کبد چرب، بیماری خاموش در کودکان چاق
شیوع کبد چرب در کودکان چاق نسبت به کودکان با وزن طبیعی، بالاتر است؛ با تغییر شرایط زندگی در دهه های گذشته بروز چاقی به صورت نگران کننده ای در بیشتر جوامع بشری رو به افزایش است و کودکان و نوجوانان نیز از این پدیده مستثنی نبوده اند.
تغییر شیوه زندگی به ویژه کاهش تحرک بدنی نقش موثری در افزایش ابتلا به این بیماری دارد؛ کبد چرب یکی از اختلالات مزمن کبدی است که همراه با تجمع چربی در کبد به میزان بیش از پنج درصد وزن کبد، ایجاد می شود؛ بی تحرکی، رژیم غذایی نامناسب، چاقی به ویژه چاقی شکمی، دیابت نوع دو و افزایش چربی خون از جمله مهم ترین علت های ابتلا به کبد چرب محسوب می شود.
همچنین برخی بیماران مبتلا به کبد چرب با وجود چاقی شکمی و مقاومت به انسولین، ممکن است وزن طبیعی داشته باشند که این گروه از بیماران از رژیم غذایی ناسالمی پیروی می کنند.
کبد چرب اغلب یک بیماری خاموش است و به ویژه در مراحل اولیه، نشانه ای ندارد و زمانی که بیماری پیشرفت کند، می تواند باعث علایمی همچون خستگی، کاهش وزن و یا کاهش اشتها، ضعف، تهوع، گیجی، مشکل در تصمیم گیری و یا تمرکز، درد در مرکز و یا سمت راست قسمت بالایی شکم و بزرگ شدن کبد شود.
توصیه های تغذیه ای به پدر و مادرها برای کنترل کبد چرب در کودکان
۱– مصرف نان های سبوس دار مانند نان سنگک و نان بربری در رژیم غذایی کودک به جای نان های بدون سبوس
۲- محدود کردن مصرف انواع نوشیدنی های شیرین مانند چای شیرین، نوشیدنی های گازدار، آبمیوه های صنعتی، شیرهای طعم دار، بیسکوئیت ها، شیرینی ها و کیک های خامه ای و شکلاتی، انواع شکلات ها و بستنی ها
۳- استفاده از روغن های مایع مانند روغن زیتون، آفتابگردان و روغن ذرت به جای روغن های جامد، کره، مارگارین و چربی های حیوانی
۴- جایگزین کردن غذاهای بخارپز، آب پز و تنوری به جای سرخ شده
۵- استفاده از لبنیات کم چرب به جای لبنیات پُر چرب
۶- کاهش مصرف سس مایونز و جایگزین کردن سس سالاد سالم با استفاده از ماست کم چرب، آبلیمو، سرکه و یا آب نارنج و سبزی های معطر و روغن زیتون
۷- کاهش مصرف خامه، سرشیر، پنیرخامه ای، کره، ماست پُر چرب و خامه ای، غذاهای سرخ شده، انواع شیرینی های خامه ای، شیر پُر چرب و بستنی
۸- استفاده از آب آشامیدنی سالم به عنوان بهترین نوشیدنی برای رفع تشنگی و تامین مایعات موردنیاز کودک
۹- محدود کردن استفاده از میان وعده های غذایی با ارزش تغذیه ای کم، مانند فرآورده های غلات حجیم شده، شکلات، چیپس، پاستیل، چوب شور و آب نبات
۱۰- محدود کردن مصرف انواع فست فودها و غذاهای آماده پُر چرب و شور و جایگزین کردن غذاهای سنتی با ارزش تغذیه ای مناسب
۱۱- استفاده از انواع سبزی ها و میوه های متنوع، رنگارنگ و معطر در وعده های غذایی اصلی مانند انواع سالادها، آش ها، خورشت ها، سوپ ها و خوراک های حاوی سبزی ها
۱۲- توجه به کاهش وزن کودکان چاق با تشویق آنها به پیروی از یک رژیم غذایی زیر نظر متخصص تغذیه
انجام روزانه یا هفتگی ورزش هایی مانند پیاده روی، شنا یا دوچرخه سواری به همراه رژیم غذایی مناسب در بهبود کبد چرب بسیار موثر است؛ همچنین ورزش باعث کاهش خطر دیابت، فشار خون بالا و چربی خون بالا می شود که همگی از جمله عوامل خطر کبد چرب محسوب می شود؛ ورزش باعث کاهش میزان آنزیم های کبدی در سرم بیماران مبتلا به کبد چرب می شود، حتی افزایش اندک در میزان فعالیت بدنی روزانه نیز باعث بهبود آنزیم های کبدی می شود./۱۰۲
«اعظم زمانی» کارشناس تغذیه واحد بهبود تغذیه مرکز بهداشت شهدای انقلاب شیراز
