پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری(دامت برکاته) به نشانی KHAMENEI.IR به‌مناسبت فرارسیدن سالروز ولادت حضرت زینب کبری سلام‌الله‌علیها و روز «پرستار» گزیده‌ای از بیانات رهبر انقلاب اسلامی درباره‌ی پرستاران را منتشر می‌کند.

* پرستاری جزو ارزشمندترین حرفه‌ها است

اگر بخواهیم ارزش خدمات مختلفی را که قشرهای مردم به یکدیگر تقدیم میکنند، این‌گونه محاسبه کنیم که هر خدمتی که مستقیماً به انسان ارتباط پیدا میکند، هر خدمتی که نوعی غمگساری نسبت به انسانهای دیگر است، هر خدمتی که تقدیم‌کننده آن خدمتْ رنج بیشتری می‌برد و هر خدمتی که از روی علم و معرفت و آگاهی و تحصیلات است، ارزشش بیشتر است، در این صورت گمان میکنم که خدمت پرستاری، جزو ارزشمندترین حرفه‌ها و خدمتگزاریها خواهد بود. چون پرستار، هم مستقیماً با انسان سر و کار دارد، هم غمگسارِ انسانی است که به غمگساری و همدردی و کمک او نیاز دارد و هم این‌که، بحمداللَّه، کاری از روىِ دانش و تحصیلات و علم است.

پرستار چون با بیمار سر و کار دارد، با بیداری و دردکِشی سر و کار دارد و رنجش بیشتر از دیگران است؛ بنابراین حرفه‌اش حرفه عزیز و باارزشی است. اینها حقایق است؛ نه این‌که مردم بخواهند با پرستاران – چه مرد و چه زن – تعارف کنند. واقع مطلب چنین است. وقتی کاری خیلی بزرگ و خیلی عزیز باشد، دو طرف در مقابل آن مسؤولند: یکی مردمند؛ که باید آن کار را عزیز به حساب بیاورند و صاحب آن را معزّز بشمارند؛ دیگری خودِ آن شخص است که این شیء عزیز و این کار بزرگ در اختیار اوست. خود او هم باید آن را گرامی بدارد.

بیانات در دیدار جمعی از پرستاران ۱۳۷۳/۰۷/۲۰

* نقش پرستار نقش احیاگر و زنده‌کننده است

نقش پرستار و همچنین قابله در نظام سلامت کشور یک نقش بسیار مهمی است؛ نقش بسیار عظیمی است. اگر پرستار دلسوز و مهربانی در کنار بیمار نباشد، گمان اینکه معالجه‌ی پزشک در آن بیمار تأثیری نبخشد، بسیار زیاد است. آن عنصر و آن موجود فرشته‌گونی که بیمار را در واقع از مسیر طولانی و دشوارِ مرض و شدت آن عبور میدهد، عبارت است از پرستار. این را هر کدام از ما که دچار بیماری شده باشیم و در جریان بیماریهای سخت و عملهای جراحی دشوار قرار گرفته باشیم – از جمله خود من – بالعیان احساس کردیم و احساس میکنیم. نقش پرستار، نقش احیاگر است؛ زنده کننده است. این هم اهمیت این. قابله‌ها هم همین‌جور؛ نقششان در سلامت نوزاد، در سلامت مادر، نقش حیاتی و تعیین کننده است. اینجا هم من عرض میکنم به پرستاران – چه برادران، چه خواهران پرستار – و همچنین به قابله‌های محترم که قدر این خدمت، این نعمت بزرگ را بشناسند؛ همچنانی که مردم به چشم تکریم به آنها باید نگاه کنند، خودشان هم به این شغل خود به چشم تکریم نگاه کنند، که خودِ این کرامت دادن به خود، قدر خود را دانستن، نقش عظیمی دارد در همه‌ی قشرهای گوناگون در کیفیت انجام کار.

بیانات در دیدار جمعی از معلمان و پرستاران و کارگران ۱۳۸۸/۰۲/۰۹

* نقش پرستار مانند نقش یک پزشک ماهر است

برای حفظ سلامتی در جامعه، اهمیت پرستاری در طراز اول قرار دارد؛ یعنی اگر بهترین پزشکان و جراحان کار خودشان را با بیمار به بهترین وجه انجام دهند، اما از آن بیمار پرستاری نشود، به طور غالب، کار آن پزشک یا جراحِ عالیقدر بی فایده خواهد بود. نقش پرستاری و بیمارداری در حفظ سلامت و بازگشت سلامت بیمار، نقش درجه ی اول است؛ معادل است با نقش یک پزشک ماهر. بسیاری از این نکته غفلت دارند؛ لذا آن وزن و ارزشی که باید برای پرستار در نظر گرفته شود، از ذهن آنها مغفول می ماند و به آن توجه نمی کنند.

بیانات در دیدار جمعی از پرستاران‌ ۱۳۸۳/۰۴/۰۳

* پرستاری از سخت‌ترین کارها از لحاظ فشار روحی و جسمی است

پرستاری یکی از سخت ترین کارها از لحاظ فشار روحی و جسمی برای پرستار است. نشستن پهلوی بیمار، معاشر بودن دائمی با بیمار، شکوه ی بیمار را شنیدن، با او به مهربانی رفتار کردن، به او لبخند زدن، او را با عمل، رفتار و پذیرایی خود از رنجهای فراوان دوران بیماری رهاندن، تحملِ پولادین لازم دارد؛ پرستار با چنین وضعیتی روبه روست. بیماری که درد می کشد، بیماری که امید زندگی در او ضعیف می شود، بیماری که دسترسی به هیچ کس و هیچ جا ندارد؛ بخصوص بیمارانی که کودک اند، یا دچار بیماریهای بسیار سخت اند، یا در دوران مراقبتهای ویژه هستند، ببینید که پرستاری و بیمارداری از چنین کسانی چقدر فشار بر روی روح، جسم و اعصاب وارد می کند. چه سرمایه ی عظیمی از حلم و تحمل و گذشت و مدارا و اخلاق خوش لازم است تا پرستار بتواند با این بیمار سر کند. اما منش بیمار با پرستار، برعکس منش پرستاری، مهربانی نیست؛ گاهی تندی است. علاوه بر بیمار، کسان بیمار هم که دور و بر او هستند، اگر خدمتی اندکی دیر شود، توقعاتشان نسبت به پرستار حالت اعتراض می گیرد؛ گاهی تندی می کنند و گاهی پرخاش؛ تحمل اینها خیلی سخت است. سختی کار پرستار سختی جسمی نیست؛ کلنگ زدن و در فضای سختِ فرض بفرمایید معدن یا امثال آن رفتن نیست؛ اما از لحاظ فشار روحی و عصبی از آن سخت تر است.

بیانات در دیدار جمعی از پرستاران‌ ۱۳۸۳/۰۴/۰۳

* هر لحظه که در کنار انسان دردمند میگذرانید …

مطمئن باشید که هر لحظه‌ای، ثانیه‌ای، دقیقه‌ای که در این کار، با توجه به احساس تکلیف در مقابل بیمار، در مقابل انسان دردمند میگذرانید، یک حسنه‌ای را از خدای متعال و یک پاداش اجری را از حضرت ربوبی دریافت میکنید. هیچ ثانیه‌ای در محاسبات الهی از بین نمیرود. نباید تصور کرد که لحظات دشوار برای یک پرستار بر بالین یک بیمار، در محاسبات الهی مورد غفلت قرار خواهد گرفت؛ اینجور نیست. هر لحظه‌ای که میگذرانید و هر تلاشی که میکنید، هر کفّ نفسی که در مقابل سختیها از خود نشان میدهید، این یک حسنه‌ای است، یک کار در خور اجر است و خدای متعال همه‌ی این لحظات را ثبت میکند. این کارهای دشوار را که تأثیرهای بزرگ و مهمی دارد، باید قدر دانست.

بیانات در دیدار جمعی از پرستاران نمونه کشور ۱۳۸۹/۰۲/۰۱

* پاداش الهی پرستاری توسط ملائکه کرام‌الکاتبین ثبت می‌شود

پرستار فرشته‌ی رحمت برای بیمار است. آن وقت که بیمار از همه جا دستش کوتاه است، در آن ساعاتی که حتی همسر، فرزندان و پدر و مادر بیمار هم بالای سرش نیستند، چشم امیدش بعد از خدا به پرستار است و این پرستار است که مثل ملائکه ی آسمانی، مثل فرشتگان رحمت، به دردها، مشکلات و نیازهای جسمی و عاطفی او پاسخ می دهد؛ اینها خیلی مهم است؛ اینها پیش خدای متعال فراموش نمی شود. البته ممکن است هیچ چشمی هم این زحمت شما را نبیند. خیلی از زحماتی که شما می کشید و رنجهایی که می برید، کسی آنها را نمی بیند. گاهی یک لبخند شما به بیمار دل افسرده، به او جانِ دوباره می دهد. چه کسی این لبخند را می بیند؟ چه کسی آن را به حساب می آورد؟ چه کسی یک معادل و پاداش مالی و پولی در مقابل این لبخند می گذارد؟ هیچکس؛ اما کرام الکاتبین می بینند؛ محاسبه گرانِ میزان الهی همین لبخند شما را می بینند. اگر در عوضِ لبخند، اخم هم بکنید، اخم شما را هم می بینند. هیچ حسنه و هیچ سیّئه یی از دید تیزبین حسابگران دیوان الهی و میزان الهی غائب نیست. قدر این کار و این خدمت باارزش را بدانید. اگر یک وقت دیگران قدرناشناسی کردند، خود شما قدر این کار را بدانید؛ این کار بسیار کار مهمی است. در روایت هست که کسی که بر سر بیمار می رود، مثل کسی است که در رحمت الهی غوطه ور می شود. ممکن است بعضی تعجب کنند که مگر بر سر بیمار رفتن چه خصوصیتی دارد. خود شما که نیاز بیمار و تأثیر کار خودتان را می دانید، می فهمید که چرا چنین پاداش بزرگی برای بیماردار و پرستار گذاشته شده است؛ چون تأثیر آن تأثیر غیرقابل محاسبه و برتر از محاسبات معمولی است. روحیه دادن به مریض گاهی از دادن داروی او بسیار حیات بخش تر و مؤثرتر است؛ این روحیه را شما می دهید. در دعاها می خوانیم: «اللّهم انّی اسألک موجبات رحمتک»؛ رحمت الهی را که بی محاسبه و بی جهت به کسی نمی دهند؛ باید التماس کرد پیش خدا تا موجبات رحمت را به ما بدهد؛ یعنی آن کاری را انجام بدهیم که موجب رحمت می شود، تا بعد خدا رحمت خودش را بفرستد. این کار، برترین موجبات رحمت است، که خیلی مغتنم و خیلی باارزش است. این، آن نکته یی بود که مایل بودم شما توجه کنید و بدانید مشغول چه کار باارزشی هستید.

بیانات در دیدار جمعی از پرستاران‌ ۱۳۸۳/۰۴/۰۳

* احترام و تکریم پرستاران برای مردم و مسئولان لازم است

پرستار، انسان مهربانی است که با رفتار و اخلاق و خدمات خود، سلامت بیمار را به او هدیه میکند. اگر طبیب، درمان خود را به انجام رساند، اما خدمات پرستاری نباشد، تأمین سلامت بیمار دشوار است. هر کس که از خدمات پرستارانِ مهربان برخوردار شده باشد، میفهمد و میداند که نقش پرستاران در هدیه کردن سلامت به بیماران، چقدر مؤثّر است. این موجود بشری – که کار فرشته‌گون انجام میدهد – با سختیهای زیادی روبه‌روست. بیمارهای گوناگون، اخلاق تند و به ستوه‌آمده بیمار در بستر و روی تخت بیماری، مشکلات ناشی از وضع بیمار، بیماریهای سخت و احیاناً واگیر، فضای گرفته بیمارستان؛ همه اینها چیزهایی است که این حرفه را با همه شرافت و قداستش، در شمار یکی از سخت‌ترین مشاغل قرار میدهد. فرق است بین کسی که فقط با جسم خود خدمت میکند، و آن کسی که علاوه بر این‌که جسم و بازوان و نیروی بدنی خود را در خدمت کار قرار میدهد، ناگزیر است با روح و اخلاق و عواطف خود هم کار کند؛ به روی بیمار لبخند بزند، او را دلگرم کند، تندی و تلخی را از او تحمّل کند و فضای دشوار بیماری را برای او آسان نماید. این حقیقتاً یکی از سخت‌ترین کارهاست.

کسانی که در زمینه‌های مختلف، برنامه‌ریز و تصمیم‌گیرند، باید به این شغل با این چشم نگاه کنند و برطبق این خصوصیت، درباره آن تصمیم بگیرند. مردم هم که به خدمتگزاران جامعه در همه رده‌ها، به چشم احترام نگاه میکنند، باید با این چشم به این شغل و شاغلان زحمتکش آن نگاه کنند. احترام پرستار لازم است. پرستار باید این را احساس کند که برای شغل و مسؤولیت و تلاش او، مردم و جامعه و مسؤولان اهمیت قائلند. این، سختیها را برای او آسان میکند.

 بیانات در دیدار جمعی از پرستاران ۱۳۸۰/۰۵/۰۳

* باید منشور اخلاقی پرستارها فراهم شود

 پرستار کار سختی را بر عهده دارد، اجر بزرگی را هم دارد؛ اما وظیفه‌ی سنگینی هم دارد. این تعادل میان وظیفه و پاداش، میان حق و تکلیف، یکی از ارکان بزرگ مفاهیم اسلامی و مبانی اسلامی است. این بازآموزی‌ای که وزیر محترم بیان کردند – که بسیار باارزش است – جا دارد که در زمینه‌ی نه فقط مسائل علمی، بلکه در زمینه‌ی اخلاق پرستاری هم وجود داشته باشد. حقیقتاً باید منشور اخلاقی پرستارها فراهم شود، میثاق پرستاری و معاهده‌ی پرستاری باید تعلیم داده شود و تدریس شود؛ پرستار عظمت کار خود را – که طبعاً این عظمت کار، ملازم با اهمیت شخصیت خود اوست – بداند؛ کار را آنچنان که شایسته است، انجام دهد.

بیانات در دیدار جمعی از پرستاران نمونه کشور ۱۳۸۹/۰۲/۰۱

* کار پرستاری  اگر برای رضای خدا انجام شود نورانیت پیدا می‌کند

بدانید خدای متعال پاداش زحمات سخت را چنان که حق و شایسته آن است، ادا میکند. کار را برای خدا و به حساب او بگذارید. بله، مردم و مسؤولان باید به وظیفه خودشان عمل کنند؛ اما پرستار، طرف خود را خدا بداند. اگر این احساس در پرستار بیدار شود که کار او برای خداست، به بنده خدا و به انسانِ نیازمند کمک میکند تا رضای الهی را جلب کند. بنابراین کار او نورانیّت پیدا میکند و از سطح یک کار بشری فراتر میرود؛ آن‌گاه اجر کار او «لاتعدّ و لاتحصی» است. هر لحظه دشوار شما در کنار تخت بیمار و در مواجهه با سختیهای این کار دشوار – که این لحظه‌ها را هیچ کس نمیتواند درک کند؛ فقط خود شما درک میکنید و کسی که کار شما را انجام میدهد – از چشم تیزبین مأموران الهی بیرون نیست. آن دقیقه بیشتری که کار میکنید، آن چهره مهربان و پُرعطوفت و لبخندی که نشان میدهید و به حسب ظاهر هیچ کس از آن قدرشناسی نمیکند – نه مسؤولِ شما آن را میبیند، نه مأموران عالیرتبه دولتی از آن حرکت کوچک مهربانانه شما مطلع میشوند، و نه خود آن مریض مجال تشکّر پیدا میکند – در دفتر انصاف و عدل الهی ثبت میشود.

بیانات در دیدار جمعی از پرستاران ۱۳۸۰/۰۵/۰۳

حضرت آیت الله خامنه ای: پرستاران ما کار بزرگی در دوران کرونا انجام دادند
 

مقام معظم رهبری در سخنرانی به مناسبت روز پرستار تاکید کردند: پرستاران امروز در چشم مردم ما از همیشه عزیزتر و شرافتمندتر هستند.

به گزارش ایسنا، گزیده بیانات حضرت آیت الله خامنه ای به این شرح است :

_روز پرستار که مزین به نام حضرت زینب کبری است به همه پرستاران عزیز و گروه پرستاری تبریک عرض می کنم، امیدوارم خداوند توفیق خود و سعادت دنیا و آخرت را نصیب همه شما بکند.

 _لازم است به خانواده های عزیزی که در حوادث کرونا عزیزان خود که پرستار بودند تسلیت عرض کنم. پرستاران امروز در چشم مردم ما از همیشه عزیزتر و شرافتمندتر هستند .

_پرستار فرشته رحمت بیمار است و این جمله به هیچ وجه مبالغه آمیز نیست. پرستار هم با جسم و هم روح بیمار سرو کار دارد ، پرستار غمگسار و آرامش بخش مریض است.

_پرستار ها در درمان جسم بیمار، شریک و همکار پزشک هستند و این مسأله واقعا مهم است. اگر بهترین پزشک بر بالین بیمار حاضر شود اما پرستاری نباشد که بیمار را حمایت کند، بهبودی بسیار دشوار خواهد شد.

 _ در اسلام شفقت و همدلی یکی از دستورهای عمده است. این  کاری است که پرستار انجام می دهد و خسته هم نمی شود و تحمل می کند. آنجایی که لازم است به بیمار لبخند می زند. تلاش برای کاهش آلام یک انسان از زیباترین مظاهر زندگی است .

_پرستاران ما در بیمارستان در حالی که جانشان در خطر بود، کار بزرگی را در این مدت بیماری کرونا انجام دادند، این اقدام پرستاران را در چشم مردم عزیز کرد. پیش از این مردم توجه زیادی به پرستاری نداشتند اما الان مردم فهمیدند پرستاری چه کار بزرگی است، ولی این کافی نیست.

_پرستاران به چشم مردم عزیز هستند لیکن مسئولان هم تکالیفی دارند و باید به فکر باشند.  استخدام پرستاران از کارهایی است که باید انجام شود که سه چهار سال پیش گفتند حدود سی هزار پر ستار استخدام شوند که اخیرا اقداماتی انجام شده است.

 _ من شما پرستاران را دعا خواهم کرد، قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری مدت ها قبل تصویب شده که به سود پرستاران است ولی اجرا نشده و باید اجرا شود.

به شما پرستاران عزيز كه حقيقتاً فرشتگان رحمت براى همه‏ى افراد بيمار و بيماردار جامعه محسوب مى‏شويد، خوش‏آمد عرض مى‏كنيم و روز پرستار را كه مصادف با روز ولادت بانوى فداكار تاريخ اسلام، زينب كبرى، است تبريك عرض مى‏كنيم. آن بزرگوار هم مثل شما دشوارترين كار را در صحنه‏ى عاشورا بر عهده داشت؛ يعنى پرستارى از كودكان، درماندگان، زنان و بى‏پناهان.

من امروز در اين جلسه كه بحمداللَّه توفيق پيدا كردم با شما عزيزان ديدار كنم، آنچه عرض خواهم كرد، صرفاً درباره‏ى حرفه‏ى پرستارى و وظايف همگان در قبال كسانى است كه به اين حرفه‏ى بسيار سخت سرگرم هستند؛ چه مردم و چه مسؤولان.

يك جمله عرض مى‏كنم كه اين براى شما كه خودتان پرستاريد، روشن است؛ خيلى از مردم هم مى‏دانند، اما بايد فهم عمومى جامعه و فرهنگ عام مردم ما اين مطلب را بدرستى درك كند كه براى حفظ سلامتى در جامعه، اهميت پرستارى در طراز اول قرار دارد؛ يعنى اگر بهترين پزشكان و جراحان كار خودشان را با بيمار به بهترين وجه انجام دهند، اما از آن بيمار پرستارى نشود، به‏طور غالب، كار آن پزشك يا جراحِ عاليقدر بى‏فايده خواهد بود. نقش پرستارى و بيماردارى در حفظ سلامت و بازگشت سلامت بيمار، نقش درجه‏ى اول است؛ معادل است با نقش يك پزشك ماهر. بسيارى از اين نكته غفلت دارند؛ لذا آن وزن و ارزشى كه بايد براى پرستار در نظر گرفته شود، از ذهن آنها مغفول مى‏ماند و به آن توجه نمى‏كنند.

نكته‏ى ديگرى كه باز شما بهتر از همه كس آن را مى‏دانيد، اما مردم و مسؤولان ما بايد بدانند و به آن توجه كنند، اين است كه پرستارى يكى از سخت‏ترين كارها از لحاظ فشار روحى و جسمى براى پرستار است. نشستن پهلوى بيمار، معاشر بودن دائمى با بيمار، شكوه‏ى بيمار را شنيدن، با او به مهربانى رفتار كردن، به او لبخند زدن، او را با عمل، رفتار و پذيرايى خود از رنجهاى فراوان دوران بيمارى رهاندن، تحملِ پولادين لازم دارد؛ پرستار با چنين وضعيتى روبه‏روست. بيمارى كه درد مى‏كشد، بيمارى كه اميد زندگى در او ضعيف مى‏شود، بيمارى كه دسترسى به هيچ‏كس و هيچ‏جا ندارد؛ بخصوص بيمارانى كه كودك‏اند، يا دچار بيماريهاى بسيار سخت‏اند، يا در دوران مراقبتهاى ويژه هستند، ببينيد كه پرستارى و بيماردارى از چنين كسانى چقدر فشار بر روى روح، جسم و اعصاب وارد مى‏كند. چه سرمايه‏ى عظيمى از حلم و تحمل و گذشت و مدارا و اخلاق خوش لازم است تا پرستار بتواند با اين بيمار سر كند. اما منش بيمار با پرستار، برعكس منش پرستارى، مهربانى نيست؛ گاهى تندى است. علاوه بر بيمار، كسان بيمار هم كه دور و بر او هستند، اگر خدمتى اندكى دير شود، توقعاتشان نسبت به پرستار حالت اعتراض مى‏گيرد؛ گاهى تندى مى‏كنند و گاهى پرخاش؛ تحمل اينها خيلى سخت است. سختى كار پرستار سختى جسمى نيست؛ كلنگ زدن و در فضاى سختِ فرض بفرماييد معدن يا امثال آن رفتن نيست؛ اما از لحاظ فشار روحى و عصبى از آن سخت‏تر است. همه‏ى كسانى‏كه سختى مشاغل را درجه‏بندى مى‏كنند، بايد اين نكته را در نظر داشته باشند. جداى از اينها، پرستار از خانه، از همسر، از فرزندان؛ شب، روز، نيمه‏شب، ايام عيد، روزهاى جمعه و ايام تعطيل كه مردم سرگرمِ تفريح و گذراندن تعطيلى خودشان هستند، دور است. پرستار نمى‏تواند بيمار و بيمارستان را رها كند؛ به اين مسائل بايد توجه شود. كار سخت، وقت نشناسى، هميشه حاضر بودن، جداى از محيط زندگى، سختى كار را مضاعف مى‏كند. به‏نظر من همه‏ى مردم ما و همه‏ى كسانى كه به سرنوشت بيماران و به سلامت كشور اهميت مى‏دهند، بايستى به قشر پرستار توجه و محبت و اهميت نشان بدهند؛ چه مسؤولان، چه آحاد مردم. فرهنگ جامعه بايد اهميت كار پرستار و دشوارى آن را بشناسد. اين، آن مطلبى است كه مايل بودم و مايلم هم آحاد مردم و هم مسؤولان در حد مقدورات دولتى - چه براى امكان استخدام پرستاران جديد، چه براى رسيدگى به مسائل معيشتى آنها و همه‏ى مسائلى كه مورد انتظار است - به آن توجه كنند و از اين زاويه به موضوع نگاه كنند.
اما آنچه به شما پرستاران مى‏خواهم عرض كنم، اين است كه كار همان‏طور كه گفتيم و خيلى بيشتر از آن را خود شما حس و لمس مى‏كنيد، بدون ترديد دشوار است، اما در ميزان الهى، كفه‏هاى دشوارى و پاداش هميشه با هم برابر هستند. امكان ندارد كه كارى دشوارتر باشد، اما پاداش آن با كارى كه دشوارى‏اش كمتر از آن است برابر باشد، يا از آن كمتر باشد. در ميزان الهى، همه چيز با محاسبه است؛ «مثقال ذرة» كه در قرآن خوانده‏ايد؛ يعنى به‏قدر سنگينىِ يك ذره. ذره يعنى آن ذرات و غبارى كه شما با چشم آنها را نمى‏بينيد؛ مگر هنگامى‏كه از يك روزنه نورى داخل اتاق بتابد، بعد شما اين ذرات شناور را در فضا مى‏بينيد. يك‏ذره، يعنى يك دانه از آنها، چقدر سنگينى دارد؟ به قدر سنگينى آن، در ميزان الهى محاسبه است. بنابراين اگر شما كار نيكى انجام بدهيد، اين كار نيك در ترازوى محاسبه‏ى الهى به‏حساب مى‏آيد و وقتى آن را با نيت خالص و براى خدا و با انگيزه‏ى معنوى و الهى انجام دهيد، همان ذره پيش خداى متعال بتدريج به يك كوه؛ كوه ثواب، تبديل مى‏شود؛ به كار خودتان به اين چشم نگاه كنيد. همان‏طور كه گفتم، پرستار فرشته‏ى رحمت براى بيمار است. آن‏وقت كه بيمار از همه جا دستش كوتاه است، در آن ساعاتى كه حتى همسر، فرزندان و پدر و مادر بيمار هم بالاى سرش نيستند، چشم اميدش بعد از خدا به پرستار است و اين پرستار است كه مثل ملائكه‏ى آسمانى، مثل فرشتگان رحمت، به دردها، مشكلات و نيازهاى جسمى و عاطفى او پاسخ مى‏دهد؛ اينها خيلى مهم است؛ اينها پيش خداى متعال فراموش نمى‏شود. البته ممكن است هيچ چشمى هم اين زحمت شما را نبيند. خيلى از زحماتى كه شما مى‏كشيد و رنجهايى كه مى‏بريد، كسى آنها را نمى‏بيند. گاهى يك لبخند شما به بيمار دل افسرده، به او جانِ دوباره مى‏دهد. چه كسى اين لبخند را مى‏بيند؟ چه كسى آن را به حساب مى‏آورد؟ چه كسى يك معادل و پاداش مالى و پولى در مقابل اين لبخند مى‏گذارد؟ هيچكس؛ اما كرام‏الكاتبين مى‏بينند؛ محاسبه‏گرانِ ميزان الهى همين لبخند شما را مى‏بينند. اگر در عوضِ لبخند، اخم هم بكنيد، اخم شما را هم مى‏بينند. هيچ حسنه و هيچ سيّئه‏يى از ديد تيزبين حسابگران ديوان الهى و ميزان الهى غائب نيست. قدر اين كار و اين خدمت باارزش را بدانيد. اگر يك وقت ديگران قدرناشناسى كردند، خود شما قدر اين كار را بدانيد؛ اين كار بسيار كار مهمى است. در روايت هست كه كسى كه بر سر بيمار مى‏رود، مثل كسى است كه در رحمت الهى غوطه‏ور مى‏شود. ممكن است بعضى تعجب كنند كه مگر بر سر بيمار رفتن چه خصوصيتى دارد. خود شما كه نياز بيمار و تأثير كار خودتان را مى‏دانيد، مى‏فهميد كه چرا چنين پاداش بزرگى براى بيماردار و پرستار گذاشته شده است؛ چون تأثير آن تأثير غيرقابل محاسبه و برتر از محاسبات معمولى است. روحيه دادن به مريض گاهى از دادن داروى او بسيار حيات‏بخش‏تر و مؤثرتر است؛ اين روحيه را شما مى‏دهيد. در دعاها مى‏خوانيم: «اللّهم انّى اسألك موجبات رحمتك»؛ رحمت الهى را كه بى‏محاسبه و بى‏جهت به كسى نمى‏دهند؛ بايد التماس كرد پيش خدا تا موجبات رحمت را به ما بدهد؛ يعنى آن كارى را انجام بدهيم كه موجب رحمت مى‏شود، تا بعد خدا رحمت خودش را بفرستد. اين كار، برترين موجبات رحمت است، كه خيلى مغتنم و خيلى باارزش است. اين، آن نكته‏يى بود كه مايل بودم شما توجه كنيد و بدانيد مشغول چه كار باارزشى هستيد.

و اما نكته‏يى كه به مسؤولان عرض مى‏كنم - كه ديدم الان همين مطلب را آقاى دكتر پزشكيان به من گفتند و درست هم است - اين است كه مسؤولان ذيربط مسائل مديريتى كشور بايستى براى اين شغل يك باب جداگانه و تازه‏يى باز كنند. مسأله‏ى استخدام، مسأله‏ى آموزش در حين خدمت، استراحت دادن به قشر پرستار، موضوعاتى است كه در ماهيت كار پرستارى اثر مى‏گذارد. اگر نقش پرستار اين‏قدر مهم است - كه هست - پس پرستارِ خسته، پرستارِ از كار مانده، پرستارِ چند نوبتِ كارىِ پشت سر هم كار كرده‏ى از روى ناچارى، ديگر نمى‏تواند اين نقش را ايفا كند. پرستارى كه با دلزدگى و بى‏حوصلگى و خستگى بخواهد كار كند و راضى از كار خود نباشد، ديگر نمى‏تواند اين نقش را ايفا كند. پرستار بايد با نشاط، سرحال، آماده و شائق به خدمت، آشناى با معلوماتى كه او را كمك مى‏كند به خدمت، باشد و امكانات و مقدمات اين مسائل را بايستى مسؤولان فراهم كنند. البته يقيناً براى مسؤولان محدوديتهايى وجود دارد كه نه شما و نه بنده و نه هيچكس ديگر نبايد توقع كنيم كه دولت فراتر از امكانات و محدوديتهاى خود كارى را انجام دهد. مسأله‏ى دولت، مسأله‏ى مسؤوليت براى همه‏ى كشور و همه‏ى قشرهاست، ولى در چهارچوب همين امكانات بايستى همه‏ى تلاش را بكنند و همه‏ى كار خودشان را انجام دهند تا بتوانند اين وظيفه‏ى بزرگ و اين خدمت باارزش را آن‏طور كه هست، از آب دربياورند.

از خداى متعال بايستى كمك و توفيق خدمت بخواهيم. اگر خداى متعال به ما در هر رده‏يى توفيق خدمت بدهد، اين بزرگترين سعادت و بزرگترين خوشبختى براى ماست. از خدا بخواهيم كه هر كداممان در هر جايى كه هستيم، بتوانيم به وظايف خودمان ان‏شاءاللَّه عمل كنيم و ان‏شاءاللَّه زحمات شما و خدمات قشر عزيز پرستار مشمول الطاف و رحمت الهى و توجهات خاص حضرت بقيّةاللَّه(ارواحنافداه) باشد.

والسّلام عليكم و رحمةاللَّه و بركاته

احترام و تکریم پرستاران برای مردم و مسئولان لازم است

پرستار، انسان مهربانی است که با رفتار و اخلاق و خدمات خود، سلامت بیمار را به او هدیه میکند. اگر طبیب، درمان خود را به انجام رساند، اما خدمات پرستاری نباشد، تأمین سلامت بیمار دشوار است. هر کس که از خدمات پرستارانِ مهربان برخوردار شده باشد، میفهمد و میداند که نقش پرستاران در هدیه کردن سلامت به بیماران، چقدر مؤثّر است. این موجود بشری - که کار فرشته گون انجام میدهد - با سختیهای زیادی روبه روست. بیمارهای گوناگون، اخلاق تند و به ستوه آمده بیمار در بستر و روی تخت بیماری، مشکلات ناشی از وضع بیمار، بیماریهای سخت و احیاناً واگیر، فضای گرفته بیمارستان؛ همه اینها چیزهایی است که این حرفه را با همه شرافت و قداستش، در شمار یکی از سخت ترین مشاغل قرار میدهد. فرق است بین کسی که فقط با جسم خود خدمت میکند، و آن کسی که علاوه بر این که جسم و بازوان و نیروی بدنی خود را در خدمت کار قرار میدهد، ناگزیر است با روح و اخلاق و عواطف خود هم کار کند؛ به روی بیمار لبخند بزند، او را دلگرم کند، تندی و تلخی را از او تحمّل کند و فضای دشوار بیماری را برای او آسان نماید. این حقیقتاً یکی از سخت ترین کارهاست.

کسانی که در زمینه های مختلف، برنامه ریز و تصمیم گیرند، باید به این شغل با این چشم نگاه کنند و برطبق این خصوصیت، درباره آن تصمیم بگیرند. مردم هم که به خدمتگزاران جامعه در همه رده ها، به چشم احترام نگاه میکنند، باید با این چشم به این شغل و شاغلان زحمتکش آن نگاه کنند. احترام پرستار لازم است. پرستار باید این را احساس کند که برای شغل و مسؤولیت و تلاش او، مردم و جامعه و مسؤولان اهمیت قائلند. این، سختیها را برای او آسان میکند.[1]

باید منشور اخلاقی پرستارها فراهم شود

 پرستار کار سختی را بر عهده دارد، اجر بزرگی را هم دارد؛ اما وظیفه ی سنگینی هم دارد. این تعادل میان وظیفه و پاداش، میان حق و تکلیف، یکی از ارکان بزرگ مفاهیم اسلامی و مبانی اسلامی است. این بازآموزی ای که وزیر محترم بیان کردند - که بسیار باارزش است - جا دارد که در زمینه ی نه فقط مسائل علمی، بلکه در زمینه ی اخلاق پرستاری هم وجود داشته باشد. حقیقتاً باید منشور اخلاقی پرستارها فراهم شود، میثاق پرستاری و معاهده ی پرستاری باید تعلیم داده شود و تدریس شود؛ پرستار عظمت کار خود را - که طبعاً این عظمت کار، ملازم با اهمیت شخصیت خود اوست - بداند؛ کار را آنچنان که شایسته است، انجام دهد.[2]

پاداش الهی پرستاری توسط ملائکه کرام الکاتبین ثبت می شود

پرستار فرشته ی رحمت برای بیمار است. آن وقت که بیمار از همه جا دستش کوتاه است، در آن ساعاتی که حتی همسر، فرزندان و پدر و مادر بیمار هم بالای سرش نیستند، چشم امیدش بعد از خدا به پرستار است و این پرستار است که مثل ملائکه ی آسمانی، مثل فرشتگان رحمت، به دردها، مشکلات و نیازهای جسمی و عاطفی او پاسخ می دهد؛ اینها خیلی مهم است؛ اینها پیش خدای متعال فراموش نمی شود. البته ممکن است هیچ چشمی هم این زحمت شما را نبیند. خیلی از زحماتی که شما می کشید و رنجهایی که می برید، کسی آنها را نمی بیند. گاهی یک لبخند شما به بیمار دل افسرده، به او جانِ دوباره می دهد. چه کسی این لبخند را می بیند؟ چه کسی آن را به حساب می آورد؟ چه کسی یک معادل و پاداش مالی و پولی در مقابل این لبخند می گذارد؟ هیچکس؛ اما کرام الکاتبین می بینند؛ محاسبه گرانِ میزان الهی همین لبخند شما را می بینند. اگر در عوضِ لبخند، اخم هم بکنید، اخم شما را هم می بینند. هیچ حسنه و هیچ سیّئه یی از دید تیزبین حسابگران دیوان الهی و میزان الهی غائب نیست. قدر این کار و این خدمت باارزش را بدانید. اگر یک وقت دیگران قدرناشناسی کردند، خود شما قدر این کار را بدانید؛ این کار بسیار کار مهمی است. در روایت هست که کسی که بر سر بیمار می رود، مثل کسی است که در رحمت الهی غوطه ور می شود. ممکن است بعضی تعجب کنند که مگر بر سر بیمار رفتن چه خصوصیتی دارد. خود شما که نیاز بیمار و تأثیر کار خودتان را می دانید، می فهمید که چرا چنین پاداش بزرگی برای بیماردار و پرستار گذاشته شده است؛ چون تأثیر آن تأثیر غیرقابل محاسبه و برتر از محاسبات معمولی است. روحیه دادن به مریض گاهی از دادن داروی او بسیار حیات بخش تر و مؤثرتر است؛ این روحیه را شما می دهید. در دعاها می خوانیم: «اللّهم انّی اسألک موجبات رحمتک»؛ رحمت الهی را که بی محاسبه و بی جهت به کسی نمی دهند؛ باید التماس کرد پیش خدا تا موجبات رحمت را به ما بدهد؛ یعنی آن کاری را انجام بدهیم که موجب رحمت می شود، تا بعد خدا رحمت خودش را بفرستد. این کار، برترین موجبات رحمت است، که خیلی مغتنم و خیلی باارزش است. این، آن نکته یی بود که مایل بودم شما توجه کنید و بدانید مشغول چه کار باارزشی هستید.[3]

پرستاری از سخت ترین کارها از لحاظ فشار روحی و جسمی است

پرستاری یکی از سخت ترین کارها از لحاظ فشار روحی و جسمی برای پرستار است. نشستن پهلوی بیمار، معاشر بودن دائمی با بیمار، شکوه ی بیمار را شنیدن، با او به مهربانی رفتار کردن، به او لبخند زدن، او را با عمل، رفتار و پذیرایی خود از رنجهای فراوان دوران بیماری رهاندن، تحملِ پولادین لازم دارد؛ پرستار با چنین وضعیتی روبه روست. بیماری که درد می کشد، بیماری که امید زندگی در او ضعیف می شود، بیماری که دسترسی به هیچ کس و هیچ جا ندارد؛ بخصوص بیمارانی که کودک اند، یا دچار بیماریهای بسیار سخت اند، یا در دوران مراقبتهای ویژه هستند، ببینید که پرستاری و بیمارداری از چنین کسانی چقدر فشار بر روی روح، جسم و اعصاب وارد می کند. چه سرمایه ی عظیمی از حلم و تحمل و گذشت و مدارا و اخلاق خوش لازم است تا پرستار بتواند با این بیمار سر کند. اما منش بیمار با پرستار، برعکس منش پرستاری، مهربانی نیست؛ گاهی تندی است. علاوه بر بیمار، کسان بیمار هم که دور و بر او هستند، اگر خدمتی اندکی دیر شود، توقعاتشان نسبت به پرستار حالت اعتراض می گیرد؛ گاهی تندی می کنند و گاهی پرخاش؛ تحمل اینها خیلی سخت است. سختی کار پرستار سختی جسمی نیست؛ کلنگ زدن و در فضای سختِ فرض بفرمایید معدن یا امثال آن رفتن نیست؛ اما از لحاظ فشار روحی و عصبی از آن سخت تر است.[4]

پرستاری جزو ارزشمندترین حرفه ها است

اگر بخواهیم ارزش خدمات مختلفی را که قشرهای مردم به یکدیگر تقدیم میکنند، این گونه محاسبه کنیم که هر خدمتی که مستقیماً به انسان ارتباط پیدا میکند، هر خدمتی که نوعی غمگساری نسبت به انسانهای دیگر است، هر خدمتی که تقدیم کننده آن خدمتْ رنج بیشتری می برد و هر خدمتی که از روی علم و معرفت و آگاهی و تحصیلات است، ارزشش بیشتر است، در این صورت گمان میکنم که خدمت پرستاری، جزو ارزشمندترین حرفه ها و خدمتگزاریها خواهد بود. چون پرستار، هم مستقیماً با انسان سر و کار دارد، هم غمگسارِ انسانی است که به غمگساری و همدردی و کمک او نیاز دارد و هم این که، بحمداللَّه، کاری از روی دانش و تحصیلات و علم است.[5]

پرستاری؛ ارزشمندترین حرفه ها

پرستار چون با بیمار سر و کار دارد، با بیداری و دردکِشی سر و کار دارد و رنجش بیشتر از دیگران است؛ بنابراین حرفه اش حرفه عزیز و باارزشی است. اینها حقایق است؛ نه این که مردم بخواهند با پرستاران - چه مرد و چه زن - تعارف کنند. واقع مطلب چنین است. وقتی کاری خیلی بزرگ و خیلی عزیز باشد، دو طرف در مقابل آن مسؤولند: یکی مردمند؛ که باید آن کار را عزیز به حساب بیاورند و صاحب آن را معزّز بشمارند؛ دیگری خودِ آن شخص است که این شیء عزیز و این کار بزرگ در اختیار اوست. خود او هم باید آن را گرامی بدارد.[6]

کار پرستاری اگر برای رضای خدا انجام شود نورانیت پیدا می کند

بدانید خدای متعال پاداش زحمات سخت را چنان که حق و شایسته آن است، ادا میکند. کار را برای خدا و به حساب او بگذارید. بله، مردم و مسؤولان باید به وظیفه خودشان عمل کنند؛ اما پرستار، طرف خود را خدا بداند. اگر این احساس در پرستار بیدار شود که کار او برای خداست، به بنده خدا و به انسانِ نیازمند کمک میکند تا رضای الهی را جلب کند. بنابراین کار او نورانیّت پیدا میکند و از سطح یک کار بشری فراتر میرود؛ آن گاه اجر کار او «لاتعدّ و لاتحصی» است. هر لحظه دشوار شما در کنار تخت بیمار و در مواجهه با سختیهای این کار دشوار - که این لحظه ها را هیچ کس نمیتواند درک کند؛ فقط خود شما درک میکنید و کسی که کار شما را انجام میدهد - از چشم تیزبین مأموران الهی بیرون نیست. آن دقیقه بیشتری که کار میکنید، آن چهره مهربان و پُرعطوفت و لبخندی که نشان میدهید و به حسب ظاهر هیچ کس از آن قدرشناسی نمیکند - نه مسؤولِ شما آن را میبیند، نه مأموران عالیرتبه دولتی از آن حرکت کوچک مهربانانه شما مطلع میشوند، و نه خود آن مریض مجال تشکّر پیدا میکند - در دفتر انصاف و عدل الهی ثبت میشود.[7]

نقش پرستار مانند نقش یک پزشک ماهر است

برای حفظ سلامتی در جامعه، اهمیت پرستاری در طراز اول قرار دارد؛ یعنی اگر بهترین پزشکان و جراحان کار خودشان را با بیمار به بهترین وجه انجام دهند، اما از آن بیمار پرستاری نشود، به طور غالب، کار آن پزشک یا جراحِ عالیقدر بی فایده خواهد بود. نقش پرستاری و بیمارداری در حفظ سلامت و بازگشت سلامت بیمار، نقش درجه ی اول است؛ معادل است با نقش یک پزشک ماهر. بسیاری از این نکته غفلت دارند؛ لذا آن وزن و ارزشی که باید برای پرستار در نظر گرفته شود، از ذهن آنها مغفول می ماند و به آن توجه نمی کنند.[8]

نقش پرستار نقش احیاگر و زنده کننده است

نقش پرستار و همچنین قابله در نظام سلامت کشور یک نقش بسیار مهمی است؛ نقش بسیار عظیمی است. اگر پرستار دلسوز و مهربانی در کنار بیمار نباشد، گمان اینکه معالجه ی پزشک در آن بیمار تأثیری نبخشد، بسیار زیاد است. آن عنصر و آن موجود فرشته گونی که بیمار را در واقع از مسیر طولانی و دشوارِ مرض و شدت آن عبور میدهد، عبارت است از پرستار. این را هر کدام از ما که دچار بیماری شده باشیم و در جریان بیماریهای سخت و عملهای جراحی دشوار قرار گرفته باشیم - از جمله خود من - بالعیان احساس کردیم و احساس میکنیم. نقش پرستار، نقش احیاگر است؛ زنده کننده است. این هم اهمیت این. قابله ها هم همین جور؛ نقششان در سلامت نوزاد، در سلامت مادر، نقش حیاتی و تعیین کننده است. اینجا هم من عرض میکنم به پرستاران - چه برادران، چه خواهران پرستار - و همچنین به قابله های محترم که قدر این خدمت، این نعمت بزرگ را بشناسند؛ همچنانی که مردم به چشم تکریم به آنها باید نگاه کنند، خودشان هم به این شغل خود به چشم تکریم نگاه کنند، که خودِ این کرامت دادن به خود، قدر خود را دانستن، نقش عظیمی دارد در همه ی قشرهای گوناگون در کیفیت انجام کار.[9]

پی نوشت

[1] بیانات آیت الله خامنه ای در دیدار جمعی از پرستاران ۱۳۸۰/۰۵/۰۳

[2] بیانات در دیدار جمعی از پرستاران نمونه کشور ۱۳۸۹/۰۲/۰۱

[3] بیانات در دیدار جمعی از پرستاران ۱۳۸۳/۰۴/۰۳

[4] بیانات در دیدار جمعی از پرستاران ۱۳۸۳/۰۴/۰۳

[5] بیانات در دیدار جمعی از پرستاران ۱۳۷۳/۰۷/۲۰

[6] بیانات در دیدار جمعی از پرستاران ۱۳۷۳/۰۷/۲۰

[7] بیانات در دیدار جمعی از پرستاران ۱۳۸۰/۰۵/۰۳

[8] بیانات در دیدار جمعی از پرستاران ۱۳۸۳/۰۴/۰۳

[9] بیانات در دیدار جمعی از معلمان و پرستاران و کارگران

منابع:

https://hawzah.net/fa/Article/View/95907

https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=44541

https://tamin.ir/News/Item/12946

https://www.isna.ir/news/99093022983