تنگه زرانگوش، تنگه ای تاریخی و زیبا در استان ایلام

یکی از استان‌‌های غربی ایران که جاذبه‌های طبیعی بسیار در خود نهان کرده، استان ایلام است. تنگه زرانگوش یکی از این جاذبه‌های طبیعی استان می‌باشد که آثار کشف شدن در آن می‌تواند، اهمیت تنگه را به لحاظ تاریخی نیز ثبت کند.

روستای زرانگوش ایلام

روستای زرانگوش در بخش مرکزی شهرستان دره شهر، استان ایلام قرار گرفته است. این روستا جزو روستاهای بزرگ شهرستان دره شهر نیز به حساب می‌آید. مردم این روستا به زبان لری صحبت می‌کنند و شغل اکثر روستاییان کشاورزی و دامپروری می‌باشد. نام قدیم روستا زراموش و پشته بوده که امروزه تنها مردان و زنان مسن‌تر آن‌ها را به یاد دارند.

قومیت‌ها در روستای زرانگوش

اصلیت مردم روستا مورد بحث می‌باشد اما دو نظر بسیار مورد توجه بود و نشانه‌های بسیاری برای تایید آن‌ها وجود دارد. گروهی از کارشناسان اعتقاد دارند که اصلیت مردم روستا به ایوان و طایفه کلهر می‌رسد و دیگر گروه معتقد هستند که اصالت مردم زرانگوش به طایفه متش (یکی از طوایف معروف بیرانوند) باز می‌گردد. در مورد نظر گروه دوم شواهدی وجود دارد از جمله گوش مردم روستا که با گوش مردم طایفه متش نزدیکی بسیاری دارد (برگفته از سایت ایلام امروز).

تنگه یا دره زرانگوش

یکی از جاذبه‌های دیدنی روستای زرانگوش، تنگه زرانگوش می‌باشد. تنگه زرانگوش در غرب روستای زرانگوش قرار دارد. این تنگه حدودا 21 کیلومتری شهرستان بدره حدودا و 19 کیلومتری شهرستان دره شهر در استان ایلام واقع شده است. دسترسی به تنگه از طریق یک جاده خاکی می‌باشد که گردشگران و بازدیدکنندگان می‌توانند پیاده با ماشین‌ به آنجا بروند.

مشخصات تنگه زرانگوش

تنگه زرانگوش در حدود 2 کیلومتر درازا دارد و ارتفاع آن حدودا 500 متر می‌باشد. در میان تنگه آب جاری است که در فصل بارندگی سطح آب بالا می‌آید. کارشناسان در تلاش هستند تا تنگه زرانگوش را به ثبت ملی برسانند اما هنوز این تنگه جزو آثار ملی ایران به حساب نمی‌آید و به همین دلیل حفاظت کافی از آثار تنگه انجام نمی‌گیرد. تنها نکته مثبت ثبت نشدن تنگه در میان آثار ملی، بکر ماندن تنگه است، زیرا هنوز گردشگران بسیاری نام تنگه را نشنیده و برای بازدید به آنجا سفر نکرده‌اند. با این حال در تنگه بیش از 12 اثر تاریخی و طبیعی وجود دارد که اهمیت محافظت از تنگه را افزایش می‌‌دهد.

آثار طبیعی و تاریخی تنگه زرانگوش

همانطور که گفته شد تنگه زرانگوش دارای آثار طبیعی و تاریخی متعدد است. در زیر برخی از آنها به صورت کلی اشاره می‌کنیم.

• آبشارهای متعدد تنگه

در قسمت‌های جنوبی و شمالی تنگه‌، دره‌های وجود دارد که در فصل پاییز و زمستان آبشارهای در این قسمت‌ها ایجاد می‌شود و به زیبایی بصری تنگه می‌افزاید.

• بردبل

در تنگه اشکال مختلفی از سنگ‌ها وجود دارد که یکی از این سنگ‌ها که ارتفاع زیادی دارد، در میان مردم محلی به بردبل معروف شده است. بردبل تقریبا در میانه تنگه زرانگوش قرار دارد و تقریبا نماد تنگه نیز به حساب می‌آید. برد به معنای سنگ و بل به معنای بلند می‌باشد، بنابراین بردبل به سنگ بلند اشاره دارد.

• باج‌گیران

 در تنگه قسمتی قرار دارد به نام تنگه باج‌گیران که گویا در زمان‌های بسیاری دور محل باج‌گیری بوده است.

• غارهای تاریخی تنگه

در تنگه دو غار دوقلو نیز وجود دارد که به گفته کارشناسان در این غارها آثاری از دوران تاریخی قبل از اسلام وجود داشته است. البته بسیاری از آثار از غار به سرقت رفته است اما آثار برجای مانده نشان می‌دهد که غارها در آن زمان به عنوان قلعه مورد استفاده بودند. غارها توسط گچ و ساروج ساخته شده و ساکنان به منظور دور ماندن از دشمنان و بلاهای طبیعی به اینجا پناه می‌آوردند.  

• ظروف سفالی

در فرودین ماه سال 1398 در تنگه سیل جاری شد که باعث گردید ظروف سفالی از دوران اسلام در تنگه ظاهر شود. این ظروف به گفته کارشناسان میراث فرهنگی به منظور نگهداری آذوقه استفاده می‌شده است. خمره‌ها سفالی که براثر فشار آب آسیب دیده بودند، توسط کارشناسان به موزه میراث فرهنگی استان ایلام منتقل شدند.

سخن نهایی

تنگه زرانگوش یکی از زیباترین جاذبه‌های طبیعی-تاریخی استان ایلام می‌باشد. این تنگه آثار تاریخی از دوران قبل و بعد از اسلام را در خود نهان کرده که هنوز کارشناسان بررسی دقیق بر روی این آثار انجام نداده‌اند. بسیاری از مردم محلی و کارشناسان فرهنگی تلاش دارند این تنگه را به ثبت ملی برسانند تا از گزند غارتگران فرهنگ دور بماند.