یکی از مسائل مهم درباره امام زمان (عج) و حوادث ظهور، مسئله 313 نفر از یاران آن حضرت است. برای بسیاری از افراد این سوال وجود دارد که این عدد چه خصوصیتی دارد و چرا امام زمان (عج) باید 313 نفر یار داشته باشد و مگر با این تعداد می توان در قیام جهانی پیروز شود؟ اگر می خواهید به پاسخ این قبیل سئوالات برسید، این مطلب را تا آخر بخوانید: چرا 313 نفر؟ البته ما از جزییات و خصوصیات این مسئله آگاه نیستیم، ولی به نظر می رسد این عدد ویژگی خاصی نداشته باشد. دلیل مشهور شدن این عدد وجود برخی روایات است که تاکید کرده اند شمار یاران امام زمان (عج) به تعداد یاران رسول خدا (ص) در جنگ بدر است و چون در تاریخ نقل شده که تعداد اصحاب پیامبر در جنگ بدر 313 نفر بوده است، این قضیه مشهور شده که تعداد یاران امام زمان (عج) هم 313 نفر است. امام صادق (ع) فرمود: «گویا می نگرم قائم را بر منبر کوفه و سیصد و سیزده نفر یارانش را که پیرامونش گرد آمده و به شمار اهل بدر هستند». (کمال الدین و تمام النعمه، ج2، ص 672) آیا با 313 نفر می توان در جنگ پیروز شد؟ البته قیام امام زمان (عج) یک قیام ویژه است که نمی توان درباره جزییات آن به راحتی قضاوت کرد. در عین حال بنا نیست همه یاران حضرت تنها همین 313 نفر باشند. در روایات درباره یاران حضرت، چند عدد بیان شده است. در برخی روایات به 313 نفر و در برخی روایات دیگر، به ده هزار نفر اشاره شده است. ابوبصیر از امام صادق (ع) نقل می کند که حضرت فرمود: «تا حلقه کامل نگردد، قائم خروج نمی کند. گفتم کامل شدن حلقه به چند نفر است: فرمود: ده هزار نفر». (کتاب الغیبه، ص 307.) در برخی روایات دیگر نیز به دوازده تا پانزده هزار نفر اشاره شده است. امام علی (ع) فرمود: «مهدی میان دوازده تا پانزده هزار یاور قیام خواهد کرد». ( اعلام والفتن، ص 65. 4. بحار الانوار) در برخی روایات دیگر به توده های انبوهی اشاره شده که از نقاط گوناگون جهان، به ویژه مشرق زمین به یاری امام می شتابند. (بحار الانوار، ج 51، ص 316) از مجموع این روایات می توان به این جمع بندی رسید که فرماندهان اصلی و مهم ترین یاران حضرت مهدی (عج) همان 313 نفر هستند، ولی در رده های بعدی، ده تا پانزده هزار نفر جزو یاران خاص حضرت هستند و در نگاهی کلی، هزاران، بلکه میلیون ها سرباز در این قیام حضور دارند. در برخی روایات هم به تکمیل یاران حضرت اشاره شده است. امام صادق (عج) فرمود: «سیصد و سیزده نفر با او بیعت می کنند. او تا هنگام کامل شدن ده هزار نفر در مکه اقامت کرده، سپس رهسپار مدینه می شود». (ارشاد مفید، ج) این 313 نفر اهل کجا هستند؟ در این باره نمی توان به طور قطع و یقین سخن گفت، ولی از روایات به دست می آید که این افراد از مناطق گوناگون عالم هستند و از نظر معنوی، برترین و کامل ترین افراد زمان خود به شمار می آیند که به محض شنیدن ندای امام زمان (عج) در مکه، به سرعت خود را به آن حضرت می رسانند. از آنجا که این افراد، فرماندهی قیام حضرت در مناطق گوناگون را بر عهده خواهند داشت، به طور طبیعی، از مناطق مختلف عالم و شهرهای متفاوت خواهند بود. در روایات آمده که در آغاز 45 تن از نُه قبیله و شهرهای مختلف نزد حضرت گرد می آیند، سپس به این عده افزوده می شود و از شهرهای مختلف و دوردست یاران حضرت با سرعت ویژه ای به سوی حضرت رهسپار می شوند و دور حضرت حلقه می زنند، در حالی که برخی از آن ها حتی هم دیگر را نمی شناسند. در منابع دینی از بیش از هشتاد شهر و دیار نام برده شده که این عده (313 نفر) از آن شهرها هستند؛ شهرهایی مانند قم، کوفه، طالقان، گرگان، طبرتان، طرابلس، بیروت، دمشق، ری، فلسطین، قزوین، شیراز، دیلمان، بصره، اهواز و کرمان. ( اعیان الشیعه، ج 2) این 313 نفر از نظر سن و جنسیت و نژاد چگونه اند؟ آن چه در حلقه یاران حضرت مهدی (عج) مهم است، ایمان و تقوا و قابلیت همراهی در قیام جهانی حضرت است، نه چیزی دیگر و به همین خاطر در این جمع ویژه، نه سن و سالم و مقام، موضوعیت دارد، نه جنسیت افرا و نه نژاد و رنگ و ملیت. در بعضی روایات آمده که زنان تعدادی از یاران امام زمان (عج) را تشکیل می دهند. امام باقر (ع) فرمود: «سوگند به خدا، سیصد و چند نفر بدون وعده پیش گرد می آیند که در میان آنان پنجاه زن است». (بحار الانوار، ج 52، ص 223) وجود زنان در میان یاران خاص و وزیران حضرت مهدی (عج) نشانه جایگاه والای زنان در انقلاب جهانی حضرت است. هم چنین یاران حضرت از صنف و نژاد ویژه ای نیستند، بلکه از گروه ها و نژادهای گوناگون و از سراسر جهان هستند. چنان که از روایات به دست می آید، اکثریت قریب به اتفاق یاران امام زمان (عج) را جوانان تشکیل می دهند. امام علی (ع) فرمود: «یاران مهدی (عج) جزو جوانان اند و پیر و کهن سال در میان آنان وجود ندارد، جز تعداد اندکی». (همان، ج 53، ص 334) البته در این که مقصود از جوان بودن در این روایت چیست، دقیقاً نمی توان اظهار نظر کرد. شاید مقصود از جوان بودن آن است که یاران حضرت از نظر روحیه و قدرت و توان جوان هستند، ولی احتمال این که منظور از یاران جوان، سن کم آنان باشد، بسیار زیاد است. در مجموع می توان گفت بیشتر یاران حضرت مهدی (عج)، جوان و نیرومندند.

313 یار امام زمان چه کسانی هستند؟

1- هنگامی که از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلّم در مورد آیه ی 54 سوره مائده سؤال کردند، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم دست خود را بر شانه ی سلمان فارسی نهاد و فرمود: «منظور از این یاران ، هموطنان این شخص هستند».
سپس فرمود: «لَوْ کانَ الدَّینُ مُعَلَّقاً بِالثُّرَیّا لِتَناوَلَهُ رجالٌ مِنْ اَبْناء الْفارْسِ »
اگر دین به ستاره ی ثریا بسته باشد و در آسمانها قرار گیرد ، مردانی از فارس آن را در اختیار خواهند گرفت («نورالثقلین»، ج 1، ص 642)
2-امام صادق (علیه السلام) فرمود: «اتّقِ العرب فإنّ لهم خبر سوء ، أما أنّه لم‏یخرج مع القآئم منهم واحد»؛ «از عرب بپرهیز، زیرا براى آنها خبر ناگوارى است. آگاه باش كه هیچ كس از عرب با قائم خروج نخواهد كرد.» (بحارالأنوار، ج 52، ص 333)
3- أَیْنَ ما تَکونوا یَأتِ بِکُمُ اللهُ جَمیعاً (بقره/148) «هر کجا که باشید خداوند شما را حاضر می کند»
امام باقر علیه السّلام در تفسیر آیه فرمود: «منظور یاران قائم هستند که 313 نفرند ، به خدا سوگند منظور از امّت معدوده (که در آیه 8، سوره هود آمده) آنها هستند ، به خدا سوگند در یک ساعت همگی جمع می شوند همچون پاره های ابر پائیزی که بر اثر باد جمع و متراکم می گردد.» («نور الثّقلین»، ج 1، ص 139، «بحارالانوار»، ج 52، ص 342)
4- طبق بعضی از روایات 313 نفر از یاران مخصوص حضرت مهدی (علیه السلام) از عجم هستند. («اثباة الهداة»، ج 7، ص 92)
«اعاجم» یعنی غیر عربها ، چنانکه هم اکنون نیز ما نشانه هایش را در ایران ، افغانستان و پاکستان و ... می بینیم ، امام زمان (علیه السلام) یاران بسیار مقاوم و خستگی ناپذیر و مخلص در این کشورهای عجمی دارد. همین افراد می توانند هسته ی مرکزی ارتش نیرومند امام عصر علیه السلام را در کشور های عجمی تشکیل دهند و سپس به توسعه ی آن اقدام جدّی کنند. («حضرت مهدی، فروغ...»، ص 241)
5- «قالَ لَو أنَّ لِی بِکُمْ قُوَّةً أوْ آوِی إلی رُکْنٍ شَدیدٍ (هود/80)
گفت: (افسوس) ای کاش در برابر شما قدرتی داشتم یا تکیه گاه و پشتیبان محکمی در اختیار من بود (آنگاه می دانستم که به شما پست فطرتان چه کنم)
امام صادق علیه السّلام فرمود: منظور از «قوّه» همان قائم (علیه السلام) است و منظور از «رکن شدید» (پشتیبان محکم) 313 نفر از یارانش هستند. («اثباة الهداة»، ج 7، ص 100)
6- در روایتى امام جواد (علیه السلام) به عبدالعظیم حسنى (علیه السلام) فرمود: «...وهنگامى كه براى او این تعداد «313 نفر» از اهل اخلاص جمع شد خداوند امر او را ظاهر خواهد كرد...». ( كمال الدین، ج 2 ص 377)
7- سید بن طاووس در حدیثى از امام على (علیه السلام) درباره اصحاب امام زمان (علیه السلام) نقل مى‏كند كه فرمود: «آنها 313 نفرند به عدد اصحاب بدر ...». (التشریف بالمنن، ص294-288)
8- از جمله آن روایات اینكه شیخ طوسى به سندش از جابر جعفى از امام باقر (علیه السلام) نقل كرده كه فرمود: «یبایع القآئم بین الركن والمقام ثلاثمائة و نیّف عدّة أهل بدر... »؛ «بین ركن و مقام سیصد واندى به عدد اهل بدر با قائم بیعت خواهند كرد...»(الغیبة، طوسى، ص 284 ؛ بحارالأنوار، ج 52، ص 334)
9- در تفسیر آیه {وَلَئِنْ أَخَّرْنا عَنْهُمُ العَذابَ إِلى أُمَّةٍ مَعْدُودَةٍ} از امام باقر و امام صادق (علیه السلام) نقل شده كه فرمودند: «همانا امت معدوده 313 نفر از اصحاب مهدى در آخرالزمان است همانند عدد اهل بدر ، كه در یك ساعت اجتماع مى‏كنند...». (ینابیع الموده، ص 509)
10- امام باقر علیه السلام فرموده است: «خداوند برای حضرت قائم (علیه السلام) – از دورترین شهرها، به تعداد جنگاوران جنگ بدر، 313 مرد را جمع می کند». (اعلام الوری، ص 310)
11- هنگام ظهور، نخستین کسانی که پس از جبرئیل امین با امام قائم (علیه السلام) بیعت می کنند، همین 313 نفرند. («حضرت مهدی (علیه السلام) ، فروغ...»، ص 223)
12- این افراد در روایات شبیه به 313 نفر مسلمانان شجاع و سلحشوری شده اند که در جنگ بدر، نخستین شکست بزرگ را بر کفّار و دشمنان اسلام وارد آورند. به علاوه، اینان پرچمداران روی زمین، و حاکمان خدا بر مردم در سراسر زمین می باشد. (همان مدرک. ص 224)
13- در روایات به وفور نامی از یک گروه 313 نفری به میان آمده است که این افراد از نژاد «عجم» هستند و برخی از آنها بدون وعده ی قبلی در مکّه به حضور امام قائم (علیه السلام) شرفیاب می گردند. («اثباة الهداة»، ج 7،ص92)
14- ثم اذا قام تجتمع اليه اصحابه على عدّة اهل بدر و اصحاب طالوت و هم ثلثمأة و ثلاثة عشر رجلا، كلّهم ليوث قد خرجوا من غاباتهم مثل زبر الحديد لو انّهم همّوا بازالة الجبال الرّواسى لازالوها عن مواضعها فهم الذين وحّدوا اللّه به حق توحيده ، لهم بالليل اصوات كاصوات الثواكل خوفا من خشية اللّه تعالى ، قوّام الليل ، صوّام النهار ، و كانّما ربّاهم أبٌ واحدةٌ قلوبهم مجتمعة بالمحبة و النصيحة..( (نوائب الدّهور فى علائم الظهور ، ج 2ص 114ط)
... چون قيام كند جمع مى‏شوند به سوى او يارانش كه به شماره اصحاب بدر و اصحاب طالوتند و ايشان سيصد و سيزده نفرند. همه آنها شيرانى هستند كه از كمينگاه‏هاى خود بيرون آيند مانند پاره‏هاى آهن ، اگر ايشان اراده كنند كه كوه‏هاى سخت را از جا بِكَنند هر آينه آنها را از جاهاى خود مى‏كَنند. پس ايشانند كسانى كه خدا را به وسيله مهدى بيگانگى پرستش مى‏كنند. براى ايشان در شبها، صداهايى مانند صداهاى زنهاى جوان مرده از ترس خدا است نماز گذارندگانند در شبها و روزه دارانند در روز ، گويا يك پدر و يك مادر آنها را تربيت كرده‏اند. دلهاشان در دوستى كردن به همديگر و پند دادن به يكديگر با هم جمع و يكى است .

- یاران امام زمان چند نفرند و از چه شهرهایی هستند؟

درباره تعداد یاران حضرت مهدی علیه‌السلام، سه دسته روایات وجود دارد:

دسته اول: روایات متعددی از ائمه اطهار، یاران حضرت مهدی علیه‌السلام را ۳۱۳ نفر، به تعداد یاران پیامبر در جنگ بدر دانسته‌اند. در منابع روایی اهل سنت نیز همین تعداد به عنوان یاران حضرت مهدی علیه‌السلام بیان شده است.

دسته دوم: روایاتی است که یاران ایشان را ده‌هزارنفر ذکر می‌کند.

دسته سوم: روایاتی است که می‌‎گوید شیعیان در گرد حضرت جمع می‌‎شوند یا می‌‎گوید اهل شرق و غرب زمین با نهضت او همراه می‌‎شوند.

نتیجه جمع این روایات ـ با توجه به قرائن و شواهدی که از خود همین روایات استفاده می‌‎شود ـ این است که یاران خاص حضرت ولی‌عصر که هسته اصلی نیرو‌ها را تشکیل می‌‎دهند و فرماندهان و کارگزاران حضرت مهدی علیه‌السلام هستند، ۳۱۳ نفر به تعداد اهل بدرند.

امام صادق علیه‌السلام فرمود: «گویا می ‌‎نگرم به قائم بر فراز منبر کوفه؛ در حالی که یارانش گرد او حلقه زده‎اند. آنان، پرچم‎داران و کارگزاران امام روی زمین هستند».

یاران خاص، نخستین کسانی هستند که گرد حضرت مهدی علیه‌السلام جمع می‌‎شوند و دعوت جهانی امام زمان با آنها شروع می‌‎شود. پس از آشکار‌شدن این دعوت، تعداد ده‌هزارنفر به امام می‌‎پیوندند و به عنوان هسته اولیه نیروهای حضرت و تحت فرماندهی‌‌ همان ۳۱۳ نفر، قیام جهانی امام زمان را یاری می‌کنند.

امام جواد علیه‌السلام فرمود: «زمانی که ۳۱۳ نفر از یاران خاص قائم، به خدمت آن بزرگوار رسیدند، خدا امر او را به جهانیان آشکار می‌‎کند. وقتی این تعداد به دَه‌هزارنفر رسید، به اذن خداوند متعال خروج می‌‎کند».

در ادامه نهضت، توده‎های انبوه مردم از سراسر جهان که در انتظار منجی بشریت به سر می‌‎برند و از ظلم و ستم به ستوه آمده‎اند، به او می‌‎پیوندند.

درباره وطن یاران حضرت نیز باید گفت که از مکان‎های مختلی هستند. در روایتی از وجود مقدس امام جواد علیه‌السلام نقل شده است: «اصحابش، اجتماع می‌‎کنند به سوی او به تعداد اهل بدر، ۳۱۳نفر از نقاط مختلف زمین».

البته در برخی از روایات، نام برخی از افراد به همراه شهرشان ذکر شده است، ولی نام این اشخاص مبهم است؛ مثلاً محمّد از شهر طالقان که می‌‎تواند نام عده‎ی زیادی باشد و به‌ علاوه نام برخی شهر‌ها فرق کرده و برخی از نام‎ها مربوط به شهرهای متعدد در کشورهای گوناگون می‌تواند باشد. همچنین سند این روایت‎ها، قابل اعتماد نیست؛ لذا نمی‌‎توان گفت از کدام شهر، چه افرادی، از گروه یاران هستند، ولی آنچه مسلم است، این است که یاران حضرت، از مناطق مختلف‌اند./۱. منتخب‌الاثر، فصل۷، باب۵، بیست و پنج روایت با این مضمون گردآوری شده است./۲. مجمع‌الزوائد و منبع‌الفوائد، ص۱۱۹؛ الحاوی‌للفتاوی، ج۲، ص ۱۵۰./۳. بحارالانوار، علامه مجلسی، ‌ج ۵۲، ص۳۰۶ و ۳۲۶./۴. منتخب‌الاثر، فصل ۷، ب۶، ص ۵۹۷./۵. کمال‌الدین، شیخ صدوق، ج۲، باب۵۸، ح۱۶./۶. بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۸۳./۷. منتخب‌الاثر، فصل۷، باب۶، ‌ ص۵۹۷./۸. کمال‌الدین، شیخ صدوق، ج۲‌، ‌ ب۳۶، ح۲./

بر اساس روایات تعداد اصحاب خاصّ امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) بعد از ظهور چند نفر است؟
 

درباره اين كه تعداد اصحاب خاصّ امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) بعد از ظهور چند نفر است؟ بايد گفت: مطابق روايات مستفيض بلكه متواتر، تعداد اصحاب امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) به تعداد لشكر پيامبر اكرم(صلى الله عليه و آله) در غزوه «بدر»، 313 نفر است. قندوزى در تفسير آيه «وَ لَئِنْ أَخَّرْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ إِلَى‏ أُمَّةٍ مَعْدُودَةٍ»(1) از امام باقر و امام صادق(عليهما السلام) نقل كرده كه فرمودند: «همانا امت معدوده، 313 نفر از اصحاب مهدي در آخرالزمان است، همانند عدد اهل بدر كه در يك ساعت اجتماع مى كنند ...».(2)
محمد بن مسلم از امام باقر(عليه السلام) روايت كرده كه فرمود: «پس اول كسى كه از طرف خدا با او بيعت مى كند جبرئيل است و نيز از مردم، 313 نفر با او بيعت خواهند كرد» و نيز از امام باقر(عليه السلام) روايت شده كه فرمود: «قائم از ما با ترس يارى شده و با نصرت تأييد خواهد شد ... تا آنكه فرمود: پس هنگامى كه خروج مى كند بر كعبه تكيه مى دهد و 313 نفر به دور او گرد آيند ...».(3)،(4)/(1). سوره هود، آيه 8؛ ترجمه (و اگر مجازات را تا زمان محدودى از آنها به تأخير اندازيم).(2). ينابيع المودة لذو القربى‏، قندوزى، سليمان بن ابراهيم، تحقيق: اشرف الحسيني، سيد علي جمال، اسوه‏، قم،‏ 1422 قمری، چاپ: دوم‏، ج ‏3، ص 241، (الباب الحادي و السبعون في إيراد ما في كتاب «المحجة فيما نزل في القائم الحجة» للشيخ الكامل العلامة الشريف هاشم بن سليمان بن اسماعيل الحسيني البحراني(قدس الله سره))./(3). إعلام الورى بأعلام الهدى (ط- القديمة)، طبرسى، فضل بن حسن‏، اسلاميه‏، تهران‏، 1390 قمری‏، چاپ: سوم‏، ص 463، (الفصل الثالث في ذكر نبذ من سيرته عند قيامه و طريق أحكامه و وصف زمانه و مدة أيامه)./(4). گردآوری از: موعود شناسی و پاسخ به شبهات، رضوانی، علی اصغر، مسجد مقدس جمکران، قم، 1390 شمسی، چاپ هفتم، ص 589.

تعداد اصحاب

در روایات، تعداد اصحاب امام مهدی(عج) مختلف ذکر شده است. بیشتر روایات تعداد اصحاب و یاران امام مهدی (عج) را ۳۱۳ نفر، به اندازه اصحاب پیامبر(ص) در جنگ بدر، دانسته‌اند؛[۱] اما برخی روایات، تعداد اصحاب و یاوران مهدی(عج) را بیش از ۳۱۳ نفر گفته‌اند. این دسته روایات بعضاً عدد ده هزار را آورده‌اند؛ از جمله امام صادق(ع) می‌فرماید: «مهدی ظهور نمی‌کند، مگر اینکه حلقه کامل گردد. ایشان در پاسخ به این سؤال که آنان چند نفرند، می‌فرماید: ده هزار نفر.»[۲] همچنین ابوبصیر نقل می‌کند: «مردی از اهالی کوفه از امام صادق(ع) پرسید آنان چند نفرند؟ مردم می‌گویند همراهان مهدی به تعداد اصحاب بدر ۳۱۳ نفرند؟ امام(ع) در پاسخ فرمود: مهدی ظهور نمی‌کند، مگر با نیروی قدرتمندی که تعداد آنان کمتر از ده هزار رزمنده نخواهند بود.»[۳] برخی دیگر از روایات، تعداد اصحاب مهدی (عج) در هنگام ظهور را دست کم دوازده هزار و حداکثر پانزده هزار نفر ذکر کرده‌اند؛[۴] حتی در بعضی روایات عدد یکصد هزار نفر نیز نقل شده است.[۵]

در نگاه اول به نظر می‌رسد روایاتی که تعداد اصحاب را مختلف بیان کرده‌اند، با هم تعارض و تقابل دارند؛ اما با توجه به قرینه‌های موجود می‌توان روایاتِ عدد ۳۱۳ را درباره اصحاب و یاران ویژه امام دوازدهم، در مرحله آغازین قیام دانست؛ آنانی که هسته اصلی قیام را تشکیل می‌دهند و در روایات از آنان با عنوان پرچمداران و فرماندهان لشکر مهدی (عج)[۶] و نیز فرمانروایان و حاکمانِ روی زمین یاد شده است که امام (ع) با آنان شرق و غرب جهان را فتح می‌کند: «‌انّهم حکام الأرض وعماله علیها وبهم یفتح شرق الأرض وغربها‌» .[۷] این ۳۱۳ نفر، هم افراد اولیه قیام‌اند و هم کارگزاران اصلی حکومت جهانی و زمامداران زمین.

اما روایاتی که تعداد را بیشتر از ۳۱۳ بیان کرده‌اند، بیان‌کننده تعداد مجموع نیروها و یاورانی است که به این جمع می‌پیوندند و تحت فرماندهی آنان قرار می‌گیرند. شاهد این مطلب دو روایتی است که از امام صادق(ع) رسیده است:

در روایت نخست، امام (ع) می‌فرماید:

«آنان (اصحاب مهدی) ۳۱۳ نفرند و هر یک خود را در میان سیصد نفر می‌بینند.»[۸] ظاهر روایت این است که هر کدام از این ۳۱۳ تن، فرماندهی جمعی را به عهده می‌گیرند.
در روایت دوم آمده است:

«هنگامی که خداوند به حضرت قائم(عج) اجازه قیام دهد، ۳۱۳ تن با او بیعت می‌کنند و امام زمان (ع) در مکه توقف می‌کند تا تعداد یارانش به ده هزار نفر برسد، آن‌گاه به سوی مدینه حرکت می‌کند.»[۹]

«ظهور» معطل مهیا شدن «313 نفر»؟!

ممكن است كسي سؤال كند كه آيا در ميان اين همه مسلمان و شيعه در جهان، تعداد 313 نفر يار براى حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه) وجود ندارد؟
در پاسخ اين سؤال مى گوييم:
اولاً: در روايات مختلف براى ياران و اصحاب خاص حضرت مهدى(عجل الله تعالی فرجه) صفات و خصوصيات ويژه اى ذكر شده كه بايد در 313 نفر موجود باشد.
ثانياً: از مجموعه احاديث استفاده مى شود كه حضرت بعد از ظهور دو دسته يار و ياور دارند؛ يكى ياوران خاص كه 313 نفرند و دسته ديگر ياوران عام كه ده هزار نفرند و بايد اين تعداد جمعيت نيز آماده شود.
ثالثاً: فراهم شدن 313 نفر از ياران خاص حضرت، علت تامه براى ظهور حضرت نيست؛ بلكه يكى از شرايط تحقق ظهور است. حضرت با كمك اين تعداد، حكومت عدل گستر جهانى را پياده خواهد كرد؛ اما اينكه آيا فراهم شدن اين تعداد تنها علت برای ظهور است یا نه؟ باید گفت: خير؛ بلكه علل و عوامل و شرايط ديگرى از جمله فراهم شدن زمينه لازم و مساعد براى حكومت حضرت نيز لازم است.( گردآوری از کتاب: موعود شناسی و پاسخ به شبهات، رضوانی، علی اصغر، مسجد مقدس جمکران، قم، 1390شمسی، چاپ هفتم، ص 603.)

آیا زمانی که یاران حضرت حجت(عج) به 313 تن رسیدند، حضرت ظهور می فرمایند؟

ما از جزییات و خصوصیات این مسأله که یاران حضرت مهدی علیه السلام، 313 نفرند یا بیشتر، اطلاعات دقیقی نداریم. ولی به نظر می رسد این عدد ویژگی خاصی نداشته باشد و دلیل مشهور شدن این عدد وجود برخی روایات است که تاکید کرده اند شمار یاران امام زمان(عج) به تعداد یاران رسول خدا صلی الله علیه و آله در جنگ بدر است و چون در تاریخ نقل شده که تعداد اصحاب پیامبر در جنگ بدر 313 نفر بوده است، این قضیه مشهور شده که تعداد یاران امام زمان(عج) هم 313 نفر است.

امام صادق علیه السلام می فرماید: «گویا می نگرم قائم را بر منبر کوفه و سیصد و سیزده نفر یارانش را که پیرامونش گرد آمده و به شمار اهل بدر هستند.»[1]

امام سجاد علیه السلام فرموده اند: «...قائم به مکه می رود در حالی که مردم در آنجا اجتماع کرده اند. در این هنگام مردی می ایستد و می گوید: ای مردم، این است مطلوب شما که به نزد شما آمده است و شما را به آنچه پیغمبر دعوت می کرد، می خواند. قائم ما می ایستد، خود و هدفش را معرفی می کند، مردم به طرف وی می روند که او را به قتل رسانند، ولی سیصد و چند نفر از جا برمی خیزند و آن ها را از دور او عقب می زنند. پنجاه نفر آنها از مردم کوفه هستند، سایرین مردم ناشناسی هستند که اغلب یکدیگر را نمی شناسند.»[2]

البته قیام امام زمان(عج) یک قیام ویژه است که نمی توان درباره جزییات آن به راحتی قضاوت کرد. در عین حال بنا نیست همه یاران حضرت تنها همین 313 نفر باشند.

در روایات، درباره یاران حضرت چند عدد بیان شده است؛ در برخی روایات به 313 نفر و در برخی روایات دیگر، به ده هزار نفر اشاره شده است.

ابوبصیر از امام صادق علیه السلام نقل می کند که حضرت فرمود: «تا حلقه کامل نگردد، قائم خروج نمی کند. گفتم کامل شدن حلقه به چند نفر است: فرمود: ده هزار نفر.»[3]

در برخی روایات دیگر نیز به دوازده تا پانزده هزار نفر اشاره شده است. امام علی علیه السلام فرمود: «مهدی میان دوازده تا پانزده هزار یاور قیام خواهد کرد.»[4]

«در برخی روایات دیگر به توده های انبوهی اشاره شده که از نقاط گوناگون جهان، به ویژه مشرق زمین به یاری امام می شتابند.»[5]

از مجموع این روایات می توان به این جمع بندی رسید که فرماندهان اصلی و مهم ترین یاران حضرت مهدی(عج) همان 313 نفر هستند. ولی در رده های بعدی، ده تا پانزده هزار نفر جزو یاران خاص حضرت هستند و در نگاهی کلی، هزاران، بلکه میلیون ها سرباز در این قیام حضور دارند.

در برخی روایات هم به تکمیل یاران حضرت اشاره شده است. امام صادق علیه السلام می فرماید: «سیصد و سیزده نفر با او بیعت می کنند. او تا هنگام کامل شدن ده هزار نفر در مکه اقامت کرده، سپس رهسپار مدینه می شود.»[6]

در پایان متذکر می شویم که برای ظهور حضرت نشانه های زیادی بیان شده است که هر کدام یک علت از نشانه هاست و باید همه نشانه ها جمع شوند تا خداوند اجازه ظهور دهد. 313 نفر یاران حضرت مهدی می تواند در همه زمان ها باشد حتی در زمان ما؛ ولی این تعداد به تنهایی برای ظهور کافی نیست. به تعبیر علمی، تعداد 313 نفر جزء العلة هست برای ظهور نه تمام العلة.

313 نفر یک علت و نشانه ظهور است؛ مثلا برای رویش یک گیاه چندین علت لازم است؛ زمین مرغوب، آب، هوای مناسب و غیره. شما در کِشتی آب و هوای مناسب دارید، ولی خاک ندارید. یا در یخبندانِ زمستان، زمین و آب دارید، ولی هوای مناسب کشت ندارید، لذا امکان کشت نیست./[1] کمال الدین و تمام النعمه، ج2، ص 672./[2] کتاب مهدی موعود (ترجمه بحار، ص 1098و  بحار ج 52، ص 305)./[3] کتاب الغیبه، ص 307./[4] اعلام و الفتن، ص 65./[5] بحار الانوار، ج 51، ص 316./[6] ارشاد مفید، ج 2، ص 383.

فلسفه‌ی عدد 313 چیست؟ چرا تعداد رسولان برجسته الهی و تعداد یاران پیامبر(ص) در جنگ بدر و تعداد یاران خاص امام زمان(ع) سی‌صد و سیزده نفرند؟ آیا این اتفاقی و تصادفی است،یا سرّی از اسرار الهی است؟

در گزارش‌ها و دستور العمل‌های مرتبط با دین، برخی از اعداد به مناسبت‌هایی تکرار شده است که از جمله آنها عدد 313 است.در ذیل به برخی موارد که ناظر به عدد 313 می‌باشد، اشاره می‌کنیم:

تعداد پیامبران مرسل
ابوذر از رسول خدا(ص) پرسید: تعداد پیامبران الهی چند نفر بودند؟ آن‌حضرت(ص) فرمود: 124000 نفر، سپس اباذر پرسید: از این عده چند نفرشان پیامبر مرسل بودند؟ فرمود: 313 نفر از آنان پیامبر مرسل بودند.[1]

در همین راستا، از رسول خدا(ص) در روایت دیگری نقل است: «هر کسی ختم قرآن را انجام دهد، خداوند ثواب (عمل) 313 پیامبری که رسالت خود را انجام داده‌اند را به وی می‌دهد».[2]

تعداد یاران طالوت در جنگ با جالوت
امام باقر(ع) فرمود: «طالوت در جنگ با جالوت به یارانش گفت: «خداوند شما را به جوی آبی امتحان می‌کند و  هر کس از آن بنوشد از من نیست و هر کسی از آن – جز به اندازه کف دستی - نخورد از من است. اما تمام همراهانش از آن آب آشامیدند، مگر 313 نفر که برخی از آنها به اندازه‌ی کف دستی آشامیده و برخی اصلا نیاشامیدند...».[3]

تعداد یاران پیامبری از بنی‌اسرائیل
امام باقر(ع) به ابو عبدالله جعفی فرمود: «حکایت ما و شما، حکایت پیامبری از بنی ‌‌اسرائیل است که خداوند به او  وحی فرمود تا قوم خویش را برای نبرد دعوت کند و وعده یاری نیز به آنها داد. آن پیامبر نیز تعدادی را گرد آورده و به سوی دشمن فرستاد، اما قبل از آغاز نبرد همگی گریختند! خداوند برای بار دوم از آن پیامبر خواست که افرادی را به سوی دشمن بفرستد. آن پیامبر دوباره گروهی را فرستاد و این‌بار نیز آنان از برابر دشمن گریختند. خداوند(برای سومین بار) از آن پیامبر خواست که پیروان خود را برای نبرد آماده کند و وعده یاری به آنان داد. پیامبر به گردآوری مجدد آنان پرداخت و خدا به او وحی کرد که پیروانت یا باید با دشمنان به نبرد برخیزند و یا آتش دوزخ را برای خویش انتخاب کنند! آن پیامبر گفت: جنگ با دشمن برایم بهتر از رفتن به دوزخ است. 313 نفر از پیروانش به تعداد جنگجویان بدر نیز دعوت او را پذیرفتند و همراه آن پیامبر به سمت دشمن حمله‌ور شدند، اما هنوز از شمشیر و نیزه‌ای استفاده نکرده بودند که خداوند پیروزی را نصیب آنان کرد.[4]

جنگ بدر
 بر اساس گزارش‌های تاریخی در جنگ بدر که اولین نبرد گسترده‌ی پیامبر(ص) با دشمنان بود، تعداد مسلمانان 313 نفر، اما تعداد کفار بین 900، تا 1000 نفر بود، اما با این وجود، سرانجام این نبرد به نفع مسلمانان رقم خورد.

یاران امام زمان(عج)
روایات زیادی وجود دارد که یاران ویژه‌ی امام مهدی(عج) 313 نفر هستند. امام صادق‌(ع) می‌فرماید:«گویا به مهدی می‌نگرم که بر منبر کوفه نشسته و 313 یاورش که به شمار حاضران جنگ بدر هستند، در گرد او حلقه زده‌اند».[5]

فرشتگان بدر در رکاب امام زمان(عج)
خداوند متعال 313 فرشته از فرشتگانی که در جنگ بدر حضور داشتند را برای یاری امام زمان(عج) خواهد فرستاد. امام صادق(ع) فرمود:

هنگامی که جبرئیل پرچم پیامبر(ص) را برای امام زمان(عج) می‏آورد، همراه با او 9000 فرشته و 313 فرشته دیگر نیز فرود می‌آیند. آنان همان فرشتگانی هستند که با حضرت نوح(ع) در کشتی بودند، و همان فرشتگانی هستند که وقتی حضرت ابراهیم(ع) به آتش افکنده شد، همراه او بودند، و همان‌ فرشتگانی هستند که وقتی دریا برای حضرت موسی(ع) شکافته شد، همراه او بودند، و همان فرشتگانی هستند که وقتی خداوند حضرت عیسی(ع) را به سوی خویش به آسمان برد، همراه او بودند و 4000 فرشته‌ای که با رسول خدا(ص) همراه بودند، و 313 فرشته‏ای که در روز بدر با آن‌حضرت(ع) بودند، همراه امام زمان(عج) هستند.[6]

نوشیدن 313 وصی از چشمه‌ای بهشتی
پس از آن‌که امام علی(ع) چشمه «راحوما» را به راهبی مسیحی به نام شمعون نشان داد، به وی فرمود: «این چشمه از بهشت است و 313 وصی از آن نوشیده‏اند و من آخرین وصی هستم که از آن می‌نوشم‏».[7]

گفتنی است؛ تمام گزارش‌هایی گفته شده که عدد 313 در آنها نقش دارد، اما در روایات ویژگی خاصی برای این عدد بیان نشده و حتی اعلام نشده است که رمز و رازی در آن نهفته است که بعدها مشخص خواهد شد.

در عین حال و با توجه به تکرار این عدد، در مواردی فراوان که همگی نیز در ارتباط با خیر و خوبی هستند، احتمال وجود رازی در آن‌را نمی‌توان منتفی دانست، اما اگر چیزی به صورت عمومی و به عنوان راز این عدد عنوان شود، نمی‌توان به سادگی آن‌را پذیرفت؛ چون با فرض پذیرش آن، راز از حالت راز بودن خود خارج خواهد شد! البته ممکن است برخی از اولیای خدا از چنین رازی خبر داشته باشند، اما باید دانست:

«هر که را اسرار حق آموختند                  قفل کردند و دهانش دوختند».

[1]. شیخ صدوق، خصال، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 2، ص 524، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1362ش./[2]. شعیری، محمد بن محمد، جامع الاخبار، ص 39، نجف، مطبعة حیدریة، چاپ اول، بی‌تا./[3]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 8، ص 316، ذیل آیات  246 – 249 سوره‌ی بقره، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق./[4]. همان، ص 381./[5]. صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، ج ‏2، ص 672 - 673، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دوم، 1395ق؛ «تعداد یاران امام زمان(عج) هنگام ظهور»، 59671؛ «313 یار امام مهدی(ع)»، 46591؛ «سخن امام زمان(عج) به 313 نفر هنگام ظهور»، 83024./[6]. ابن أبی زینب (نعمانی)، محمد بن ابراهیم، الغیبة، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ص 309 – 310، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، 1397ق./[7]. شیخ صدوق، امالی، ص 185، بیروت، اعلمی، چاپ پنجم، 1400ق.

اگر 313 یار امام مهدی(ع) کامل شود، آن‌حضرت ظهور خواهند کرد؟!

بر فرض مثال اگر 313 یار امام مهدی کامل شود و امام مهدی ظهور نکند، چه دلیلی دارد؟

1. گرچه نمی‌توانیم ادعا کنیم که در زمانی، این تعداد افرادی که هر کدام باید بخش مهمی از جامعه اسلامی زمان ظهور را مدیریت کنند، وجود داشته اما امام غایب(ع) ظهور نکرده‌اند، اما با این وجود، شرط تکمیل تعداد 313 نفر انسان لایق در سپاه امام زمان(عج)، شرط لازم است نه کافی؛ یعنی این طور نیست که با تکمیل این تعداد، آن‌حضرت ظهور کند، بلکه برای تحقق قیام امام مهدی غیر از این شرط، شرایط دیگری نیز وجود دارد که با تکمیل این تعداد و تحقق تمام شرایط دیگر، آن‌حضرت ظهور و قیام خواهد نمود. به بیان دیگر، علاوه بر جمع تعداد 313 نفر افراد لایق، شرایط دیگری نیز برای ظهور امام زمان(عج) وجود دارد؛ مانند مرکزیت شهر مقدس قم در نشر دین و آماده شدن جامعه جهانی.
در روایت آمده است امام صادق(ع) نام کوفه را برد و فرمود: به زودى کوفه از مؤمنان تهى می‌شود و دانش از او نهان گردد، چنانچه مار در سوراخش پنهان شود. سپس دانش در شهرى پدیدار می‌شود که آن‌را قم می‌گویند. آن‌جا معدن علم و فضل می‌گردد، تا آن‌جا که در روى زمین هیچ نادانى نسبت به دین نماند و حتی دخترکان پرده‌‏نشین نیز از دین آگاه شوند، این (مرکزیت قم) نزدیک به ظهور قائم ما باشد، و خدا قم و مردمش را مقام حجت سازد، و اگر آن نباشد زمین اهلش را فرو برد و حجتى در زمین نماند، و دانش از آن به همه بلاد منتشر گردد، در مشرق و مغرب و حجت خدا بر مردم تمام شود. تا کسى در روى زمین نماند که علم و دین بدو نرسد، سپس قائم ظهور کند و سبب انتقام و خشم خدائى بر بنده‌‏ها شود؛ زیرا خدا از بنده‌‏ها انتقام نگیرد، مگر پس از این‌‌که حجت را انکار کنند.[1]
عبد العظیم بن عبد اللَّه حسنىّ می‌گوید: به حضرت جواد(ع) گفتم:
مولاى من! آرزویم این است که شما آن قائمى از بیت محمّد باشید که زمین را پر از قسط و عدل می‌کند، همچنان‌که آکنده از ظلم و جور شده است! حضرت فرمود: هر کدام از ما قائم به امر خداوند و هادى به دین او است، امّا قائمى که خداوند توسّط او زمین را از لوث وجود اهل کفر و انکار پاک سازد و آن‌را پر از عدل و داد نماید کسى است که ولادتش بر مردم پوشیده و شخصش از ایشان پنهان و بردن نامش حرام است. او همنام و هم کنیه رسول خدا(ص) است؛ او کسى است که زمین برایش در پیچیده شود و هر مشکلى برایش هموار گردد؛ اصحاب او به تعداد اهل بدر سی‌صد و سیزده نفر از دورترین نقاط زمین به گرد او فراهم آیند، و این همان فرمایش خداوند است که: «هر جا که باشید خدا همه شما را فراهم آورد، که خدا بر هر چیزى توانا است».[2] پس هنگامى که این تعداد افراد مخلص گرد آیند خداوند متعال امر خود را ظاهر سازد و چون عقد- که آن ده هزار مرد باشد- براى او کامل شود، به اذن و فرمان خداى تعالى قیام کند، و آن‌قدر دشمنان خدا را بکشد تا خداوند خشنود شود. عبد العظیم گفت: به آن حضرت عرض کردم: سرور من! چگونه می‌فهمد خداوند متعال خشنود گردید؟ فرمود: خداوند در قلب او رحمت می‌افکند.[3]
همچنین مفضّل بن عمر می‌گوید: امام صادق(ع) فرمود: «هنگامى که به امام اجازه (ظهور) داده می‌شود، خدا را به نام عبرانیش می‌خواند سی‌صد و سیزده نفر یاران آن‌حضرت براى او گرد آورده می‌شوند و همچون پاره پاره ابر پائیزى‌‏اند، آنان پرچم‌دارانند؛ بعضى از ایشان شبانه از بسترش ناپدید می‌گردد و بامداد در مکّه است، و پاره‏اى از ایشان در روز دیده می‌شود که در میان ابر مى‏رود و نام خودش و نام پدرش و مشخّصاتش و نسبش شناخته شده است، عرض کردم: فدایت گردم کدام یک از ایشان از نظر ایمان برتر است؟ فرمود: همان که در روز میان ابر می‌رود. و ایشانند آن ناپدیدشوندگان و این آیه در مورد آنان نازل شده است: «هر کجا باشید خداوند شما را جملگى مى‏آورد».[4]، [5]
2. برای ظهور امام زمان(عج) شرایطی وجود دارد که دانش واقعی آن نزد خداوند است.
مفضّل می‌گوید: به امام صادق(ع) گفتم: آیا وقتى براى آن(ظهور امام زمان) تعیین نشده است؟! فرمود: اى مفضل! نه من وقتى بر آن معیّن می‌کنم و نه وقتى براى آن تعیین شده است! هر کس براى ظهور مهدى ما وقت تعیین کند، خود را در علم خداوند شریک دانسته و (به ناحق) ادعا کرده که توانسته است بر اسرار خدا آگاهى یابد! در صورتى که خداوند هر سرّى دارد براى این مخلوق که از خدا و اولیای خدا برگشته‏‌اند واقع شده است، هر خیرى خدا داشته باشد اختصاص به بندگانش دارد که باید به آن برسند؛ زیرا که خدا همه وقت با بندگانش است. آن اسرار که به آنها می‌دهد براى این است که بر آنها حجت باشد.
مفضل گفت: در وقت ظهورش چگونه است؟ فرمود: اى مفضل! او در وضع شبهه‌‏ناکى آشکار می‌شود، تا این‌که امرش روشن شود و نامش بالا رود و کارش آشکار گردد، و نام و کنیه و نسبش برده‏ شود، و آوازه او در زبان پیروان حق و باطل و موافقان و مخالفان زیاد برده می‌شود؛ تا این‌که به واسطه شناختن او حجت بر مردم تمام شود.[6]
بنابر این، وجود 313 نفر تنها شرط ظهور امام مهدی نیست تا گفته شود با تکمیل شدن این تعداد چرا ظهور نمی‌کند، بلکه شرایط دیگری نیز وجود دارد که برخی از آن در روایات بیان شد و برخی نیز بیان نشد و علمش نزد خداوند است که با تحقق تمام شرایط امام ظهور خواهد کرد./[1]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار (آسمان و جهان)، ترجمه، کمره‌‏اى،‏ محمد باقر، ج ‏4، ص 184 و 185، تهران، اسلامیه، چاپ اول، 1351ش‏./[2]. بقره، 148./[3]. طبرسی، احتجاج، ترجمه، جعفرى‏، بهراد، ج ‏2، ص 523 و 524، تهران‏، اسلامیه‏، چاپ اول، 1381ش‏.
[4]. «اَیْنَ ما تَکُونُوا یَاْتِ بِکُمُ اللَّهُ جَمیعاً». بقره، 148./[5]. نعمانى،‏ محمد بن ابراهیم، غیبت نعمانى، ترجمه، غفارى، محمد جواد، ص 434، تهران، نشر صدوق، چاپ دوم، 1376ش، 1418ق‏./[6]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار (مهدى موعود)، ترجمه، دوانى‏، على، ج 13، ص 1146 – 1148، تهران، دار الکتب الاسلامیه‏، چاپ بیست و هشتم، 1378ش‏.

اصحاب مهدی(ع) به تعداد چه افرادی هستند؟

یاران امام زمان (عج) بسیار می باشند و عدد آنها غیر قابل شمارش است؛ از جمله یمانی و لشگرش ،خراسانی و سپاهش، حسنی و یارانش، گیلانی و همراهانش و سائر احزاب شیعه که در آن سال قیام خواهند کرد یا کسانی که به لشگر حضرت بعد از ظهور ملحق خواهند شد؛ ولی آنچه اهتمام به ذکر آنان شده کسانی اند که در هنگام بیعت یا در هنگام خروج حضرت با ایشان هستند و جزو اصحاب خاص آن جناب شمرده می شوند.اینان غیر ار یاران عمومی امام می باشند .
اصحاب خاص حضرت دو نوع می باشند:
اصحاب خاص الخاص که همان 313 نفرند.
اصحاب خاص که ده هزار نفر می باشند.
و فرق این دو قسم از چند جهت است:
اول: 313 نفر فرماندهان خاص حضرت ولی عصر (عج) در روی زمین هستند ولی دسته دوم خیر.
دوم: تا 313 نفر در مکه جمع نشوند حضرت ظهور علنی نخواهند داشت و حاضر از بیعت عمومی در مسجد الحرام نخواهند شد.
ولی تا هزار نفر جمع شوند قیام حضرت خارج مکه نخواهد بود.
سوم: با 313 نفر حضرت بیعت خصوصی می کنند بعد بیعت عمومی ولی ده هزار نفر فقط بیعت عمومی با حضرت دارند.
و این اشخاص 313 نفره و ده هزار نفر افرادی هستند که نام و تبار و قبیله آنها و محلشان در کتابی که نزد حضرت است ثبت شده است.
پس درباره تعداد یاران حضرت مهدی (عج ) سه دسته روایات وجود دارد:
دسته اول : روایات متعدد (مستفیض ) از ائمه (ع ) به ما رسیده است که یاران حضرت مهدی 313 نفر به تعداد یاران پیامبر در جنگ بدر هستند, (منتخب الاثر, صافی گلپایگانی , الفصل السابع , الباب الخامس , بیست و پنج روایت را با این مضمون گردآوری کرده است ) و در منابع روایی اهل سنت نیز همین تعداد به عنوان یاران حضرت مهدی بیان شده است , (مجمع الزوائد و منبع الفوائد, نور الدین هیثمی , ص 119; الحاوی للفتاوی السیوطی , ج 2, ص 150, هر دو کتاب در الموسوعه الامام المهدی , به نقل از »چشم به راه مهدی «, جمعی از نویسندگان , دفتر تبلیغات اسلامی حوزه , ص 365).
دسته دوم : روایاتی که یاران ایشان را ده هزار نفر ذکر می کند, (الغیبه , نعمانی , ص 307; بحارالانوار, ج 52, ص 306 و 326).
دسته سوم : روایاتی که می گوید تمام شیعیان در گرد حضرت جمع می شوند یا می گوید اهل شرق و غرب زمین با نهضت او همراه می شوند, (منتخب الاثر, صافی گلپایگانی , الفصل السابع , الباب السادس , ص 597). نتیجه جمع این روایات , با توجه به قرائن و شواهدی که از خود همین روایات استفاده می شود این است که یاران خاص حضرت که الف ) یاران خاص حضرت که هسته اصلی نیروها را تشکیل می دهند و فرماندهان و کارگزاران حضرت مهدی (عج هستند, سیصد و سیزده نفر به تعداد اهل بدر می باشند: »امام صادق (ع ): گویا می نگرم به قائم (عج ) بر فراز منبر کوفه , در حالی که یارانش پیرامون او حلقه زده اند. آنان پرچمداران و کارگزاران امام بر روی زمین هستند«, (کمال الدین , ص 673). از یاران خاص یعنی 313 نفر, در روایات تعبیر به »نقبائ« و »خواص « نیز شده است , (بحارالانوار, ج 53, ص 7). این عده , کسانی هستند که خداوند آنان را از قبل از ظهور حضرت مهدی (عج ), به سبب قابلیت و لیاقتشان برگزیده است , (همان مصدر).

چرا باید تعداد یاران امام زمان(عج)به 313برسد تا ایشان ظهور فرمایند؟وچرا این 313 نفرمثلآ نباید350نفر باشند؟

ابتدا باید بدانیم اینکه یاران حضرت مهدی 313 نفر هستند مطلب صحیحی است ولی منظور یاران خاص وفرماندهان لشگرهای حضرت می باشد، زیرا شکی نیست که همه مؤمنین و مؤمنات در آن زمان از یاران و یاوران آن حضرت می باشند وحتی گروهی از مؤمنین زمان های گذشته زنده می شوند و در رکاب حضرت بر علیه کفر مبارزه می نمایند . به همین جهت در دعای عهد می خواهیم که خداوند ما را از کسانی قرار دهد که در رکاب حضرت وجود داشته باشیم. افزون بر آنبیان واقعیت نباید موجب یأس و دلسردی بشود، بلکه منطقا هر کس باید تلاش کند که خود را به حد اعلای کمالات برساند تا در ردیف یاران ویژه آن حضرت قرار گیرد.ظاهراً این 313نفر که در روایات آمده است , از طلایه داران و پیشگامان نهضت حضرت مهدی عج هستند; زیرا در دیگر روایات یاران آن حضرت ده هزار دوازده هزار, پانزده هزار و حتی به عنوان توده های انبوه یاد شده است .پس احتمال دارد این گروه اندک , یعنی 313نفر, فرماندهان و وزیران امام باشند که در آغاز, هسته های اصلی نیروها را بر عهده دارند و پس از پیروزی برای ارشاد و دادرسی و کارگزاری به سرزمین های دور و نزدیک فرستاده می شوند.امام صادق ع می فرماید از این گروه به نقبا, خواص و ذُخْراللّه تعبیر شده است . اگر خوب دقت کنیم این افراد باید مؤمن کامل باشند تا بتوانند جهانی را اداره کنند.
حال آیا در میان این همه افراد، تعداد 313 نفر یار وجود ندارد؟ باید گفت: همان‌گونه که یک رشته علل و عوامل باعث غیبت شد و مردم از نعمت وجود امام ظاهر محروم شدند، همچنین ظهور امام نیز مشروط به تحقق زمینه‌ها و شرایط آن است و تا این شرایط فراهم نشود، ظهوری نخواهد بود. یکی از شرایط عمده، وجود یاورانی است که به همراه امام بار قیام را بر دوش بکشند و تا آخر از همراهی و یاری رهبر خود دست برندارند و او را تنها نگذارند. سدیر صیرفی در گفت و گویی با امام صادق(ع) درباره عدم قیام می‌گوید: حضرت مرا به خارج مدینه برد تا آن که وقت نماز، در محلی پیاده شدم. امام صادق(ع) به جوانی که در آن نزدیکی بز می‌چراند نگاهی کرد و فرمود: ای سدیر! به خدا قسم! اگر پیروان من به تعداد این بزها بودند، بر جای نمی‌نشستم(و قیام می‌کردم). سدیر گوید: بعد از تمام شدن نماز، حیوانات آن گله را شمردم و یافتم که عدد آنها از هفده تجاوز نمی‌کند.(کافی، ج2، ص190، ح4).
تحقق این شرط، لازم است ، ولی کافی نیست، بلکه باید زمینه‌های دیگر نیز فراهم شود که از مهم‌ترین انها، قابلیت مردم برای پذیرش دولت حق است. به این معنا که عموم مردم و جامعه بشری(نه گروهی خاص و در منطقه‌ای خاص) باید به درجه‌ای از معرفت برسند که دریابند حکومت‌ها و مکاتب ساخته‌ی بشر، جوابگوی نیاز مردم نیست و به وسیله‌ی این‌ها، سعادت و عدالت واقعی به بشر هدیه نمی‌شود.
خلاصه آنکه مردم، خود باید ظهور عدالت را بخواهند و جهانیان را با زیبایی‌های دوران ظهور آشنا کنند و روحیه‌ی عدالت طلبی و ظلم ستیزی را در همه جا گسترش دهند.
مرحوم خواجه طوسی، در کتاب تجرید الاعتقاد، علت غیبت امام را کوتاهی مردم می‌داند؛ چرا که اعمال و کردار مردم، باعث شد امام از میان مردم برود. بنابراین باید مردم از راه غلطی که رفته‌اند برگردند و امام را بخواهند تا ظهور صورت گیرد.و از همین رو، شیخ صدوق در مقدمه‌ی کتاب کمال الدین می‌گوید: ظهور حجت‌های الهی در مقامات پیشوایی خود، بر سبیل امکان و تدبیر، نسبت به مردم زمان خودشان است. اگر حال(مردم) طوری باشد که امام بتواند تدبیر و رهبری اولیایش را بر عهده بگیرد ـ یعنی مردم حاضر باشند حرف او را بپذیرند و او بتواند اراده‌ی خدا را پیاده کند ـ ظهور آن حجت، لازم خواهد بود و اگر وضع به گونه‌ای باشد که امام نتواند تدبیر در رهبری اولیایش را بر عهده بگیرد و حکمت الهی، موجب پنهانی او گردد و تدبیر نیز آن را اقتضا کند، خداوند او را در پشت پرده غیبت، نهان می‌سازد تا زمانی که وقت مناسب فرا رسد.(برای مطالعه بیشتر ر.ک : مهدویت ( دوران ظهور ) ، رحیم کارگر ، نشر معارف)

از 313 نفر یاران حضرت مهدی(عج) چه تعداد زن هستند؟

براساس روایتی از امام باقر(ع) و بیان حدیثی از پیامبر(ص) از زبان ام سلمه، تعدادی از یاران حضرت مهدی(عج) هنگام ظهور از زنان تشکیل شده است.

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، محمد جواد طبسی در قسمتی از مقاله ای با عنوان « زنان در حکومت امام زمان، عجّل اللّه تعالی فرجه» که در مجله موعود منتشر شده به حضور تعدادی از زنان در بین یاران امام زمان(عج) اشاره کرده است  که در ادامه این قسمت از مقاله را می خوانید.
حضور پنجاه زن در بین یاران امام
اولین گروه از زنانی که به محضر امام زمان می شتابند آنهایند که در آن ایّام می زیسته اند و همانند دیگر یاران امام، علیه السلام، به هنگام ظهور در حرم امن الهی به خدمت امام، علیه السلام، می رسند. در این باره دو روایت وجود دارد:
روایت اول: امّ سلمه ضمن حدیثی درباره علایم ظهور، از پیامبر روایت کرده است که فرمود:یعوذ عائذ من الحرم فیجتمع الناس إلیه کالطّیر الواردة المتفرقة حتّی یجتمع إلیه ثلاث مأة و أربعة عشر رجلاً فیه نسوة فیظهر علی کلّ جبّار و ابن جبّار...(1)
در آن هنگام پناهنده ای به حرم امن الهی پناه می آورد و مردم همانند کبوترانی که از چهار سمت به یک سو هجوم می برند به سوی او جمع می شوند تا اینکه در نزد آن حضرت سیصد و چهارده نفر گرد می آیند که برخی از آنان زن می باشند که بر هر جبار و جبار زاده ای پیروز می شود.(2)
روایت دوم: جابربن یزید جعفی، ضمن حدیث مفصلی از امام باقر، علیه السلام، در بیان برخی نشانه های ظهور نقل کرده که:و یجیی ء واللّه ثلاث مأة و بضعة عشر رجلاً فیهم خمسون امراة یجتمعون بمکة علی غیر میعاد قزعا کقزع الخریف یتبع بعضهم و هی الآیة الّتی قال اللّه : «أینما تکونوا یأت بکم اللّه جمیعا إنّ اللّه علی کلّ شی ء قدیر...»(3)
به خدا سوگند، سیصد و سیزده نفر می آیند که پنجاه نفر از این عده زن هستند که بدون هیچ قرار قبلی در مکه کنار یکدیگر جمع خواهند شد. این است معنای آیه شریفه: «هرجا باشید خداوند همه شما را حاضر می کند. زیرا او بر هر کاری توانا است».
پنجاه زن از سیصد و سیزده نفر!
نکته شگفت در این دو روایت این است که می فرماید: سیصد و سیزده مرد گرد آیند که پنجاه نفر ایشان زن هستند!
دوم آنکه: در روایتی که نام یاران برشمرده شده است نام هیچ زنی وجود ندارد.(4)
در پاسخ این شبهه می توان گفت: این چند نفر در زمره همان سیصد و سیزده نفر هستند. زیرا اولاً امام، علیه السلام، می فرماید: «فیهم»؛ یعنی در این عده پنجاه زن می باشد.
دوم: شاید تعبیر مردان بدین سبب باشد که بیشتر این افراد مرد هستند و این کلمه از باب فزونی عدد مردان، چنین ذکر شده است.
سوم: اگر مقصود همراهی خارج از این عده بود امام می فرمود: «معهم»، نه اینکه بفرماید «فیهم»، زیرا این سیصد و سیزده نفر مانند عدد اصحاب بدر برشمرده شده اند و همه یاران و فرماندهان عالی رتبه و ازنظر مقام و قدرت درحد بسیار بالایی هستند که برخی با ابر جابه جا می شوند و اینها بدون شک با بقیه مردم آن زمان فرق بسیار دارند. بنابراین اگر بگوییم آنها جزو همان سیصد و سیزده نفر هستند برای آنها رتبه و موقعیت ویژه قائل شده ایم و اگر بگوییم در زمره یاران دیگر حضرت باشند از امتیاز کمتری برخوردارند.
پی نوشتها:(1).صدوق، محمد بن علی بن الحسین، کمال الدین، ج 2، ص476.(2).الهیثمی، نورالدین علی بن ابی بکر، مجمع الزوائد، ج 7، ص315؛ معجم احادیث الإمام المهدی، ج 1، ص 500.(3).همان.(4).المجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج 52، ص 223.

313 نفر ياران امام زمان (عج)

در روايات مربوط به حضرت مهدي (عج)، رواياتي با تعبيرات مختلف نقل شده كه در آستانة ظهور آن حضرت 313 نفر از ياران او، در كنار كعبه به حضور او مي‌آيند، امام مهدي (عج) در انتظار آنها به سر مي‌برد، آنها نخستين انسان‌هايي هستند كه با امام عصر (عج) بيعت مي‌كنند، در همان هنگام قيام حضرت مهدي (عج) شروع مي‌شود و مرحله به مرحله به پيش مي‌رود، و آن 313 نفر پرچمداران حضرت مهدي، و حاكمان نصب شده از طرف آن حضرت در سراسر روي زمين مي‌باشند. اينك در اين رابطه به مناظرة زير كه بين يك محقّق اسلامي و يك جستجو‌گر هوشمند رخ داده، توجه كنيد:
جستجو‌گر: لطفاً حديث 313 نفر ياران مهدي (عج) را براي من نقل كنيد؟
محقّق: اين حديث با تعبيرات گوناگون نقل شده، يك حديث نيست بلكه دهها حديث است كه همه مربوط به همان 313 نفر مي‌باشند، به طوري كه ادعاي «تواتر معنوي» اين حديث شده، يعني اصل ماجراي پيوستن 313 نفر يار فداكار به امام زمان (عج)، هنگام آغاز ظهور، به قدري نقل شده كه انسان به صحّت آن، علم پيدا مي‌كند و به اين نتيجه مي‌رسد كه ممكن نيست جمعي دروغگو توطئه‌اي براي جعل چنين حديثي كرده باشند.
جستجو‌گر: به قول مولانا در مثنوي :
آب دريا را اگر نتوان كشيد پس به قدر تشنگي بايد چشيد
به عنوان نمونه، يكي دو نمونه از آن احاديث را كه دربارة آن 313 نفر است ذكر نمائيد.
محقّق: در تفسير آية 80 سورة هود ـ عليه السّلام ـ كه در آن آمده: حضرت لوط ـ عليه السّلام ـ به قوم سركش و تبهكار خود گفت: «لو ان لي بكم قوة او آوي الي ركن شديد ؛ اي كاش در برابر شما قدرتي داشتم، يا تكيه‌گاه و پشتيبان محكمي در اختيار من بود»، (آنگاه مي‌دانستم كه با شما گمراهان چه كنم؟).
امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: «منظور از «قوه» در اين آيه همان قائم (عج) است و منظور از «ركن شديد»، (پشتيبانان محكم) 313 نفر از يارانش هستند».[1] و در روايت ديگر آمده ، امام باقر ـ عليه السّلام ـ فرمود: «لكاني انظر اليهم مصعدين من نجف الكوفهِ ثلاث مِأة و بضَعَة عشر رجلاً كان قلوبهم زبر الحديد ...: «گوئي به آن سيصد و چند نفر ياران مي‌نگرم كه از نجف كوفه[2] بالا مي‌روند، گويا قلبهاي آنان (در استحكام و استواري) پاره‌ها و قطعه‌هاي آهن است».[3]
جستجو‌گر: آيا در سراسر زمين، هنوز به تعداد 313 نفر، ياران شايستة امام زمان (عج) پيدا نشده‌اند تا به محضر آن حضرت بروند و ماجراي ظهور آن حضرت رخ دهد، و مردم دنيا نجات يابند؟
محقّق: اين 313 نفر مطابق روايات، داراي ويژگي‌هايي هستند كه با توجّه به آنها، روشن مي‌شود كه هنوز دنيا لياقت آن را نيافته تا چنين افرادي را از خود بروز دهد.
جتسجو‌گر: مثلاً چه ويژگي‌هايي دارند؟
محقّق: مثلاً در روايتي از امام سجّاد ـ عليه السّلام ـ مي‌خوانيم: هنگامي كه امام مهدي (عج) در برابر جمعيّت بسياري كه در مكّه اجتماع كرده‌اند، خود را معرّفي مي‌كند و مردم را به پيوستن به خويش دعوت مي‌نمايد، جمعي قيام مي‌كنند تا آن حضرت را به قتل برسانند. فيقوم ثلاثمأة و نيف فيمنعونه منه؛ همين سيصدو چند نفر به پا مي‌خيزند، و آن حضرت را از گزند آن مخالفان، حفظ مي‌كنند، و جلو مخالفان را مي‌گيرند».[4] و در روايات متعدّدي در وصف آنها آمده: «...يجمعهم الله بمكة قزعا كقزع الخريف: «خداوند آنها را در مكّه به گرد هم مي‌آورد، همچون قطعه‌هاي ابر پائيزي»[5]، (يعني آنها تند و سريع و در سطح بالا با امكانات عالي، خود را در مكّه حاضر مي‌كنند). و امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: «و كاني انظر الي القائم علي منبر الكوفة، و حوله اصحابه ثلاثمأة و ثلاث عشر رجلا عدة اهل البدر، و هم اصحاب الالوية و هم حكام الله في ارضه علي خلقه ...: «گويا امام قائم (عج) را بر بالاي منبركوفه مي‌نگرم كه يارانش (يعني ياران مخصوصش) 313 نفر مرد به تعداد جنگجويان مسلمان جنگ بدر، اطرافش را گرفته‌اند، با اين ياران پرچمداران وحاكمان بر مردم در زمين، از جانب خدا هستند».[6] براساس اين حديث، بايد آن 313 نفر از نظر علم و كمال و شجاعت و ساير ارزشهاي اسلامي در درجه‌اي باشند، كه مثلاً اگر سراسر زمين را 313 بخش و ايالت كنند، هر يك از آنها شايستگي رهبري و پرچمداري يك ايالت را داشته باشند، به تعبير بعضي از بزرگان، مثلاً 313 نفر مانند امام خميني (قدّس‌سرُّه) كه رهبري كشور ايران را به دست گرفت، 313 نفر چنين فردي يافت شود، و هر كدام با امكانات و نفوذ خود، بتواند عهده‌دار حاكميّت بر يكي از ايالتهاي حكومت جهاني حضرت مهدي (عج) گردد.
جستجو‌گر: اكنون مسأله را دريافتم كه براستي هنوز اين 313 نفر با اين ويژگي‌ها، در سراسر دنيا، وجود ندارند، بايد يك زمينه‌سازي عميق و دامنه‌دار در سطوح مختلف به عمل آيد تا جهان آمادة ظهور حضرت مهدي (عج) گردد، همان‌گونه كه پيامبران در راه پيشبرد اهداف مقدّس خود به ياران آگاه، هوشمند، سياستمدار، شجاع و پرصلابت، نياز داشتند، امام زمان (عج) نيز بايد داراي چنين ياراني باشد، دوست دارم باز از ويژگي‌هاي آن 313 نفر، مطالبي بشنوم.
محقّق: در آية 148 سورة بقره مي‌خوانيم: «اين ما تكونوا يأت بكم الله جمعياً: «هر جا باشيد خداوند شما را به گرد هم حاضر مي‌كند». امام صادق ـ عليه السّلام ـ پس از ذكر اين آيه فرمود: «منظور، اصحاب امام قائم (عج)اند كه 313 نفر مي‌باشند، سوگند به خدا «امّت معدوده» همانها هستند، به خدا سوگند همگي در يك ساعت جمع مي‌شوند همچون پاره‌هاي ابر پائيزي كه بر اثر تند باد، جمع و متراكم مي‌گردند».[7]
از خصوصيّات آنها اين‌كه: از دورترين شهر و كشورها، وارد مكّه مي‌شوند[8] و امام مهدي «عج») در «ذي‌طوي» (حدود يك فرسخي مكّه) در انتظار آن 313 نفر، توقّف مي‌كند، تا اين‌كه آنها مي‌آيند و همراه آنها كنار كعبه مي‌آيند[9] و آنها نخستين انسانهائي هستند كه با امام مهدي (عج) بيعت مي‌كنند.[10] آنها در كنار مهدي (عج) از بالاترين امدادهاي غيبي برخوردارند و دست خدا بالاي سر امام مهدي (عج) و آنها است، چنان‌كه امام سجّاد ـ عليه السّلام ـ فرمود: «گويا صاحب شما ( حضرت مهدي «عج» را مي‌نگرم كه همراه سيصدو اندي نفر در پشت كوفه به نجف مشرّف شده، جبرئيل در جانب راست و ميكائيل در طرف چپ، و اسرافيل در پيش روي او است، پرچم پيامبر خدا ـ صلي اللّه عليه و آله ـ را برافراشته، و آن پرچم را به جانب هيچ گروهي از مخالفان متمايل نكند، مگر اين‌كه خداوند آنان را به هلاكت مي‌رساند».[11]
جستجو‌گر: در مورد ياران مهدي (عج) چرا همواره از مردان سخن به ميان آمده، آيا زنان در اين راستا هيچ نقشي ندارند؟
محقّق: اين‌كه بيشتر از مردان سخن به ميان مي‌آيد، از اين‌رو است كه در آغاز قيام، بيشتر مسألة جهاد و جنگ و دفاع، مطرح است، كه طبعاً مردان در ميدانها هستند، ولي بانوان در پشت جبهه به تلاش و حمايت از راه مهدي (عج) مي‌پردازند. در مورد 313 نفر ياران مخصوص حضرت مهدي (عج) اتّفاقاً در بعضي از روايات، شركت زنان نيز مطرح شده است، از جمله امام باقر ـ عليه السّلام ـ فرمود: «...و يجييءُ و الله ثلاث مأة و بضعة عشر رجلاً فيهم خمسون امرئة يجتمعون بمكة علي غير ميعاد قزعاً كقزع الخريف: «سوگند به خدا سيصدو اندي نفر مرد مي‌آيند، در ميانشان پنجاه نفر زن هستند، در مكّه اجتماع مي‌كنند، بي‌آنكه قبلاً وعده داده باشند، آمدنشان همانند ابرهاي پائيزي است.» (كه به حركات تند مي‌آيند و در آن مركز جمع مي‌شوند)[12]. و از مفضّل نقل شده: امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: «سيزده زن همراه مهدي (عج) هست». عرض كردم: « اين بانوان براي چه در كنار مهدي (عج) هستند؟»
فرمود: «اينها مجروحان را مداوا مي‌كنند، و از بيماران جنگي، پرستاري مي‌نمايند، چنان‌كه زنان در عصر پيامبر ـ صلي اللّه عليه و آله ـ همراه آن حضرت، در جنگها اين كارها را بر عهده مي‌گرفتند».[13]
جستجو‌گر: اين عدّه از زن و مرد، با توجّه به قيام جهاني حضرت مهدي (عج) بسيار اندك هستند؟
محقّق: اين ياران، در آغاز كار به حضرت مهدي (عج) مي‌پيوندند، ولي سپس روزبروز و مرحله به مرحله برياران آن حضرت مي‌افزايد.
به عبارت روشن‌تر: اين افراد، ياران ويژه هستند كه هستة مركزي و اعضاء اصلي مقرّ حكومت جهاني آن حضرت را تشكيل مي‌دهند، مثلاً در روايتي آمده: « 360 مرد كامل الهي در بين حجرالاسود و مقام ابراهيم ـ عليه السّلام ـ با امام قائم (عج) بيعت مي‌كنند، و آنها وزيران او هستند كه بار سنگين مسئوليّت‌هاي كشور جهاني را اداره مي‌نمايند». نيز فرمود: «در جريان فتح و آزادسازي روم، هفتاد هزار نفر از ياران مهدي (عج) تكبيرگويان، شركت دارند، همزمان با غرّش تكبير اوّل آنها، يك سوّم روم فتح مي‌شود، و همزمان با غرّش تكبير دوّم آنها، يك سوم ديگر روم، و همزمان با غرش تكبير سوم آن‌ها، همة روم، آزاد مي‌گردد».[14] و يا در نقل ديگر از امام باقر ـ عليه السّلام ـ نقل شده كه فرمود: «هفتادهزار نفر از افراد راستين و خالص از اهل كوفه به حمايت امام عصر (عج) برمي‌خيزند.
[1] . تفسير برهان، ج2، ص 288 ـ اثباة الهداة، ج7، ص 100.
[2] . در زمان گذشته، نجف شهر مستقلي نبوده و به عنوان قسمتي از شهر كوفه محسوب مي‌شده است.
[3] . بحار، ج52، ص343.
[4] . بحار، ج 52، ص 306.
[5] . اعيان الشيعه، ط جديد، ج2، ص 84.
[6] . بحار، ج52، ص 326.
[7] . نور الثّقلين، ج1، ص 139.
[8] . اثباة الهداة، ج 7، ص 176.
[9] . همان مدرك، ص 92.
[10] . بحار، ج52، ص 316.
[11] . اثباة الهداة، ج7، ص113 ـ اعيان الشّيعه،ط جديد، ج2، ص 82.
[12] . بحار،ج52، ص 233 ـ اعيان الشّيعه، ط جديد،ج2،ص 84.
[13] . اثباة الهداة، ج7، ص 150 و 171.
[14] . المجالس السنيّه (سيّد محسن جبل عاملي)، ج5 ، ص 711 و 723 و 724.

منابع:

https://www.fardanews.com

https://rasekhoon.net/article/show/167163/313

https://www.islamquest.net/fa/archive/fa38293

https://makarem.ir/main.aspx?typeinfo=43&lid=0&catid=29395&mid=411399

https://www.porseman.com/article

https://hawzah.net/fa/Question/View/64116

https://fa.wikishia.net/view

https://www.islamquest.net/fa/archive/fa104989

https://www.porseman.com/article/

https://www.hawzahnews.com/news/496863

http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php

https://www.makarem.ir/main.aspx?typeinfo=43&lid=0&catid=27873&mid=411433

https://www.khabaronline.ir/news/299319

بیشتر بخوانید:

تحلیلی از 313 نفر یار مخصوص امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف )

بیشترین یار امام زمان (عج) در زمان ظهور از کدام کشور است؟