تقویت روح تعاون در خانواده با مشاركت و همكاری افراد

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ خانواده به عنوان اصلی ترین نهاد اجتماعی، مناسب ترین نظام برای تأمین نیازهای روحی و معنوی انسان به شمار می رود و زیربنای جوامع و خاستگاه فرهنگ، تمدن و تاریخ بشر است. توجه به این نهاد بنیادین و هدایت آن به جایگاه واقعی، همواره سبب اصلاح جامعه و غفلت از آن، موجب دور شدن فرد از حیات حقیقی و سقوط به ورطه نابودی خواهد شد.

خانواده بسترساز تأمین امنیت و آرامش روانی اعضاء، پرورش نسل جدید، اجتماعی كردن فرزندان و برآورده ساختن نیازهای عاطفی افراد محسوب می شود اما باید دانست در جهان كنونی با اثرپذیری از تحولات اجتماعی، صنعتی و علمی در بیشتر جوامع از جمله ایران، چالش های گوناگونی برای خانواده پدید آمده است.

مجمع جهانی سازمان‌ ملل بر پایه قطعنامه ای در 1993 میلادی «15 می» را به علت اهمیت جایگاه خانواده در جامعه بین الملل «روز جهانی خانواده» اعلام كرد.

هدف از گرامیداشت این روز، اهمیت جامعه جهانی به خانواده به عنوان اصلی‌ترین ركن جامعه و برطرف كردن مواردی است كه در دنیای كنونی این نهاد را تهدید می‌كند. روز جهانی خانواده فرصت مناسبی برای ارتقای سطح آگاهی عمومی درباره مسایل مربوط به خانواده و گسترش آن در جوامع مختلف است. در ایران نیز همچون دیگر كشورهای جهان، دولت و مردم با پاسداشت این روز حمایت خود را از كانون گرم خانواده اعلام می‌دارند.

اهمیت اسلام به خانه و خانواده و نگاه دولتمردان به مشكلات و مسایل مربوط به این نهاد، راهكارهای مفیدی را در این زمینه به دنبال داشته است. دانش‌افزایی خانواده‌ها در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی از جمله اقدام هایی به شمار می رود كه در سال‌های اخیر در این زمینه صورت ‌گرفته است.

«مجید ابهری» آسیب شناس و متخصص علوم رفتاری می گوید استحكام كانون خانواده موجب توسعه جامعه خواهد شد و ناكامی و تزلزل این نهاد موجب بروز معضل ها و بحران های اجتماعی می شود. در ادامه به گفت و گوی پژوهشگر گروه اطلاع رسانی با این جامعه شناس می پردازیم.

** خانواده مهمترین نهاد در تربیت و پرورش انسان
خانواده مهمترین ركن و نهاد اجتماعی در تربیت فرزندان به شمار می رود. ضرورت انتخاب روزی به عنوان «روز جهانی خانواده» نشان از اهمیت این عنصر مهم و تاثیر گذار دارد، این روز موقعیتی را فراهم می كند تا بتوان به واقعیت هایی از ابعاد اقتصاد، فرهنگ، اجتماع و جمعیت شناسی موثر بر خانواده ها دست یافت. این نهاد وظیفه نهادینه كردن مفاهیمی همچون حق، باطل، خوب و بد را در ذهن كودكان دارد.

بهره كشی های نادرست از فرزندان به وسیله برخی از خانواده ها از جمله معضل هایی است كه دوران تربیتی و آموزشی كودكی را تهدید می كند و به دلیل مسایل مالی و اخلاقی انجام می شود، این مقوله برخی از كودكان را در شرایطی تبعیض آمیز و نامطلوب قرار می دهد و بزرگ شدن در چنین فضایی به تخریب روحی- روانی و آسیب های جبران ناپذیری در فرآیند تربیتی و آینده آنان و جامعه می انجامد.

** خانواده مامنی امن برای انسان
والدین اصلی ترین الگوهای رفتاری هستند. دروغ از جمله ناهنجاری های رفتاری است كه در خانواده نسخه اولیه آن بسته می شود و در جامعه ادامه می یابد، وقتی والدین و دیگران این رفتار ناهنجار را مرتكب می شوند، باید انتظار داشت كه به وسیله فرزندان نیز در جامعه اجرا شود. آموزش راه‌های صحیح زندگی می‌تواند از بروز مشكلات برای آنان و خانواده‌ها جلوگیری كند. خانواده‌ها نباید ابزار فناوری را كه آشنایی با آن ندارند، به راحتی در دسترس جوانان قرار دهند و اجازه ندهند هر فردی در فضای مجازی هر فكر مسمومی را وارد فكر و ذهن جوانان كند.

همراهی خانواده با فرزندان، ایجاد فضای صمیمی در این نهاد، آموزش مهارت‌های لازم به نسل جوان، ایجاد ارتباط اعتماد میان والدین و فرزندان، تركیب نكردن روابط فضای مجازی به فضای واقعی، مطرح نكردن اسرار خانوادگی و مشكلات زندگی خود در فضای مجازی، منتشر نكردن اطلاعات شخصی و خانوادگی و... از مهم‌ترین راهكارهایی هستند كه كارشناسان برای استفاده صحیح از فضای مجازی به خانواده‌ها پیشنهاد می‌دهند.

** عوامل مؤثر در ایجاد آسیب های اجتماعی
اختلاف های طبقاتی هر جامعه، افراد را در موقعیت هایی قرار می دهد كه نمی توانند نقش های اجتماعی مناسب خود را بیابند و این امر موجب اختلاف در هنجارهای اجتماعی می شود. در نتیجه تقابل هنجارهای اجتماعی، تفاوت معیارها را به وجود می آورد. نداشتن تعهد به معیارها و تردید در اصالت آنها، پایبند نبودن به قوانین را ایجاد می كند كه این به نوبه خود تضادهای اجتماعی را افزایش می دهد كه درون این تضاد، كشش به طرف انحرافات اجتماعی وجود دارد. فقر مادی خانواده، بیكاری به عنوان یك مساله اجتماعی، رشد صنعت و پیشرفت فناوری، درگیری اعضای خانواده و شیوه های تربیتی والدین از جمله آسیب های اجتماعی به شمار می روند كه خانواده ها و اجتماع را با چالش ها و صدمات غیرقابل جبرانی روبرو می سازند.

** خانواده عاملی برای پیشگیری از آسیب های اجتماعی
خانواده مبنای جامعه انسانی محسوب می شود و این موضوع ارتباط مستقیم، مستمر و مستحكم با هم دارد. یك خانواده موفق خانواده متعادل است كه در آن پدر نقش تصمیم گیرنده و مادر نقش ایجاد كننده آرامش و امنیت را دارد و باید بتواند میان احساسات و منطق ارتباط برقرار سازد و میان آزادی فردی و پیوندهای جمعی تعادل ایجاد كند. برخورداری از جامعه سالم با داشتن خانواده با نشاط و پویا امكان پذیر است، بنابراین یك بازنگری در كاركردهای اجتماعی خانواده ضروری به نظر می رسد كه در این بازسازی همچنان باید زنان محور كانون گرم خانواده قرار بگیرند. اگر فضای خانواده محیطی عقلانی باشد، فرزندان منطقی می شوند و با توجه به نقش مداوم و مستمر عقل در زندگی انسان، كوتاهی در این موضوع خسارت های سنگینی را برای فرزندان به بار خواهد آورد.

محبت لازمه زندگی آدمی است و اگر در جامعه ای بی محبتی به كانون خانواده راه پیدا كند، فاجعه ای رخ می دهد كه آثار تلخ آن در انواع بزهكاری فرزندان و خشونت و افسردگی كودكان بروز می یابد. همكاری و مشاركت اعضای خانواده روح تعاون را تقویت می كند. افراد در فضای تعاون یاد می گیرند كه از راحتی ها و منافع لحظه ای و فردی عبور و منافع جمعی بلند مدت را حفظ كنند.

** نقش رسانه ها در جامعه پذیری افراد خانواده
رسانه ها سبب ایجاد نگرش های فرهنگی در جوامع امروزی می شوند و شیوه های زندگی اجتماعی را تفسیر می كنند. بنابراین در جریان جامعه پذیری كودكان، نوجوانان و جوانان، رسانه ها نقش پایه ای دارند، بدین معنی كه ارزش ها و هنجارهای خانوادگی و اجتماعی را به نسل جدید انتقال می دهند و آن را درونی می سازند.

همچنین رسانه ها با ایجاد پدیده هایی با عنوان تحرك روانی می توانند بر افراد خانواده تاثیر گذار باشند. این تحول ها سبب سست شدن پیوندهای درون خانواده، افزایش طلاق، ناتوانی در تربیت فرزندان و ... می شود و از طرفی دیگر پیامدهای مثبتی چون افزایش سطح آگاهی اعضای خانواده، شناخت روش های بهتر در برخورد با فرزندان، استفاده مطلوب تر از امكانات بهداشتی، آموزشی و ... دارند. در واقع باید گفت رسانه ها می تواند با اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم بر نهاد خانواده بسیاری از ناهنجاری های درون خانواده را كاهش دهند و در تعالی خانواده مؤثر واقع شوند.