عباس دارایی، روانشناس در گفت‌وگو با ایکنا از لرستان، با بیان این‌که یکی از مسائل بسیار مهمی که در زمینه روانشناسی امروزه مطرح شده و روز به روز اطلاعات دقیق‌تر و تکمیلی در این خصوص ارائه می‌شود پرخاشگری نوجوانان است، گفت: در واقع نوجوانان با گذر از سنین کودکی و خردسالی پا به اجتماع می‌گذارند و اولین برخورد آن‌ها بهطور مستقیم با اجتماع صورت می‌گیرد.
پرخاش فرزند ناشی از زیربنای ناصحیح در تربیت است
وی با بیان این‌که بسیاری از نوجوانان ممکن است در اوقات فراغت خود مشغول به کار شوند و تمامی این موارد به همراه حساسیت‌های دوران بلوغ می‌تواند منجر به پرخاشگری، گوشه‌گیری و عدم توجه به آموزه‌های والدین شود، افزود: این در حالی است که از دید روانشناسی نوجوانان، رفتارهای یک نوجوان می‌تواند ناشی از زیربنای ناصحیح در تربیت وی باشد، علاوه‌بر پرخاشگری، یک نوجوان ممکن است از خود رفتارهای پُرخطر و بزهکارانه مانند خشونت جسمی، فرار از مدرسه، روابط جنسی پُرخطر، سوء مصرف مواد مخدر و سایر رفتارهای بزهکارانه را بروز دهد، همچنین اگر جلوی این رفتارها گرفته نشود ممکن است نوجوان به خود یا به دیگران آسیبی وارد کند.
این روانشناس لرستانی با بیان این‌که برای این‌که از پرخاشگری در نوجوانی جلوگیری شود باید علل این امر بررسی شده و براساس علت‌های ریشه‌یابی شده با نوجوان برخورد صحیحی داشت، ادامه داد: باید توجه داشت که رفتار با خشونت یا تنبیه جسمی در این سن می‌تواند باعث بروز مشکلات بدتری شود و باید با ریشه‌یابی علل پرخاشگری نوجوانان، بهترین برخورد صحیح و اصولی را در مقابله با پدیده پرخاشگری در آن‌ها به‌کار برد.
وی با اشاره به این‌که پرخاشگری در نوجوانان می‌تواند عوامل متعددی داشته باشد که ریشه در تربیت‌ها و رفتارهای صورت گرفته با کودک در سنین خردسالی و کودکی را نشان می‌دهد، اظهار کرد: بهطور کلی برای جلوگیری از پرخاشگری نوجوانان باید ریشه‌یابی اصولی علل این امر را انجام داد، از مهم‌ترین عواملی که در خصوص پرخاشگری در نوجوانان دارای تأثیر است می‌توان به مواردی مانند در معرض آسیب‌های جسمی قرار گرفتن، ناامنی خانه برای کودک، شروع به فعالیت هورمون‌های جنسی در سنین نوجوانی، همراهی رفتارهای پرخاشگرانه با وی از کودکی، سوء مصرف مواد مخدر یا الکل، پارامترهای ژنتیکی، وجود و استفاده از سلاح گرم در خانه برای تهدید و ارعاب، علل مغزی در اثر حادثه یا بیماری مانند ضربه خوردن ناگهانی به سر، نادیده گرفتن حس مالکیت و استقلال وی در خانواده، توهین و آسیب‌های کلامی به نوجوان، حمله فیزیکی و یا تنبیه فیزیکی از سنین کم تا نوجوانی، امر و نهی خانواده و استفاده از الفاظ تحکم‌آمیز، جلوگیری از انجام علایق توسط نوجوان و تحت فشار گذاشتن وی برای انجام کاری که تمایلی به آن ندارد، اشاره کرد.
تنبیه فیزیکی جوابگو نیست
دارایی با اشاره به این‌که یکی از نکات بسیار با اهمیتی که همه والدین باید در نظر داشته باشند، عدم نیاز به انجام رفتار پرخاشگرانه در جواب رفتارهای پرخاشگرانه فرزند خود است، گفت: باید قبول کنیم که در دنیای امروز تنبیه فیزیکی و کلامی به‌ویژه در سنین نوجوانی پاسخگو نیست و فرزند شما بیشتر از این‌که به یک نفر برای نصیحت و صحبت یک طرفه نیاز داشته باشد، نیازمند یک دوست خوب است.
این روانشناس با تأکید بر این‌که به‌خاطر داشته باشیم یک دوست خوب می‌تواند بهتر از یک مشاور، پدر یا مادر با فرزند شما ارتباط برقرار کند، پس چه بهتر آن‌که شما در نقش یک دوست خوب برای فرزند خود ظاهر شوید؟ اظهار کرد: نیازی نیست وقتی‌که رفتار پرخاشگرانه فرزند خود را می‌بینید خودتان هم پرخاشگری کنید یا تهدید و ارعاب به‌کار بگیرید، با کمی خویشتن‌داری و گوش کردن به صحبت‌های فرزند می‌توانید به‌عنوان یک دوست، راهکارهای بهتری را به فرزند خود نشان دهید.
دارایی با بیان این‌که دوران تنبیه‌های بدنی، بازخواست، نصیحت و پرخاشگری به نوجوانان به سر آمده است، افزود: نیازی نیست کودک شما از حساب بانکی خالی شما اطلاعی داشته باشد و یا اگر با همسرتان مشاجره دارید، نباید بحث و دعوای خود را جلوی کودک انجام دهید، بهتر است برای کودک خود یک مادر مهربان یا پدر دلسوز و در درجه اول یک دوست قابل اعتماد باشید که در جواب همسر یا همکاران پرخاشگری نمی‌کند.
این روانشناس با اشاره به این‌که کودک شما هیچ نیازی به دانستن مشکلات شما ندارد و بهتر است مشکلات را به همراه خود به خانه نیاورید، گفت: طلاق والدین نیز از مواردی است که باعث پرخاشگری نوجوانان می‌شود، پس اگر چنین قصدی را دارید، بهتر است زمان آن‌را به آینده موکول کنید و یا حتی‌الامکان یک مشاور و روانشناس با فرزند شما در ارتباط باشد.
وی با اشاره به این‌که بزهکاری یکی از آسیب‌های ناشی از پرخاشگری نوجوانان است، افزود: اگر فرزند شما یک روز از مدرسه دیر به منزل رسید و در مسیر هیچ خبری از کاری که می‌خواهد انجام دهد نداد و اجازه‌ای از سوی شما دریافت نکرد یا متوجه شدید یک پاکت سیگار، شیشه مشروبات الکلی یا حتی مواد مخدر در اتاق خود قایم کرده است، نیازی به پرخاشگری، عصبانیت، تنبیه بدنی و یا سرزنش کلامی نیست، سرمنشأ تمامی این بزهکاری‌ها رازی درون خانه شما است که باید به آن پی ببرید.
نادیده گرفتن علایق نوجوانان؛ از عوامل پرخاشگری
دارایی با اشاره به این‌که ممکن است فرزند شما علاقه‌ای به ریاضیات، زیست‌شناسی و فیزیک نداشته باشد؛ نمرات کمی در درس شیمی بگیرد و بیشتر وقت خود را با کامپیوتر، موبایل و یا در گروه‌های هنری مانند نقاشی، تئاتر و غیره بگذراند، گفت: یکی از مهم‌ترین عوامل پرخاشگری نوجوانان، نادیده گرفتن علایق آن‌هاست، بسیاری از کودکان اگر نتوانند در رشته پزشکی تحصیل کنند می‌توانند معمار، نقاش، خواننده یا فوتبالیست حرفه‌ای شوند.
این روانشناس با بیان این‌که در دنیای نوجوانان، زندگی آن طوری نیست که شما فکرش را بکنید، تصریح کرد: در واقع نوجوان نه آن‌قدر پخته است که مانند بزرگ‌ترها تصمیم بگیرد و نه آن‌قدر کوچک است که بتوانیم به جای او تصمیم بگیریم، پس بهتر است به علایق فرزند در این سنین اهمیت بدهیم و بگذاریم که استعدادهای نهفته در وی شکوفا شود و در مقابل نباید فرزند خود را مجبور به کاری کنید که علاقه‌ای به انجام آن ندارد.
وی با اشاره به این‌که از دیگر مواردی که در مورد علل پرخاشگری نوجوانان بیان شد سختگیری بیش از حد والدین و چک کردن کودک است، افزود: بهتر است سختگیری را تا حد امکان کاهش دهید، البته نباید از یاد ببرید که اگر کودک شما هیچ کنترلی نشود ممکن است باز هم به پرخاشگری و بزهکاری روی بیاورد؛ لذا میانه‌روی و همچنین پرهیز از کنترل به‌نحوی که فرزند نوجوان شما متوجه آن شود بهترین گزینه‌ای است که می‌توانید برای برخورد با کودک خود داشته باشید.
دارایی با بیان این‌که روی فرزند خود حساس نشوید و بگذارید آن‌چه می‌خواهد انجام دهد، گفت: کنترل کودک به‌صورت سختگیرانه و حساس شدن به مسائل ریز و جزئی می‌تواند مهم‌ترین عامل در به وجود آوردن شرایطی باشد که پرخاشگری نوجوانان را در پی دارد.
