آيا «بسم الله الرحمن الرحيم» 114 بار نازل شده است؟ اگر خير، چرا شيعه آن را جزء سوره مي‌داند. اگر، بلي، از آنجا كه آيات يك سوره به ترتيب نازل نشده، احتمالا در برخي موارد بايد متن سوره نازل شده باشد و سپس «بسم الله الرحمن الرحيم» متعلق به آن سوره نازل شده باشد كه به نظر مي‌رسد با تفسيري كه بزرگان از «بسم الله الرحمن الرحيم» متعلق به آن سوره نموده‌اند جور در نمي‌آيد؛ چون ظاهرا مي‌فرمايند؛ مثلا در سوره بقره داريم: «بسم الله الرحمن الرحيم الم» يا در سوره توحيد داريم: «بسم الله الرحمن الرحيم قل هو الله احد» يعني «بسم الله الرحمن الرحيم» به آيه بعد مرتبط است!
بجز سوره توبه كه بدون «بسم الله الرحمن الرحيم» نازل شده ابتدای سایر سوره ها با این آیه شروع شده و تمام شیعیان و عده ای از دانشمندان اهل تسنن معتقدند كه این عبارت نیز آیه ای از آیات قرآن كریم و جزء سوره ها می باشد و لذا همراه با آیات قرآن نازل شده و اینكه شما گفته اید كه «آیات یك سوره به ترتیب نزول نازل نشده» مطلب نادرستی است. زیرا گرچه ترتیب خود سوره ها در قرآن فعلی طبق ترتیب نزول نیست. اما ترتیب آیات در سوره ها در اكثر موارد طبق ترتیب نزول است و نگارش آنها توسط كاتبان وحی به اين صورت بود كه سوره ها را با نزول «بسم الله الرحمن الرحیم» آغاز می نمودند و تا «بسم الله الرحمن الرحیم» بعدی، جزء همان سوره محسوب می نمودند و تنها در موارد نادری است كه به تصریح و دستور پیامبر (ص) آیه ای را بر خلاف ترتیب نزول در سوره ای دیگر قرار می دادند و لذا مقدار عدد آيات هر سوره و ترتيبي كه ميان آيههاي هر سوره وجود دارد، تماما توقيفي است و با دست وحي و دستور پيامبر انجام گرفته است.(1)
از سوی دیگر باید بگوییم كه جزء قرآن دانستن «بسم الله الرحمن الرحيم» اختصاصی به شیعیان ندارد و عده ای از اهل سنت نیز در این نظریه با شیعیان هم عقیده هستند چنانكه سیوطی كه از استوانه های علوم قرآنی اهل سنت است در كتاب الاتقان بعد از ذكر أحادیثی كه دلالت بر قرائت «بسم الله الرحمن الرحيم» توسط رسول خدا (ص) در آغاز سوره ها دارد می نویسد كه : « فهذه الأحاديث تعطي التواتر المعنويّ بكونها قرآنا منزّلا في أوائل السّور» (2) « اين احاديث تواتر معنوي را در مورد آيه قرآن بودن بسم اللّه در اول هر سوره ميرساند».
فخر رازی نیز در تفسیر كبیر خود می نویسد: « و الذي عندي فيه أن النقل المتواتر ثابت بأن بسم اللّه الرحمن الرحيم كلام أنزله اللّه علي محمد صلي اللّه عليه و سلم، ...». (3)
« به نظر من طبق روایات متواتر «بسم اللّه الرحمن الرحيم» بر پیامبر (ص) نازل شده و ...».
📚پی نوشت ها:
1. آيت الله معرفت، علوم قرآني، قم، مؤسسه فرهنگي التمهيد، 1381، ص 406.
2. سيوطي، جلال الدين، الإتقان في علوم القرآن ، بیروت، دار الكتاب العربي، 1421ق، ج1، ص 268.
3. فخرالدين رازي، مفاتيح الغيب، بيروت، دار احياء التراث العربي،1420ق، ج1، ص 173.
🔰 @p_eteghadi 🔰
