آیا اگر پشت سر کسی که نماز نمی خواند حرفی زده شود، غیبت محسوب می شود؟

شیخ انصاری (ره) در تعریف غیبت می گوید: از مجموع اخبار و کلمات فقها در تعریف غیبت به دست می آید که غیبت عبارت است از: سخن گفتن پشت سر مردم، به کلامی که غیبت شونده از کلام بدش می آید.[1] غیبت از گناهان کبیره است و در آیات و روایات شدیداً از آن نهی شده است.[2]
بر اساس روایات رسیده از پیشوایان دین، حقیقت غیبت آن است که کسی دربارۀ دیگری چیزی بگوید که اگر بشنود، خوش نمی دارد. خواه در بارۀ نقص و عیب باشد که در خود او، یا در بدن او، و یا در دین یا دنیای او است، و یا در چیزی است که وابسته به او است.
در این که چه کسانی غیبتشان حرام است؛ آیا همۀ مؤمنان مسلمانی که خدا و رستاخیر را باور دارند و به اسلام پای بندند، یا ...؟، بسیاری از علما و فقها، در پاسخ به این پرسش با استناد به آیات و روایاتی که دربارۀ غیبت آمده است، می گویند: اساس و مناط در حرام بودن غیبت و بدگویی پشت سر دیگران، احترامی است که انسان ها از جانب دین، به دست آورده اند. از این رو کسانی که مؤمن نیستند، از آن جا که خود به خواست خویش وارد حریم ایمان نشده اند، احترامی ندارند. بنابراین، غیبت اینان روا دانسته شده است.[3]
لازم به ذکر است که در امر غیبت شرایطی معتبر دانسته شده است که با حصول مجموع آنها عنوان غیبت تحقق پیدا می کند؛ مثلا:
1. فردی که از او غیبت می شود در جمع حاضر نباشد.
2. آن سخن عیب و نقص محسوب شود.
3. این عیب از عیوب پنهان باشد.
4.  فرد از شنیدن آنچه در موردش گفته می شود کراهت داشته باشد.
5. گوینده قصد مذمت و تنقیص داشته باشد.[4]
در سؤال مطرح شده، نسبت به تحقق شرط دوم، ممکن است دو حالت وجود داشته باشد:
الف. فردی که نماز نمی خواند، نسبت به این موضوع هیچ نگرانی ندارد و هر از گاهی به دیگران نیز راه نماز نخواندن را توصیه می کند و به اصطلاح فقهی متجاهر به فسق است و در بین مردم خود را به این صفت معرفی می نماید.
از پیامبر اکرم (ص) آمده است: "من اتقی جلباب الحیاء فی وجهه فلاغیبة له"؛ کسی که پردۀ حیا و شرم را از روی خود کنار زند غیبتش حرام نیست.[5] از مفهوم این روایت می توان بهره برد که اگر فردی به زشتی ها افتخار می کند و هیچ حیایی قایل نمی شود، حرمت و شخصیت خود را از بین برده و این رفتار او موجب تجویز بدگویی (غیبت) شده است.
ب. اما گاهی افراد نماز نمی خوانند، ولی خودشان در باطن امر از این کار شرمنده و خجل اند، و نمی خواهند آبرویشان برود و در صدد هستند در آینده جبران کرده و نماز را بجای آورند، در این صورت غیبت فرد جایز نیست و حتی ممکن است غیبت چنین افرادی – به خاطر لجبازی و غرور این افراد- آنها را مجبور به ترک نماز نماید.
ضمناً نسبت به تحقق شرط پنجم، باید گفت که در بسیاری موارد از اعلام عیب فرد (غیبت) قصد مذمت و تنقیص نیست، بلکه این عمل برای کسب یک اجماع کلی برای هدایت فرد به مسیر خیر و صلاح است؛ مانند شورای پزشکی که در مورد بیماری یا عیوب مخفی یک فرد گفت و گو می کنند،[6] تا بتوانند راهی جهت بهبود وضعیت جسمانی بیمار بیابند، در نتیجه با وجود چنین شرطی ما مجوز برای غیبت در احکام شرعی داریم. لکن آنچه مهم است، این است که در این حالت حتماً شرایط امر به معروف و نهی از منکر لحاظ شده و طبق آن عمل شود.
نکتۀ قابل ذکر آن است که گرچه غیبت از گناهان بزرگ اخلاقی و اجتماعی بوده و مفاسد و بی سامانی های خطرناکی بر آن مترتب است، در موارد ویژه ای که پای مصلحت و خیر انسان ها در میان است و هدفی مشروع و عقلایی دارد که مفاسد آن را جبران می کند، یا این که مفسده ای ندارد، به لحاظ شرعی جایز شمره شده است.
برخی از موارد غیبت های مجاز عبارت اند از:
1. .دادخواهی(کسی که مورد ظلم وستم قرار گرفته است می تواندظلم ظالم را به گوش دیگران برساند.)
2. نهی از منکر(برای جلوگیری از گناه و انحراف فرد گناه کار می توان گناه او را برای افراد مسؤل یا برای نزدیکان او باز گو کرد.)
 3. پرسش و استفتا(در تحقیقاتی که در موارد ازدواج یا سپردن مسؤلیت به افراد  باید حقیقت را گفت و عیب و انحراف فرد  را به اطلاع آنان رسانید.)
4. دانشمند نمایان(کسانی که با ادعاهای بی جا قصدسوء استفاده ا5ز دیگران را دارند.) متجاهر به فسق (کسی که علناً کار حرام انجام می دهد.)
5. متجاهر به فسق (کسی که علناً کار حرام انجام می دهد.)
البته طبق دیدگاه فقهای شیعه دربارۀ متجاهر به فسق باید گفت: غیبتشان در همان گناهی جایز است که به آن تجاهر می کنند(آشکار انجام می دهند) ، نه گناه های مستور و پوشیده. [7] و گر نه همۀ مردم از آن جهت که معصوم نیستند گناهانی انجام می دهند و اگر قرار باشد غیبت کسی که گناهی مرتکب شد جایز باشد، در جامعه آبرویی برای کسی باقی نمی ماند.
نتیجه این که اگر شخص بی نمازی به نخواندن نماز تجاهر کند و ابایی از بازگو کردن آن توسط مردم نداشته باشد، بازگو کردن این عیب، جایز است یا از باب عدم تحقق عنوان غیبت یا  استثنای حکم حرمت از انسانی که به فسق تجاهر می کند.
برای آگاهی بیشتر رجوع کنید به:
مکاسب محرمه، امام خمینی، ص 370- 480.
مکاسب محرمه،شیخ انصاری، ج 1، ص267- 319
غیبت،خلجی، محمد تقی.
غیبت از نگاه شیخ انصاری، میرزا خانی، حسین.