یاد آوردی خوبیها و ارتباط کلامی هنگام اختلاف
وجود اختلافهای جزئی در زندگی زناشویی تا حدودی طبیعی است. دو انسان معمولاً صددرصد همفکر، همدل و همسلیقه نیستند. بین زن و شوهر تفاوت فکر، روش و سلیقه وجود دارد. مهم این است که زن و شوهر اختلافها را به حداقل کاهش داده و از ایجاد تنش و اضطراب در زندگی جلوگیری کنند. اگر خوبیها، خوشیها و نعمتهای زندگی مشترک، هنگام رویارویی با اختلافات مد نظر باشند، همسران را در حل مشکلات یاری خواهند داد و صفا و صمیمیت را جایگزین تنش و درگیری خواهند نمود. اگر در زندگی برای رضای خدا و کسب خوشبختی آخرت حساب باز شد، بسیاری از سختیها را میتوان به امید آیندۀ روشن و برای جلب رضایت حق تعالی تحمل کرد و بسیاری از مسئولیتها را بر دوش گرفت. قرآن دستور مىدهد که به یاد نعمتهاى الهى باشید: «وَ اذْکُرُوا نِعْمَتَ اللهِ عَلَيْکُمْ؛[۲۵] و نعمت خدا را بر خود یاد کنید.»
متأسفانه افرادی که به اخلاق آراسته نیستند و به جای اینکه چشم خطاپوش و زیبایینگر داشته باشند، نداشتهها و خطاها را خوب میبینند. بیشتر زن و شوهرها هنگام اختلاف، تمام خوبیهای طرف مقابل را فراموش میکنند و بدیهای او را مدنظر قرار میدهند؛ امّا اگر انصاف و مروت به خرج دهند، در وجود همان همسر، زیباییها، نعمتها و خوبیهایی وجود دارد که میتوان آنها را به یاد آورد و پرورش داد. اگر همسران دیدگاه مثبتی دربارۀ یکدیگر داشته باشند، هرچه مثبتتر و متعالیتر باشد، به همان میزان در حل اختلاف مؤثر است. در زندگی انسان زیباییها و زشتیها و خوبیها و بدیهای فراوانی وجود دارد؛ چنانچه بر زشتیها و بدیها تمرکز کنیم، زندگی رنجآور و نفرتآمیز خواهد بود؛ بنابراین ضروری است زشتی و زیبایی را با هم ببینیم.
در فرهنگ قرآن، ناسپاسی موجب عذاب و سپاسگزاری، فزونی نعمتها را به ارمغان میآورد: «وَ إذْ تَأذَّنَ رَبُّکُمْ لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأزيدَنَّکُمْ وَ لَئِنْ کَفَرْتُمْ إنَّ عَذابي لَشَديدٌ؛[۲۶] و آن‌گاه که پروردگارتان اعلام کرد، اگر واقعاً سپاسگزاری کنید، نعمت شما را افزون خواهم کرد و اگر ناسپاسی نمایید، قطعاً عذاب من سخت خواهد بود.»
یادآوری نعمتهای الهی
یکی از مظاهر شکر و سپاس حق تعالی، یادآوری نعمت‌هایی‌ست که خداوند به انسان‌ها عنایت فرموده است. شکر نیز یا به‌معنای ابراز نعمت[ راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ذیل واژۀ «شکر». ] و یا به‌معنای اعتراف نعمت[فیومی، المصباح المنیر، ص 319.] است و هرچه باشد، در مقابل نعمت و احسان است که از صاحب نعمت به انسان می‌رسد؛ از این رو قرآن، شکر و سپاس را متفرع بر ایصال نعمت دانسته و می‌فرماید: «وَاشکُرُوا نِعمَتَ اللهِ؛[سوره نحل، آیۀ 114.] و سپاس گویید نعمتهای خدا را.» شکر برخلاف حمد که ثناگویی زبانی‌ست، نوعی فعل است که از تعظیم صاحب نعمت خبر می‌دهد؛ اعم از اینکه زبانی، اعتقادی یا جوارحی باشد. شکر زبانی، ثناگویی صاحب نعمت در مقابل ایصال نعمت است. شکر قلبی، به‌خاطرآوردن نعمتهای منعم است و شکر عملی، تلافی عملی نعمت به قدرقدرت.[. رضا وطن‌دوست، عمل در قرآن، ص 183.]
روزى حضرت عیسى7 در مناجاتش با خداوند، عرضه داشت: «پروردگارا! دوستى از دوستارانت به من بنما.» خطاب رسید: «به فلان محل برو که ما را در آن‌جا دوستى‌ست.» مسیح به محل موعود رفت. زنى را دید که نه چشم دارد، نه دست و نه پاى. او روى زمین افتاده بود و این ذکر را بر زبان داشت: «الحَمدُ لِلّهِ عَلَى نَعمائِهِ وَ الشُّکرُ عَلَى آلائِهِ.» حضرت از حالت آن زن شگفت‌زده شد، پیش رفته و به او سلام کرد. زن گفت: «عَلَیکَ السَّلام یا روحَ الله!» فرمود: «اى زن، تو که هرگز مرا ندیده‌اى! از کجا شناختى من عیسى هستم؟» زن گفت: «آن دوستى که تو را به سوى من دلالت کرد، برایم معلوم نمود که تو روح الله هستى.» فرمود: «اى زن، تو از چشم، دست و پا محرومى و اندامت تباه شده!» زن گفت: «خدا را ثنا می‌گویم که دلى ذاکر، زبانى شاکر و تنى صابر دارم! خدا را به وحدانیت و یگانگى یاد می‌کنم که هرچه را میتوان با آن معصیت کرد، از من گرفته است. اگر چشم داشتم، به نامحرم نظر می‌کردم؛ اگر دست داشتم، به حرام می‌آلودم و اگر پا داشتم، دنبال لذات نامشروع می‌رفتم؛ در آن صورت چه عاقبتى داشتم؟[علی‌اکبر نهاوندی، خزینة الجواهر، ص 318.]»
نکات مثبت همسرتان را در نظر بگیرید
متأسفانه برخی افراد این اخلاق منفی را دارند که زمانی یک اختلافی در خانواده پیش می آید همه گذشته مثبتشان با همسرشان را فراموش می کنند و همه نکات منفی را بر سر او فرود می آورند و علاوه بر سرزنش و مطرح کردن مشکل اخیر ، مثلا درباره مشکلات گذشته شان که آنها یا حل شده یا نشده هم صحبت میکنند.
به طور مثال امروز به دلیل تصادفی که همسرتان کرده به شدت ناراحت و عصبانی هستید به جای اینکه همسرتان به خانه آمده او را آرام کنید، با عصبانیت این رانندگی را توی سر او می کوبید و بعد هم می گویید که تو هیچ وقت با احتیاط رانندگی نمی کنی، قبلا هم همینطور بودی، در گذشته هم دو بار تصادف کردی و و و....
مسئله این است که با این نوع حرف زدن نه تنها هیچ چیز حل نمی شود و ناراحتی شما هم رفع نمی شود، بلکه اختلافات بیشتر می شود و همسرتان نیز مقابله به مثل کرده و به دلیل اینکه ناراحت هست هر چیزی را به شما بگویید. پس این روش جواب نمی دهد. راهکار درست این است که درست است شما عصبانی هستید اما بهتر است وقتی همسرتان به خانه می آید برای آرامش روحی خود و او قدری سکوت کرده و سپس باب بحث را اینطور باز کنید که من اعتقاد دارم تو همیشه خوب رانندگی می کنی، از این اتفاق خیلی متأسف هستم و امیدوارم دیگر حادثه نبینیم اینطور می شود که همسرتان هم باب صحبت را باز می کند و از اتفاق رخ داده و تجربه منفی اش صحبت می کند.
* درباره اینکه چگونه هر یک از شما در ایجاد مشکل موجود سهیم هستید، صحبت کنید.
بسیاری از زوجین در هنگام بحث کردن، سعی میکنند ثابت کنند که مقصر نیستند و حق با آنان است و علت مشکلات ایجاد شده، همسرشان است و او مقصر اصلی است. دقت کنید هیچ مشکلی با متهم شناختن همسرتان حل نخواهد شد و تنها با این عمل، او را در موضع دفاع قرار می‌دهید و اختلافتان پیچیده‌تر می‌شود. صادقانه سهم خود را در ایجاد و تداوم مشکل بررسی کنید و درباره آن با همسرتان صحبت کنید، این رفتار شما باعث می‌شود او نیز اشتباه‌های خود را در ایجاد مشکل، راحت‌تر بیان کند.
* مشخص کنید که هر یک از شما برای حل مشکل، چه اقداماتی را انجام می‌دهد.
به همسرتان نگویید او چه کار می‌تواند بکند، در عوض به او بگویید که چه کاری از دست خودتان ساخته است. سوالاتی مانند؛ «فکر می‌کنی چه کمکی از دست من بر می‌آید؟» و «دوست داری من چه کار کنم؟» کمک کننده است. بعد از آنکه برای مشکلاتتان راه حلی پیدا شد و هر دو با آن موافق بودید، ببینید چگونه توانستید به جای طفره رفتن و پرخاشگری، علت اصلی مشکلتان را پیدا کنید و به راه حل مناسبی دست یابید. صحبت درباره این موضوع باعث می‌شود که هر دوی شما بیاموزید در زمان بروز مشکل، چگونه با یکدیگر برخورد کنید و به نتیجه دلخواه دست یابید.
تأثیر ارتباط کلامی در تقویت صمیمت زوجین
زندگی انسان‌ها با ارتباطات شکل می‌گیرد. انسان به کمک ارتباط، زنده می‌ماند و رشد می‌کند و خوشبختی و سعادت افراد تا حد زیادی به چگونگی ارتباط او با دیگران بستگی دارد اما ازآنجایی‌که رابطهٔ زناشویی یکی از طولانی‌ترین و عمیق‌ترین روابط است موردتوجه قرارگرفته است چراکه بین مهارت ارتباطی زوجین و رضایت زناشویی هم‌بستگی وجود دارد چنانچه ارتباط کلامی صحیح بین زوجین باعث صمیمت می‌شود و صمیمت، رضایت زناشویی را به همراه دارد و همچنین رضایت زناشویی برای سلامت روانی و جسمی همسران بسیار مفید است.
ارتباط به زن و شوهر این امکان را می‌دهد که با یکدیگر به بحث و گفت‌وگو بپردازند و مشکلاتشان را حل کنند حال اگر زوجی مهارت ارتباطی صحیح را ندانند در یک وضعیت نامشخص قرار می‌گیرند و می‌توانند باعث تخریب رابطه شوند.
ارتباط خوب همسران با یکدیگر آنها را قادر می‌سازد تا نیازها، خواسته‌ها و علایق خود را با سایرین در میان بگذارند. عشق، دوستی و محبتشان را نسبت به یکدیگر ابراز کنند و به‌خوبی از عهدهٔ حل مشکلات و مسائل اجتناب‌ناپذیر در خانواده برآیند اما فقدان مهارت‌های ارتباطی لازم امکان چنین عملکردی را از خانواده و زوجین سلب نموده و رابطهٔ صمیمانهٔ آنها را به یک رابطهٔ موازی و بدون صمیمیت تبدیل می‌کند. هنگامی‌که رابطهٔ صمیمانه متوقف می‌شود، انرژی عشق به آزردگی و خشم تبدیل می‌شود و درنتیجه، منازعات فراوان، انتقادهای مکرر، پناه بردن به سکوت، عدم همراهی عاطفی و لاینحل ماندن مشکلات را پدید میآورد.
ارتباط زناشویی، فرایندی است که در طی آن زن و شوهر چه به‌صورت کلامی در قالب گفتار و چه به‌صورت غیرکلامی در قالب گوش دادن، مکث و حالات چهره به تبادل احساسات و افکار می‌پردازند
راهکارهایی برای داشتن یک گفت‌وگوی خوب با همسر
زمانی که صحبت زن و شوهر با یکدیگر پایان خوشی داشته باشد و منجر به بحث و دعوا نشود نشان می‌دهد که آنان از مهارت ارتباطی لازم برخوردارند و می‌تواند آزادانه حرفشان را بزنند و نظر یکدیگر را متوجه شوند اما متأسفانه برخی از زوجین از مهارت کلامی لازم برخوردار نیستند و خواسته یا ناخواسته باعث دلسردی و تکدر خاطر می‌شوند اما در مهارت ارتباطی با همسر چه نکاتی را باید رعایت کرد:
ارتباط چشمی برقرار کنید:
یکی از نکات مهم هنگام صحبت کردن با همسر ارتباط چشمی است. تصور کنید زمانی که همسرتان برای شما چیزی را تعریف می‌کند و شما در حال تماشای تلویزیون یا خواندن روزنامه و یا سرگرم تلفن همراهتان هستید؛ حرف همسرتان تمام می‌شود و تازه شما می‌پرسید چی گفتی؟! بعد همسرتان عصبانی می‌شود و ابراز ناراحتی می‌کند که اصلاً به حرفای من توجه نمی‌کنی و از همین‌جا دعوا شروع می‌شود.
گاهی حتی شما در هنگام گوش دادن به حرف‌های همسرتان به‌جای آنکه در چشمان او نگاه کنید به یک منظره یا جایی خیره می‌شوید اما این مسئله ناخودآگاه ذهنتان را از موضوع اصلی منحرف می‌کند و نصفه و نیمه حرف‌های همسرتان را متوجه خواهید شد لذا داشتن ارتباط چشمی هنگام صحبت کردن از جمله مسائل مهمی است که باعث ایجاد صمیمت در بین زوجین می شود.
همسرتان را بانام نیک صدا کنید:
یکی دیگر از مهم‌ترین مهارت ارتباطی در بین زوجین صدا کردن یکدیگر با الفاظ زیبا است. کلمات بار روانی زیادی را در روح و روان شنونده دارند و لحن شما هنگام صدا کردن همسرتان به او می‌فهماند که یک گفتگوی عاشقانه منتظرش است یا یک دعوا! صدا کردن با الفاظ عاشقانه و محبت‌آمیز باعث می‌شود که ناخودآگاه مسیر ذهنی شنونده تغییر کند؛ گاهی درخواست منفی است اما الفاظ زیبا باعث می‌شود فرد مقابل نسبت به آن درخواست منفی از خود موضع‌گیری نشان ندهد.
امام علی علیه‌السلام می‌فرمایند: زیبا سخن بگویید تا جواب زیبا بشنوید.
شفافیت در پشت تلفن!
هنگامی‌که تلفنی صحبت می‌کنید چون تنها منبع اطلاعاتی شما صداست ممکن است سوءتفاهم‌های زیادی برایتان ایجاد شود لذا تلفنی صحبت کردن با همسر هم مهارت ارتباطی جداگانه‌ای دارد.
همانطور که گفتیم در صحبت کردن حضوری ارتباط چشمی از اهمیت زیادی برخوردار است و در ارتباط تلفنی وضوح در بیان. به این معنا که هنگامی‌که با همسرتان تلفنی صحبت می‌کنید قبل از اینکه او شمارا قضاوت کند، او را در جریان موقعیت خودتان قرار دهید مثلاً اگر هنگام مکالمه درجایی مثل تاکسی هستید و نمی‌توانید بلند صحبت کنید به‌جای آنکه بگویید زود کارت را بگو! بگویید ببخشید آرام صحبت می‌کنم داخل تاکسی هستم... وضوح در بیان باعث می‌شود که فرد مقابل از گنگی خارج شود و از دست شما دلخور نشود؛ همچنین در ارسال پیامک هم این امر صدق می کند چرا که هنگامی که شما پیامی را ارسال و یا دریافت می کنید موقعیت مکانی و حال روحی شما با مخاطبتان متفاوت است یعنی مثلا ممکن است شما در شرایط مناسب و حال روحی خوبی باشید و با یک طرز بیان آرام پیامتان را انتقال دهید اما طرف مقابلتان در شرایط مناسبی نباشد و برداشت بدی از پیام شما داشته باشد لذا در هنگام پیام نوشتاری هم دقت کنید که زمانی که خسته اید، در محیط پر تنشی هستید و شرایط روحی و روانی مناسبی ندارید از ارسال چنین پیام هایی خود داری کنید و سعی کنید تا حد امکان از دادن پیام های نوشتاری تنها برای ابراز عشق و علاقه استفاده کنید نه برای صحبت درباره ی مسئله ای خاص.
حواستان به زبانتان باشد. زبان یکی از برنده ترین سلاح هایی است که اگر از آن به درستی استفاده نکنید هم خودتان و هم رابطه تا را خراب می‌کند ؛ با زبان خوب، زندگی و ارتباط خوبی را برای خود رقم بزنید.
* احساس منفی خود را بیان کنید.
گاهی اوقات زوجین هنگام اختلاف و مشکل، به جای بیان ناراحتی و خشم خود، آن احساس را به نمایش می‌گذارند؛ مثلاً اخم میکنند، حرف نمی‌زنند، داد و فریاد میکنند و... نکته مهم این است که اگر ناراحتی خود را به زبان نیاورید، همسرتان متوجه نمی‌شود که شما چه احساسی دارید. به جای نمایش احساسات با رفتارهای ناسنجیده، با کلمات مناسب احساس خود را بیان کنید. با بیان احساسات خود، زمینه مناسبی را برای حل مشکلی که چنین احساساتی را در شما به وجود آورده است، فراهم می‌کنید.
آنچه که در شرایط معمول، مانع از حل اختلاف می‌شود، آن است که معمولاً پس از بروز یک اختلاف، زوجین مشکلات قبلی و قدیمی را هم به میان می‌آورند. این موقعیت، تنها باعث پیچیده‌تر شدن مشکلات می‌شود، طوری که دیگر هیچ راهی برای حل مشکل اصلی باقی نمی‌ماند.
* مراقب کلام خود باشید.
تحقیر، توهین، تهدید، سرزنش و پرخاشگری نکنید. اگر صدایتان بلندتر شده یا تند و با پرخاشگری صحبت می‌کنید، کمی مکث کنید تا آرام شوید و سپس به صحبت‌هایتان ادامه دهید.
* اختلافات گذشته را به میان نکشید.
آنچه که در شرایط معمول، مانع از حل اختلاف می‌شود، آن است که معمولاً پس از بروز یک اختلاف، زوجین مشکلات قبلی و قدیمی را هم به میان می‌آورند. این موقعیت، تنها باعث پیچیده‌تر شدن مشکلات می‌شود، طوری که دیگر هیچ راهی برای حل مشکل اصلی باقی نمی‌ماند. سعی کنید هر دفعه درباره یک موضوع بحث کنید و تنها روی آن موضوع تمرکز داشته باشید.
* مسئله‌ای که بر سر آن اختلاف نظر دارید را دقیقاً مشخص کنید.
مشکل اصلی را پیدا کنید و دقیقاً بدانید که درباره چه موضوعی با همسرتان بحث می‌کنید و اختلاف اصلی چیست. باز کردن و تشریح مشکل، به شما و همسرتان یک نمای کلی از مسئله می‌دهد. تعریف دقیق و روشن مسئله، گام مهمی برای حل آن است.
آداب هم‌صحبتی با شوهر, همسرداری, زندگی مشترک, زن و شوهر, ارتباط کلامی با همسر, زندگی زناشویی
* به خواسته‌های خود و همسرتان توجه کنید.
دقت کنید هر دو چه می‌خواهید؟ هر دو نیازها و خواسته‌هایتان را بیان کنید. سعی کنید نظراتتان را به همسرتان تحمیل نکنید. مشکل را از زاویه دید همسرتان نیز ببینید و خواسته‌ها و نگرانی‌هایش را درباره مشکل موجود درک کنید.
کنایه و زخم زبان ممنوع!
کنایه، زخم زبان، تحقیر و حرف های رکیک از سموم زندگی زناشویی است سعی کنیم آنها را ترک کنیم و اگر زبانمان به کنایه همیشه باز است این را بشناسیم و در برابرش خودآگاهی یافته و ترکش کنیم چرا که هیچ یکی از اینها باعث حل مسئله نمی شود.
فرصت دهید همسرتان هم صحبت کند
گاهی پیش می آید برخی زوجین موقع ناراحتی اجازه حرف زدن به طرف مقابلشان را نمی دهند و مدام پشت سر هم حرف می زنند و داد و بیداد می کنند. نباید مانع حرف زدن همسرتان بشوید بلکه باید اجازه دهید او هم اظهارنظر کند چرا که او هم حق حرف زدن دارد و فقط شما که ناراحت هستید، محق برای حرف زدن نیستید.
منابع:
https://www.farsnews.ir/news/13990915000329
https://www.hawzahnews.com/news/452613
https://www.balagh.ir/content/14414
https://www.eghtesadonline.com/
https://article.tebyan.net/292166
