به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، قرآن کریم مشتمل بر معانی دقیق، تعالیم و حکمت‌هایی والایی درباره حقیقت خلقت و اسرار هستی است که عمده مردم در عصر رسالت از درک آن ناتوان بودند. از این رو پیامبر اکرم (ص) و پس از ایشان مفسران به تبیین و شرح جزئیات آیات قرآن کریم پرداختند. ما نیز با هدف آشنایی بیشتر با آیات الهی، هر روز به چند آیه از کلام الله با استناد به تفاسیر معتبر مفسران قرآن کریم می‌پردازیم.
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَیْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ
ای اهل ایمان، شراب و قمار و بت‌پرستی و تیر‌های گروبندی همه این‌ها پلید و از عمل شیطان است، از آن البته دوری کنید تا رستگار شوید.
تفسیر آیه ۹۰ سوره مائده
حسن بصری گوید: علی (ع) و عثمان‌بن‌مظعون و ابوطلحه و ابوعبیده و معاذبن‌جبل و سهل‌بن‌بیضاء و ابودجانهًْ انصاری در منزل سعدبن‌ابی وقاص جمع شدند و چیزی خوردند. پس از آن، مقداری شراب برای آن‌ها آورد. علی (ع) از جایش برخاست تا آن‌ها را ترک گوید.
عثمان، علّت آن را جویا شد و علی (ع) فرمود: «خداوند، خمر را لعنت کرده است. به خدا قسم، چیزی را که باعث شود عقلم زائل شود و مردم با دیدنم به من بخندند و دخترم را به ازدواج کسی در بیاورم که نمی‌شناسم، نخواهم نوشید». پس آن‌ها را ترک کرد و به مسجد رفت.
آنگاه، جبرئیل این آیه را نازل کرد: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ» یعنی کسانی که در منزل سعد جمع شده بودند «إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَیْسِرُ» و علی (ع) فرمود: «خدا باده را نابود کند،ای رسول خدا (ص)! به خدا سوگند، حتی زمانی که کوچک بودم، به این مطلب آگاهی داشتم».
بیشتر بخوانید
- عامل سقوط امت‌ها چیست؟ +صوت
عرب، به شعر و شراب، علاقه شدید داشت به همین جهت تحریم شراب به صورت تدریجی انجام گرفت. در ابتدا آیه آمد که از خرما و انگور می‌توان هم رزق خوب تهیه کرد، هم شرابی مست کننده در آیه‌ای دیگر به منافع قمار و شراب و بیشتر بودن گناهش از منافعش اشاره کرده است.
بعد از مدتی آیه آمد که در حال مستی نماز نخوانید سپس آیه‌ی فوق نازل شد و آن را پلید و عمل شیطانی دانست و دستور اجتناب از آن را صادر کرد.
«خمر»، به معنای پوشاندن با کلمه‌ی «خِمار» از یک ریشه است. به مقنعه زنان خِمار می‌گویند، چون موی سر را می‌پوشاند. شراب را هم خَمر می‌گویند، چون عقل را می‌پوشاند.
«میسر» از «یسر»، به معنای آسانی است. چون در قمار، افراد بدون زحمت، پول به دست می‌آورند، به آن مَیسر گویند.
کلمه «أنصاب» جمع «نصب»، به معنای سنگ‌هایی است که اطراف کعبه نصب و روی آن قربانی می‌کردند و به آن‌ها تبرّک می‌جستند و یا مراد خود قربانی است که روی سنگ‌ها ذبح می‌کردند. در حدیث می‌خوانیم که رسول خدا (ص) در معنای انصاب فرمود: چیزی است که مشرکان برای بت‌ها قربانی می‌کردند. «ما ذبحوه لآلهتهم»
«ازلام»، نوعی قرعه کشی و قمار با چوب است که در جاهلیّت رواج داشته. رسول خدا (ص) فرمودند: «قمار با هر وسیله‌ای که باشد حتّی گردو، حرام است».
در شراب، هر نوع همکاری در تولید، توزیع ومصرف آن حرام است. امام باقر (ع) از پیامبر (ص) نقل می‌کنند که آن حضرت ده گروه را که به نحوی در شرابخواری مؤثّرند، لعنت کرد: «غارس‌ها و حارس‌ها و عاصر‌ها و شارب‌ها و ساقی‌ها و حامل‌ها و المحمول الیه و بایع‌ها و مشتری‌ها و آکل ثمنها»؛ آنکه نهال انگور را می‌کارد، آنکه به ثمر می‌رساند، سازنده، نوشنده، ساقی، حمل کننده، دریافت کننده، فروشنده و خریدار و هر کس که به نحوی از درآمد آن بهره مند می‌شود، ملعون است.
پیام‌های آیه ۹۰ سوره مائده
۱-ایمان، با شراب خواری و قماربازی سازگاری ندارد. «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَیْسِرُ ... فَاجْتَنِبُوهُ»
۲-شراب و قمار، در ردیف بت پرستی است. «الْخَمْرُ وَ الْمَیْسِرُ وَ الْأَنْصابُ» (بنابر این که مراد از انصاب، بت‌ها باشد)
۳-اسلام از پلیدی‌ها نهی می‌کند. «رِجْسٌ ... فَاجْتَنِبُوهُ»
۴-خوردن لقمه‌ی حلال و پرهیز از حرام خواری، در سعادت و رستگاری انسان مؤثّر است. «فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»
