آنچه والدین باید در مورد کبد چرب در کودکان بدانند
کبد چرب یکی از مسائلی که کودکان کم تحرک را تهدید می کند
علائم کبد چرب در کودکان چیست؟
یکی از مسائل نگران کننده ای که کودکان با وزن بالا را تهدید می کند، کبد چرب است. با توجه به تغییراتی در سبک زندگی رخ داده است و چاقی به خصوص در کودکان در بیشتر کشور های جهان رو به افزایش است، کودکان و نوجوانان نیز می توانند در گیر بیماری کبد چرب شوند.
کبد چرب چیست؟
کبد چرب سه نوع مختلف دارد. یکی از آن ها کبد چرب غیر الکلی است که کودکان بیشتر به این نوع کبد چرب مبتلا هستند. در حالت طبیعی ممکن است مقدار کمی چربی در سلول های کبد وجود داشته باشد و اگر مقدار چربی جمع شده در کبد زیاد باشد ، می گوییم فرد به بیماری کبد چرب مبتلا شده است.
وقتی می گوییم کبد چرب غیر الکلی یعنی این بیماری در اثر مصرف زیاد الکل اتفاق نیفتاده است.
بیماری کبد چرب غیر الکلی در چند دهه اخیر در بین بزرگسالان و کودکان شیوع زیادی داشته است و در حال حاضر شایع ترین نوع بیماری کبدی مزمن در کودکان محسوب می شود.
براساس تحقیقات به دست آمده درمان زود هنگام کبد چرب در سنین پایین تر و جوانی باعث پیشگیری از مشکلات جدی کبد مانند سیروز کبد و سرطان کبدی می شود.
چه عواملی باعث کبد چرب می شوند؟
برای پاسخ به این سوال لازم است توضیحاتی در مورد انسولین دهیم . انسولین هورمونی است که توسط پانکراس ترشح می شود و بر عضله ها و سلول های چربی تاثیر می گذارد. همانطور که می دانید انسولین نقش مهمی در تنظیم قند خون و ایجاد تعادل در انرژی بدن ایفا می کند.
در برخی از افراد سلول های چربی و عضله های دیگر به انسولین واکنش نشان نمی دهند و لوزالمعده برای جبران این کم کاری ، انسولین بیشتری ترشح می کند.در این حالت کبد که تحت تاثیر میزان انسولین قرار می گیرد ، شروع به جمع کردن میزان بیشتری چربی در سلول های خود می کند و سوخت و ساز چربی را کاهش می دهد.
افرادی که مستعد مقاومت به انسولین هستند معمولا به کبد چرب مبتلا شده اند و بیشتر چربی در ناحیه شکمشان جمع می شود ، در این صورت مقدار چربی داخل و اطراف کبد نیز بیشتر می شود.
در بسیاری از کودکان و بزرگسالان که کبد چرب دارند ، کبد تحریک می شود و چربی باعث التهاب در کبد و در نتیجه تشکیل بافت جوشکار در آن می شود.
زیاده روی در استفاده از فست فود باعث کبد چرب در کودکان می شود
چرا به کبد چرب مبتلا می شویم؟
سبک زندگی ناسالم که شامل بی تحرکی ، مصرف بیش از حد غذا های سرخ شده و تنقلات ناسالم از مهم ترین عوامل برای ابتلا به کبد چرب شناخته شده اند.
این بیماری هم در بزرگسالان و هم در کودکان شایع است. والدین می توانند با آگاهی از علائم کبد چرب در کودکان و مشورت با پزشک مربوط ، از ابتلای فرزند خود به این بیماری پیشگیری کنند.
علائمی که نشان می دهد کودک ما به کبد چرب مبتلا شده است
در مراحل اولیه بیماری با توجه به علائمی که کودک از خود نشان می دهد می توانیم پی به ابتلای کودک به این بیماری ببریم.
در این بیماری علائمی مانند احساس ضعف و خستگی دیده می شود و برای تشخیص قطعی این بیماری نیاز به آزمایش و سونوگرافی است اما اطلاع از علائم احتمالی می تواند شما را در تشخیص زود هنگام بیماری کمک کند.
علائم کبد چرب عبارتند از خستگی مفرط ، کاهش وزن ، کم اشتهای ، درد در بالای شکم در ناحیه راست ، ضعف و حالت تهوع ، بزرگ کبد ، لکه های پوستی ، کهیر ، بوی بد دهان و حساسیت های پوستی مانند خارش ، تعریق ، زردی سفیدی چشم و سرخ شده صورت با افزایش عروق خونی.
در صورت بروز این علائم در فرزندتان سریعا به پزشک مراجعه کنید.
برای تشخیص کبد چرب در کودکان چه آزمایش هایی نیاز است؟
در مورد کبد چرب در کودکان باید نکات مهمی مثل سابقه رشد و رشد کنونی ، سبک زندگی و سلامت کودک در آینده مورد بررسی قرار گیرد. پزشک باید به دنبال عواملی باشد که احتمالا در بروز کبد چرب در کودک نقش داشته است. شاخص توده بدنی نیز باید اندازه گیری شود. برای این منظور قد و وزن کودک را اندازه می گیرند و با مقدار مورد انتظار و استاندارد نسبت به سن بررسی می کنند.
آزمایش های دیگری که برای تشخیص کبد چرب باید انجام شود عبارت است از:
• آزمایش خون
• آزمایش ادرار
• تست تحمل گلوکز خوراکی
• سونوگرافی
• نمونه برداری از کبد
کودکان فعال کمتر به کبد چرب مبتلا می شوند
چرا کودکی که مشکوک به کبد چرب است بیشتر بررسی می شود؟
پزشک برای این که تشخیص دهد که کبد کودک تا چه حد تحت تاثیر چربی قرار گرفته است ، باید بررسی های بیشتری از آنچه که گفته شد انجام دهد.
ممکن است بدن کودک دچار التهاب باشد و علاوه بر چربی کبد ، بافت جوشگاه در کبد او نیز تشکیل شده باشد.
برای این که پزشک مطمئن شود کودک به بیماری دیگری مبتلا نیست و مشکل کبد با بیماری دیگری اشتباه نگرفته شده باشد باید بررسی ها به طور دقیق انجام گیرد زیرا هر بیمار کبدی درمان مخصوص به خود را دارد.
همچنین برای تشخیص مشکلات دیگری که همراه با کبد چرب بروز پیدا می کند مثل فشار خون بالا یا علائم اولیه دیابت ، باید آزمایش ها به صورت کامل انجام شود
استئاتوهپاتیت غیر الکلی چیست؟
یکی از عارضه های کبد چرب در کودکان بیماری استئاتوهپاتیت غیر الکلی است. این بیماری با التهاب کبد همراه با تجمع چربی گفته می شود. بیشتر این وضعیت ها با درجه ای از تشکیل بافت جوشگاه در کبد است که به آن فیبروز کبدی گفته می شود.
گفته شده است یک سوم کودکانی که به کبد چربی دارند به استئاتوهپاتیت غیر الکلی نیز مبتلا می شوند.
برای جلوگیری از ابتلا کودک به کبد چرب او را به تغذیه سالم عادت دهید
روش های درمان کبد چرب کودکان
چربی ، التهاب و بافت جوشگاه در کبد چرب غیر الکلی در برخی از مواقع برگشت پذیر است و کودک کاملا بهبود می یابد.
زمانی می توانیم بگوییم کبد چرب درمان شده است که میزان چربی تجمع یافته در سلول های کبد کاهش پیدا کند یا از بین برود.
زمانی که چربی در کبد کاهش پیدا کند التهاب کبد هم کم تر می شود.
همه کودکان چه کودکانی که اضافه وزن دارند و چه کودکانی که از نظر وزنی معمولی هستند بادی از نظر تغذیه ای توسط پدر و مادر کنترل شود و تحت نظر باشند. پدر و مادر هم می توانند در این خصوص با متخصص تغذیه مشورت کنند و عادات غذایی سالم و مناسب را ایجاد کنند تا کودکان دچار اضافه وزن نشوند.
تحرک و تناسب اندام در کودکان باید جدی گرفته شود.
درمان کبد چرب و برگشت تجمع چربی در کبد ممکن است سال های طولانی فرد را درگیر درمان و دارو کند اما این کار برای درمان کبد و جلوگیری از عوارض ناشی از کبد چرب امری حیاتی است.
اگر در کودک مقاومت به انسولین زیاد است تغییر سبک زندگی کودک اولین کاری است که باید انجام دهیم. اگر کودک در سن رشد است و اضافه وزن دارد باید تلاش کنیم وزنشان را ثابت نگه داریم تا به مرور قد بکشند و به وزن طبیعی برسند. البته این شیوه بستگی به مرحله رشد او دارد.
استفاده از میوه و به خصوص سبزیجات کبد چرب در کودکان را کاهش می دهد
توصیه هایی برای کنترل کبد چرب کودکان به پدر و مادرها
• از نان های سبوس دار مانند نان سنگک و نان بربری در رژیم غذایی کودک به جای نان های بدون سبوس استفاده کنید.
• از روغن های مایع مانند روغن زیتون ، آفتابگردان و روغن ذرت به جای روغن های جامد ، کره ، مارگارین و چربی های حیوانی استفاده کنید.
• غذا های آب پز ، بخار پز و تنوری را به جای غذا های سرخ کرده استفاده کنید.
• از مصرف نوشیدنی های شیرین مانند چای شیرین ، نوشیدنی های گاز دار ، آبمیوه های صنعتی ، شیر های طعم دار ، بیسکوییت ها ، شیرینی ها و کیک های خامه و شکلاتی ، انوع شکلات ها و بستنی ها پرهیز کنید
• از لبنیات کم چرب به جای لبنیات پر چرب استفاده کنید.
• از مصرف سس مایونز بپرهیزید و سس سالاد سالم را جایگزین آن کنید ( سس سالاد سالم : ماست کم چرب ، آبلیمو ، سرکه و یا آب نارنج و سبزی های معطر )
• از مصرف بیش از اندازه خامه ، سر شیر ، پنیر خامه ای ، کره ، ماست پر چرب ، غذا های سرخ شده ، انواع شیرینی ها و بستنی خودداری کنید.
• از آب آشامیدنی سالم برای رفع تشنگی و تامین مایعات مورد نیاز بدن استفاده کنید.
• مصرف غذاهای مثل فست فود ها ، غذا های پر چرب و آماده را محدود کنید و به جای ان از غذا های سنتی با ارزش غذایی مناسب استفاده کنید.
• از میان وعده هایی مثل شکلات ، چیپس ، پاستیل ، آب نبات و چوب شور پرهیز کنید.
کلام آخر
در حال حاضر بیماری کبد چرب یک بیماری بسیار شایع است که هم در کودکان و هم بزرگسالان دیده می شود.کم تحرکی و سبک زندگی دنیای مدرن که یک سبک زندگی غلط و ناسالم است ، از عواملی هستند که ابتلا به این بیماری را تا حد زیادی افزایش می دهند. برای سلامتی کودکان لازم است که مشکاتی مانند چاقی و مصرف بیش از حد از غذاهای آماده و فست فود کنترل شود.
گردآوری:بخش کودکان بیتوته
