بالندگی هر کشوری در گرو جوانان

جوانی، بهار زندگی است، بهاری ارزشمند، بهاری پرتحرک، بهاری بارور از استعدادها، بهاری سرنوشت ساز، که بسیاری از رویش ها و شکفتن ها در این دوران شکوفا می شود. فصل جوانی فصل فروغ و درخشندگی، فصل عبادت و خودسازی، ایام مبارزه و جهاد و سازندگی، هنگام فراگیری و قبول مسئولیت، فصل بروز لیاقت ها و شایستگی هاست. به همین دلیل، از جوان انتظار می رود سرمایه های عظیم خود را در راه کشف مکارم اخلاقی و فضایل انسانی به کار بندد.

تاریخ بشر نشان می دهد رشد و بالندگی هر کشوری در گرو جوانان آن سرزمین است زیرا دوران جوانی، دوران ورود به مرحله تکلیف پذیری و پذیرش مسئولیت های فردی و اجتماعی است. در این دوره، فرد برای انجام وظایف دینی و اجتماعی رشد لازم را پیدا می کند و شایسته است از فرصت جوانی برای خودسازی و سازندگی بهره جوید و به مسئولیت های خود جامه عمل بپوشاند.

رهبر معظم انقلاب اسلامی خطاب به جوانان فرمود:

شما جوانان عزیز باید بدانید که امروز مسئولیت سنگینی بر دوش شماست و آن مسئولیت خودسازی است، خودسازی از لحاظ علمی و فکری، خودسازی از لحاظ نیروی جسمانی، خودسازی از لحاظ اصلاح اخلاقی،

خودسازی از لحاظ معرفت دینی و عمل دینی. وظیفه همه به خصوص جوانان است که این صلاحیت ها را کسب کنند. (حدیث ولایت، ج 9، ص 90.)

اگر خواهان حفظ امنیت اجتماعی و سلامت اخلاقی و رشد اقتصادی و سیاسی و... جامعه دینی خود هستیم باید درباره نیروهای جوان کشور بیش از پیش سرمایه گذاری کنیم، نیازها و انتظارات آنها را از جامعه و خانواده بشناسیم تا بر اساس آن برنامه ریزی صحیحی داشته باشیم.

سودجویان و سوداگران بین المللی بیشترین تهاجم خود را بر روی این نسل متمرکز کرده اند، چنان که یکی از هدف های فرهنگی قدرت های استکباری دور کردن نسل جوان از مسئولیت هاست. بنابراین، اولیاء و مربیان و مدیران جامعه به خصوص اصحاب رسانه ملی باید ویژگی های جوانان و نیازها و مسئولیت های آنها را بشناسند تا بتوانند بر اساس نیازها و آرزوهای آنها برنامه ریزی کنند.

پژوهشگر محترم جناب آقای محمد احسانی در این پژوهش کوشیده است تا با استفاده از آیات و روایات امامان معصوم(ع) نیازها، انتظارات و مسئولیت های جوانان را تبیین کند. امید است این اثر مورد توجه برنامه ریزان و برنامه سازان و تهیه کنندگان صداوسیما قرار گیرد.

مقدمه

دوره جوانی، بهترین دوران زندگی و بهار عمر انسان است که در قرآن و روایات، فراوان از آن یاد شده است. داستان حضرت یوسف(ع) در قرآن از نمونه های برجسته زندگی یک جوان باتقوا و پاک دامن است. در احادیث معصومان(ع) هم داستان هایی از زندگی جوانان مؤمن و باتقوا ذکر شده که بسیار ارزنده و برای نسل جوان، آموزنده است. جوان استعدادهای فراوانی دارد که برای هدایت و استفاده درست از آن توانایی ها، شناخت ویژگی های وی لازم است. به دیگر سخن، نخست باید جوان را شناخت و از خصوصیات او آگاه شد و سپس برای رشد و بالندگی وی برنامه ریزی کرد تا در پرورش استعدادهای او به توفیق لازم و شایسته دست یافت.

این پژوهش درصدد است ویژگی های جسمی و روحی جوان را شناسایی و آن را به اولیا و مربیان معرفی کند تا هم جوانان قدر جوانی شان را بدانند و توان خویش را در مسیر صحیح به کار گیرند و هم مربیان برای رشد و تکامل آنان، برنامه ریزی درستی داشته باشند. همچنین در آن، انتظارات جوانان از خانواده و جامعه بررسی شده است. 

وظایف و مسئولیت هایی که جوانان در قبال آن خواسته ها و نیازها به عهده دارند،

1. طرح مسئله

دوگانگی میان نسل جوان و اولیا و مربیان، به ویژه پدران و مادران، یکی از مشکلات جامعه امروزه است که خانواده ها نیز با آن درگیر هستند. دوگانگی در گفتار، اندیشه، رفتار و بسیاری از بخش های زندگی. اهمیت ندادن به پدران و مادران، نادیده گرفتن حقوق آنان و احترام نگذاشتن به آنها، در بسیاری از خانواده ها دیده می شود که مهم ترین عامل این مسئله، وجود دوگانگی میان نسل قدیم و جدید و نرسیدن آنها به درک و شناخت از همدیگر است.

با بررسی و ریشه یابی دقیق علمی این مسئله، علل آن، شناسایی و راهکارهایی برای درمانش یافت می شود. به نظر می رسد بسیاری از مشکلات موجود میان فرزندان و پدران و مادران در محیط خانواده و اجتماع، ناشی از درست نشناختن جوان، ویژگی ها، نیازها و انتظارات اوست که منشأ بدرفتاری و پرخاشگری وی می شود. این نوشتار به بررسی این موضوع می پردازد تا آغازی باشد برای پژوهش های بیشتر و عمیق تر در زمینه جوان شناسی و مسائل مربوط به نسل جوان. اگر اولیا و مربیان ومدیران جامعه، از جوانان و آرزوهای آنان شناخت کافی داشته باشند و به نیازهای آنان پاسخ بدهند، جوانان نیز ضمن هماهنگی با آنان به وظایف خود عمل خواهند کرد. در نتیجه، شکاف موجود میان نسل قدیم و جدید _ که عامل بسیاری از نابسامانی ها است _ به تدریج از میان خواهد رفت، چنان که سیره معصومان(ع) نشان دهنده اهتمام و توجه ایشان به جوانان است.

2. اهمیت موضوع

هدف و اهمیت موضوع تا حدودی از بیان مسئله روشن شد و به تبیین دوباره آن نیاز نیست، ولی به نظر می رسد برای تأکید بیشتر، طرح مجدد هدف ها و ضرورت بحث از نگاه دیگر، مفید باشد. امروزه تهاجم فرهنگی، وجود ابزار و راه های بی شمار آسیب زا در محیط اجتماعی و فرهنگی و در دسترس بودن انواع رسانه های ارتباطی از یک سو و آسیب پذیری نسل جوان از سوی دیگر، اهمیت و ضرورت پرداختن به مسائل مربوط به جوانان و زمینه سازی تربیت درست آنان را بیش از هر زمان دیگر ایجاب می کند. به یقین، تربیت دینی و اسلامی نسل جوان از مهم ترین مسائل روز است و هرگونه کوتاهی یا کم اهمیت جلوه دادن آن، پی آمدهای جبران ناپذیری به همراه خواهد داشت.

برخورداری از امنیت اجتماعی، سلامت اخلاقی، رشد اقتصادی و دیگر مسائل اساسی و زیربنایی جوامع انسانی به پرورش نیروهای مؤثر و کارآمد بستگی دارد. نسل جوان، تأمین کننده نیروهای مفید در هر جامعه است و باید برای رشد علمی و اخلاقی آنان تلاش کرد و زمینه های تکامل همه جانبه آنها را فراهم ساخت.پس، هرکس در حد توان خود (چه در زمینه علمی و پژوهشی و چه در امور عملی و کاربردی) باید در جهت ترقی نسل جوان گام بردارد؛ زیرا رشد جسمی و روحی جوانان به پیشرفت جامعه کمک می کند.

امام خمینی رحمه الله درباره تربیت جوانان می فرماید:

اگر جوانان یک جامعه تربیت اسلامی و قرآنی شوند، بسیاری از مشکلات اجتماعی و فرهنگی جامعه برطرف می گردد. کوشش کنید که فرهنگ را فرهنگ اسلامی درست کنید. جوان هایی که در این فرهنگ تربیت می شوند، همان هایی هستند که مقدرات کشور در دست آنهاست. اگر اینها درست بار بیایند، همه خدمت گزار به مردم، امین بیت المال باشند، سعادت جامعه تأمین می شود و همه اینها تحت رهبری اسلام تحقق پیدا می کنند.(سید روح الله موسوی خمینی، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه الله ، 1378، ج 8، ص 89.ص:17)

بر این اساس، موضوع حاضر (جوان، انتظارات و مسئولیت ها) به منظور شناخت بهتر و جامع تر جوانان و درک نیازهای آنان و معرفی الگویی مناسب برای نسل جوان تهیه شده است.
3. پرسش های پژوهش

جوان چه ویژگی هایی دارد و انتظارات او از خانواده و جامعه چیست و چه مسئولیت هایی دارد؟

1. دوره جوانی از نظر اسلام چه اهمیتی دارد؟

 2. ویژگی های جسمانی، عاطفی، عقلانی و اجتماعی چه تأثیری در جوان دارند؟

3. نیازهای جوان چیست و چگونه باید آنها را تأمین کرد؟

4. وظایف جوان در برابر خانواده، همسایه و دوست چیست؟

5. کاربرد پژوهش در صداوسیما چیست و چه کمکی می تواند به برنامه سازی داشته باشد؟

4. فرضیه پژوهش

دین اسلام اهمیت ویژه ای برای دوره جوانی و جوان قائل است و این مطلب را از آیات قرآن، روایات اسلامی، سیره معصومان(ع) و دیدگاه های دانشمندان مسلمان به خوبی می توان دریافت. بنابراین، می توان جوان را بر اساس متون دینی شناخت؛ انتظارها و مسئولیت های او را معیّن کرد و به پرسش های تحقیق پاسخ مناسب داد.

5. روش پژوهش

هر پژوهشی براساس منابع مورد نیاز، روش ویژه ای می طلبد که از ابتدا تا پایان اثر به کار رود. این تحقیق، بیشتر، از منابع نقلی مانند: آیات و روایات و نیز علوم جدید از جمله روان شناسی بهره گرفته است. ازاین رو، روش توصیفی و تحلیلی را شیوه کار خود قرار داده و مراحل جمع آوری اطلاعات، تجزیه و تحلیل و پردازش و تدوین متن را پیموده است؛ زیرا شیوه یادشده، مناسب ترین روش در پژوهش های کتاب خانه ای است.

6. پیشینه پژوهش

گفتنی است کتاب های متعددی درباره جوان و امور مربوط به او تدوین شده، ولی هیچ یک انتظارات و مسئولیت های جوان در قبال خانواده و جامعه را جداگانه بررسی نکرده است. این پژوهش ابتدا ویژگی های جوان و سپس انتظارات و مسئولیت های او را به صورت مقایسه ای بررسی می کند که در نوع خود کاری تازه است. همچنین کاربرد رسانه ای این پژوهش، کار نو و ابتکاری است که در تحقیقات پیش از این وجود نداشته است. البته مطالب پراکنده ای در منابع مختلف وجود داشته که به عنوان منبع از آنها استفاده شده است.

7. گستره موضوع

موضوع این پژوهش، جوان و مسائل مربوط به اوست که جنبه های مختلفی دارد. محورهای عمده این تحقیق عبارتند از: خصوصیات و نیازهای جوان وجنبه های گوناگون آن، نظیر: بعد عاطفی، شناختی و رفتاری. محور دیگر، انتظارات جوان از خانواده و جامعه است که در قالب های کاربردی، برای عموم، به ویژه نسل جوان بیان شده است.

وظایف یا مسئولیت های جوان در برابر خدا، خانواده، جامعه و طبیعت از مهم ترین جنبه های موضوع پژوهش است که با توجه به آیات و روایات و یافته های علوم روان شناختی و تربیتی بررسی خواهد شد. همچنین به مسئولیت جوان در قبال خود، می پردازیم، که جوان در برابر جسم و روح و جوانی خویش چه وظایفی دارد.

8. کاربرد رسانه ای

هدف از تدوین این نوشتار، استفاده در صدا و سیما است. در این پژوهش، کاربرد در صدا و سیما با عنوان «همراه با برنامه سازان»، در پایان کتاب نخواهد آمد، بلکه شیوه کاربرد هر موضوع، جداگانه برای برنامه سازان بیان می شود. شاید این روش بهتر از بیان کاربرد در صدا و سیما به صورت مستقل و بخش جداگانه باشد، چون از روش کاربرد موضوع های خاص در صداوسیما غفلت می شود و کاربرد هر موضوع باید در رسانه تبیین شود.

9. مفهوم شناسی

الف) جوان

واژه «جوان» ترجمه واژگان عربی «شاب» و «فتی» است و در زبان فارسی به معناهایی چون: بُرنا، نوخاسته، به سن بلوغ رسیده، رشد یافته و هر چیزی که اندک زمانی از عمر آن گذشته باشد، به کار رفته است.(علی اکبر دهخدا، لغت نامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران، 1373، واژه «جوان»؛ آذرنوش آذرتاش، فرهنگ معاصر عربی- فارسی، تهران، نشر نی،1381، واژه «شاب» و «فتی».
جوان و جوانی بر اساس دیدگاه ها و فرهنگ های مختلف، مفهوم وسیع و گسترده ای به خود می گیرد و معنای متفاوت پیدا می کند. روان شناسان دوره سنی 17 تا 30 سالگی را دوره جوانی می نامند و آن را با ورود به دانشگاه و آشنایی بیشتر فرد با تفکر منطقی، هم زمان می دانند.( محمدرضا شرفی، جوان و بحران هویت، تهران، سروش، 1380، ص)

در فرهنگ های عمومی مردم، عوامل بسیاری چون: تأهل، تجرد، شغل، سن ازدواج، هم بستگی گروهی با همسالان و تضاد نسل ها، در تعیین حد ومرز مفهوم جوان نقش دارند.(1) این محدوده سنی ( هفده تا سی سالگی) در بعضی جوامع به افرادی اطلاق می شود که دارای خصوصیات زیر هستند: نسبت تجرد در میان آنان بالاست؛ اوقات فراغت بیشتری دارند؛ مشغول به تحصیل هستند؛ از هم بستگی گروهی زیادی برخوردارند و خود را جزو نسل جدید می دانند.(2) به نظر برخی دیگر، جوان(3) به فردی گفته می شود که از نظر فکری، اندکی با خانواده فاصله دارد و هنوز به آن درجه از استقلال مادی و اقتصادی نرسیده است که بتواند خانواده مستقل تشکیل دهد و آن را اداره کند.(4)

به هر صورت، تعیین دقیق دوره جوانی مشکل است و نمی توان مرز آن را با دوره های دیگر به طور دقیق معیّن کرد؛ چون در این مورد، میان اندیشمندان اتفاق نظر وجود ندارد. در این گفتار، جوان به کسی اطلاق می شود که دوره کودکی و نوجوانی را سپری کرده و وارد مرحله تازه ای به نام «جوانی» شده است؛ یعنی از نظر جسمی، فکری، روحی و روانی در حدی است که می تواند بیندیشد، جوانب امر را بررسی و ارزیابی کند، تصمیم بگیرد و آن تصمیم را به اجرا بگذارد. همان گونه که ابراهیم خلیل(ع) پس از دوره نوجوانی با اندیشه تصمیم گرفت که بت ها را بشکند و آن تصمیمش را به اجرا گذاشت و بت ها را شکست. قرآن کریم در این زمینه می فرماید: «قالُوا سَمِعنا فتی یذکُرُهُم یقالُ لَهُ ابراهیمُ؛ گفتند: شنیدیم جوانی از آنها [به بدی] یاد می کرد که به او ابراهیم گفته می شود.» (انبیا:60) این سخن را زمانی گفتند.که قوم حضرت ابراهیم(ع) با بت های شکسته روبه رو شده بود. شاید ابراهیم(ع) در زمان شکستن بت ها به لحاظ سنّی با آنچه از تعریف جوان در کلام روان شناسان آمده، تطابق نداشته باشد، ولی روشن است که از نظر جسمی و روحی _ روانی، فردی بالغ و جوان بوده و ازاین رو، در قرآن به او جوان (فتی) اطلاق شده است.

ب) انتظارات

این واژه جمع «انتظار» از ریشه «نظر» به معنای توقع، چشم داشت، چشم به راه بودن و منتظر کسی بودن است.(فرهنگ معاصر عربی- فارسی، واژه «نظر».) در اصطلاح و عرف مردم نیز به کسی اطلاق می شود که توقع و چشم داشتی از دیگران دارد و منتظر این است که به او توجه شود یا کمکی در حق او انجام گیرد. در این نوشتار، منظور از انتظارات، توقعات متقابل جوان و خانواده و جوان و جامعه از همدیگر است.

نکته قابل توجه، مفهوم دو سویه انتظار است، به این معنا که یک سری توقعاتی جوان از خانواده و اجتماع دارد و انتظارهایی نیز خانواده و جامعه از جوان دارند. هر یک از این توقعات مهم است و باید بدان ها توجه شود. ازاین رو، هم جوان باید به انتظارات خانواده و جامعه پاسخ دهد و هم خانواده و جامعه باید به نیازها و انتظارات مشروع جوان جواب دهند. اگر هر یک از این نهادها به انتظارات همدیگر اهمیت دهند و در صدد تأمین آن باشند، فاصله فرهنگی موجود میان نسل جوان و نسل قدیم کاهش می یابد و بسیاری از مشکلات اجتماعی حل خواهد شد.

ج) مسئولیت

کلمه مسئولیت از ماده «سأل»(5) گرفته شده و به معنای «پاسخ گو بودن در برابر چیزی» یا «در معرض بازخواست بودن» آمده است که با «وظیفه» تلازم دارد.(6) هرجا سخن از مسئولیت باشد، وظیفه نیز مطرح است؛ زیرا مسئولیت پذیری ایجاد وظیفه می کند و فرد مسئول باید در حوزه مربوط به وظایفش عمل کند. از اینجاست که از فرد مسئول پرسش و بازخواست می شود که به وظایفش عمل کرده است یانه؟

مسئولیت در اصطلاح و عرف جامعه، نزدیک به همان معنای لغوی به کار می رود و منظور از آن در این گفتار، عبارت است از: وظایف دینی، اخلاقی، اجتماعی و اقتصادی که به عهده فرد گذاشته می شود و او باید به آن عمل کند و ممکن است آن وظایف در محیط خانواده، مدرسه و اجتماع شکل بگیرد؛ زیرا انسان در برابر دیگران وظایف گوناگونی دارد. جوانان با توجه به توانایی های خاص خود مسئولیت های گوناگونی در قبال خانواده و جامعه دارند و آنان باید با شناخت درست آن وظایف، در عمل کردن به آن نیز کوشا باشند.

نقش دادن به فرزندان از كودكی، فرد را مسئولیت پذیر می كند

كم كاری والدین و آموزش و پرورش، همچنین افزایش وسایل ارتباط جمعی كه نقش اساسی در تربیت یك نسل دارند، باعث شده تا اكنون با وضعی كه شاهد آن هستیم مواجه شویم.
 وقتی تك فرزندی در جامعه باب و والدین هم در عمل برده آن تك فرزند شدند و همه خواسته ها را برآورده كردند، نتیجه می شود بی مسئولیتی جوانی كه امروز در جامعه قابل مشاهده است. وقتی از كودكی هر خواسته ای داشته، بدون اینكه نقشی به او بدهند خودشان برآورده كرده اند، وقتی در مدرسه كار گروهی تمرین نكرده و فقط معلم بوده كه یكطرفه به وی درس داده، وضعیت این چنینی پیش خواهد آمد. علت اینكه بچه روستایی از بچه شهری مسئولیت پذیر تر است، همین نقش دادن به كودك، نوجوان و جوان از ابتدا تا بزرگسالی است. اما این نقش ندادن و اجازه ظهور پیدا نكردن فرد از كودكی تا بزرگسالی در مشاركت های اجتماعی باعث نوعی سرخوردگی و احساس ناامیدی در فرد خواهد شد، كه آثار مخربی در آینده وی خواهد گذاشت.نسل جدید ما باید نقشی كه مورد نیاز وی برای حضور در عرصه های بزرگ تر است را از بزرگترهای خود دریافت و تمرین كند، اگر این آموزش روند درست خود را طی نكند، مسئولیت پذیری آن جوان در اجتماع هم به همان اندازه تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.

 اعتماد به نفس در جوانان رنگ باخته است

مگر جنگ تحمیلی را همین جوانان اداره نكردند، چرا پس از جنگ همین اعتماد از بین رفت و اعتماد به نفس جوانان ما در عرصه های اجتماعی افول كرد. این بی اعتمادی باعث شد تا جوان ما احساس بی ارزش بودن كرده و آنطور كه باید نتواند ظرفیت خود را بروز دهد.ما حتی مدیریت یك كارگاه كوچك را هم به جوانان نمی دهیم، اما چرا پیامبر فرماندهی یك لشگر بزرگ را به اسامه جوان 19 ساله می دهد، آنهم زمانی كه ریش سفیدی و عقاید آن دوره ایجاب نمی كرد كه این اتفاق بیافتد؟
 آیت الله جوادی آملی می فرمود كلمه 'به من چه' و ' به توچه' در طول تاریخ خسارات جبران ناپذیری به مكتب اسلام زده است و در طول تاریخ نیز به وفور از موضوع مشاركت اجتماعی نداشتن زیان ها دیده ایم.
مضمون یكی از احادیث پیامبر راجع به فراموش شدن مسئولیت اجتماعی این است كه اشرار بر شما مسلط می شوند، به همین خاطر باید مانع از گسترش بی مسئولیتی در جامعه و بویژه در جوانان شد.
باید رفتار ها را به درستی اصلاح كرد و روش را با دقت تغییر داد تا جامعه مسیر فعلی را با مسیر درست تعریف شده جایگزین كند و مشاركت اجتماعی كه ناشی از مسئولیت پذیری افراد است را افزایش داد.

افزایش اعتماد به نفس در نوجوانان و دانش آموزان

افزایش اعتماد به نفس در نوجوانان با وجود چالش‌های دوران نوجوانی کاری بس دشوار است. کمبود اعتماد به نفس و نداشتن تصویر خوشایند در مورد ظاهر و سایر ویژگی‌های فردی، در بسیاری از موارد منجر به اختلال‌های رفتاری در نوجوانان می‌شود و آینده آن‌ها را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. این مشکلات زمانی شدیدتر می‌شوند که نوجوان در کودکی نیز دارای شخصیتی خجالتی و دوری گزین بوده باشد. ادامه این روند باعث از بین رفتن بسیاری از فرصت‌های نوجوان برای شکوفایی استعدادهایش می‌باشد. شما با استفاده از روش‌هایی نه چندان پیچیده می‌توانید به فرزندتان برای افزایش اعتماد به نفسش کمک کنید. برای آشنایی بیشتر با این راهکارها تا انتهای مطلب همراه ما باشید.  

معنای اعتماد به نفس در نوجوان

داشتن اعتماد به نفس به معنای باور داشتن به توانایی‌ها و قابلیت‌هاست. در واقع این ویژگی باعث می‌شود که احساس کارآمدی کنیم و در موقعیت‌های مختلف بتوانیم توانمندی‌های خود را به کار ببندیم. در حالی که عدم اعتماد به نفس نوعی ترس از شکست را در ما ایجاد می‌کند و احتمال دست یابی به موفقیت‌ها را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.

 
نشانه های اعتماد به نفس پایین در نوجوانان و دانش آموزان

نوجوانانی که از اعتماد به نفس بالایی ندارند معمولا الگوهای رفتاری خاصی را از خود نشان می‌دهند که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

- تمایل به گوشه گیری و انزوا

- عدم برقراری ارتباط چشمی مناسب با دیگران

- به کار بردن اظهارت منفی در مورد خود هنگام گفت‌وگو

- حرف زدن با صدای خیلی بلند و داشتن حالتی از پرخاشگری یا بالعکس داشتن تن صدای بسیار پایین

- اجتناب از رفتن به موقعیت‌های اجتماعی

- احساس وابستگی افراطی به والدین

- داشتن وضعیت بدنی خاص نظیر خم بودن شانه‌ها و پایین بودن بیش از حد سر

برای شناخت بیشتر درباره نوجوان کلیک کنید.

نشانه های اعتماد به نفس بالا در نوجوانان

افرادی که اعتماد به نفس بالایی دارند معمولا در دوران نوجوانی با بحران‌های کمتری رو به رو می‌شوند. آن‌ها اغلب در روابط اجتماعی نشانه‌های زیر را از خود بروز می‌دهند.

- داشتن توانایی کافی برای "نه" گفتن

- تمایل به پرورش شخصیتی مستقل

- داشتن روابط اجتماعی مناسب با همسالان

- توانایی ابراز وجود کافی

- صحبت کردن در مورد افکار و احساسات خود

- شجاعت در بیان نظر مخالف

پی نوشت:

1- منوچهر پهلوان، جامعه شناسی جوانان، بابل، کمال الملک، 1384، ص4.
2- جوان و بحران هویت، ص14.
3- Yung.
4- جامعه شناسی جوانان، ص3.

 5- 1.ابراهیم انیس، المعجم الوسیط، قاهره، 1392 ه_ . ق، واژه «سأل».
6- 2.مجتبی مصباح، فلسفه اخلاق، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحمه الله ، 1381، ص185.

منابع:

 محمد احسانی،انتظارات و مسولیت های جوان ،مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما،قم: دفترعقل،1388

https://www.chidaneh.com/blog/post/37518

https://honarehzendegi.com/fa/Increased-self-confidence-in-adolescents

https://www.borna.news