استان مازندران سرزمین دشت و کوه و جلگه و جنگل و دریا، سرشار از زیبایی‌هاست که در هر گوشه خود طبیعتی خیره‌کننده و خیال‌انگیز را تقدیم نگاه گردشگران می‌کند. یکی از مناطق زیبا با طبیعتی منحصربه‌فرد که گردشگری را در این منطقه رونق بخشیده، روستای زانوس است.
روستای زانوس از توابع بخش کجور بوده که در 65 کیلومتری شهرستان نوشهر واقع شده است. جمعیت این روستای کوچک طبق آخرین سرشماری، 103نفر (38خانوار) بوده است که مجموعه روستاهای این منطقه مانند روستای گیل‌کلا، نیچکوه، میخساز و چند روستای دیگر در حوزه دهستان زانوس رستاق دسته‌بندی می‌شوند.
روستای کوهستانی زانوس در ارتفاع 1650متر از سطح دریا و در دامنه شمالی رشته کوه البرز برپا شده و از همین رو، آب و هوایی سرد و معتدل را داراست اما مشخصاً با زمستان‌های سرد و برفگیری همراه می‌شود. از بدو ورود به روستای زانوس با چشمه‌سارهای فراوان با آبی زلال و گوار، طبیعتی بکر، آب و هوایی رویایی در کنار فرهنگ غنی مردمان منطقه روبه‌رو می‌شویم
سابقه سکونت بشر در این روستای تاریخی به 1500سال پیش بازمی‌گردد. در این روستای تاریخی مرکز پایتخت قدیم این شهر که محل چاپارداری بوده، محله بازارکلا که محل برپایی بازارها در دوره‌های مختلف تاریخی بوده؛ و آثار آبراه‌های سفالی در بستر روستا که بیش از 1500سال قدمت دارند را می‌بینیم.
همچنین درخت کهنسال 1000ساله روستای زانوس که محیط آن 12متر و ارتفاع آن به 30 متر می‌رسید از جلوه‌های باشکوه روستای زانوس به‌شمار می‌رفت که متأسفانه به دلیل حکاکی یادگارهای متعدد در طول سالیان، درخت دچار فرسودگی شد و از بین رفت. بنابر روایتی، نام روستای زانوس را هم برگرفته از همین درخت باشکوه که نماد روستا بوده است می‌دانند. زان به معنی محل و اوس به معنی درخت چنار، که در ترکیب با هم به‌معنای محلی است که درخت چنار در آن ایستاده است.
از دیگر آثار تاریخی منهدم شده این روستا، کاخ سپهسالار اعظم حبیب‌الله خان و مادر سردار جمشیدخان (خرامان خانم) بود که به‌دلیل بی‌توجهی در دهه 1350 دچار آتش‌سوزی شد و مصالح به‌جامانده از آن عمارت زیبا، در انجام پروژه‌های عمرانی دیگر مورد استفاده قرار گرفت.
اما شاید بتوان گفت تنها اثر تاریخی به‌جامانده از روستای زانوس، نقاشی منظره بی‌نظیر از دره و کوه نمازیاست که توسط کمال‌الملک نقاشی شده و امروز در کاخ موزه گلستان نگهداری می‌شود.
بسیاری، روستای زانوس را به آبشار باشکوهش می‌شناسند. آبشار اوپاچ که از ارتفاع 40 متری به بستر رودخانه فرومی‌ریزد که هنگام برخورد قطرات آب به سنگ‌های بستر رودخانه آنها را به پودر و دودی از آب تبدیل می‌کند. پخش شدن آب به فضای اطراف، دلیل نامگذاری این آبشار است؛ اوپاچ در گویش محلی به معنای آب‌پاش است. آبشار دائمی زانوس، در تابستان کمی کم‌آب‌تر می‌شود اما از زیبایی آن کاسته نمی‌شود.
تپه‌های فلاکنی و عروس کنی، در پس زمینه روستای زانوس دیده می‌شوند که امتداد آنها به منطقه چاپارداری می‌رسد و منظره طبیعی خیره‌کننده‌ای رقم می‌زند که دیدن آن، خستگی و تنش‌های روزانه را از تن به‌در می‌کند و البته منطقه‌ای فوق‌العاده برای ثبت عکس‌های به‌یادماندنی است.
طبیعت منحصربه‌فرد روستای زانوس هرساله میزبان صخره‌نوردان، جنگل‌نوردان، کوهنوردان و غارنوردان بسیاری است. قله نمازیا یا نمازگا با 3860 متر ارتفاع، بلندترین قله این منطقه است که هدفی عالی برای کوهنوردان ماجراجوست. اما اگر ورزشکاران ماجراجویی‌های بیشتری را بطلبند می‌توانند به غارتلا قزوین بروند. این غار بزرگترین غار منطقه زانوس است که به‌دلیل مسیر دسترسی سخت، کمتر کسانی موفق به فتح آن می‌شوند. تاحدی که افسانه‌وار می‌گویند هرکس به غارتلا قزوین برود دیگر برنمی‌گردد!
از دیگر زیبایی‌هایی که در دهستان زانوس رستاق می‌بینیم روستای 4هزار ساله کندلوس است.
خانه‌های باورنکردنی از جنس چوب و کاهگل و کوچه‌های سنگ‌فرش شده، چشمه‌های آب معدنی خوش‌گوار و نهرهای جاری در کنار آب و هوای استثنایی روستای کندلوس، به‌علاوه جاذبه‌های اطراف مانند دریاچه فراخین و تالاب ارواح، گردشگران بسیاری را به این دهستان زانوس رستاق فرامی‌خواند.
