هـمـه قـبـول دارنـد كه دختر رسول خدا صلى الله علیه و آله، زهرای مرضیه علیهاالسّلام، بزرگ زنان بهشتى و دختر بزرگترین پیامبر آسمانى است . هـمـه قـبول دارند كه حضرت امیرالمۆمنین علیه السّلام یكى از بزرگترین شخصیّت هاى جهان اسلام است .

امّا ازدواج ساده آن بزرگواران جاى بسى شگفتى است كه چگونه دور از تشریفات انجام گرفت .

مراسم عروسى ساده

وقتى على علیه السّلام ازحضرت زهرا سلام الله علیها خواستگارى كرد، و پیامبر صلى الله علیه و آله موافقت نمودند، فرمودند:

على جان ! از درهم و دینار چه دارى ؟

پاسخ داد: یك شتر و زره جنگى .

پیامبر صلى الله علیه و آله فرمودند: حیوان سوارى لازم است ، زره را بفروش .

زره را بـه بـازار بـرد و بـه 40 درهـم فـروخـت و هـمـه را تـقـدیـم رسول خدا صلى الله علیه و آله كرد.

خـطـبـه عـقـد در حـضـور جـمـعـى از یـاران پـیـامـبـر اکرم صلى الله علیه و آله خـوانـده شـد، آن حضرت مـقـدارى از قیمت زره را به سلمان داد تا لباس و برخى مایحتاج زندگى امام على علیه السّلام را تهیّه كند و مقدارى هم به مقداد داد و فرمود :

آن را بـه خـواهـر عـلى ، امّ هـانـى بـده تـا به عنوان صدقه بر سر عروس بـریزد . مراسم با دادن یك غذاى ساده به جمعى از اصحاب ، مراسم عروسى پایان گرفت . (1)

یـكـى از عـوامـل سعادت و شادابى خانواده ، تقسیم كار، و تعیین حدود و وظائف زن و شوهر است ، حـضـرت عـلى عـلیه السّلام با حضرت زهرا سلام الله علیها در فكر تقسیم كار بودند كه رسول خدا صلى الله علیه و آله چنین فرمودند: كـارهـاى داخـل مـنـزل بـا فـاطـمـه و كـارهـاى بـیـرون منزل بر عهده على باشد

همسر نمونه

رسـول گـرامـى اسلام صلى الله علیه و آله ، پس از عروسى حضرت زهرا علیهاالسّلام، به منزل دخترش رفت و پرسید:

كَیفَ رَاءَیتَ زَوجك ؟

دخترم شوهرت را چگونه دیدى ؟

حضرت زهرا علیهاالسّلام پاسخ داد:

یا اَبَةِ خَیرُ زَوجٍ؛

خوب شوهرى است. (2)

فرهنگ خانواده

در فرهنگ اجتماعى و اخلاق همسردارى امام على علیه السّلام اصولى مطرح است ، مانند :

1 ـ تقسیم كار بین زن و مرد.

2 ـ انتخاب مرد نسبت به كارهاى بیرون منزل.

3 ـ به كوچه و خیابان نرفتن زن ها مگر در ضرورت.

4 ـ مـسـئولیـّت پـذیـرى مـردهـا نـسـبـت بـه خـریـد و فـروش خـارج از منزل .

كمك به همسر

روزى رسول اكرم صلى الله علیه و آله وارد خانه فاطمه علیه السّلام شد و دید كه امام على علیه السّلام و حضرت زهرا سلام الله علیها با هم عدس پاك مى كنند.

پیامبر صلى الله علیه و آله امام على علیه السّلام را تشویق كردند و فرمودند:

«مـا مـِن رَجـُلٍ یـُعـیِنُ اِمرَئَتَهُ فى بَیتِها إِلاّ كانَ لَهُ بِكُلِّ شَعرَةٍ عَلَى بَدَنِهِ عِب ادَةُ سَنَةٍ، صِیامُ نِهارِها، وَ قِیامُ لَیلِها ؛

هـیـچ مـردى زنـش را در كـار خـانه كمك نمى كند مگر آنكه خداوند به تعداد موهاى بدن او عـبـادت یـك سال ، كه روزها روزه گرفته ، و شب ها شب زنده دارى كرده باشد ثواب به شوهر مى دهد.» (3)

تقسیم كار با همسر

یـكـى از عـوامـل سعادت و شادابى خانواده ، تقسیم كار، و تعیین حدود و وظائف زن و شوهر است، حـضـرت عـلى عـلیه السّلام با حضرت زهرا سلام الله علیها در فكر تقسیم كار بودند كه رسول خدا صلى الله علیه و آله چنین فرمودند: كـارهـاى داخـل مـنـزل بـا فـاطـمـه و كـارهـاى بـیـرون منزل بر عهده على باشد.

حضرت فاطمه علیهاالسّلام با خوشحالى فرمودند:

« فَلا یَعلَمُ ما داخَلَنِى مِنَ السُّرُورِ اِلا اللّه؛ جـز خـدا كـسـى نـمـى دانـد كـه از ایـن تـقـسـیـم كـار تـا چـه انـدازه خوشحال شدم» . (4)

تأمین هزینه زندگى

یكى از وظائف مهمّ اجتماعى در اخلاق همسردارى ، تأمین هزینه زندگى است ، مرد باید با كـار و تـلاش فـراوان ، نـیـازهـاى اقـتـصادى خانواده را برطرف سازد تا سر بار جامعه نـگـردنـد و دسـت نـیـاز بـه سـوى دیـگـران دراز نـكـنـنـد، امـروزه یـكـى از عوامل فِساد و بزهكارى ، تاءمین نبودن زن و فرزندان در خانواده هاست .

امـام عـلى عـلیـه السـّلام با كار و تلاش ، چاه كردن و آبیارى كردن ، و درختكارى و احداث باغ در منطقه «یَنبُع» در اطراف مدینه توانست ، سرمایه هاى فراوان بدست آورد؛

امام على علیه السّلام به فرزندش نوشت: هـمـانا سرپرستى این اموال بر عهده فرزندم حسن بن على است ، آنگونه كه رواست از آن مـصـرف نـمـایـد، و از آن انـفـاق كـنـد، اگر براى حسن حادثه اى رخ داد و حسین زنده بود، سرپرستى آن را پس از برادرش به عهده گیرد، و كار او را تداوم بخشد

هم هزار برده را آزاد كند ؛

هم براى خاله ها و عمّه هاى خود خانه شخصى بَخَرَد؛

و هم زنان و فرزندان خود را آبرومندانه اداره كند كه وصیّت نامه آن حضرت به صورت نـامـه 24 نـهـج البـلاغـه در تـاریـخ ثـبـت شـده اسـت ، در آن دسـتـو العـمـل اقـتـصـادى بـراى اداره زنان و فرزندان خود تاءكید مى كند كه درختان و زمین ها را نـفـروشـنـد، بـلكـه بـا درآمـد سالانه آن نیازهاى اقتصادى خانواده آن حضرت را برطرف سازند.

امام على علیه السّلام به فرزندش نوشت:

« ... هـمـانا سرپرستى این اموال بر عهده فرزندم حسن بن على است ، آنگونه كه رواست از آن مـصـرف نـمـایـد، و از آن انـفـاق كـنـد، اگر براى حسن حادثه اى رخ داد و حسین زنده بود، سرپرستى آن را پس از برادرش به عهده گیرد، و كار او را تداوم بخشد.

پـسـران فاطمه از این اموال به همان مقدار سهم دارند كه دیگر پسران على خواهند داشت ، من سرپرستى اموالم را به پسران فاطمه واگذاردم ، تا خشنودى خدا، و نزدیك شدن به رسـول اللّه صـلى اللّه عـلیـه و آله و بـزرگ داشـت حرمت او، و احترام پیوند خویشاوندى پیامبر صلى اللّه علیه و آله را فراهم آورم .

و بـا كـسـى كـه ایـن امـوال در دسـت اوسـت شـرط مـى كـنـم كـه اصـل مـال را حـفـظ نـمـوده تـنـهـا از مـیـوه و درآمـدش بـخـورنـد و انـفـاق كـنـنـد، و هـرگـز نـهال هاى درخت خرما را نفروشند، تا همه این سرزمین یك پارچه زیر درختان خرما بگونه اى قرار گیرد كه راه یافتن در آن دشوار باشد.

و زنـان غـیـرعـقـدى مـن كه با آنها بودم و صاحب فرزند یا حامله مى باشند، پس از تولّد فرزند، فرزند خود را گیرد كه بهره او باشد، و اگر فرزندش بمیرد، مادر آزاد است ، كنیز بودن از او برداشته ، و آزادى خویش را باز یابد».

اکنون خود بگویید، آیا به راستی نمونه ای همچون او می شناسید؟

پی نوشت:

1) كامل بهائى، ج 1، ص 161 .

2) بـحـارالانـوار، ج 43، ص 133 ؛ شرح ابن ابى الحدید، ج 3، ص ‍ 257 ؛ مناقب ابن شهرآشوب، ج 3، ص 356 ؛ كنز العمال، ج 13 ، ص 108 ؛ مختصر تاریخ دمشق، ج 17 ، ص 136.

3) جامع السعادات، ج 2 ، ص 140.

4) مـسـتـدرك الوسـائل، ج 13، ص 48 ؛ بـحـارالانـوار، ج 43، صص 81 و 31 ؛ وسائل الشیعة، ج 14، ص 123 ؛ قرب الاسناد، ص 25 ؛ لئالى الاخبار، ج 1، ص 83.

بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان

منبع:

الگوهاى رفتارى امام على علیه السلام، ج 1 ، محمّد دشتى.