به گزارش خبرگزاری تسنیم از استان فارس،  در تاریخ پر از اتفاق معاصر ایران، جنگ ایران و عراق یکی از حوادث مهمی است که به مدت 8 سال طول کشید و وقایع و مصائبی را برای عموم رقم زد. در طول جنگ تحمیلی و آن زمان که شهرها و مناطق مختلف کشور مورد آماج و حمله نیروی زمینی و هوایی نیروهای بعثی صدام بود، برخی از هنرمندان عرصه موسیقی برای روحیه بخشیدن به مردم و رزمندگان آثاری را در سبک‌های سنتی و پاپ تولید کردند و نوحه‌سرایان و مداحان نیز آثاری را با مضمون جنگ و شهادت و ایثارگری و جانبازی خواندند. به طور معمول رسانه‌ها هر ساله درباره آثار سنتی و پاپ مطالب و گزار‌ش‌هایی را ارائه داده‌اند و آنچه که تاحدودی مغفول مانده نوحه‌ها و سروده‌هایی هستند که طی اتفاقاتی توسط برخی از خوانندگان و رزمندگان و مداحان در جبهه و پشت جبهه تولید و اجرا شده‌اند. در ادامه دیگران نیز به این جرگه پیوستند و آثاری را با مضمون و محتوای جنگ و شهادت و ایثارگری و جانبازی ارائه کردند.

حضرت آیت الله خامنه ای در بخشی از بیانات خود در دیدار اعضای ستاد برگزاری کنگره ملّی چهار هزار شهید استان یزد با اشاره به سابقه‌ی ابتکارات یزدی‌ها در زمان جنگ خاطرنشان کردند: " در جبهه هم ابتکارات یزدی‌ها را همه دیدند؛ بنده بعضی را دیدم، بعضی را هم شنیدم؛ مثلاً فرض کنید که از هنر حفر قنات یزد استفاده‌ کردن و کانال‌هایی زیر زمین درست ‌کردن برای نیاز رزمندگان، یا از زنان فعّال خانه‌دار در داخل یزد برای [خدمت در] خیّاط‌خانه استفاده کردن. خیّاط‌خانه‌های وسیعی در یزد ایجاد شد؛ اوّل در یک مرکز، بعد گسترش پیدا کرد و مرحوم شهید صدوقی(3) (رضوان ‌الله ‌علیه) تشویق کردند، تقدیر کردند، این کار رواج پیدا کرد که اینها لباس برای رزمندگان فراهم میکردند، تهیّه میکردند و میفرستادند به جبهه. یا در خودِ پادگان یا اردوگاهِ تیپّ الغدیر که بنده [هم] رفتم، یک حمّام ساخته بودند -که بنده داخل آن حمّام رفتم- مثل حمّامهای خیلی خوب شهری: دوشهای متعدّد، سربینه‌ی(4) حمّام؛ اینها کارهای ابتکاری است، یعنی چیزهایی که انسان جاهای دیگر اینها را مشاهده نمی‌کرد؛ حالا کار نظامی و خط‌شکنی و مانند اینها به جای خود محفوظ. یزدی‌ها این [جور بودند]. قبل از انقلاب هم همین ‌جور؛ اندکی قبل از انقلاب، این نوحه‌ی معروفی که در یزد خوانده شد، ما در مشهد آن را گرفتیم و شنیدیم -یکی [بود که] جهرمی‌ها خوانده بودند، یکی یزدی‌ها خوانده بودند- مفاهیم و مسائل انقلابی را وارد نوحه‌ی سینه‌زنی کرده بودند و یک گسترش عظیمی به‌ وجود آورده بودند؛ کار بزرگی بو"د.

اما شعر مورد اشاره رهبرمعظم انقلاب شعر مداحان جهرمی است که در آن دوره‌ی تاریخی در اشعاری، از شاه به تشبیه و کنایه به عنوان یزید دوران و عمر سعد، پسر مرجانه یاد می‌کردند

در دهه‌ی پنجاه در بحبوبه‌ی انقلاب، چند مداح جوان جهرمی با خواندن نوحه‌هایی که اغلب اشعار آن‌ها سروده‌ی جهرمی‌ها و در ظاهر مذهبی و در باطن علیه رژیم شاه بود، پایه‌های سلطنت را به لرزه درآوردند. ایشان با نام ‌امام‌ حسین(ع) آتش‌ انقلاب را در جهرم شعله‌ور ساختند .

 رهبر معظم انقلاب در دیدار با شاعران و شاعران جهرمی در سال 1395 نیز، به مداح‌های جهرمی قبل انقلاب هم اشاره کرده و گفته بودند: "سال‌های اوایل انقلاب برای من نواری از مداحی پرشوری از جهرم آوردند و بعد یزد، که بعد از آن، در همهٔ این سالها این مدل مداحی با احساس و شور در هیچ کجا ندیده‌ام."

  در عاشورای 1356، نوحه‌ای حماسی دربارهٔ عاشورا- و در باطن علیه رژیم شاه به شدت مشهور شد و همه جا سروصدای آن پیچید و بعدها به نوعی به نماد آزادی‌خواهی جهرمی‌ها بدل شد. برخی بندهای این نوحه که با ریتم و شور بسیار بسان رجزی حماسی خوانده می‌شد و مردم نیز تکرار می‌کردند، چنین بود :

کاخت کنم زیر و زبر یابن مرجانه

ای ظالم بیدادگر یابن مرجانه

ای دشمن دین و بشر یابن مرجانه

تا کی تو داری شور و شر یابن مرجانه

مردم تو را لعنت کنند یابن مرجانه

هر روز و شب تا به سحر، یابن مرجانه

ناگفته پیدا بود که منظور از ابن‌مرجانه، شخص شاه بود .

این نوحه بارها توسط مداحان دیگر در سراسر کشور خوانده شد و شهرت آن تا بدانجا رفت که آیت‌الله نوری همدانی، وقتی در نوفل‌لوشاتو، خدمت امام خمینی(ره) ‌رسید، در ابیاتی از قصیده‌ای که دربارهٔ اوضاع انقلابی ایران سروده بودند، به این نوحه اشاره کردند :‌

زِ جهرم نعره جانانه که هان ای ابن‌مرجانه                     شدی سیر از ستم یا نه؟ هدف نزدیک می‌گردد