علت نامگذاری اول ذیحجه به روز ازدواج حضرت علی و فاطمه
ازدواج حضرت علی(ع) با حضرت فاطمه(س) به فرمان خداوند، از امتیازاتی است که رسول اکرم(ص) بر آن مباهات می‌کرد. در این پیوند پر میمنت، فرشتگان آسمان در سرور و شادمانی و بهشتیان به زینت و زیور آراسته شده بودند.
فاطمه زهرا (س) دختر پیغمبر اکرم (ص) و از دوشیزگان ممتاز عصر خویش بود. پدر و مادرش از اصیل‌ترین و شریف‌ترین خانواده‌های قریش بودند. از حیث جمال ظاهری و کمالات معنوی و اخلاقی از پدر و مادر شریفش ارث می‌برد و به عالیترین کمالات انسانی آراسته بود.
شخصیت و عظمت پیامبر اکرم روز به روز در انظار مردم بالا می‌رفت و قدرت و شوکت او زیادتر می‌شد به همین علت دختر عزیزش زهرا (س) همواره مورد توجه بزرگان قریش و رجال باشخصیت و ثروتمند قرارداشت و هر از چندگاه از او خواستگاری می‌کردند.
اما پیامبر(ص) با خواستگاران طوری رفتار می‌کرد که می‌پنداشتند مورد غضب پیامبر قرارگرفته‌اند.
رسول خدا فاطمه را برای علی (ع) نگاه داشته بود و مایل بود از جانب او پیشنهاد شود. پیامبر از جانب خدا مأمور بود که نور را با نور به ازدواج درآورد.
به میمنت همین ازدواج باشکوه، در تقویم جمهوری اسلامی ایران، اول ذیحجه روز ازدواج نامگذاری شده است.
ازدواج علی(ع) و فاطمه(س)
ازدواج علی (ع) و فاطمه (س)، از مناسبت‌های شیعیان است که به ازدواج حضرت علی(ع) نخستین امام شیعیان با حضرت فاطمه(س) دختر پیامبر اشاره دارد. این ازدواج در ۱ ذی‌الحجه سال دوم هجری رخ داد. خطبه عقد آنان را پیامبر اکرم خواند. بر اساس منابع روایی، پیش از امام علی(ع)، کسان دیگری از مهاجران و انصار، تمایل خود برای ازدواج با حضرت فاطمه(س) به پیامبر (ص) اعلام کردند اما با مخالفت وی روبرو شدند.
مهریه حضرت زهرا(س) در منابع مختلف بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ درهم ذکر شده که این مبلغ، مهر السنة خوانده می‌شود. امام علی(ع)، بر اساس آنچه در روایات نقل شده، برای تأمین مهریه، زره خود را فروخت و پیامبر با پول آن جهیزیه حضرت فاطمه(س) را تهیه کرد. در شب ازدواج امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س)، مردم مدینه به دعوت پیامبر(ص) اطعام شدند.
پیامبر(ص) دست حضرت فاطمه(س) را در دست امام علی(ع) گذاشت و پس از حضور در خانه آن دو برایشان دعا کرد که خداوند دلهایشان را به هم نزدیک و نسلشان را مبارک گرداند.
اولین روز از ماه ذی الحجه برابر است با سالروز زیباترین پیوند آسمانی در جهان اسلام که نمونه تکرار نشدنی در تاریخ شیعه می باشد. دراین رووز مبارک، حضرت علی (ع) با حضرت فاطمه(س)، برترین بانوی جهان پیمان عشق بست و خداوند متعال برترین فرستاده خود را شاهد این ازدواج قرار داد. عمر برکت ازدواج این دو بزرگوار به گستردگی آفتاب است و نام آنها برای همیشه در تاریخ ماندگار شده است.
سالروز ازدواج مبارک حضرت فاطمه (س) و حضرت علی (ع) به عنوان روز ازدواج نامگذاری شده است و روز فرخنده برای افرادی است که زندگی خود را با خاطرهای زیبا از سالروز ازدواج امام علی و حضرت فاطمه (س) آغاز می کنند. ازدواج این دو بزرگوار به امر الهی، از امتیازاتی است که پیامبر اعظم(ص)به آن افتخار می کردند. در این پیوند مبارک، فرشتگان آسمان در سرور و شادمانی و بهشتیان به زینت و زیور آراسته شده بودند.
حضرت فاطمه دختر حضرت محمد(ص) و از دوشیزگان ممتاز در زمان خود بود. پدر و مادر ایشان از اصیل ترین و شریف ترین خانواده های اعراب بودند. قبل از خواستگاری امام علی(ع)، عمر و ابوبکر، حضرت فاطمه را از پیامبر خواستگاری نموده بودندو هر دوی آنها پاسخی با این مضمون از پیامبر شنیده بودند که حضرت فاطمه(س) منتظر وحی الهی هستند.
مهریه حضرت زهرا (س)
پیامبر اکرم (ص) ازدواج حضرت فاطمه(س) را ساده ترین و راحت ترین روش ممکن انجام داد تا الگویی نیک برای جوانانی باشد که در آستانه ازدواج قرار دارند. مهریه 500 درهمی فاطمه علیهاالسلام هم به همین دلیل تعیین شد. روایات مختلفی وجود دارد که علاوه بر این مهریه که جنبه مادی دارد، مهریه های معنوی نیز برای ایشان تعیین شده است. در روایتی نقل شده است که حضرت زهرا (ع) از پدر تقاضا کرد که آن حضرت از خدا بخواهند تا مهریه اش را شفاعت از مسلمانان گناهکار قرار دهد. این درخواست حضرت فاطمه(س) مستجاب شده و ایشان شفیع و واسطه بخشش گناهکاران قرار گرفت.
علاقه امیرالمؤمنین به فاطمه زهرا (س)
با وجود اینکه چندهمسری در آن دوران رواج داشت، اما حضرت علی(ع) تا زمانی که فاطمه (س) در قید حیات بود همسر دیگری اختیار نکرد، حضرت محمد نیز تا زمانیکه حضرت خدیجه زنده بود، همسری نگرفت. روایات مختلفی برای چند همسردار نبودن حضرت علی(ع) وجود دارد مانند اینکه حضرت فاطمه زهرا یک زن عادی نبود، بلکه به فرموده پیامبر صلی الله علیه و آله ایشان حوریه انسیه، برترین زن جهان و برترین زن بهشتی بودند؛ به همین دلیل حضرت علی (ع)به دلیل احترام به حضرت فاطمه(س) با زن دیگری ازدواج نکردند.
اما حضرت علی(ع) پس از شهادت حضرت فاطمه به اجبار برای رسیدگی به امور خانواده و سرپرستی فرزندان، همسر دیگری اختیار کرد تا سامانی به وضعیت زندگی خود و خانواده دهد.
منابع تاریخی میزان مهریه حضرت زهرا(س) را بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ درهم ذکر کرده‌اند.[۱۴] در دوران پیامبر، هر ده درهم نقره، معادل یک دینار طلا بوده است و بر این اساس، مهریه حضرت زهرا (س)، معادل ۱۷۰ تا ۲۲۳ گرم طلا تخمین زده می‌شود.[۱۵]
بنابر گزارش شیخ طوسی در کتاب أمالی، امام علی (ع) برای تأمین مهریه، زره خود را فروخت[۱۶] پس از آنکه مهریه به دست پیامبر رسید، بی آنکه آن را بشمارد، اندکی از پول را به بلال داد تا برای فاطمه عطر تهیه کند.[۱۷] پیامبر اکرم (ص) سپس باقیمانده پول را برای تهیه وسائل موردنیاز زندگی، به ابوبکر داد و عمار یاسر و چند تن از یاران خود را با او همراه ساخت.[۱۸][یادداشت ۱] ازجمله موارد جهیزیه حضرت فاطمه، پیراهنی بود که حضرت زهرا شب عروسی خود در پی تقاضای زنی مستمند، به او بخشید و خود به لباسی مستعمل اکتفا کرد.[۱۹]
وقتی حضرت علی (ع) فاطمه را از پدر خواستگاری می کند
زمانی که حضرت علی (ع) اقدام به خواستگاری ایشان نمودند، پیامبر در منزل ام سلمه بودند. هنگامی که در زدند، ام سلمه پرسید:کیست؟ قبل از پاسخ خواستگار، پیامبر دستور داد:«در را باز کن و بگو داخل شود. کسی پشت در است که محبوب خدا و رسول است».
حضرت علی علیه السلام وارد شد، سلام کرد و در حضور رسول خدا صلی الله علیه و آله نشست. چشمان خود را بر زمین دوخت. شرم از پیامبر (ص) مانع گفتن خواسته اش می شد. پیامبر(ص) که خود حضرت علی (ع) را بزرگ کرده و از روحیات او باخبر است، سکوت را شکست و فرمود:«می بینم برای حاجتی اینجا آمده ای. خواسته ات را بر زبان آور و آنچه در دل داری بازگو که خواسته ات پیش من پذیرفته است».
حضرت علی (ع) با سخنانی شیرین خواسته اش را چنین بازگو کرد:« پدر و مادرم فدای شما، وقتی خردسال بودم مرا از عمویتان ابوطالب و فاطمه بنت اسد گرفتید. با غذای خود و به اخلاق و منش خود بزرگم کردید. نیکی و دل سوزی شما درباره من از پدر و مادرم بیشتر و بهتر بود. تربیت و هدایتم به دست شما بوده و شما ای رسول خدا به خدا سوگند ذخیره دنیا و آخرتم می باشید. ای رسول خدا! اکنون که بزرگ شده ام، دوست دارم خانه و همسری داشته باشم تا در سایه انس با او، آرامش یابم. آمده ام تا دخترتان فاطمه را از شما خواستگاری کنم. آیا مرا می پذیرید؟» چهره پیامبر چون گل شکفته شد. گویا انتظار این لحظه را می کشید. خوشحال شد، ولی جواب قطعی را برعهده حضرت فاطمه (س) گذاشت.
جبرئیل بر پیامبر(ص) نازل شد و گفت: خداوند فرموده است که اگر علی را برای فاطمه نیافریده بودم از آدم ابوالبشر تا روز قیامت، شوهر و همسری هم تراز فاطمه پیدا نمی شد.
پس از خواستگاری و مراسم عقد، زمان آن رسید که امام علی(ع) برای آغاز زندگی جدید خود با حضرت فاطمه(س) وسایلی را فراهم کند و حضرت علی(ع) در آن زمان شمشیر وزره را به عنوان دارایی خود داشت که توسط آنها در راه خدا جهاد می کردو شتری که در باغهای مدینه با آن کار می کرد تا از مهمانی انصار بی نیاز باشد. حضرت محمد(ص) قبول کردند که امام علی(ع) زره خود را بفروشد و مبلغ آن را به عنوان بخشی از مهریه حضرت فاطمه(س) در اختیار پیامبر قرار دهد.
زره به قیمت چهارصد درهم به فروش رفت. پیامبر مقداری از آن را به بلال داد تا برای یگانه دختر پیامبر عطر خریداری کند، باقیمانده آن را نیزدر اختیار عمار یاسر و گروهی از یایران خود قرار داد تا لوازم منزل برای زندگی حضرت فاطمه خریداری کنند. از صورت جهیزیه حضرت زهرا سلام الله علیها می توان به وضع زندگی بانوی بزرگوار اسلام به خوبی پی برد.
ازدواج حضرت علی و فاطمه
وقتی حضرت علی (ع) فاطمه را از پدر خواستگاری می کند
زمانی که حضرت علی (ع) اقدام به خواستگاری ایشان نمودند، پیامبر در منزل ام سلمه بودند. هنگامی که در زدند، ام سلمه پرسید:کیست؟ قبل از پاسخ خواستگار، پیامبر دستور داد:«در را باز کن و بگو داخل شود. کسی پشت در است که محبوب خدا و رسول است».
حضرت علی علیه السلام وارد شد، سلام کرد و در حضور رسول خدا صلی الله علیه و آله نشست. چشمان خود را بر زمین دوخت. شرم از پیامبر (ص) مانع گفتن خواسته اش می شد. پیامبر(ص) که خود حضرت علی (ع) را بزرگ کرده و از روحیات او باخبر است، سکوت را شکست و فرمود:«می بینم برای حاجتی اینجا آمده ای. خواسته ات را بر زبان آور و آنچه در دل داری بازگو که خواسته ات پیش من پذیرفته است».
حضرت علی (ع) با سخنانی شیرین خواسته اش را چنین بازگو کرد:« پدر و مادرم فدای شما، وقتی خردسال بودم مرا از عمویتان ابوطالب و فاطمه بنت اسد گرفتید. با غذای خود و به اخلاق و منش خود بزرگم کردید. نیکی و دل سوزی شما درباره من از پدر و مادرم بیشتر و بهتر بود. تربیت و هدایتم به دست شما بوده و شما ای رسول خدا به خدا سوگند ذخیره دنیا و آخرتم می باشید. ای رسول خدا! اکنون که بزرگ شده ام، دوست دارم خانه و همسری داشته باشم تا در سایه انس با او، آرامش یابم. آمده ام تا دخترتان فاطمه را از شما خواستگاری کنم. آیا مرا می پذیرید؟» چهره پیامبر چون گل شکفته شد. گویا انتظار این لحظه را می کشید. خوشحال شد، ولی جواب قطعی را برعهده حضرت فاطمه (س) گذاشت.
جبرئیل بر پیامبر(ص) نازل شد و گفت: خداوند فرموده است که اگر علی را برای فاطمه نیافریده بودم از آدم ابوالبشر تا روز قیامت، شوهر و همسری هم تراز فاطمه پیدا نمی شد.
پس از خواستگاری و مراسم عقد، زمان آن رسید که امام علی(ع) برای آغاز زندگی جدید خود با حضرت فاطمه(س) وسایلی را فراهم کند و حضرت علی(ع) در آن زمان شمشیر وزره را به عنوان دارایی خود داشت که توسط آنها در راه خدا جهاد می کردو شتری که در باغهای مدینه با آن کار می کرد تا از مهمانی انصار بی نیاز باشد. حضرت محمد(ص) قبول کردند که امام علی(ع) زره خود را بفروشد و مبلغ آن را به عنوان بخشی از مهریه حضرت فاطمه(س) در اختیار پیامبر قرار دهد.
زره به قیمت چهارصد درهم به فروش رفت. پیامبر مقداری از آن را به بلال داد تا برای یگانه دختر پیامبر عطر خریداری کند، باقیمانده آن را نیزدر اختیار عمار یاسر و گروهی از یایران خود قرار داد تا لوازم منزل برای زندگی حضرت فاطمه خریداری کنند. از صورت جهیزیه حضرت زهرا سلام الله علیها می توان به وضع زندگی بانوی بزرگوار اسلام به خوبی پی برد.
کدام سوره های قرآن بر ازدواج حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) دلالت دارد؟
در آیات قرآن به طور مستقیم به ازدواج امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) اشاره نشده است، اما آیاتی وجود دارد که به طریقی با این رویداد مهم اسلام ارتباط دارند.
آخرین آیه سوره «کوثر»، یکی از دشمنان پیامبراکرم(ص)، ایشان را ابتر به معنی مقطوع النسل می داند.اما خداوند متعال به پیامبر اکرم(ص) خیر کثیر عطا کرده است و می دانیم که با ازدواج امام علی(ع) و حضرت زهرا(س) بود که نسل ایشان ادامه پیدا کرده و گسترش می یابد.
در آیات19 و 22 سوره الرحمن خداوند می فرماید:« مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ یَلْتَقِیَانِ »، « بَیْنَهُمَا بَرْزَخ لا یَبغیِان »؛ « فَبِاَیّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ »، « یَخْرُجُ مِنْهُما اللّؤْلُؤُ وَ الْمَرْجانُ » دو دریا را (به گونه ای) روان کرد که با هم برخورد کنند؛ میان آن دو، حدّ فاصله ای است که به هم تعدی نکنند؛ پس کدامین نعمت خدا را تکذیب می کنید؛ از آن دو دریا، لولو و مرجان را خارج کرد. در روایات امام صادق(ع) در تفسیر این آیه فرمود:«علی و فاطمه دو دریای عمیقی هستند که هیچ کدام از آنها به دیگری ظلم و ستم نکرد و منظور از مروارید، امام حسن(ع) و مرجان، امام حسین(ع) است. (تفسیر فرات کوفی، ص460).
خواستگاری امام علی(ع)
ماجرای خواستگاری از حضرت فاطمه (س)، با تفاوت‌هایی در منابع شیعه و سنی نقل شده است. بنابر این منابع، چند تن از صحابه در مدینه مانند ابوبکر، عمر بن خطاب و عبدالرحمن بن عوف به خواستگاری فاطمه (س) رفتند. پیامبر (ص) در پاسخ به این درخواست‌ها، ازدواج فاطمه را موکول به خواست و قضای الهی می‌کرده و تاکید کرده است که ازدواج او به دست خداست.[۱]
بنابر منابع، علی بن ابیطالب(ع) در پاسخ به برخی مهاجران که از او پرسیده‌اند چرا از فاطمه خواستگاری نمی‌کند، تاکید کرده است: «به خدا قسم چیزی ندارم.» سرانجام علی (ع) نزد رسول خدا (ص) رفت ولی از روی شرم نتوانست درخواست خود را بگوید. در مرتبه سوم، از پیامبر درخواست ازدواج با فاطمه کرد و پیامبر فرمود: «آیا چیزی داری؟» امام علی (ع) در پاسخ به پیامبر (ص) گفت که جز زره چیزی ندارد. پیامبر (ص)، مهریه فاطمه را دوازده و نیم اوقیۀ طلا قرار داد و زره علی (ع) را به او برگرداند.[۲] بنابر برخی نقل‌ها، پیامبر در برابر گلایه برخی مهاجران، بر الهی بودن ازدواج امام علی و فاطمه تأکید کرده است.[۳]
خطبه عقد
بنابر نقل ابن شهر آشوب در مناقب آل ابی طالب، پیامبر در هنگام ازدواج فاطمه و علی (ع) بر منبر رفت و خطبه‌ای خواند و سپس گفت: خداوند به من دستور داده است که فاطمه را به عقد علی درآورم و من نیز اگر علی راضی باشد، فاطمه را با مهریه ۴۰۰ مثقال نقره به عقد ازدواج علی درمی‌آورم. سپس امام علی (ع) رضایت خود را اعلام کرد.[۴]
بنابر برخی روایات، تا زمانی که حضرت فاطمه زنده بوده، خداوند دیگر زنان را بر امام علی (ع) حرام کرده و به همین دلیل، امام اول شیعیان در دوران زندگی فاطمه (س) با زن دیگری ازدواج نکرد.[۵]
تاریخ ازدواج
بنابر نقل کلینی در کافی به نقل از امام سجاد(ع)، پیامبر یک سال پس از هجرت به مدینه، حضرت فاطمه(س) را به همسری حضرت علی (ع) درآورد.[۶] در تاریخ طبری هم از امام باقر(ع) نقل شده که امام علی(ع) چند شب پیش از اتمام ماه صفر در سال دوّم هجری، با حضرت فاطمه (س) ازدواج کرد.[۷] طبری در نقل دیگری ازدواج را در ماه رجب دانسته و گفته است علی(ع) «بعد از بازگشت از غزوه بدر بر فاطمه (س) وارد شد.»[۸] در این نقل، سن فاطمه زهرا (س) هجده سال ذکر شده است[۹] ولی برخی منابع شیعه با توجه به روایت کلینی که تولد فاطمه را پنج سال پس از بعثت پیامبر ذکر کرده،[۱۰] سن او را در هنگام ازدواج، نُه سال دانسته‌اند.[۱۱]
از آنجا که پیامبر (ص) حضرت فاطمه (س) را ۱ ذی‌الحجه سال دوم هجری، به خانۀ امام علی (ع) فرستاد،[۱۲] و فاصله زمان عقد تا ازدواج آن دو تقریبا ده ماه بوده است، برخی از محققان به بررسی دلایل تسریع پیامبر در اجرای صیغه عقد پرداخته و احتمال داده‌اند شاید مقصود پیامبر از اجرای خطبه عقد آن بوده که خواستگاران قبلی، پاسخ روشنی دریافت کنند. به تاخیر انداختن ازدواج، همچنین به منظور رشد و نموّ جسمی حضرت زهرا (س) هم تحلیل شده است.[۱۳]
علی بن ابیطالب (ع) در پاسخ به برخی مهاجران که از او پرسیده‌اند چرا از فاطمه خواستگاری نمی‌کند، تاکید کرده است: «به خدا قسم چیزی ندارم.» سرانجام علی (ع) نزد رسول خدا (ص) رفت، ولی از روی شرم نتوانست درخواست خود را بگوید. در مرتبه سوم، از پیامبر درخواست ازدواج با فاطمه کرد و پیامبر فرمود: «آیا چیزی داری؟» امام علی (ع) در پاسخ به پیامبر (ص) گفت که جز زره چیزی ندارد.
حضرت علی بن ابیطالب علیه السلام روایت می‌کنند: پیامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه به من فرمود: یا علی! گروهی از مردان قریش راجع به فاطمه زهرا سلام الله علیها مرا مورد عتاب قرار دادند و گفتند: ما خواستگار فاطمه بودیم و تو نپذیرفتی، اکنون او را به علی بن ابیطالب دادی.
من گفتم: به خدا قسم، من فاطمه را از شما رد نکردم و او را تزویج ننمودم، بلکه خدا خواستگاری شما را نپذیرفت و فاطمه را برای علی تزویج کرد؛ زیرا جبرئیل بر من نازل شد و گفت، خدای تعالی می‌فرماید: اگر من علی را خلق نمی‌کردم از حضرت آدم به بعد شوهری که شایسته فاطمه باشد در روی زمین نبود.
از پیامبر اکرم (ص) روایت شده است که خطاب به على علیه السلام فرمود: «لولاک یا على لما کان لفاطمه کفو على وجه الارض (یا على اگر تو نبودى، فاطمه را بر روى زمین کفوی نبود)».
دوره نامزدی حضرت علی (ع) و حضرت زهرا (س)
امام علی (ع) در خاطرهای زیبا، پایان دوره نامزدی اش را چنین بیان می‌کند: یک ماه از اجرای خطبه عقدمان گذشت. در این یک ماه با رسول خدا (ص) نماز می‌خواندم و به خانه ام برمی گشتم و در این یک ماه درباره ازدواج سخنی به ایشان نگفتم. پس از یک ماه، همسران پیامبر (ص) به من گفتند: نمی‌خواهی درباره آوردن فاطمه به خانه خودت با پیامبر (ص) صحبت کنیم؟ گفتم صحبت کنید. آنها به محضر حضرت رفتند و عرض کردند: علی (ع) دوست دارد همسرش را به خانه ببرد، چشم فاطمه را به دیدار شوهرش روشن کن! پیامبر پرسید: چرا خود علی (ع) همسرش را از من نمی‌خواهد؟ ماتوقع داشتیم که خودش اقدام کند. من عرض کردم:ای رسول خدا! حیا و شرم مرا از سخن گفتن در این باره باز می‌دارد. پیامبر اسلام (ص) با شنیدن این سخنان، با برگزاری مراسم ازدواج موافقت کرده، به همسران خود دستور تهیه مقدمات آن را داد.
مهریه و جهیزیه
پیامبر اکرم (ص) ازدواج حضرت فاطمه(س) را ساده ترین و راحت ترین روش ممکن انجام داد تا الگویی نیک برای جوانانی باشد که در آستانه ازدواج قرار دارند. مهریه 500 درهمی فاطمه علیهاالسلام هم به همین دلیل تعیین شد. روایات مختلفی وجود دارد که علاوه بر این مهریه که جنبه مادی دارد، مهریه های معنوی نیز برای ایشان تعیین شده است. در روایتی نقل شده است که حضرت زهرا (ع) از پدر تقاضا کرد که آن حضرت از خدا بخواهند تا مهریه اش را شفاعت از مسلمانان گناهکار قرار دهد. این درخواست حضرت فاطمه(س) مستجاب شده و ایشان شفیع و واسطه بخشش گناهکاران قرار گرفت.
مراسم خواستگاری امام علی (ع) از حضرت زهرا (س)
هنگامی که حضرت علی علیه السلام برای خواستگاری فاطمه علیهاالسلام رفت، حضرت حدود ۹ سال داشتند و پیامبر (ص) در خانه ام سلمه بود. امام علی (ع) وقتی درب خانه را زد پیش از آنکه خودشان را از پشت پرده معرفی کنند، پیامبر اکرم (ص) اذن ورود را به خانه دادند و گفتند: «درب را باز کنید. کسی پشت درب است که محبوب خدا و رسول محسوب می‌شود.»
علی (ع) وارد منزل شدند و سلام کردند و از روی شرم چشمانشان را بر زمین دوختند و شرم از پیامبر (ص) مانع گفتن خواسته‌اشان شد. پیامبر (ص) که خود حالات رفتاری و روحی امام علی (ع) باخبر بود، سکوت را شکستند و فرمودند: «می‌بینم برای حاجتی اینجا آمده‌ای. خواسته‌ات را بر زبان آور و آنچه در دل داری بازگو که خواسته‌ات پیش من پذیرفته است».
حضرت علی (ع) که برای خواستگاری دختر پیامبر (ص) به خانه ایشان رفته بود، خواسته خود را اینگونه بیان کرد: «پدر و مادرم فدای شما، وقتی خردسال بودم مرا از عمویتان ابوطالب و فاطمه بنت اسد گرفتید. با غذای خود و به اخلاق و منش خود بزرگم کردید. نیکی و دل سوزی شما درباره من از پدر و مادرم بیشتر و بهتر بود. تربیت و هدایتم به دست شما بوده و شما‌ای رسول خدا به خدا سوگند ذخیره دنیا و آخرتم می‌باشید.ای رسول خدا! اکنون که بزرگ شده‌ام، دوست دارم خانه و همسری داشته باشم تا در سایه انس با او، آرامش یابم. آمده‌ام تا دخترتان فاطمه را از شما خواستگاری کنم. آیا مرا می‌پذیرید؟» چهره پیامبر، همانند گل شکفته شد. گویا انتظار این لحظه را می‌کشید. خوشحال شد، ولی جواب قطعی را برعهده فاطمه (ع) گذاشتند.
پیامبر (ص) ماجرای خواستگاری امام علی (ع) را برای دخترش بازگو کرد، خانه ناگهان غرق در سکوت شد و حضرت فاطمه (س) از سر حیا ساکت ماند و حرفی نزدند. به ناگاه بانگ تکبیر پیامبر (ص) بلند شد: «اللّه اکبر! فاطمه راضی است. سکوت او نشانه رضایت اوست».
ولیمه شب عروسی
بر اساس منابع روایی، پیامبر اکرم (ص)، بلال حبشی را فراخوانده و از او خواست که یک گوسفند و پنج مُد جو تهیه کند تا مهاجران را دعوت کند و برای ازدواج امام علی و فاطمه (س) ولیمه بدهد. از پیامبر اکرم (ص) نقل شده که در این دیدار به بلال فرمود: «دوست دارم از سنت‌های امت من این باشد که در ازدواج، ولیمه داده شود.» پس از آنکه بلال، ولیمه را آماده ساخت، مردان به دعوت پیامبر (ص) در مسجد حضور یافته و از آن غذا خوردند و پس از آن، باقیمانده غذا به دستور پیامبر به بلال داده شد تا برای زنان و کودکان برده شود.[۲۰]
دعای پیامبر (ص)
پیامبر (ص) پس از ولیمه عروسی، دست فاطمه (س) را در دست علی (ع) گذاشت و پس از آنکه به خانه خود رفتند، به آنها پیوست،[۲۱] ظرف آب طلب کرد و در ضمن پاشیدن مقداری آب روی سر و میان شانه‌های حضرت فاطمه(س)،[۲۲] از خداوند خواست که آن دو را تطهیر کند، همانطور که پیامبر را تطهیر کرده است.[۲۳] پیامبر همچنین از آن دو خواست از آن آب بنوشند، روی‌شان را با آن بشویند و با آن مضمضه و استنشاق کنند. وی در پایان برای آن دو دعا کرد و فرمود: «خداوند دل‌هایتان را به هم نزدیک و مهربان کند و نسل شما را مبارک گرداند و کارهای شما را اصلاح کند.»[۲۴]
نقل مکان به همسایگی پیامبر
بر اساس منابع تاریخی، خانه امام علی (ع) و حضرت فاطمه (س)، چند روز پس از ازدواج به همسایگی پیامبر منتقل شد؛ چراکه دوری فاطمه برای پیامبر دشوار بوده است. پیامبر ابتدا به دنبال آن بوده که آن دو را در خانه خود جای دهد، اما حارثة بن نعمان، یکی از صحابه، خانه خود را که در همسایگی پیامبر بود، در اختیار او گذاشت تا خانه علی و فاطمه باشد.[۲۵]
روز ازدواج
روز اول ذی الحجه در تقویم ایران، روز ازدواج نامگذاری شده است.
درس های مهمی که ازدواج حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) به انسان می آموزد
ازدواج حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) نکات بسیار آموزنده ای برای انسانها دارد که می توان در جهت سعادت و پیروی راستین اسلام آنها را در زندگی به کار برد.
اول مراحل انجام ازدواج بر مبنای صحیح و دوم ساده زیستی در تمام مراحل زندگی است. زیرا قید و بندهای اجتماعی در امر ازدواج که بیشتر ناشی از فرهنگ غیر اسلامی و ذهن های اشرافی و مادی گرا است همانند زنجیر به دست و پای جوانان پیچیده شده استو هر روز این غل و زنجیر بزرگتر و سنگین تر می شودتا اندازه ای که امکان هر نوع حرکت درست را از انسان سلب می کندو فساد مالی و نابسامانی های اخلاقی را افزایش می دهد. از نکات آموزنده دیگر این ازدواج می توان به کفو و همتا بودن، ملاک قراردادن معیارها و خصوصیات معنوی و دینی و اخلاقی، خواستگاری بدون واسطه، سخت نگرفتن بر همدیگر، قناعت، دوری از اشرافی گری و تجملات، مهریه پایین، بنا کردن زندگی بر پایه محبت و عشق واقعی از روی شناخت، حجب و حیا و... اشاره کرد. به همین دلیل یک ازدواج با این خصوصیات ، پیوند آسمانی لقب می گیرد و رضات پروردگار و رسول خدا(ص) را کسب می کند.
پانویس
1.
1 ابن سعد، طبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۶؛ قزوینی، فاطمة الزهراء از ولادت تا شهادت، ۱۳۸۶ش، ص۱۹۲.
2 • طبرسی، اعلام الوری، ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۱۶۰-۱۶۱؛ یوسفی غروی، تاریخ تحقیقی اسلام، ۱۳۸۳ش، ج۲، ص۲۵۱.
3 • یعقوبی، تاريخ يعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۴۱.
4 • ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، نشر علامه، ج۳، ص۳۵۰.
5 • شیخ طوسی، الأمالی، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۱۰۱؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۱۵۳، ح۱۱.
6 • کلینی، الرّوضة من الکافی، ۱۳۶۴ش، ج۲، ص۱۸۰-۱۸۱.
7 • طبری، تاریخ طبری، بیروت، ج۲، ص۴۱۰.
8 • طبری، تاریخ طبری، بیروت، ج۱۱، ص۵۹۸.
9 • طبری، تاریخ طبری، بیروت، ج۱۱، ص۵۹۸.
10 • کلینی، الکافی، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۴۵۷.
11 • الحسنی، سيرة الأئمة الاثني عشر، ۱۳۸۲ق، ج۲، ص۸۱.
12 • مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۹۲.
13 • یوسفی غروی، تاریخ تحقیقی اسلام، ۱۳۸۳ش، ج۲، ص۲۵۰.
14 • ابن شهر آشوب، مناقب، موسسه انتشارات علامه، ج۳، ص۳۵۰-۳۵۱؛ متقی هندی، کنز العمال، ۱۴۰۵ق، ج۱۳، ص۶۸۰.
15 • نجفی، جواهر الکلام، ج۱۵، ص۱۷۴-۱۷۹؛ توضیح المسائل مراجع، ج۲، ص۱۲۹.
16 • شیخ طوسی، الأمالی، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۹۳.
17 • شیخ طوسی، الأمالی، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۹۳.
18 • شیخ طوسی، الأمالی، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۹۳.
19 • شوشتری، شرح إحقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۱۰، ص۴۰۱.
20 • یوسفی غروی، موسوعة التاریخ الإسلامي، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۲۱۴.
21 • شیخ طوسی، الأمالی، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۹۹.
22 • شیخ طوسی، الأمالی، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۹۷.
23 • یوسفی غروی، موسوعة التاریخ الإسلامي، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۲۱۵.
24 • یوسفی غروی، موسوعة التاریخ الإسلامي، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۲۱۵.
25. • شهیدی، زندگانی فاطمه زهرا، ص۷۳-۷۲؛ نیز ر.ک: ابن سعد، طبقات، ج ۸، ص۲۲-۲۳.
یادداشت‌ها
منابع:
https://hawzah.net/fa/Article/View/96836
https://fa.wikishia.net
https://namnak.com/
https://namnak.com
https://www.iribnews.ir/fa/news/3161920
https://www.delgarm.com/salrwz-azdwaj-hdrt-ly-w-fatmh-1400.a238376
