نظر رهبر انقلاب درباره خبرنگارها درسال
رهبرمعظم انقلاب در این خصوص فرموده اند:« اگر زحمات شما [خبرنگارها] نباشد، این لحظهها هرگز ماندگار نمیشود... شما آن را حفظ میکنید و در اختیار افکار مردم قرار میدهید. بدون این دوربینها، قلمها و دلسوزیهای شما برای تهیه و تنظیم اخبار و مطالب، این کارهای ما مثل یک چیزهای تثبیت نشده است. ۱۳۸۰/۸/۲۳»
مقدمه:
خبرنگار هر چند واژه آشنا برای همه است اما هنوز بسیاری از مردم مرارتها و دشواریهای این شغل پرمخاطره را نمی دانند، کسی که درد و مشکلات همه مردم را بازگو کند اما وقتی به مشکلات خود میرسد چیزی نمینویسد.
خبرنگاران رکن اصلی اعتماد افزایی بین مردم و مسوولان هستند و چشم بینا و گوش شنوای جامعه به شمار می روند و در راستای رسالتی که دارند واقعیتها را به صورت شفاف در اختیار جامعه قرار می دهند.
خبرنگاران متعهد، انتشار دهندگان حقیقت هستند که در جهت هدایت و برای اصلاح امور می نویسند و قلم خود را در راستای اعتلای انسان و جامعه به دست می گیرند و هم از این رهگذر است که هیچ گاه نباید رسالت والای خود را در صیانت از حقیقت، عدالت خواهی و تعالی انسان به فراموشی بسپارند.
خبرنگاران که در بطن حادثهها و رخدادها حضور می یابند گاه جان خود را در مسیر خطیر و ارزشمند اطلاع رسانی و آگاهی بخشی جامعه به خطر می اندازند و با جوهر خون، تصویر حادثه ای دوران ساز را در قاب جاودانه تاریخ بشر ثبت و ضبط می کنند تا وجدان انسانی در هر کجا و هر زمان از قافله خبر و دانستن جا نماند.
شهادت زیباترین واژه ایست که بهشت را بهشت میکند
زیباترین واژه ایست که بهشت را بهشت میکند و شهید با انتخاب مسیری الهی سبکبار کوله بار رستگاری خویش را پیش میبرد چرا که روح بزرگش در قفس دنیا نمیگنجد و غم ها و رنجهای دنیا را بردوش میکشد که انسانیت تا انتهای تاریخ زنده و قامتش در زیر رنجها و غم ها خمیده میشود تا فردای موعود راست قامتان جاودانه باشند
شهدا چنان راههشان را زیبا میپیمایند که خدا هم عاشق آنها میشود چنان جان میسپارند که خدا خودش خون بهایشان میشود. در این میان شهدای خبرنگار که برای ثبت لحظات تقابل حق و باطل، برای ثبت لحظات ناب ایثار و گذشت هابیلیان در مقابل زور گویی قابیل صفتان سینه خود سپر تیر بلا قرار دادند جایگاه ویژه ای دارند. همان ها که مصداق بارز آیه شریفه«إِنَّ اللَّهَ اشتَرىٰ مِنَ المُؤمِنينَ أَنفُسَهُم وَأَموالَهُم بِأَنَّ لَهُمُ الجَنَّةَ ۚ يُقاتِلونَ في سَبيلِ اللَّهِ فَيَقتُلونَ وَيُقتَلونَ ۖ وَعدًا عَلَيهِ حَقًّا فِي التَّوراةِ وَالإِنجيلِ وَالقُرآنِ ۚ وَمَن أَوفىٰ بِعَهدِهِ مِنَ اللَّهِ ۚ فَاستَبشِروا بِبَيعِكُمُ الَّذي بايَعتُم بِهِ ۚ وَذٰلِكَ هُوَ الفَوزُ العَظيمُ» هستند.
خداوند از مؤمنان، جانها و اموالشان را خریداری کرده، که بهشت برای آنان باشد. در راه خدا پیکار میکنند. میکشند و کشته میشوند. این وعده حقّی است بر او، که در تورات و انجیل و قرآن ذکر فرموده است و چه کسی از خدا به عهدش وفادارتر است. اکنون بشارت باد بر شما، به داد و ستدی که با خدا کردهاید؛ و این است آن پیروزی بزرگ!آری پاداش الهی ی در برابر مجاهدت خدا بهشت است.
آری در امر شهادت آنچه مهم است که کسی آگاهانه جانش را در طبق اخلاص می گذارد و اسماعیل وار به مسلخ گاه عشق میرود. رزمند گان و شهدای ما با پشت پا زدن به تمامی تعلقات مادی و از خود گذشتگی امنیت، آرامش و سر بلندی را برای ما به ارمغان آوردند.
در دوران دفاع مقدس همه اقشار با حضور به موقع در عرصه نبرد در مقابل تهاجم دشمن بعثی سینههایشان را سپر تیر بلا کردند تا ایران اسلامی سر افراز تر از همیشه همچون نگینی در خشان در اطلس جغرافیای جهان بدر خشد. در این میان نقش خبر نگاران در انعکاس واقعیات جنگ و مظلومیت رزمند گان بسیار مهم بود. بعد از دوران دفاع مقدس دشمنان قسم خورده ایران اسلامی از پای ننشستند هر روز با توطئههای جدید و ایجاد گروهکهای تروریستی در داخل و در کشورهای مجاور سعی در برهم زدن امنیت و آرامش مسلمان جهان به ویژه ملت ایران را داشتند. که ایجاد و حمایت از گروه تروریستی طالبان از از جمله این اقدامات بود که شهید «محمود صارمی» خبرنگار شجاع و وظیفه شناس لرستانی از شهدایست که قربانی ددمنشی این گروه بود.
۱۷ مردادماه روز خبرنگار نامگذاری شده است اگر نبود شهادت عزیزانی مثل شهید محمود صارمی شاید روزی برای خبرنگار نامگذاری نمی شد و کسی نیز بهانه ای نمی یافت از او بنویسد چون او برای مردم می نویسد اما کسی برای او نمی نویسد.
خبرنگاران به راستی سمبل تعهد، وظیفه شناسی، دلسوزی، آگاهی بخشی و مطالبه گری هستند که حتی جانشان را برای روشنی بخشی و عینیت بخشیدن به "نون والقلم مایسطرون" در طبق اخلاص گذاشتهاند.
هفدهم مرداد که یادآور ایثارگری و رشادت خبرنگاران شهیدی چون محمود صارمی؛ مرتضی آوینی و خبرنگاران شهید هواپیمای"سی ۱۳۰"، میباشد را به همه خبرنگاران ایران عزیز تبریک و تهنیت عرض نموده و برای این عزیزان موفقیت و سربلندی در انجام وظایف خطیرشان را آرزومندم.
کار خبرنگار، انعکاس رخدادهایی است که قابلیت خبرشدن و اطلاع رسانی به جامعه را دارد. لازمه خبرنگار خوب بودن، داشتن علم و دانش، تجربه و جسارت است تا در کنار آن با سرعت، دقت و صحت، که سه اصل مهم در کار خبری است بتواند موفق عمل کند.
در هفدهم مرداد ماه سال 1377، محمود صارمی خبرنگار خبرگزاریِ جمهوری اسلامی، به همراه هشت نفر از اعضای کنسولگری ایران در مزار شریف افغانستان به دست گروهک تروریستی طالبان به شهادت رسید. به همین مناسبت، شورای فرهنگ عمومی، هفدهم مرداد ماه هر سال را به عنوان «روز خبرنگار» نامگذاری کرد.
حرفه خبرنگارى
خبرنگار کسى است که با اتکاء به ذوق و استعداد شخصي، پس از گذرانيدن دوره آموزش تخصصى و همچنين با توجه به مسئوليت اجتماعى که اين حرفه بر عهده او مىگذارد، وظيف کسب، تهيه، جمعآورى و تنظيم 'اخبار' و انتقال آنها را از طريق وسايل ارتباط جمعى (مطبوعات، راديو، تلويزيون و خبرگزاري) به مخاطبان بر عهده دارد.
پيش از آنکه فردى حرفه روزنامهنگارى را انتخاب کند، لازم است ويژگىهاى حرفه خبرنگارى و روزنامهنگارى را بشناسد تا از روى آگاهى به آن روى آورد. در سال ۱۹۷۸ از سوى سازمان يونسکو (سازمان آموزشي، علمى و فرهنگى ملل متحد)، اعلاميهاى راجع به نقش رسانههاى جمعى در تقويت صلح جهانى و تفاهم بينالمللى به تصويب رسيد. در اين اعلاميه ، لزوم تربيت اخلاقى و اجتماعى روزنامهنگاران ارائه شد.
در اين مجموعه، آزادى مبادله اخبار و اطلاعات، يک حق اساسى تلقى شده و دستورالعملهاى اخلاقى براى کليه کسانى که در جمعآورى و کسب و نشر و تفسير اخبار و اطلاعات شرکت دارند، وضع شده است. در اين اعلاميه، ضمن تأکيد بر منشور جهانى ۱۹۴۸ سازمان ملل متحد، تصريح شده است که براساس اين قوانين، خبرنگاران مطبوعات بايد منتهاى درجه، کوشش کنند تا اخبار و اطلاعاتى که در اختيار عموم مىگذارند صحيح، دقيق و معتبر باشد. خبرنگاران و سردبيران بايد در صحت اخبارى که بهدست مىآورند تحقيق و تعمق کنند. خبرنگاران نبايد حقيقتى را تعمداً تحريف يا مخدوش کنند و همچنين هيچ نوع مطلبى را نبايد از نظر مردم مکتوم نگه دارند.
اصول اخلاقى حرفه روزنامهنگارى مقرر مىدارد که روزنامهنگاران در هر مرحله و مقامى که باشند بايد به خير و مصلحت جامعه ايمان کامل داشته باشند. کوشش براى تأمين منافع شخصى و کوشش براى پيش بردن مقاصد خصوصى که با مصلحت جامعه سازگار نباشد، خلاف اصول و آئين اخلاقى روزنامهنگارى است. تخطئه مردم و تهمت و افتراء به اشخاص از جمله جرائم بزرگ حرفه روزنامهنگارى است. براساس قطعنامههاى سازمان ملل متحد، سرقت ادبى و انتساب اخبار و عقايد و تأليفات ديگران بهخود نيز جرم مطبوعاتى محسوب مىشود. حسن نيت به جامعه اساس و پايه روزنامهنگارى مطلوب است.
ویژگی های خبر
حرفه خبرنگاری، باخبر سر و کار دارد و آن را به شیوه های گوناگون به مخاطبان خود می رساند. این خبر، باید ویژگی هایی داشته باشد تا مورد توجه بینندگان، شنوندگان و خوانندگان قرار گیرد. خبر خوب، خبری است که درست، روشن و جامع باشد. اگر خبر درست نباشد، مردم اندک اندک به خبررسان شک می کنند و منبع خبری خود را تغییر می دهند. در قرآن کریم هم می خوانیم: «اگر فاسقی برایتان خبری آورد، بدون تحقیق حرفش را نپذیرید». نیز خبر باید با صراحت و روشنی، و به دور از ابهام و کنایه به دست مخاطب برسد. هم چنین خبری کامل است که به پرسش هایی که برای مخاطبانِ خبر به وجود می آید، پاسخ بدهد.
ویژگی های خبرنگار
به طور کلی خبرنگار در محل وقوع رویدادها، چشم و گوش رسانه و چشم و گوش مردم است. او باید با استفاده از ویژگی های خدادادی و نیز خصوصیاتی که در دوره های آموزشی دیده، به کشف حقیقت ها بپردازد و آن را در کمترین زمان به مخاطبان خود برساند. خبرنگار خوب، خبرنگاری است دارای این ویژگیها باشد :
1- ذوق و استعداد
یکی از مهم ترین ویژگی های خبرنگار، داشتن عشق و علاقه و قریحه خبرنگاری است. بر این اساس، کسی باید وارد عرصه جذّاب و در عین حال پر مخاطره خبرنگاری شود که ضمن داشتن این استعداد ذاتی، از هنر واژه گزینی، شمّ خبری، حوصله زیاد و نگاه موشکافانه و دقیق نیز برخوردار باشد و با پرهیز از احساسات، بکوشد رویدادها را همان طور که اتفاق افتاده منتشر کند، نه آن طور که خود می خواسته اتفاق بیفتد.
2- سرعت
سرعت در تصمیم گیری و انتقال سریع خبر، از ویژگی های اساسی خبرنگاری است. حساسیت کار اطلاع رسانی، نیاز مخاطبان به دانستن سریع و به موقع خبرها برای اتخاذ تصمیم درست و نیز افزایش رسانه ها و رقابت میان آن ها، بر ضرورت «سرعت» در کار خبررسانی افزوده است. کمترین تعلل در انعکاس سریع رویدادها، به کاهش اعتبار رسانه و در ادامه، مرگ رسانه و بی خاصیت شدن آن می انجامد. البته باید توجه داشت که هیچ گاه نباید سرعت انتشار را جانشین صحت و درستی خبر کرد؛ زیرا دروغ پراکنی، در نهایت به ضرر کمپانی خبری خواهد بود و اعتماد مخاطبان را به رسانه کاهش خواهد داد.
3- حق طلبی
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در حدیثی فرموده است: «حق را بگو و در راه خدا از ملامت هیچ ملامت گری نهراس». ویژگی حق محوری، حق طلبی و حق گویی، از مهم ترین ویژگی های یک خبرنگار موفق و خداترس است. در مقابل، سخن چینی، بدگویی و به جان هم انداختن مردمان، از ویژگی های نکوهیده ای است که هر انسان عاقلی از آن ها بیزاری می جوید. پس چه نیکوست که صاحبان بنگاه های خبری و نیز خود خبرنگاران، همواره به دنبال واقعیت باشند و از جنجال آفرینی و بد کردن مردم با هم بپرهیزند.
انواع خبرنگاری
- سرمقاله نویسی
روزنامهها و نشریات ادواری اغلب دارای سرمقاله هستند که توسط خبرنگارهایی که بسیاری از آنها در این نوع خبرنگاری عمیق تخصص دارند نوشته شدهاست. سرمقالهها اغلب طولانی تر از مقالات عادی هستند و همراه آنها عکس، طراحی و دیگر کارهای «هنری» به کار میرود. حتی سرمقالهها را گاهی با استفاده از ابزار چاپ و رنگها برجسته مینمایند.
- روزنامه نگاری پژوهشی
روزنامه نگاری پژوهشی در بین انواع روزنامه نویسی سخت ترین گونه روزنامه نگاری است.
- خبرنگاری ورزشی
خبرنگاری ورزشی جنبههای زیادی از رقابتهای ورزشی افراد را دربرمی گیرد و جزء لاینفکی از اغلب محصولات خبرنگاری، از جمله روزنامهها، مجلات، و برنامههای خبری رادیو و تلویزیون محسوب میشود. در حالی که برخی از منتقدان خبرنگاری ورزشی را به عنوان خبرنگاری حقیقی قبول ندارند، اهمیت ورزش در فرهنگ غرب عاملی است برای توجیه این امر که ژورنالییستها نه تنها به رقابتهای ورزشی، بلکه به ورزشکاران و تجارت در ورزش نیز توجه نمایند.
به طور سنتی در ایالات متحده خبرنگاری ورزشی در مقایسه با نوشتههای خبرنگاری سنتی از انسجام، ابتکار و تعصب کمتری برخوردار بود، با این حال تاکید بر صحت و درستی و رعایت عدالت و بی طرفی هنوز هم بخشی از خبرنگاری ورزشی را تشکیل میدهد. تاکید بر توصیف صحیح عملکرد آماری ورزشکاران نیز یکی دیگر ازبخشهای مهم خبرنگاری ورزشی محسوب میشود.
- خبرنگاری علمی
خبرنگاری علمی شاخه نسبتاً جدیدی از خبرنگاری محسوب میشود که در آن گزارش خبرنگارها اطلاعاتی را در مورد موضوعات علمی به مردم انتقال میدهد. خبرنگارهای علمی باید اطلاعات مبسوط، فنی، و در پارهای اوقات اطلاعاتی را که با زبان مخصوص نوشته شدهاست را درک و تفسیر کنند و سپس آن را به گزارشهای جذابی که برای مصرف کنندگان رسانههای خبری قابل باشد تبدیل نمایند.
خبرنگارهای علمی باید تصمیم بگیرند که از میان دستاوردهای علمی کدام ارزش پوشش خبری را دارد و همچنین باید بتوانند تشخیص بدهند که از میان منازعات جامعه علمی کدام برای پوشش خبری ارزش دارند. بسیاری از خبرنگارهایی که در حوزه علمی فعالیت دارند آموزشهایی را در حوزه خبرنگاری خود گذراندهاند، به عنوان مثال میتوان به پزشکانی اشاره کرد که در اخبار پزشکی را تحت پوشش خود قرار میدهند. البته این مساله کلی نیست و در میان خبرنگارهای علمی نیز کسانی هستند که در حوزه علمی دوره یا آموزش ندیدهاند.
- روزنامهنگاری تحقیقی
روزنامهنگاری تحقیقی که در آن خبرنگارها رفتاری خلاف عرف غیر اخلاقی و غیرقانونی افراد، موسسات اجاری و دولتی را مورد تفحص قرار میدهند و آن را فاش میسازند، میتواند پیچیده، زمان بر و پرهزینه باشد؛ چرا که گروههایی از خبرنگارها، ماهها تحقیق و تفحص، مصاحبههای گوناگون (اغلب مصاحبههای تکراری) با افراد بی شمار، مسافرتهای دور و دراز، رایانه جهت تجزیه و تحلیل پایگاه دادههای اسناد مردمی، یا استفاده از کارکنان حقوقی شرکت به منظور ایمن نگه داشتن اسناد با توجه به قانون آزادی اطلاعات، از جمله مواردی است که در روزنامهنگاری تحقیقی لازم است.
- خبرنگاری مشاهیر یا مردم
یک حوزه دیگر از خبرنگاری که چندان هم مطرح نیست و در قرن بیستم سنگ بنای آن گذاشته شد، خبرنگاری مشاهیر یا مردم میباشد که به زندگی شخصی افراد، عمدتاً اشخاص شهیر و بنام، از جمله ستارههای سینما و تئاتر، هنرمندان عرصه موسیقی، مدلها و عکاسان و دیگر افراد مشهور در صنعت نمایش و سرگرمی و همچنین افراد خواهان توجه، از جمله سیاستمداران و افراد مورد توجه مردم، نظیر کسانی که کاری انجام دادهاند که ارزش خبری دارد، میپردازد.
- سایبر خبرنگاری
خبرنگاری آنلاین، سایبر خبرنگاری و یا روزنامهنگاری الکترونیک انواع جدیدی از روزنامهنگاری هستند که به شبکه اینترنت و شبکه جهانی وب ، متکی هستند.
خبرنگاران متعهد، تحول آفرین و جریان ساز
نقش حساس و تعیین کننده رسانه ها در رویارویی با راهبردهای دشمن در تضعیف ارادهها که با سرمایهگذاری همهجانبه و هنگفت تبلیغاتی و رسانه ای پیگیری میشود، تصریح کرده است: سناریوهای معکوس سازی ارزشها و وارونه سازی حقایق و واقعیات مسلم که امروز امپراتوری رسانهای غرب در راستای جنگ اراده ها با ترفند ها و حیله گری های متنوع ، جذاب و فریبنده دستور کار قرار داده است ؛ در صورتی که با سد هوشمندی ، دانایی و مواجهه شجاعانه جامعه رسانهای ایران اسلامی برخورد کند و اصحاب رسانه به ویژه رسانه ملی با ارائه تصویری درست ، واقعی و به دور از هرگونه اغراق از وضعیت و واقعیتهای ملی ، منطقهای و جهانی میتواند عزم های راسخ و غیور را در عرصه نبرد ادراکی ادراکی و شناختی برعده و عده دشمن غلبه داده و در حقیقت رسانه ها را بعنوان ستارگان درخشان سپهر آگاهی بخشی به جامعه معرفی و با اعتماد آفرینی های خدشه ناپذیر ، مردم را در این مسیر مقدس با خود همراه تر سازند.
ضرورت تلاش رسانه ها در تربیت و بکارگیری خبرنگاران متعهد، تحول آفرین و جریان ساز و تمرکز آنان در پاسخ به به الزامات ارتقای سواد رسانه ای جامعه تصریح کرده است: هرچند تجلیل از اصحاب رسانه در روز خبرنگار در دستور کار آحاد دستگاهها، نهادها، مقامات و شخصیتهای مختلف کشور قرار دارد اما همت و تلاش آنها در پاسخ به نیازمندی ها و رفع مشکلات و تنگناهای اساسی فراروی خبرنگاران و فراهم سازی بسترهای لازم برای امنیت شغلی و اتخاذ رویکردهای درخور شأن این قشر شریف در طول سال و بصورت جاری خواهد توانست آنان را بدون دغدغه در عرصه نقش آفرینی ها و مسئولیت پذیری های ملی در زمینه های مختلف و همراه سازی افکار عمومی و جامعه در راستای منافع و مصالح ملی و پیشرفت کشور، فعال و تاثیرگذار قرار دهند.
خبرنگاران و فعالان رسانهای از پیشران های موثر در حوزه بازدارندگی و اقتدار دفاعی کشور توصیف و با قدردانی از نقش آفرینی های مجاهدانه ، هنرمندانه و هوشمندانه اصحاب رسانه ــ به ویژه سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ــ در انعکاس عملکرد، توانمندیها و دستاوردهای گوناگون و افتخارآمیز سپاه در عرصه های مختلف تاکید کرده است: خدای بزرگ را شاکریم که با همت و تلاش جامعه رسانهای کشور، به رغم سناریوهای مختلف مثلث خبیث غربی، عبری و عربی در طراحی و اجرای پروژههای مختلف عملیات روانی و رسانهای علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و تخریب و شبهه آفرینی های زنجیره ای و شیطانی علیه ماموریت ها ، نقش ها و کارکردهای مهم، حساس ، سرنوشتساز، بازدارنده، امنیت آفرین و افتخار آمیز این نهاد انقلابی و مردمی، ملت ایران و بلکه علاقهمندان انقلاب اسلامی در جای عالم، از جایگاه معتبر و محبوبیت مثالزدنی برخوردار است که یادآوری آنچه در صحنه شکوهمند تجلیل و تشییع پیکر مطهر سیدالشهدای مقاومت سردار دلها حاج قاسم سلیمانی پدیدار شد، کفایت میکند.
با تکریم و تعظیم به مقام شامخ شهیدان همیشه جاوید عرصه خبر و رسانه به ویژه شهید محمود صارمی و تبریک فرخنده روز خبرنگار به آحاد خبرنگاران و اصحاب رسانه در میهن اسلامی و سپاس از مجاهدت های خالصانه آنان در ترسیم جایگاه و نقش راهبردی سپاه و بسیج در حوزه اقتدار دفاعی و امنیتی و ظرفیت سازی برای تحقق راهبرد بازدارندگی تهاجمی کشور و هدف گذاری ها در عرصه سازندگی ، محرومیتزدایی و مردم یاری در جغرافیای ایران عزیز ، تاکید کرده است:
«بی شک راهبرد ترسیم شده در بیانات روز عید قربان رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی حضرت امام خامنهای (مدظله العالی) مبنی بر اهمیت و تقدم غلبه بر جریان «تحریف» به عنوان پیش درآمد شکست «تحریم» بایستی به عنوان «نقشه راه» در زمره اولویت های امروز اصحاب رسانه کشور قرار گیرد و بی شک تلاش های آنان در این صحنه خواهد توانست نقش بازدارنده و قدرت ساز رسانه برابر آرزوها و رویاهای شوم دشمنان و مایوس کردن آنان از اقدام خصمانه علیه جمهوری اسلامی ایران را مورد تاکید و ناکامی اندیشکدههای نظریه پردازی و اتاقهای طراحی توطئه ضد ایران عزیز و مختل شدن دستگاه محاسباتی جبهه معاندین را تضمین کند».
خبرنگاری شغل است یا حرفه؟
حضور در خط مقدم جبههها، چه در زمان جنگ گرمِ آتش و گلوله و چه در زمان جنگ نرم، دقیقا همان چیزی است که یک خبرنگار از پسش برآمده و به مردم خود راه صحیح را نشان میدهد.
هفدهمین روز از ماه میانی تابستان به نام و یاد شهید بزرگوار، محمود صارمی نامگذاری شده است. خبرنگار جبههها که ۲۱ سال پیش با قلم خود پای در راه شهادت گذاشت و از آن روز به بعد، گرامیداشت یاد و خاطره او با تجلیل از قشر زحمتکش، پاک و صادق خبرنگار گره خورده است. هنوز هم صدای آخرین گزارش او تنها چند ساعت قبل از شهادتش یادآور زحمات کسانی است که بدون هیچ چشمداشتی برای اطلاعرسانی و به روز کردن مردم زحمت میکشند و حتی گاهی جانشان را در این راه فدا میکنند.
حضور در خط مقدم جبههها، چه در زمان جنگ گرمِ آتش و گلوله و چه در زمان جنگ نرم، دقیقا همان چیزی است که یک خبرنگار از پسش برآمده و به مردم خود راه صحیح را نشان میدهد. هنوز هم هیچ کس یادش نرفته است که سید شهیدان اهل قلم چگونه دوربین به دست، در میان رزمندگان جبهه میرفت و حال و هوای «حق در برابر باطل» را که سیاستمداران ساعتها باید مینشستند و توضیح میدادند، به زبان ساده و عامی بیان مینمود. هنوز هم کسی فراموش نمیکند که چه کسانی جنگ روانی با داعش در فضای مجازی را پیروز شدند و دستش را برای جهانیان رو کردند. اکنون نیز قلم خبرنگار در برابر جنگ نرم دشمنی ایستاده است که قصدش تیشه زدن به ریشه انقلاب اسلامی است و این همان رسالت خبرنگاری است.
صحبت از خبرنگاری، صحبت از قلم است. همان که پروردگار جل جلاله بدان قسم خورد و سورهای از کتاب آسمانی خود را به نامش زد. خبرنگاری، صحبت از صداقت است. جایی که قلم اجازه ندارد از محدوده صدق خارج شود. صحبت از خبرنگاری، حرف از آگاهیبخشی است. همه ما دیدهایم نخستین نفرات که در محل وقوع یک حادثه، یک جشن یا یک مراسم حضور پیدا میکنند، خبرنگارانی هستند که برای انجام رسالت خود یعنی آگاهی بخشی پای به میدان میگذارند و تلاش میکنند تا افراد مختلف را از کم و کیف آن واقعه باخبر کنند. بدون آن که چشمداشتی داشته باشند یا حتی به این فکر کنند که چه قدر از پایان ساعت کاری گذشته است. خبرنگاری، مطالبهگری است. در روزگار کمپین و پویش، بارها دیدهایم که فشار رسانهها برای رخداد یک اتفاق مثبت یا جلوگیری از یک اتفاق منفی تا چه اندازه تاثیرگذار بوده و مسئولین را تسلیم کرده است...
با تمام این اوصاف و با گذر از رسالت خبرنگاری، یک سوال مهم را باید پرسید. سوالی که سالیان است مطرح بوده اما هیچگاه پاسخ درست و منطقی بدان داده نشده است. «خبرنگاری یک شغل است یا حرفه»؟ همه افراد از سختیهای کار خبرنگاری آگاه هستند و در سخنان خود بدان تاکید دارند اما آیا پاسخ دقیقی به این سوال دادهاند؟
اگر پاسخ، شغل است، باید گفت که شغل خبرنگاری، گاها امنیت لازم را برای کسانی که به این نام بزرگ مزین شدهاند، به همراه ندارد. بارها شنیدهایم که فلان روزنامه، فلان خبرگزاری و ... به دلایل مالی تعطیل شده و خبرنگاران آن از کار بیکار شدهاند؛ بدون آن که بیمهای داشته باشند. بسیاری از خبرنگاران از درآمد کافی برای اداره زندگی خود برخوردار نیستند. همچنین تعداد کمی از خبرنگاران، منزل شخصی دارند و البته به دلیل ساعت کاری بالا، زندگی شخصیشان در کنار خانواده تحتالشعاع قرار میگیرد. بر همین اساس، به نظر میرسد که خبرنگاری مؤلفههای یک شغل را ندارد و فراتر از آن است. در وصف حال خبرنگار شاید بتوان آن ضربالمثل معروف «کوزهگر از کوزه شکسته آب می خورد» را استفاده کرد. خبرنگاری که همیشه به دنبال احقاق حق اقشار مختلف است، خود در حاشیه رفته و کمتر به حق و حقوق او توجه میشود.
در مقابل، اگر پاسخ به سوال بالا، حرفه است، باید پرسید که آیا حرفه خبرنگاری میتواند به قدری کوتاه وقت بگیرد که بتوان در کنار آن شغل دیگری داشت؟ پاسخ این سوال را باید به خواننده واگذار کرد اما همین بس که وقتی یک خبرنگار روح، جسم و قلم خود را در اختیار وجدانش قرار میدهد، صحبت کردن از زمان و شغل دیگر بیشتر چیزی شبیه به شوخی است.
در جمعبندی صحبت باید اشاره کرد که خبرنگاری چه شغل باشد و چه حرفه، سختیهای زیادی را دارد و به همین دلیل باید توجه ویژهتری نسبت به آن صورت بگیرد. تصور کنید که هیچ خبرنگار و رسانهای وجود نداشت؛ چگونه میتوانستیم از اخبار اطراف خود اطلاع پیدا کنیم؟ مبادا از حقوق قشر زحمتکش خبرنگار غافل شویم، مبادا فقط در یک روز ۱۷ مرداد احساس دین کرده و به او توجه کنیم. مبادا روزهای دیگر سال زحمات قشر خبرنگار را فراموش کرده و با ادبیات دیگری با او صحبت کنیم و ... ای کاش همه روزها برای خبرنگاران ۱۷ مرداد بود.
حرفه خبرنگارى
خبرنگار کسى است که با اتکاء به ذوق و استعداد شخصی، پس از گذرانیدن دوره آموزش تخصصى و همچنین با توجه به مسئولیت اجتماعى که این حرفه بر عهده او مىگذارد، وظیف کسب، تهیه، جمعآورى و تنظیم 'اخبار' و انتقال آنها را از طریق وسایل ارتباط جمعى (مطبوعات، رادیو، تلویزیون و خبرگزاری) به مخاطبان بر عهده دارد.
پیش از آنکه فردى حرفه روزنامهنگارى را انتخاب کند، لازم است ویژگىهاى حرفه خبرنگارى و روزنامهنگارى را بشناسد تا از روى آگاهى به آن روى آورد. در سال ۱۹۷۸ از سوى سازمان یونسکو (سازمان آموزشی، علمى و فرهنگى ملل متحد)، اعلامیهاى راجع به نقش رسانههاى جمعى در تقویت صلح جهانى و تفاهم بینالمللى به تصویب رسید. در این اعلامیه، لزوم تربیت اخلاقى و اجتماعى روزنامهنگاران ارائه شد.
در این مجموعه، آزادى مبادله اخبار و اطلاعات، یک حق اساسى تلقى شده و دستورالعملهاى اخلاقى براى کلیه کسانى که در جمعآورى و کسب و نشر و تفسیر اخبار و اطلاعات شرکت دارند، وضع شده است. در این اعلامیه، ضمن تأکید بر منشور جهانى ۱۹۴۸ سازمان ملل متحد، تصریح شده است که براساس این قوانین، خبرنگاران مطبوعات باید منتهاى درجه، کوشش کنند تا اخبار و اطلاعاتى که در اختیار عموم مىگذارند صحیح، دقیق و معتبر باشد. خبرنگاران و سردبیران باید در صحت اخبارى که بهدست مىآورند تحقیق و تعمق کنند. خبرنگاران نباید حقیقتى را تعمداً تحریف یا مخدوش کنند و همچنین هیچ نوع مطلبى را نباید از نظر مردم مکتوم نگه دارند.
اصول اخلاقى حرفه روزنامهنگارى مقرر مىدارد که روزنامهنگاران در هر مرحله و مقامى که باشند باید به خیر و مصلحت جامعه ایمان کامل داشته باشند. کوشش براى تأمین منافع شخصى و کوشش براى پیش بردن مقاصد خصوصى که با مصلحت جامعه سازگار نباشد، خلاف اصول و آئین اخلاقى روزنامهنگارى است. تخطئه مردم و تهمت و افتراء به اشخاص از جمله جرائم بزرگ حرفه روزنامهنگارى است. براساس قطعنامههاى سازمان ملل متحد، سرقت ادبى و انتساب اخبار و عقاید و تألیفات دیگران بهخود نیز جرم مطبوعاتى محسوب مىشود. حسن نیت به جامعه اساس و پایه روزنامهنگارى مطلوب است.
منابع :
https://www.beytoote.com/art/decorum/august-day-reporter.html
https://www.imna.ir/news/437524/
https://www.mashreghnews.ir/news/1104137
https://www.irna.ir/news/83896699
http://www.qudsonline.ir/tag/
https://www.mashreghnews.ir/news/982430
https://www.tabnak.ir/fa/tags/6559/1
https://defapress.ir/fa/news/357164/