به گزارش روابط عمومی معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری کل استان سیستان وبلوچستان، فريبا نديم نژاد کارشناس معاونت اجتماعي و پيشگيري از وقوع جرم دادگستري کل استان طي يادداشتي اظهار داشت: هر پديده جديد به محض ورود به دنياي واقعي همواره فرصت ها و چالش هايي را به همراه خواهد داشت. فضاي مجازي نيز به عنوان ابزار ارتباطي نوين همچون تيغ دو لبه اي است و براي خطراتي که به واسطه آن پيش مي آيد بايد هوشيار بود و آمادگي مقابله با آن را داشت. در اين مقاله به بررسي تاثيرات مثبت و منفي اين پديده بر قشر نوجوان، جوان، دانش آموز و دانشجو مي پردازيم.يکي از بحث هاي رايج ميان جامعه شناسان و کارشناسان حوزه علوم اجتماعي و ارتباطات، نحوه و چگونگي برخورد با يکي از انواع تکنولوژي، در بدو ورود به هر فرهنگي است. در اين ميان نکته اي که همگي بر آن اتفاق نظر دارند، فرهنگ سازي براي استفاده صحيح از تکنولوژي است. اينترنت و فضاي مجازي نيز مانند ساير اشکال تکنولوژي و رسانه اي موارد استفاده مثبت و منفي خاص خود را دارد.
فضاي مجازي مي تواند به کمک دانش آموزان و دانشجويان بيايد
فضاي مجازي نيز مانند ساير اقسام فناوري مي تواند در بسياري از موارد مفيد واقع شود. در اين خصوص فضاي مجازي بستري را براي نسل نوجوان و جوان فراهم کرده است که مي توانند با استفاده از آن در زمينه آموزشي وضعيت بهتري را تجربه نمايند. از جمله استفاده هاي مفيدي که نسل جوان از فضاي مجازي دارد، عبارت است از:
- استفاده از داده ها و اطلاعات گوناگون به منظور انجام فعاليت هاى علمى و پژوهشى
- تسريع در روند انجام امور ادارى دانشجويان و دانش آموزان و نيز افراد شاغل؛ که بخصوص در مراحل ثبت نام دانشگاه و انتخاب واحدها موجب تسهيل کار دانشجويان شده است
- برقرارى سريع ارتباط با اساتيد و معلمان، ساير دانشجويان و دانش آموزان به انواع روش هاي گفتارى، نوشتارى و تصويرى
- برقراري ارتباطِ بين دانشگاهي دانشجويان در شهرهاي مختلف جهت انجام پروژه هاي علمي، چاپ نشريات و نيز مباحثه پيرامون مسائل علمي و آموزشي
- استفاده از روشهاي آموزش از راه دور و غير حضوري
خطر در کمين است
تسلط کامل والدين بر مهارت هاي مربوط به استفاده از رايانه ها و اينترنت، هوشياري آنها در اين رابطه و از سوي ديگر فرهنگ سازي براي استفاده صحيح از فضاي مجازي، مي تواند تاثير بسزايي در فراگيرى مهارت هاى مختلف زندگى و نيز آموزش هاى مرتبط با تحصيلات و مسائل علمي نسل جوان و نوجوان داشته باشد. با اين وجود، استفاده از اينترنت در ميان نوجوانان و جوانان در صورتى که نظارت والدين را به دنبال نداشته باشد، مي تواند بستري براي بروز ناهنجاري اخلاقي و رفتاري باشد. به عبارتي بايد در نظر داشت فضاي مجازي که مي تواند با برنامه ريزي به بستري آموزشي و مفيد تبديل شود، با توجه به ويژگي هايي که دارد مي تواند زمينه ساز خطراتي در تمامي سطوح و ابعاد زندگي باشد. فضاي مجازي و اينترنت به رغم تمام کاربردها و کارکردهاي مفيد خود، آسيب هاي اجتماعي خاصي نيز دارد که نمي توان نسبت به آن بي تفاوت بود. تاثير اين آسيب ها به ويژه در نسل در حال رشد کشور حساس تر بوده و دقت بيشتري را مي طلبد.
آسيب هاي اجتماعيِ حاصل از ارتباط با اينترنت دامنه وسيعي دارد. طوري که مي توان حوزه آسيب هاي آن را از چندهويتي گرفته تا دسترسي به حساب هاي بانكي، هرزه نگاري، انتشار محتواهاي مستهجن، تجاوز به حريم خصوصي افراد و اشاعه خشونت ترسيم کرد؛ آسيبهايي است که کارشناسان حوزه جامعه شناسي، ارتباطات و روانشانسي بصورت مداوم از آنها صحبت مي کنند.
آزادي بي حد و حصر در فضاي مجازي، خلا قانون گذاري و عدم امکان حضور و نظارت پليس بر تمام ابعاد آن موجب مي شود كه عده اي از کاربران بر اساس هنجارهاي لحظه اي عمل كنند. گمنامي، بي چهرگي و بي نامي افراد در اينترنت نه تنها پيگرد قانوني مجرمان را در فضاي رايانه اي مشكل مي سازد، بلكه زمينه گسترش آن را نيز فراهم مي آورد.
با توجه به رشد روزافزون جرايم اينترنتي و با در نظر گرفتن به اين مطلب كه جوانان بيش از هرگروه ديگر در مقابل بعضي از اين جرايم آسيب پذير هستند، حمايت از آنان امري ضروري و حياتي به نظر مي رسد. مسئولان و دست اندركاران كشور بايد خطرها و تهديدهاي اين جرايم را جدي تلقي كنند و استراتژي هاي همه جانبه اي را در راستاي آگاهي دادن به استفاده كنندگان از اينترنت، مقابله قانوني با جرايم اينترنتي و استفاده صحيح از تكنولوژي رايانه اي اتخاذ كنند.
يکي از کارکردهاي مهم و خطرناک اين فضا، گفتگوهاي اينترنتي است که به واسطه گسترش استفاده از تلفن هاي همراه، روز به روز در حال افزايش است. فارغ از اينکه اين موضوع بيشتر اوقات فراغت دختران و پسران جوان را به خود اختصاص مي دهد و آنها را از پرداختن به امور مفيد ديگر باز مي دارد؛ به دليل گمنامي افراد در اين فضا، هويت هاي کاذب و دوگانه اي شکل مي گيرد که در آشنايي ها و دوستي هاي رمانتيک مجازي، اکثر اوقات موجب به بازي گرفتن احساسات و سرنوشت افراد در اين فضا مي شود. البته آسيب هاي اينگونه در ميان دختران جوان بيشتر مشاهده مي شود که متاسفانه گاهي تاثيرات عميقي بر آينده و زندگي آنان دارد.
علاوه بر آن، سرگرمي هاي مجازي، موجب کاهش علاقه جوانان به مشارکت هاي اجتماعي و فعاليت هاي مدني شده است و ممکن است بر مهارت هاي اجتماعي آنان تاثير منفي بگذارد. همچنين حضور طولاني در فضاي مجازي مي تواند به فرهنگ پذيري اشتباه، جامعه پذيري ناقص و تاثيرپذيري افراطي از هنجارها و ارزشهاي حاشيه اي در عرصه هاي مختلف ارتباطي و اجتماعي منجر شود. از طرفي با کاهش حضور جوان و نوجوان در بستر خانواده، ميزان اعتماد آنها به اين نهاد مهم اجتماعي کم مي شود. اين اتفاق مي تواند در نهايت منجر به از بين رفتن يکي از مهمترين کارکردهاي خانواده يعني رفع سوالات، شبهات و مشکلات فرزندان شود. اين موضوع زنگ خطري جدي براي ارتباطات انساني است.
چه بايد کرد؟
عده اي براي جلوگيري از آسيب هايي که فضاي مجازي بر جوانان و نوجوانان دارد، منع استفاده از اينترنت را توصيه مي کنند؛ اما به عقيده روانشناسان اين روش اشتباه ترين گزينه در اين خصوص است که مي تواند به عاملي تحريک کننده در گرايش بيشتر فرزندان به استفاده از اينترنت تبديل شود.
ايجاد محدوديت باعث حساسيت بيشتر جوان و نوجوان مي شود. براي کاهش آثار مخرب فضاي مجازي بايد طريقه استفاده درست از اين ابزار را به آنان نشان داد. بنابراين رفتار صحيح والدين و ارائه راهکارهايي که بهترين گزينه جهت تصحيح رفتار کودکان، نوجوانان و جوانان است و بيشتر از آنکه لجبازي فرزند را تحريک کند، موجب راهنمايي و همراهي آگاهانه آنها مي شود.
