با تنها گنبد نمکی متقارن جهان در ایران آشنا شوید

گنبد نمکی طغرود، یکی از بزرگ‌ترین و زیباترین گنبد‌های نمکی ایران است. این گنبد نمکی که تنها گنبد نمکی متقارن در جهان به حساب می‌آید دارای خاک و فضایی شبیه به سیاره سرخ رنگ مریخ است.

گنبد نمکی چیست؟

گنبد نمکی یکی از پدیده‌های زمین‌شناختی است که به لایه‌های بزرگ نمک زیرزمینی که به طرف سطح زمین حرکت کرده‌اند و شکل گنبدی مانند گرفته‌اند، گفته می‌شود. در واقع گنبدهای نمکی ساختمان‌های زمین‌شناسی گنبدی شکلی هستند که هسته مرکزی ‌آن‌ها از سنگ تشکیل شده است. گنبد‌های نمکی اغلب در مکان‌هایی که دمای هوا بالاست، ایجاد می‌شود. بارندگی فصلی در ایجاد گنبد نمکی دخالت دارد. در فصل بارش، بعد از بارندگی به علت دمای هوای بالا، آب باران به سرعت تبخیر می‌شود و در سطح نمکی زمین اشکال جدیدی ایجاد می‌کنند. برای ایجاد گنبد‌های نمکی میلیون‌های سال زمان نیاز است.

 گنبدهای نمکی ایران اغلب در استان‌های فارس، هرمزگان، سمنان و قم دیده می‌شوند. یکی از مهم‌ترین گنبد نمکی ایران، گنبد نمکی قم است که به گنبد نمکی طغرود معروف است.

گنبد نمکی طغرود

گنبد نمکی طغرود که امروزه به یکی از جاذبه‌های ژئوتوریسمی شهر قم تبدیل شده، در ۱۵ کیلومتری جاده قم به سمت جعفریه و قبل از دامشهر قرار گرفته است. کارشناسان سن زمین‌شناسی گنبد نمکی طغرود را شصت میلیون سال می‌دانند.  

گنبد نمکی طغرود حاصل چین‌خوردگی‌های زمین‌شناختی است که از فشار دائمی به لایه‌های نمک شکل گرفته‌اند. لایه نمک در این گنبد، یکپارچه بوده و ضخامت آن‌ها بین ۵ الی ۱۸ متر است. همچنین، در این گنبد نمکی سنگ‌های بزرگ آندریتی و گچی نیز دیده می‌شود.

همانطور که گفته شد، گنبد نمکی طغرود در منطقه گرمسیری قرار دارد. همین امر باعث می‌شود که در فصل بارش، به علت تبخیر بالای آب باران، بلورهای تیغه‌ای و کنگره‌ای از جنس نمک در سطح خاک دیده شوند.

سفر به مریخ

گنبد نمکی طغرود تنها گنبد نمکی متقارن در جهان شناخته می‌شود. این گنبد نمکی تقریبا به شکل دایره‌ است. رنگ‌بندی کلی منطقه به رنگ سرخ بوده که در نگاه اول سیاره مریخ را در ذهن بازدیدکننده تداعی می‌کند. علاوه بر رنگ خاک، اشکال موجود در گنبد نمکی باعث می‌شود بیننده تصور کند پا در سیاره‌ای دیگر گذاشته است. همچنین در گنبد نمکی طغرود، نمک‌هایی به رنگ سفید، قرمز، کرم قهوه‌ای، بنفش و آبی به چشم می‌خورد که منظره بی‌نظیری را ایجاد کرده‌اند.

دریاچه‌ای در گنبد نمکی طغرود

در میان گنبد نمکی طغرود، دریاچه‌ای با آب شور وجود دارد. دریاچه توسط کوه‌ها و صخره‌های نمکی احاطه شده و آب آن زلال و البته تلخ است. در نیمه دوم سال حجم آب افزایش می‌یابد و در فصل خشک دریاچه تقریبا (به جز گودالی کوچک در میان دریاچه) خشک می‌شود.

به دلیل شوری زیاد آب، کسی در آب دریاچه گنبد نمکی طغرود غرق نمی‌شود. اما در میان دریاچه، لکه سیاهی دیده می‌شود که یک گودال عمیق است. توصیه می‌شود به این گودال نزدیک نشوید.

به گفته کارشناسان، آب دریاچه به علت داشتن ذرات نمک و املاح دیگر، برای درمان بیماری‌های مفصلی مفید است. بنابراین اگر تصمیم داشتید که در آب دریاچه شنا کنید، اولا حتما دمپایی یا صندل به پا کنید (زیرا ممکن است توسط نمک‌ها کف دریاچه پاهایتان آسیب ببینند) و دوم اینکه به گودال میانی دریاچه نزدیک نشوید و در نهایت آب آشامیدنی با خود همراه داشته باشید.  

معدن نمک

در گذشته در گنبد نمکی طغرود، یک معدن نمک وجود داشته است. غلظت پایین نمک این منطقه باعث شده بود که نمک این معدن برای مصارف صنعتی و غیر خوراکی استفاده شود. اما به علت برداشت‌های غیراصولی و البته غیرقانونی از قسمت‌های مفید گنبد، معدن تعطیل شد. این برداشت‌های غیر اصولی باعث شده بود که باطله‌های معدنی زیادی از جمله مارن قرمز، لایه‌های گچ و نمک‌های مارن شده به گنبد وارد شود. در سال‌های گذشته سازمان صنایع و معادن قم پیشنهاد تغییر کاربری این معدن به جاذبه گردشگری را ارائه داده است.

سخن پایانی

گنبد نمکی طغرود در شهر قم، یکی از بزرگ‌ترین گنبدهای نمکی ایران است که شصت میلیون سال قدمت دارد. در سال‌های اخیر گنبد نمکی مورد توجه تورهای گردشگری قرار گرفته و باعث شده، زباله‌های گردشگران نیز به این منطقه وارد شود. رها کردن ته‌سیگار، پوست میوه و پلاستیک نه تنها به این منبع طبیعی آسیب وارد می‌کند بلکه از نظر بصری نیز بسیار تاثیر منفی دارد. بنابراین در سفرتان به سیاره مریخ تنها ردپا از خود برجای بگذارید و تنها عکس با خود به خانه ببرید.