به گزارش خبرنگار حوزه تلویزیون گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، این روزها بازار تماشای سریال در سرتاسر جهان داغ است و پس از اینکه قسمت جدید هر سریالی منتشر می‌شود، سیل واکنش‌ها نسبت به بخش‌های مختلف آن، مثل روند قصه، بازی بازیگران، سکانس خاص آن قسمت و... آغاز می‌شود. این حجم از توجه نسبت به سریال‌ها، باعث شده که بسیاری از فیلم‌سازان مطرح (هم در ایران و هم در خارج از کشور) برای مدت زمان محدودی هم شده، از فضای سینما فاصله بگیرند و به سریال‌سازی روی بیاورند.
واکنش جمعی به سریال‌های در حال پخش اگر ۱۰ تا ۱۵ سال اخیر به یک حرکت اجتماعی در جهان تبدیل شده، در کشور ما سابقه بیشتری دارد. از سال‌های پایانی دهه شصت تا ابتدای دهه هشتاد بسیاری از سریال‌های تلویزیونی بودند که از شبکه‌های سیما پخش شدند و فراتر از یک اثر نمایشی، خودشان را به بطن جامعه و اصطلاحاً «کف خیابان» کشاندند.
در سلسله گزارش‌های «سریال‌های ماندگار» که به صورت هفتگی در گروه فرهنگ خبرگزاری آنا منتشر می‌شود، نگاهی می‌اندازیم به آثاری که در این دسته قرار می‌گیرند و در زمان پخش در جذب تماشاگر بسیار موفق بودند. «زیر آسمان شهر» سریالی به کارگردانی و تهیه‌کنندگی مهران غفوریان، اثری است که امروز به آن می‌پردازیم، یکی از محبوب‌ترین سریال‌های طنز تاریخ تلویزیون که کمدین‌های زیادی را به هنرهای نمایشی ایران معرفی کرد و سال ۱۳۸۰ از شبکه سوم سیما پخش شد.
نام مهران غفوریان یکی از نام‌های موفق در عرصه سریال‌های کمدی است. هنرمند محبوبی که از کارش در این عرصه را از دهه هفتاد آغاز کرد اما سال ۸۰ و همزمان با پخش سریال «زیر آسمان شهر» به دوران اوج محبوبیتش رسید، محبوبیتی که حالا پس از گذشت بیست سال همچنان ادامه دارد. باوجود اینکه غفوریان در این سال‌ها مدتی از فضای هنرهای نمایشی دور بود و با بازی در چند فیلم سینمایی ضعیف به اعتبار خود لطمه زد، اما درخشش او در نقش «بهروز پیرپکاجکی» کاری کرده که تا ابد در ذهن اکثر مخاطبان تلویزیون و سینما به عنوان بازیگری دوست‌داشتنی شناخته شود.
مصداق این محبوبیت عجیب و غریب هم در هفته گذشته شکل گرفت، زمانی که خبر رسید غفوریان در پشت صحنه جدیدترین سریالش «نیسان آبی» سکته کرده است و باید تحت عمل جراحی قرار بگیرد. این خبر خیلی زود سر از فضای مجازی درآورد و عکس مهران غفوریان، به یکی از پرتکرارترین عکس‌های روز تبدیل شد و هزاران نفر از دوستداران او، برایش آرزوی سلامتی کردند. موجی که خود غفوریان را هم سر ذوق آورد و پس از عمل جراحی، در پیامی ویدئویی از کسانی که به یادش بودند تشکر و خدا را شکر کرد که هنوز بین مردم ایران، محبوب است.
مهران غفوریان در کارنامه هنری‌اش فیلم‌ها و سریال‌های فراوانی دارد اما به طور قطع می‌توان گفت که بهترین سریال او «زیر آسمان شهر» است، اثری پیشرو در زمان خود که به عنوان یک سریال کمدی ۹۰ شبی، نقاط قوت فراوانی داشت و از لحاظ ساختار و محتوا، در آن روزها، اثر شاخصی بود.
در آن سال‌ها ساختن سریال‌هایی که سه ماه متوالی از تلویزیون پخش می‌شدند روی بورس بود و اغلب این آثار هم کمدی بودند، اما «زیر آسمان شهر» به قول معروف یک سر و گردن از رقبایش جلوتر بود. این سریال چند ویژگی برای بهترین بودن در زمان خود داشت و آن تیم حرفه‌ای تولید سریال بود، تیمی که در پشت و جلوی دوربین بسیار موفق بود و از بهترین‌های کمدی‌سازی ایران تشکیل شده بود.
شوخی‌های درست
نداشتن قصه و استفاده از شوخی‌های دم دستی و سخیف، بزرگترین نقطه ضعف سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی در ژانر کمدی است که این روزها شاهدش هستیم، نقص بزرگی که در گذشته خیلی کمتر به چشم می‌آمد. یکی از نمونه‌های موفق در این زمینه «زیر آسمان شهر» است. سرپرست نویسندگان این سریال یکی دیگر از بهترین کمدین‌های سال‌های اخیر سینما و تلویزیون، یعنی رضا عطاران است، کسی که بار محتوایی فصل اول این مجموعه را به دوش می‌کشید و یکی از وزنه‌های اصلی سریال بود. عطاران تیم نویسندگان خوبی هم داشت که یکی از آنها سروش صحت بود، هنرمندی که روزهای اول حضورش در عرصه سینما و تلویزیون را تجربه می‌کرد و هنوز به عرصه بازیگری و کارگردانی ورود نکرده بود.
این تیم نویسندگان، کمک زیادی به محبوبیت سریال غفوریان کرد. تیمی که هم شوخی‌های جدیدی می‌نوشت، هم با اتفاقات روز جلو می‌رفت. ارزش نویسندگان مجموعه «زیر آسمان شهر» زمانی مشخص شد که فصل‌های دوم و سوم آن بدون زوج عطاران – صحت ساخته شد و نتیجه کار اصلا رضایت‌بخش نبود.
بیشتر بخوانید:
«آرایشگاه زیبا»؛ حکایت عاشقی پردردسر «آقا اسد»
راهزنان خشن اما دوست‌داشتنی «روزی روزگاری» چگونه ستاره‌های تلویزیون شدند؟
«شهریار»؛ قصه پرحاشیه شاعری که عاشق بود
«شب دهم» ماندگارترین سریال مناسبتی تلویزیون
تقابل «پدرسالار» مقتدر و عروس طغیانگر در جعبه جادو
خاطره بازی با «پس از باران» ۲۰ سال بعد از پخش
تیم بازیگران قدرتمند
یکی دیگر از ویژگی‌های مثبت زیر آسمان شهر تیم بازیگران آن است، مخصوصا تیم اصلی که چند ستاره فوق‌العاده داشت. مهران غفوریان (بهروز پیرپکاجکی) حمید لولایی (خشایار مستوفی) کیومرث ملک‌مطیعی (غلام شیش‌لول‌بند) نصرالله رادش (برزو) یوسف تیموری (فولاد قبل از عمل جراحی) و مجید صالحی (فولاد بعد از عمل جراحی!) بازیگرانی بودند که نقش‌های اصلی این سریال را ایفا کردند و حداقل دو – سه نفر از آنها در در همه قسمت‌های مجموعه حضور داشتند.
به جز این بسیاری از چهره‌های معروف آن سال‌ها و جوانانی که در آینده به بازیگران مطرح عرصه کمدی تبدیل شدند، به عنوان بازیگر مهمان در چند سکانس یا چند قسمت «زیر آسمان شهر» حضور داشتند. افرادی همچون امیرحسین مدرس، غلامحسین لطفی، امیر غفارمنش، پژمان بازغی، شهاب عباسی، سیاوش مفیدی و همینطور دو فوتبالیست مشهور آن سال‌ها، علیرضا واحدی نیکبخت و مرحوم علی انصاریان که ستاره‌های استقلال و پرسپولیس در اوایل دهه هشتاد بودند.
خالی‌بندی‌های آقا بهروز، لحن بامزه و سندرم دست بی‌قرار خشایار، چشم‌های گشاد شده آقا غلام، عاشق‌پیشگی برزو سر به زیر بودن و احترام به بزرگتر گذاشتن فولاد که با وجود بوکسور بودن هیچ وقت آنها را فراموش نمی‌کرد، ویژگی‌هایی بودند که تا ماه‌ها و سال‌ها پس از پخش سریال با مخاطبان تلویزیون همراه بود.
عکس‌های خشایار مستوفی با تکه کلام‌هایش، سر از لوازم تحریر و اسباب‌بازی‌ها درآورد. حالا دیگر همه این بازیگران را به اسم شخصیت‌هایشان در سریال «زیر آسمان شهر» می‌شناختند و تیم بازیگران این سریال به نوعی به محبوب‌ترین سلبریتی‌های آن روزگار تبدیل شده بودند. در بخش‌های خبری تصاویری از خالی شدن خیابان‌ها در زمان پخش سریال نشان می‌دادند و ویژه برنامه‌های عیدانه و نوروزی سیما با حضور عوامل ساخت آن پرمخاطب می‌شد.
پروژه شکست خورده دنباله‌سازی
«زیر آسمان شهر» به قدری در زمان سه ماهه پخشش محبوب شد که هر فیلمساز دیگری هم به جای غفوریان و هر مدیر دیگری جای مدیران سازمان در آن زمان بود، بر ساخت ادامه آن اصرار می‌کردند. این اصرارها اما زمانی نتیجه می‌داد که تیم تولید آن، شبیه به تیم تولید فصل اول با وسواس انتخاب می‌شد، اما این اتفاق نیافتاد و پروژه دنباله‌سازی این سریال به یکی از نمونه‌های معروف و شکست خورده در این عرصه تبدیل شد.
عجله و کم‌دقتی غفوریان و تیم جدیدش برای ساخت سری‌های دوم و سوم «زیر آسمان شهر» به قدری به کار لطمه زد که استفاده از هنرمندان به نامی همچون اکبر عبدی، حسن پورشیرازی، اکرم محمدی، رضا فیاضی و مرحوم رضا ژیان هم نتوانست آن را از سقوط نجات دهد و فصل دوم و سوم این اثر را به یکی از ضعیف‌ترین کمدی‌های آن سال‌ها بدل کرد.
انتظاری که مردم با دیدن فصل اول این مجموعه از سازندگانش داشتند، در فصل‌های بعدی برآورده نشد و شاید همین سطح انتظار بالا باعث شده بود که غفوریان و تیم همراهش، نتوانند در فصول بعدی، به آن نتیجه‌ای که از ابتدا دنبالش بودند برسند. با وجود شکست خوردن «زیر آسمان شهر» در سری دوم و سوم، اما نمی‌توان نام این اثر را در زمره سریال‌های ماندگار سیما، نادیده گرفت.
حجم جریان‌سازی این سریال به حدی بود که تکیه‌کلام‌ها و جملات معروف شخصیت‌های آن، وارد ادبیات محاوره‌ای مردم شد و تا سال‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت. تیپ‌ها و شخصیت‌هایی که در این سریال دیدیم در دسته محبوب‌ترین کاراکترهای تیپیکال تلویزیون بودند مخصوصا آقا بهروز و خالی‌بندی‌های استثنائیی‌اش و خشایار مستوفی و لحن جذابش. البته این شخصیت‌ها دردسرهایی هم برای بازیگرانش داشت، مثل حمید لولایی که مدت‌ها طول کشید تا توانست خود را از زیر بار سنگین نقش خشایار خارج کند و باز هم به نام خودش شناخته شود، نه این شخصیت.
سریال «زیر آسمان شهر» از آن دست آثار تلویزیون است که توانست طیف گسترده‌ای از مخاطبان سیما را به سمت خود بکشاند و باتوجه به سبک تولید آن (۹۰ شب پشت سر هم) می‌توان گفت که از موفق‌ترین کمدی‌های این سبک بود. اثری با شوخی‌های جذاب که تمام بخش‌هایش برای مخاطب جذاب بود، از تیتراژ اولیه آن که شخصیت‌های سریال در بازار تهران بودند تا تیتراژ پایانی و شعر پرمفهوم و صدای رسای امیر تاجیک که در نقطه اوج آهنگ می‌گفت:
زیر آسمون این شهر، چرا دشمنی چرا قهر؟ / وقتی که می‌شه تهی کرد، جام زندگی رو از زهر...
انتهای پیام/۴۱۷۳/
