به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، سال گذشته در همین روز‌ها بود که خبر ترور محسن فخری زاده مهابادی منتشر شد آن هم نزدیک به سالگرد مجید شهریاری دیگر دانشمند هسته‌ای که در سال ۸۹ ترور شده بود. شهید فخری‌زاده شاید برای چهره عموم مردم ناشناخته بود، اما برای سیستم‌های امنیتی کشور‌های مختلف شخصی شناخته شده و تحت نظر بود که حتی نامش در فهرست ۵۰۰ نفره قدرتمندترین افراد جهان که از سوی نشریه آمریکایی فارن پالیسی منتشر می‌شود.
محسن فخری‌زاده که بود؟
او در سال۱۳۳۶ در قم به دنیا آمد. از فرماندهان سپاه پاسداران در زمینه موشکی بود و پیش از ورود به برنامه اتمی ایران سابقه همکاری با شهید حسن تهرانی مقدم را داشت و در زمانی که هدف ترور قرار گرفت ریاست سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع را برعهده داشت. نیویورک تایمز پیشتر درمورد او نوشته بود که در قطعنامه ۱۷۴۷ شورای امنیت که در تاریخ ۲۴ مارس ۲۰۰۷، علیه فعالیت‌های هسته‌ای ایران تصویب شده نام فخری‌زاده جزو افراد تحریم شده قرار داده شده بود. چندی پیش فرزند شهید فخری زاده درباره پدرش گفته بود: «پروژه‌های عملیاتی شهید فراتر از این چیزی است که در دسترس عموم قرار دارند، زیرا اقدامات علمی فراملی توسط شهید به مرحله عمل رسیده که بنا به ملاحظاتی علنی معرفی نشدند.»
صندوقچه اسرار آمریکا؛ از پدافند هسته‌ای تا ساخت واکسن
فخری‌زاده در دوران فعالیت خود سروصدای خبری نداشت و آمریکایی‌ها، او را «صندوقچه اسرار» برنامه هسته‌ای ایران نام داده بودند و می‌دانستند که همواره در تعیین موضع ایرانی‌ها در مذاکرات، نقشی مخفیانه، ولی مؤثری داشته است. طبق نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تا زمانی که با فخری‌زاده گفتگوی مستقیم انجام نشود، نمی‌توان در میزان ورود ایران به دانش هسته‌ای، اظهار نظر کرد.
علی اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی وقت درباره او گفته بود: «محسن فخری زاده در پدافند هسته‌ای فعالیت‌های گسترده‌ای داشت، این کار نیازمند زیرساخت و یک مساله علمی جدی است که شهید فخری زاده گام‌های بلندی برای کشور برداشت و زیرساخت‌های پدافند هسته‌ای را به نحو احسن ایجاد کرد.» به گفته نزدیکان فخری‌زاده او تخصص فیزیک هسته‌ای و مهندسی هسته‌ای داشت بود و دکترای خود را در یک طرحی به نام شناسایی نوترون‌ها با همکاری فریدون عباسی رییس سابق سازمان انرژی اتمی نوشته بود.
همچنین صالحی درباره خبری نشدن فعالیت‌های علمی فخری زاده گفته بود: «شهید فخری زاده کار‌های متنوع زیادی انجام دادند و به اعتبار مسئولیتی که داشتند نمی‌توانستند خیلی از کار‌های علمی خود را منتشر کنند. به همین اعتبار هم کار‌های علمی که انجام می‌داد به صورت گزارش‌های تکنیکی در داخل سازمان خود بود.»
فخری زاده در سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح فعالیت‌های گسترده‌ای در زمینه پدافند هسته‌ای داشت. نیرو‌های مسلح هر کشوری دارای این بخش هستند که بتوانند در برابر احتمالی حملات شیمیایی و هسته‌ای کشور‌های دیگر پدافند انجام دهند. خود این کار نیازمند زیرساخت‌ها و یک مساله علمی جدی است که شهید فخری‌زاده در این زمینه فعالیت‌های بسیاری داشت و زیرساخت‌های پدافند هسته‌ای را به نحو احسن ایجاد کرد.
اما فعالیت‌های فخری‌زاده تنها در حوزه نظامی و هسته‌ای نبود. شهریور امسال بود که امیر محمدرضا قرائی آشتیانی وزیر دفاع گفته بود: «کار تحقیقاتی و مبارزه با ویروس کرونا از سال ۹۸ با تلاش‌های شهید فخری زاده و همکاران ایشان آغاز شد و امروز به مرحله تولید و تزریق رسیده است.»
هوش مصنوعی هدف را نشانه گرفت
فریدون عباسی رئیس اسبق سازمان انرژی اتمی که آشنایی او با شهید فخری‌زاده به سال ۱۳۶۶ برمی‌گردد، خبر داده که از سال ۸۸ بحث احتمال ترور فخری‌زاده مطرح بوده است. او توضیح داده: «در سال ۸۷ من و آقای فخری‌زاده و یک نفر دیگر را که در اصفهان فعال بود، خواستند ترور کنند. اولویت‌شان البته آقای فخری‌زاده بود. از همان زمان نیرو‌های حفاظت و امنیت ایشان را محافظت می‌کردند. تا این حد که خانه‌اش را عوض کردند و حتی من با همه رفت و آمد خانوادگی که داشتیم تا زمانی که شهید شد نمی‌دانستم خانه‌اش کجاست. ایشان ۱۲ سال تحت‌الحفظ بود و محافظ داشت و می‌شود گفت که همین حفاظت‌ها بود که توانست ترورش را به تأخیر بیندازد. سال ۸۷ تیمی آمده بود که ایشان را بزند. نیرو‌های امنیتی آن تیم را کشف و عملیات ترور را خنثی کردند.»
فرزند او نیز پیش حامد فخری‌زاده فخری‌زاده بعد از شهادت پدرش گفته بود: «سال‌ها بود هر صبح که شهید بیرون می‌رفتند معلوم نبود برگردند و روزی مادرم به ما زنگ زد و خبر شهادت ایشان را داد، ۲۰ سال منتظر آن بودیم.»
شهید محسن فخری‌زاده بعدازظهر روز جمعه هفتم آذر ماه سال گذشته در اقدامی تروریستی در منطقه آبسرد در شمال استان تهران به شهادت رسید. ترور او در سالگرد ترور دیگر دانشمند هسته‌ای ایران مجید شهریاری روی داد که اسرائیل در کانون اتهام اقدام بدان قرار دارد. روزنامه نیویورک تایمز در مورد این ترور نوشته بود: «روبات به گونه‌ای ساخته شده بود که در بستر وانت زامیاد که خودروی رایج در ایران بوده قرار بگیرد. دوربین‌هایی نیز در جهت‌های مختلف کار گذاشته شده بود به گونه‌ای که به اتاق فرماندهی تصویر کاملی نه تنها از هدف و جزئیات امنیتی او بلکه از محیط اطراف نیز می‌داده است. در نهایت این وانت نیز با مواد منفجره پر شده بود تا پس از ترور منفجر شده و تمام شواهد را از بین ببرد.».
اما پیچیدگی‌های بیشتری در هنگام شلیک این سلاح وجود داشته است. مسلسلی که بر روی وانت نصب می‌شود حتی اگر پارک شده باشد، به دلیل تکانه‌ای که پس از شلیک هر تیر ایجاد می‌شود مسیر تیر‌های بعد را تغییر می‌دهد. از سوی دیگر حتی اگر ارتباط رایانه‌ای با اتاق کنترل از طریق ماهواره، اطلاعات را با سرعت نور ارسال کند، باز هم اندکی تاخیر وجود دارد. چیزی که اپراتور در (اتاق فرماندهی) در صفحه می‌بیند یک ثانیه قدیمی بوده و تعدیل هدف برای جبران نیز باز هم ثانیه دیگری می‌برد و همه این‌ها در حالی است که خودروی آقای فخری‌زاده در حال حرکت است. مدت زمان لازم برای رسیدن تصاویر دوربین به اپراتور مسلسل (در اتاق فرمان) و رسیدن واکنش وی به مسلسل بدون در نظر گرفتن زمان واکنش چیزی حدود ۱.۶ ثانیه برآورد شده که این تاخیر زمانی برای به خطا رفتن بهترین هدف‌گیری کافی است. نیویورک تایمز نوشت که برای جبران این تاخیر، تکانه وانت زامیاد و سرعت خودروی فخری‌زاده، هوش مصنوعی برنامه‌ریزی شده بود.
۱۴ سال تلاش برای عقب بردن دانش هسته‌ای ایران
از ۱۴ سال پیش ترور دانشمندان هسته‌ای ایران توسط عوامل خارجی شروع شده است. جمهوری اسلامی ایران بیش از سه دهه است که تحقیقات متنوعی را در زمینه‌های مختلف علوم و تکنولوژی هسته‌ای انجام داده و در این راه چندین دانشمند شهید در عرصه هسته‌ای دارد. اردشیر حسین‌پور، مجید شهریاری، مصطفی احمدی روشن، مسعود علی‌محمدی، داریوش رضایی‌نژاد، رضا قشقایی فرد و محسن فخری‌زاده مهابادی دانشمندان و شخصیت‌های مهم و تاثیرگذار در دانش هسته‌ای ایران بودند که در طی این سال‌ها به شهادت رسیدند.
اوایل مهر ماه امسال فرزند شهید فخری زاده گفته بود: «دلیل ترور شهید فقط فعالیت‌ها دفاعی هسته‌ای و واکسن کرونا نبود بلکه دشمنان از حرکت‌های بزرگ علمی ایشان و انقلاب در علم در راستای فلسفه‌ی اسلامی و تمدن ایرانی هراس داشتند.»
همچنین محمدجواد ظریف که آن زمان وزیر امور خارجه بود در موضع‌گیری پس از ترور فخری‌زاده گفته بود: «نشانه جدی از نقش اسرائیل در ترور وجود دارد.» در همین رابطه نیویورک تایمز هم اخیرا نوشته که مقام‌های آمریکایی که در واشنگتن در جریان طرح ترور فخری‌زاده قرار گرفتند، از آن حمایت کردند.
