فلج ارب : علل ، علایم ، تشخیص و درمان

فلج ارب : علل ، علایم ، تشخیص و درمان

یکی از عارضه هایی که بر اثر آسیب عصبی در کودکان ایجاد می شود فلج ارب است

فلج ارب، علائم و روش های درمان 

فلج ارب چیست؟

یکی دیگر از نام های فلج ارب فلج شبکه بازویی است

فلج ارب که نام دیگر آن فلج شبکه بازویی است اغلب در نوزادان تازه  متولد شده دیده می شود. این عارضه بر اثر کشیدن گردن نوزاد به یک طرف در هنگام زایمان های سخت ایجاد می شود که در نتیجه آن اعصاب دچار آسیب دیدگی موقتی یا دائمی می شود.

این آسیب به شبکه بازویی وارد می شود، شبکه بازویی شامل گروهی از اعصاب هستند که از نخاع شروع شده و به سمت گردن و تا پایین دست ها ادامه دارد. مسئولیت این اعصاب، حرکت و احساس را در شانه و دست به عهده دارند و در صورت آسیب دیدن می تواند باعث ضعف و یا فلج کامل شود.

هنگامی که در یک زایمان سخت و دشوار چنین آسیبی به نوزاد وارد می شود، اعصاب فوقانی نوزاد آسیب می بیند که این آسیب می تواند باعث به تاخیر افتادن رشد کودک شده و یا حتی منجر به فلج دائم شود.

فلج ارب به علت اینکه در حین زایمان رخ می دهد از همان بدو تولد در نوزادان قابل تشخیص است. اما شدت آسیب عصبی و ناتوانی در تحرک ممکن است تا شش ماهگی قابل تشخیص نباشد.

فلج کلامپکه

گفتیم که فلج ارب عارضه ای است که در هنگام زایمان های دشوار، نوزاد را درگیر می کند و در این نوع فلج حرکات ارادی بازوها و دامنه حرکت دست تحت تاثیر قرار می گیرد.

اما نوع دیگری از فلج که در هنگام زایمان سخت ایجاد می شود نیز وجود دارد که فلج کلامپکه نامیده می شود.

در این نوع فلج معمولا فقط عضلات دست تحت تاثیر قرار می گیرند و در نوزادان رایج نیست. آسیب های وارد شده به شبکه عصبی شامل پنج عصب شبکه بازویی C5-T1 می شود که می تواند باعث شود کودک در شانه، بازو و مچ دست هیچ حرکتی نداشته باشد.

آسیب های فلج ارب

نوع فلج ارب به میزان آسیب وارده بستگی دارد

نوع فلج ارب به میزان آسیب وارده بر شبکه اعصاب بازویی بستگی دارد و تشخیص آن می تواند کمی دشوار باشد. آسیب های عصبی ناشی از فلج ارب به چهار نوع تقسیم می شود که در ادامه آنها را شرح می دهیم.

نوروپراکسی

نوروپراکسی با نام سندروم استینگر (stinger) یا برنر (burner) نیز شناخته می شود و از شایع ترین نوع آسیب عصبی است. نوروپراکسی زمانی رخ می دهد که یک عصب دچار کشیدگی یا شوک می شود اما پاره نمی شود. این نوع آسیب های عصبی به طور معمول در طول 3 ماه به طور خود به خود رفع می شود.

نوروما

نوروما نوعی آسیب کششی است که نسبت به نوع قبلی جدی تر می باشد. در این نوع آسیب برخی از رشته های عصبی تحت تاثیر قرار می گیرند. هنگامی که این نوع آسیب عصبی بهبود می یابد ممکن است باعث ایجاد بافت اسکار شود که این بافت به عصب سالم باقی مانده فشار وارد کرده و باعث ایجاد ناراحتی شود. بنابر این بهبودی از نوروما به صورت جزئی می باشد و برای طولانی مدت و کامل نیست.

پارگی

پارگی نوعی آسیب کششی است که بر اثر پاره شدن عصب ایجاد می شود. آسیب هایی که بر اثر پارگی ایجاد می شوند به خودی خود قابل درمان و بهبودی نیستند و با عمل جراحی و برای پیوند دادن و برگرداندن عصب بر روی هم برطرف می شوند.

کندگی عصب

این نوع آسیب دیدگی که از شدید ترین نوع آسیب است زمانی رخ می دهد که یک عصب به طور کامل از نخاع کنده می شود. اگر چه عمل جراحی می تواند باعث ترمیم کندگی عصب شود اما نمی تواند آن را دوباره به نخاع وصل کند. این عارضه گاهی اوقات می تواند بر اعصاب دیافراگم تاثیر بگذارد و باعث مشکلات تنفسی شود.

این نوع آسیب همچنین ممکن است سبب ایجاد سندورم هورنر، افتادگی پلک ها و کوچک شدن مردمک چشم ها شود.

علائم فلج ارب

فلج ارب دارای علائم متفاوتی می باشد و این تفاوت بستگی به شدت و نوع آن دارد. این علائم می تواند از ضعف یا درد تا فلج کامل دست متغیر باشد. اما به طور کلی شایع ترین نوع علائم فلج ارب شامل موارد زیر است:

• آویزان بودن دست در کنار بدن و چرخش آن رو به داخل

• ضعف در دست آسیب دیده برای گرفتن اجسام در دست

• اختلال در رشد عصبی، عضلات و گردش خون

• محدودیت در حرکت شانه، عضلات دوسر ، آرنج، ساعد، مچ دست یا کف دست و انگشتان

• بی حسی در دست و بازو

• فلج جزئی یا کامل دست

• ضعف در یک دست

فلج کودک می تواند به صورت بی حرکتی جزئی و یا کامل باشد. آسیب عصبی ممکن است به صورت کبودی جزئی تا پارگی کامل عصب متغیر باشد. کشش یا پارگی خفیف عصبی در نوزادان در طول سه تا شش ماه بعد از تولد به خودی خود برطرف می شود.

عوامل ایجاد فلج ارب 

کشیدگی بیش از حد سر و شانه موجب فلج ارب می شود

همان طور که قبلا نیز اشاره شد اصلی ترین علت ایجاد فلج ارب کشیدگی بیش از حد سر و شانه های نوزاد در حین زایمان های طبیعی و دشوار می باشد. در این نوع زایمان ها نوزاد در کانال زایمان گیر کرده است و نیاز به کمک ماما می باشد تا بیرون کشیده شود. علاوه بر این، فلج ارب ممکن است بر اثر موقعیت قرار گرفتن نوزاد در کانال زایمان رخ دهد و اغلب نوزادانی که درشت هستند و دارای شانه های پهن می باشند بیشتر دچار این نوع فلج می شوند.

در این حالت سر نوزاد وارد کانال زایمان شده و یک شانه در پشت استخوان رحم مادر گیر می کند. سر کودک که به سمت پایین در کانال زایمان حرکت می کند باعث کشیدگی اعصاب شده و در نتیجه منجر به فلج ارب می شود.

اگر کودک در هنگام تولد دچار چنین حالتی شود تا سه برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به فلج ارب قرار می گیرد. این حالت زمانی رخ می دهد که سر نوزاد وارد کانال زایمان می شود اما دو شانه او در داخل رحم گیر می کند.

عوامل خطر برای فلج ارب

عواملی که می تواند در مورد فلج  ارب خطرناک باشد شامل موارد زیر است:

• بیرون آمدن نوزاد از رحم با پا یا باسن

• اضافه وزن بیش از حد مادر

• جثه درشت نوزاد یا زیاد بودن وزن او هنگام تولد

• دیابت مادر

• طول  کشیدن مرحله دوم زایمان بیش از یک ساعت

• لگن کوچک یا غیر طبیعی مادر

• استفاده از ابزار هایی مانند فورسپرس در هنگام زایمان برای بیرون کشیدن نوزاد

• مراقبت های بهداشتی نادرست برای نوزادان

تشخیص فلج ارب

برای تشخیص فلج  ارب، یک معاینه فیزیکی برای ارزیابی ضعف بازو توسط پزشک صورت می گیرد. سپس برای تشخیص بهتر، اطلاع از نحوه درمان مناسب و نظارت دقیق بر وضعیت از روش های پیشرفته تشخیصی استفاده می شود.

روش های تشخیصی شامل موارد زیر می باشد:

• نوار عصب و عضله: در این تست، فعالیت الکتریکی عضله در واکنش به تحریک و نیز چگونگی و سرعت هدایت پالس های الکتریکی در طول یک عصب اندازه گیری می شود. در این روش وجود آسیب عصبی تایید و شدت آن ارزیابی می شود.

• تصویر برداری: عکس برداری رادیولوژی، سونوگرافی یا سایر معاینات تصویر برداری برای تشخیص و بررسی آسیب استخوان ها و مفاصل گردن و شانه توسط پزشک صورت می گیرد.

• مطالعات هدایت عصبی : در این نوع معاینه چگونگی سیگنال دهی الکتریکی از نخاع به عضلات اندازه گیری می شود.

در فرایند این مطالعه پزشک یک الکترود شوک دهنده را به طور مستقیم بر روی عصب مورد مطالعه قرار می دهد و سپس یک الکترود ضبط کننده را بر روی عضلات تامین شده توسط آن عصب قرار می دهد. پالس های الکتریکی مکرر و مختصر توسط الکترود شوک دهنده به سمت عصب فرستاده می شود و الکترود ضبط کننده زمان انقباض عضله را در واکنش به پالس الکتریکی ثبت می کند.

درمان فلج ارب

فلج ارب روش های درمانی دارد اما ممکن است درمان جوابگو نباشد

روش های درمانی فلج ارب شامل موارد زیر می باشد:

فیزیوتراپی و ماساژ درمانی

این روش می تواند باعث تقویت قدرت بازو و اعصاب شود. این روش درمانی در موارد خفیف تر جواب می دهد و شامل مراقبت در منزل و مراقبت های حرفه ای می شود. والدین باید به طور کامل در مورد چگونگی انجام کار های لازم در این جلسات آگاهی داشته باشند. برنامه های معمول باید موثر باشد.

کار درمانی

در این روش پدر و مادر باید توجه داشته باشند که کودک از همان زمان تولد تا چه اندازه می تواند مشت و یا دست خود را حرکت دهد. اگر در حرکت دست نوزاد هر گونه اختلالی مشاهده شد، می توانید از متخصص کار درمانی کمک بگیرید.

درمان های جراحی

اگر فلج ارب از نوع جدی تر باشد ممکن است برای درمان نیاز به عمل جراحی باشد. برای درمان با جراحی باید قبل از 6 ماهگی اقدام کرد. این روش درمانی در سنین پایین موثر تر خواهد بود مخصوصا اگر کودک نیاز به جراحی میکروسکوپ داشته باشد. این کار برای کودکان در حدود سه ماهگی و در زیر میکروسکوپ انجام می شود.

گردآوری : بخش کودکان بیتوته