متخصص ارتوپدی کودکان، مشکلات استخوان‌ها و مفاصل را در بدن کودکان که هنوز در حال رشدند، بررسی و درمان می‌کند. و به همین دلیل در شاخه‌ای جدا از ارتوپدی بزرگ‌سالان یا عمومی قرار گرفته است.
مشکلات ارتوپدی کودکان
برخی از مشکلات ارتوپدی شایع‌تری که کودکان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، عبارتند از:
شکستگی استخوان
استخوان‌های کودکان انعطاف‌پذیر‌تر هستند و می‌توانند بدون شکستگی، خم شوند. شکستگی گرین استیک و شکستگی سگک، آسیب‌هایی هستند که بیش‌تر منحصراً در کودکان دیده میشوند. شکستگی گرین استیک زمانی است که استخوان از یک طرف شکسته شود اما از طرف خمیده دست‌نخورده باقی بماند و شکستگی سگک زمانی است که قسمتی از استخوان، پیوستگی خود را از دست بدهد اما از هم جدا نشود. شکستگی بازو و مچ پا و آرنج، به ترتیب نوشته شده در کودکان رایج‌تر است. اما زیاد جای نگرانی نیست، زیرا استخوان‌های کودکان توانایی شگفت‌انگیزی در بهبود یافتن دارند.
بدشکلی ستون فقرات (اسکولیوز)
به منحنی غیرطبیعی سی شکل یا اس شکل ستون فقرات، اسکولیوز می‌گویند که معمولاً در کودکی یا اوایل نوجوانی تشخیص داده می‌شود. علائم این بیماری به شکل انحنای کمرنامیزان یا یک شانه بالاتر از دیگری ظاهرمی‌شود. به علاوه ممکن است کودکی که اسکولیوز دارد، به یک طرف متمایل باشد. به ندرت، در موارد شدید اسکولیوز، ممکن است باعث تغییر شکل دنده و مشکلات تنفسی شود. در اکثر موارد، اسکولیوز بدون مداخله‌ی پزشکی، عارضه‌ای دائمی است. اگرچه درمان همیشه لازم نیست.
لنگیدن و ناهنجاری‌های راه رفتن
لنگیدن ممکن است علل متفاوتی داشته باشد. شایع‌ترین آن ممکن است شکستگی استخوان باشد. عفونت، التهاب، تومور و ناهنجاری‌های لگنی از علت‌های دیگر این عارضه هستند. پس والدین موظفند به محض مشاهده علائم مشکوک و ناهنجاری‌های راه رفتن در کودک خود، به پزشک متخصص مراجعه کنند. بدیهی است که نوع درمان پیشنهادی بسته به علت ایجاد ناهنجاری در هر مورد متفاوت است.
عفونت استخوان‌ها و مفاصل
انواع مختلفی عفونت استخوانی و مفصلی وجود دارد. این عفونت‌ها معمولاً وقتی شروع میشوند که باکتری‌های ناقل بیماری، وارد بدن میشوند و از طریق جریان خون به استخوان‌ها و مفاصل گسترش پیدا می‌کنند. بدون درمان سریع، عفونت‌ها ممکن است دردسرزا شوند. پس سریعاً باید به متخصص ارتوپدی کودکان مراجعه کنید.
مفاصل دردناک بعد از ورزش و فعالیت
دختران و پسران بین 9 تا 14 سال معمولاً از دردهای عضلانی و مفصلی که مستقیماً با جهش رشد آن‌ها در بلوغ مرتبط است، شکایت دارند. اما درد اسکلتی عضلانی در کودکان ممکن است علل مختلفی داشته باشد. آپوفیزیت یکی از شایع‌ترین علت‌های ایجاد درد است که به التهاب غضروف رشد در کودکان مربوط می‌شود که محل اتصال عضلات و تاندون‌ها است. معمولاً علائم این بیماری با ورزش بدتر می‌شود و ممکن است در کل شب ادامه پیدا کند و باعث مختل شدن خواب شود. درد و تورم به طور معمول با استراحت و استفاده از یخ و داروهای ضد التهابی بهبود می‌یابد.
علاوه بر این‌ها، بعضی دیگر از مشکلات ارتوپدی کودکان نیز هستند که در گروه‌های سنی خاص مانند نوزادان دیده میشوند.
بیماری‌های شایع دیگر را بخوانید.
جنبه‌های منحصر به فرد ارتوپدی کودکان
ابتدای مقاله گفتیم که ارتوپدی کودکان با بزرگ‌سالان متفاوت است. زیرا کودکان در حال رشد هستند.
گاهی اوقات بچه‌ها را بزرگ‌سالان کوچک می‌خوانند اما حالا می‌دانیم که در بررسی استخوان‌ها نمی‌توانیم از این اصطلاح استفاده کنیم.
به عبارتی در درمان مشکلات ارتوپدی کودکان، ملاحظاتی وجود دارد که باید به آن‌ها توجه کرد.
همان طور که می‌دانیم کودکان در حال رشد هستند و این رشد اغلب، بسیار سریع است. به مناطقی از استخوان که با سرعت بیشتری رشد می‌کند، صفحه‌ی رشد می‌گوییم. صفحه رشد ممکن است بیش‌تر در معرض آسیب قرار بگیرند. البته به مرور زمان می‌تواند سلول‌های خود را بازسازی کند.
با وجود این که صفحه رشد، اغلب به دلیل قابلیت رشد سریع می‌تواند خودش را ترمیم کند، هم‌چنان نمی‌توان از آسیب آن چشم‌پوشی کرد. پس پزشک باید بررسی کند و مطمئن شود صفحه رشد آسیبی ندیده است. یا اگر آسیب دیده است، سریع تحت درمان قرار بگیرد. علت تاکید بر بررسی و درمان، این است که صدمات ناشناخته‌ای که به صفحه رشد وارد می‌شود، احتمال دارد باعث ایجاد ناهنجاری‌های رشد مانند بسته شدن زودرس این صفحه یا رشد غیرطبیعی استخوان شود.
هم‌چنین در درمان مشکلات ارتوپدی کودکان، لازم است سبک زندگی و نوع فعالیت‌هایشان نیز در نظر گرفته شود:
آیا کودک باید فعالیت‌های بدنی خود را محدود کند؟ اگر چنین است، چگونه و برای چه مدت؟
آیا او باید از ورزش‌های خاص، دویدن یا پریدن خودداری کند؟
آیا این شرایط بر رشد کودک تاثیر می‌گذارد؟
آیا این بیماری ممکن است باعث ایجاد مشکلات طولانی‌مدت شود یا به درمان بیشتری نیاز داشته باشد؟
آیا این بیماری ممکن است محدودیت‌های دیگری نیز در آینده برای کودک ایجاد کند؟
درباره‌ی فعالیت فیزیکی کودکان بخوانید.
معمولاً کودکان نمی‌توانند مانند بزرگ‌سالان، علائم یا ترس خود را به شکل قابل درکی بیان کنند. متخصصان ارتوپدی کودکان، باید بتوانند احساسات و مشکلات کودک را از دلش بیرون بکشند. حتی در شرایطی که ممکن است نتوانند سوالات پزشکی ساده مثل «کجا درد می‌کند؟» را بپرسند.
چه کسی مشکلات ارتوپدی کودکان را درمان می‌کند؟
نیاز نیست که برای رفع هر مشکل استخوانی کوچک، به متخصص ارتوپدی کودکان مراجعه کنید. زیرا بسیاری از مشکلات توسط ارتوپد عمومی یا متخصص اطفال به خوبی برطرف میشوند. اما اگر مشکل کمی پیچیده‌تر شود، می‌توان از جراح ارتوپدی اطفال کمک گرفت.
جراحان ارتوپدی کودکان در زمینه مشکلات استخوان و مفاصل کودکان، آموزش‌های ویژه‌ای دیده‌اند و چندین سال درس خوانده‌اند. البته بخش ارتوپدی همه‌ی بیمارستان‌ها، متخصص ارتوپدی کودکان ندارد. اما می‌توانید با جست‌وجو در اینترنت، نزدیک‌ترین متخصصان ارتوپدی کودکان را نسبت به محل زندگیتان پیدا کنید.
کمک به خوب شدن کودکان مبتلا به بیماری‌های ارتوپدی
یکی از مهم‌ترین کارهایی که والدین و سایر اعضای خانواده و دوستان می‌توانند در این راه انجام دهند، این است که یاد بگیرند چطور باید از کودک مبتلا به بیماری حمایت کنند. بیماری ارتوپدی نیز مانند بیماری‌های دیگر ممکن است کودکان را مضطرب و افسرده کند. پس لازم است والدین مراقب سلامت روحی کودک بیمار خود باشند.
از کمک گرفتن از متخصص ارتوپدی یا اطفال فرزندتان نترسید. این افراد تجربه‌ی زیادی در مواجهه و درمان کودکان با مشکلات مشابه دارند و مسلماً می‌توانند در مسئله‌ای که برای شما تازگی دارد، کمک‌کننده باشند.
به راحتی با تیم درمان افکار خود را در میان بگذارید. شما فرزندتان را بهتر از دیگران می‌شناسید و بهتر می‌توانید ترس و اضطراب و راحتی او را تشخیص دهید. در میان گذاشتن این مسائل با تیم پزشکی، می‌تواند باعث شود که بیش‌تر مراقب فرزندتان باشند.
درباره‌ی سلامت روان کودک بیش‌تر بخوانید.
به چند توصیه‌ی ساده‌ی زیر عمل کنید:
کودک خود را تشویق کنید سوال بپرسد و سوالات او را پاسخ دهید.
رفتارهای شجاعانه‌ی او را با تشویق و ستایش، تقویت کنید.
به دروغ به او نگویید که قرار نیست درد بکشد.
حمایتش کنید. به او دلگرمی بدهید و تاکید می‌کنیم تشویقش کنید. گاهی اوقات تنها در آغوش گرفتن و لبخند زدن، کار خودش را می‌کند!
حرف آخر
خوشبختانه، اکثریت قریب به اتفاق بیماری‌های ارتوپدی کودکان، قابل درمان یا کنترل هستند. اسکلت کودک، توانایی فوق‌العاده‌ای در بهبود یافتن پس از ضربه و آسیب و تحمل کردن درد دارد. والدین باید بیماری فرزندشان را جدی بگیرند تا مطمئن شوند روند درمانی بیماری به خوبی انجام می‌شود. هم‌چنین باید به صحبت‌های فرزندشان گوش دهند و از او حمایت عاطفی لازم را بکنند.
