شد و گفت: دیگر شما را به زحمت نمی‌اندازم. فاطمه(سلام اللّه علیها) فرمود: باز هم بیا و سوالهایت را بپرس، تو هر قدر سؤال کنی، من ناراحت نمی‌شوم. زیرا از پدرم رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) شنیدم که فرمود: روز قیامت علمای پیرو ما محشور می‌شوند و به آنها به اندازه دانششان، خلعت‌های گرانبها عطا می‌گردد و اندازه پاداش به نسبت میزان تلاش است که برای ارشاد و هدایت بندگان خدا نموده‌اند.
فاطمه(سلام الله علیها) الگوی زنان در دفاع از حریم ولایت
دقت در تاریخ پر فراز و نشیب حضرت فاطمه(سلام اللّه علیها) پس از رحلت پیامبر(صلی الله علیه و اله و سلم)، نشان‌دهندۀ آن است که تمامی عمر هفتاد و پنج و یا نود و پنج روزۀ آن حضرت بعد از پیامبر(صلی الله علیه و اله و سلم)، در راه دفاع از حریم امامت و ولایت سپری شده است
فاطمه(سلام الله علیها) الگوی زنان در زمینه همسرداری
شناخت تمامی ویژگیهای رفتاری حضرت زهرا(سلام اللّه علیها) در چگونگی برخورد با همسرش علی(علیه السلام) به خوبی ثابت می‌کند که آن بزرگوار بهترین الگوی زنان در زمینۀ شو هر‌داری است: از آنجایی که بیان تمامی ویژگیهای رفتاری حضرت فاطمه(سلام الله علیها) در برخورد با همسرش علی(علیه السلام) و نقل حکایت‌های آموزندۀ بسیار فراوانی که در این باب وجود دارد، خود رساله‌ای را می‌طلبد و در این نوشتار مختصر نمی‌گنجد، لذا صرفاً به لحاظ رعایت اختصار به نقل ۵ ویژگی از ویژگیهای در خشندۀ آن حضرت در زمینه شوهرداری اشاره می‌نماییم:
الف: بهترین یار و یاور برای شو هر در اطاعت از فرامین الهی
اولین ویژگی حضرت فاطمه(سلام الله علیها) این بود که آن بزرگوار، بهترین یار و یاور شوهرش علی(علیه السلام) در اجرای فرامین الهی بود. و این موضوع بدان معنی است که:
اولاً: زن و شوهر باید از یکدیگر به نیکی یاد نمایند و از شکوه نمودن علیه یکدیگر در نزد دیگران جداً بپرهیزند.
ثانیاً: از این روایت استفاده می‌شود که معیار همسر نمونه بودن، آن است زن یار و یاور شوهر در اطاعت از فرامین الهی باشد و زن و شوهر همدیگر را نه بر اثم و عدوان، بلکه بر برّ و تقوا یاری کنند.
ب: دوری جستن از دروغ و خیانت در زندگی زناشویی
از دیگر ویژگیهای درخشنده رفتاری زهرا(سلام الله علیها) در برخورد با همسرش علی(علیه السلام) آن بود که در زندگی زناشویی هرگز به شوهرش دروغ نگفته و به وی خیانت ننموده از تمامی دستورات او اطاعت می‌فرمود.
عدم سرزنش شوهر بر مشکلات اقتصادی
از جمله رفتارهای آموزندۀ فاطمه(سلام الله علیها) در برخورد با علی(علیه السلام) آن بود که هیچ گاه شوهرش علی(علیه السلام) را به خاطر فقر و مشکلات اقتصادی که همواره با آن دست به گریبان بود، سرزنش ننمود
د: پرهیز از شرمنده‌سازی شوهر
یکی دیگر از ویژ گی‌های درخشنده آن برترین بانوی دو جهان، آن بود که هرگز از شوهرش چیری را در توانش نبود، درخواست ننمود تا مبادا که شوهرش شرمنده گردد.
صبح یکی از روزهایی که علی(ع) و فاطمه(س) در کنار هم بودند، علی(ع) برای رفع گرسنگی شدید خود، غذایی را از همسرش طلب کرد.
زهرا(س) گفت: خود دو روز است که چیزی نخورده ام و هرچه در خانه بود برای شما و فرزندان آوردم.
علی(ع) فرمود:چرا مرا از این امر آگاه نساختی تا برای تهیه غذا اندیشه ای کنم.
زهرا(س) پاسخ داد: از خدای خود شرم کردم که چیزی از تو بخواهم که انجام آن برایت دشوار باشد.
امام علی(ع)فرمود:چرا به من اطلاع ندادی؟
حضرت زهرا(س)پاسخ داد:کَانَ رَسُولُ اللَّهِ(ص) نَهَانِی أَنْ أَسْأَلَکَ شَیْئاً فَقَالَ:لَا تَسْأَلِی ابْنَ عَمِّکِ شَیْئاً إِنْ جَاءَکِ بِشَیْءٍ عَفْواً وَ إِلَّا فَلَا تَسْأَلِیهِ؛
رسول خدا(ص) مرا نهی فرموده است که از تو چیزی بخواهم و به من سفارش کرده است که:از پسر عمویت چیزی درخواست نکن اگر خودش چیزی آورد، بپذیر؛ وگرنه خودت درخواست نکن.(16)
غمگسار شوهر
«فاطمه(س) مرا به خشم نیاورد و مخالفتی با امر من نکرد و هر وقت نگاهش می کردم، تمام غم هایم زایل می شد.»(مناقب خوارزمی، اخطب خوارزم، ص 256)
از دیگر ویژگیها و خصلت‌های زیبای فاطمه(سلام الله علیها) در برخورد با شوهرش علی(علیه السلام)، آن بود که نه تنها هرگز شوهرش را به خشم در نیاورد، بلکه غم و اندوه را از رخسار شوهرش می‌زدود.
الگوگیری از زندگی حضرت زهرا(سلام الله علیها) در این زمان اگر حضرت زهرا(سلام الله علیها) الان بودند چه کارهایی می‌کردند تا ما به عنوان کسی که الگوی مان حضرت زهرا(سلام الله علیها) است مسیرمان هموارتر شود؟
دین مبین اسلام دینی جامع، برای همه ی اعصار جامعه ی بشری می‌باشد؛ بنابراین هر عملی که صدیقه ی طاهره حضرت زهرا(سلام الله علیها) در هنگام حیات مبارک خویش انجام دادند، اگر در این زمان بودند، به تناسب زمان و با شرایط خاص این دوران نیز عمل می‌کردند.
اوج ادب و ایثاردر مقابل شوهر
امام علی علیهالسلام باغ خود را به 12 هزار درهم میفروشد و همهی پولها را بین فقرا و تهیدستان مدینه تقسیم می‌کند و به منزل باز می‌گردد.
طبیعی است که انتظار فرزندان و همسر، پس از فروش باغ، آوردن غذا و میوه به منزل است. فاطمه علیهاالسلام پرسید: غذای امروز ما چه شد؟ امام برای تهیه غذا بیرون می‌رود، اما فاطمه علیهاالسلام ناراحت است، با خود می‌گوید: چرا سئوال کردم؟و آنگاه فرمود: قالت: فانی استغفر الله و لا اعود ابدا. من از خدا آمرزش میطلبم و دیگر این رفتار را تکرار نخواهم کرد .
تقویت روانی شوهر مجاهد
هنگامی که علی(ع) از جبهه باز می گردد،
فاطمه(س) به استقبال او می رود
و با روی گشاده و لبخند حاکی از رضایت و افتخار، به او می نگرد.
لباس و شمشیر خون آلود او را می شوید و از حوادث میدان جنگ از او می پرسد
و بدین وسیله نقش خود را در جهاد سرنوشت ساز اسلام
و در تقویت روانی شوی مجاهدش، ایفا می کند.(17)
پی نوشت ها:
1. حسینی شاهرودی، سیدمحمد، الگوهای رفتاری حضرت زهرا(س)، تربیت فرزند، ص 16..
2. حسینی، سیدعلی، کرامات و مقامات عرفانی حضرت زهرا(س)، ص44.
3. دشتی، محمد، فرهنگ سخنان حضرت فاطمه زهرا(س)، ص13.
4. بحار، ج43، ص134، کشف الغمه، ج1، ص492، بیت الاحزان، ص37.
5. روضه الکافی، (چاپ اسلامیه تهران)، ص165.
6. بحار، ج43 و 42 و 82، بیت الاحزان، ص23.
7. بحار، ج43، ص50 و 51، بیت الاحزان، ص21.
8 - بحارالانوار43/117.
9 - بحارالانوار28/303. مصادر متعددی با ا ندک اختلافی این قضیه را گزارش کردند که ذکر آنها و توجه به اختلافات میان گزارشها در این مجال نمی گنجد.
10 -مناقب خوارزمی/353- کشف الغمه1/373
11 - مسند احمد1/104- طبقات ابن سعد8/25.
12 - ارشاد مفید1/36.
13 -امالی صدوق329- مناقب خوارزمی268.
14 -بحارالانوار37/103 منبع اصلی حدیث کشف الغمة اربلی است.
15 - امالی طوسی41.
16- (بحارالانوار، ج 43، ص 60؛ فاطمه من المهد الی الحد، ص 254 )
17-کشف الغمه، ج 1، ص 199، جلوه های رفتاری حضرت زهراس ـ 25.
منابع:
https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3872/7988/104659
https://www.mashhad.ir/portal_content/518
https://namnak.com/marriage-of-hazrat-zahra.p45027
https://www.shia-news.com/fa/news/250280
https://farsi.al-shia.org
https://www.beytoote.com/religious/bozorgan-din/treating3-husband2-fatemeh.html
https://rasekhoon.net/article/show/1466579
