علت سوزش و خارش مقعد در زنان ، مردان و کودکان؛ درمان و علائم

سوزش و خارش مقعد (باسن) که در انگلیسی با عبارت Anal itching & Burning به کار برده می شود، یکی از مشکلات رایجی است که افراد اکثرا در طی زندگی خود آن را تجربه می کنند. خارش مقعد وضعیتی می باشد که شخص اطراف ناحیه مقعد خود احساس خارش کرده و تمایل به خاراندن آن دارد. گاهی اوقات این خارش با سوزش نیز همراه است یا اینکه بر اثر خاراندن زیاد، ناحیه مقعد حساس شده و دچار سوزش می شود. افراد اغلب از این وضعیت احساس شرم و خجالت دارند.

این عارضه دلایل زیادی دارد از جمله مشکلات پوستی ، بواسیر، شقاق، زگیل تناسلی، شستشوی زیاد یا ناکافی و.. که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم.

علائم خارش مقعد

نشانه های خارش مقعد اکثرا قابل تشخیص هستند و افراد مبتلا آنها را متوجه می شود. به طور کلی می توان این علائم را در دسته های زیر قرار داد:

• سوزش مقعد
• بثورات پوستی
• خون در مدفوع 
• زخم شدن پوست
• خارش آلت تناسلی
• التهاب و قرمزی پوست اطراف مقعد

در موارد حاد می تواند منجر به خونریزی مقعدی شود.

علت خارش مقعد چیست؟

بنا بر تحقیقات پزشکی medicinenet ، خارش مقعد دلایل متعددی دارد که به اشکال گوناگون در بدن فرد خود را نشان می دهند. گاهی ممکن است طی یک علت ساده مانند استفاده طولانی مدت از لباس زیر های تنگ بوجود بیاید یا نشانه ای از یک بیماری گوارشی یا نشیمنگاهی خاص باشد. مهم ترین آنها عبارتند از:

بواسیر یا هموروئید

توده های بواسیری که به آنها هموروئید (بواسیر داخلی و خارجی) نیز گفته می شود، متورم یا گشاد شدن سیاهرگ های مقعد هستند که به دلیل افزایش فشار به مقعد، علائم درد، خونریزی، خارش و سوزش را به همراه دارند. سریع ترین و بهترین راه درمان این رگ های متورم بواسیری لیزر درمانی است که بیمار را به سرعت به زندگی روزمره خود باز می گرداند و علائم را از بین می برد.

زگیل تناسلی

زگیل تناسلی که اغلب به دلیل ویروس اچ پی وی به صورت زگیل مقعد، آلت تناسلی و زگیل واژن خود را نشان می دهند، یکی از دلایل رایج خارش و سوزش مقعد هستند. با تشخیص به موقع و تعداد کم زگیل ها، پزشک متخصص می تواند با کمک کرایوتراپی و اشعه لیزر فوری و به راحتی آنها را از بین ببرد تا خارش مقعد درمان شود.

تبخال یا هرپس تناسلی

ویروس های هرپس سیمپلکس دو نوع دارند: ویروس هرپس سیمپلکس -1 (HSV-1) و ویروس هرپس سیمپلکس -2 (HSV-2). HSV-1 باعث ایجاد تبخال در سایر نقاط بدن می شود ، در حالی که HSV-2 به عنوان تبخال تناسلی شناخته می شود و کمی کمتر شایع است. طبق ACOG ، مورد دوم می تواند باعث ایجاد زخم های دردناک و تاول های پر از مایع در ناحیه مقعد یا دستگاه تناسلی بیمار شود که خارش با خود به همراه دارد.

در صورت مشاهده زخم در مقعد یا اندام تناسلی ، باید سریعا از نظر بیماریهای مقاربتی STI مورد آزمایش قرار بگیرید و در صورت مثبت بودن تست، شریک جنسی خود را نیز در جریان بگذارید تا راه های درمان مناسب به کار گرفته شود. درست است که تبخال هیچ درمانی ندارد اما می توان آن را مدیریت کرد. پزشکان برای کاهش شیوع ، داروهای ضد ویروسی تجویز می کنند.

شقاق یا فیشر مقعدی و آبسه آنورکتال

در مواردی که دچار یبوست یا اسهال شده اید، ممکن است زخم کوچکی در نزدیکی دهانه آنوس شما ایجاد شود که به آن شقاق یا فیشر مقعدی گفته می شود. این عارضه گاهی به دنبال یک آبسه آنورکتال نیز رخ می دهد. اگر از زخم شقاق رنج می برید، می توانید به راحتی آن را با لیزر در کمتر از نیم ساعت درمان کنید.

رژیم غذایی

برخی از افراد به دلیل حساسیت نسبت به خوراکی یا ادویه های غذایی مانند فلفل، انواع ادویه جات مانند آویشن، ترشیجات و اکثر خوردنی های شامل فلفل در مدت زمان کمی دچار خارش و سوزش مقعد می شوند. که با دوری کردن از آنها بهبود می یابند.

شستشو بیش از حد ناحیه تناسلی

استفاده از مواد شستشو عطری و شستشو بیش از حد نشیمنگاه به مرور زمان منجر به خارش و سوزش می شود.

رطوبت

شایع ترین دلیل اصلی خارش مقعد رطوبت است که در موارد شدید می تواند حتی منجر به عفونت باکتری های قارچی شود. زمانی که افراد پس از رفتن به دستشویی از دستمال استفاده نکنند، اسهال باشند یا ترشحات داشته باشند، رطوبت ایجاد شده و بستر خارش فراهم می شود.

استفاده بیش از حد از آنتی بیوتیک ها

این داروها باکتریهای مفید روده را از بین برده و باعث حساسیت پوست می شوند. در نتیجه استفاده طولانی مدت و بیش از حد آنها منجر به این عارضه می شود. شما می توانید با استفاده از مصرف مکمل های حاوی پروبیوتیک مانند خوردن ماست همراه غذا عوارض این داروها را به حداقل برسانید.

انگل یا کرمک

انگل یا کرمک یکی از دلایل رایج خارش در کودکان است که معمولا به دلیل عدم رعایت بهداشت اتفاق می افتد. یکی از انگل های پوستی کرمک می باشد که با تخمریزی در اطراف سوراخ مقعد موجب خارش می شود. بزرگسالان نیز ممکن است به این عارضه مبتلا شوند.

عوامل زیر می توانند عارضه خارش مقعد را افزایش دهند:

• سرطان مقعد
• دیابت نوع 2
• پرکاری تیروئید 
• کم خونی (فقر آهن)
• اضطراب و استرس
• سرطان خون و لنفوم
• نارسایی کلیه یا بیماری کبدی
• بیماری های التهابی روده مانند کرون

برای درمان خارش مقعدی به کدام پزشک متخصص باید مراجعه کرد؟

در این موارد متخصص کولورکتال و گوارش می تواند بیمار را کمک کند. همچنین پزشک جراح برای برطرف کردن علائم و عوارض سریعتر این عارضه می توانند در درمان همراه شما باشد. لازم به ذکر است که باید این عارضه را جدی گرفته و برای رفع سریع آن عجله کنید. همچنین می توانید برای تعیین نوبت یا مشاوره آنلاین با کارشناسان ما در ارتباط باشید.

راههای درمان خارش مقعد

درمان این عارضه به علت ایجاد مشکل بستگی دارد. با مراقبت های مناسب ، اغلب افراد از خارش مقعدی رهایی می یابند. در صورت ادامه خارش به پزشک مراجعه کنید. اگر علائم شما شدت یافت و به پزشک دسترسی نداشتید ، ممکن است یک داروی آنتی هیستامین خوراکی کمک کند تا زمانی که کرم ضد خارش اثر بگذارد و به دکتر مراجعه کنید.

درمان های پزشکی خارش و سوزش باسن

استفاده از داروهای آنتی هیستامین مانند هیدروکسی زین یکی از پیشنهادات پزشک برای برطرف کردن این عارضه در طول شب می باشد. داروهای موضعی مانند کورتیکواستروئید ملایم و هیدروکورتیزون به درمان التهاب پوست اطراف مقعد می توانند در کوتاه مدت کمک کنند. در موقعیت های جدی‌ تر می‌توان از داروهای استروئیدی قوی برای رفع این عارضه استفاده کرد. در ادامه برخی نکات برای کمک به بیمار برای درمان و جلوگیری از خارش و سوزش مقعد ارائه شده است:

• ایجاد ترتیب منظم در دفع مدفوع
• دوری از مصرف غذاهای تند و پر چاشنی 
• تمیز کردن و رعایت بهداشت مقعد پس از اجابت مزاج
• خودداری از مصرف صابون‌های عطری و بو دار. پیشنهاد می شود برای تمیز کردن ناحیه مقعد از آب گرم یا کرم های مخصوص امولسیون، استفاده کنید.
• پس از شستشو از دستمال برای خشک کردن ناحیه تناسلی استفاده کنید تا مرطوب نماند.
• از خارش خودداری کنید زیرا باعث تحریک پوست و سوزش می شود.
• استفاده از لباس‌های گشاد و راحت و خودداری از لباس های تنگ و چسبان برای گردش هوا بدن.

لازم است بدانید هر گونه عفونت قارچی را می‌توان با استفاده از داروهای ضد انگل درمان کرد. با مراجعه به پزشک می توان از انواع راه های درمانی و مناسب برای مقابله با این عارضه آگاهی پیدا کرد.

درمان‌های خانگی

از روش های خانگی پرکاربرد در درمان خارش و سوزش می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تمیز کردن ناحیه تناسلی به آرامی: پاک کردن دقیق و آرام محل می‌تواند به خلاص شدن از سوزش و خارش مقعد شما کمک کند. همچنین باید به آرامی مقعد خود را شستشو داده و سپس با یک دستمال کاغذی یا پارچه نخی خشک نمایید.
• از دستمال مرغوب استفاده کنید: از دستمال های توالت نرم و غیر رنگی استفاده کنید که فاقد حساسیت باشند.
• رژیم غذایی فیبردار داشته باشید: غذاهایی همچون انواع حبوبات، میوه‌ها و سبزیجات برای استفاده مداوم در رژیم غذایی کاملا مناسب هستند.
• از دستشویی های خارج استفاده نکنید: هنگام استفاده از دستشویی های بیرون از خانه از لمس نواحی تناسلی خود خودداری نمایید.
• کیسه آب گرم: فراموش نکنید که استفاده از کیسه آب گرم باعث گرم شدن ناحیه مقعد و در نتیجه گردش خون می شود. این عامل می تواند از کاهش درد بکاهد.
• جلوگیری از بی اختیاری مدفوع: اگر به عارضه بی اختیاری مدفوع دچار هستید، از یک پارچه نخی کوچک بر روی محل مقعد استفاده کرده و آن را به طور منظم عوض کنید. لباس زیر شما باید نخی باشد و از استفاده لباس‌های زیر تنگ خودداری کنید.
• از ورزش هایی که به ناحیه نشیمنگاه فشار وارد میکنند دوری کنید: از ورزش هایی مانند دوچرخه سواری و اسب سواری تا زمان رفع یبوست باید دوری کنید.

منبع: کلینیک اچ پی وی