این اعتراض را احمد ابوحمزه - ری‌شناس و مدرس دانشگاه - نسبت به بی‌توجهی‌هایی که درباره ری باستان رخ داده مطرح می‌کند. او در طول این سال‌ها به طور دائم درخواست‌هایی برای ایجاد «مرکز ری‌شناسی»، «کتابخانه تخصصی» با این موضوع، «انجمن ری‌شناسی» و «خانه ری» داشته است تا شاید بتوان بخشی از تاریخ ری باستان را زنده کرد، اما به نظر می‌رسد تا کنون توجهی به این پیشنهادها است.

این پژوهشگر ری باستان در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: شهر ری از نظر تاریخی قدمت زیادی دارد و تاثیراتِ زیادی در تاریخ معاصر امروز حتی در حد تمدن جهانی گذاشته است، از سوی دیگر اساتیدِ شناسای فرهنگ و تمدن، معتقدند ری تمدنی بسیار بیشتر از تهران دارد، اما مساله این است که تهران به این اندازه به ری اهمیت نمی‌دهد.

او با بیان این‌که در ۳۰ سال گذشته تهران همه هویت ری را خورده است، ادامه ‌می‌دهد: هویت باقی مانده از تهران در نهایت به ۱۰۰ سال قبل یعنی دوره قاجار برمی‌گردد، در حالی که در ری دست‌کم از دوره صفویه آثاری باقی مانده است، مانند چند خانه تاریخی که حتی نمونه آن‌ها در تهران نیست.

او با اشاره به مرمت خانه‌های تاریخی در تهران مانند خانه مدرس، خانه سیمین و جلال، خانه مینایی که به نام موزه خیابان ولی عصر  یا خانه اتحادیه که به نام خانه تهران مرمت و ساماندهی شده‌اند، بیان می‌کند: بحث این نیست که برای فرهنگ تهران کار نشود، بلکه بهترین کار نیز در حال انجام است. معتقدم باید مشابه همان کاری که برای حدود ۱۰۰ خانه تاریخی در تهران برنامه‌ریزی شده است، برای ری نیز انجام شود، ری به خانه‌ای به نام «خانه ری» نیاز دارد، خانه‌ای که بتوان در آن درباره‌ ری پژوهش کرد.

وی همچنین به لزوم انجام اقدامات دیگری برای معرفی و به‌روز کردن ری باستان تاکید می‌کند: «ایجاد یک کتابخانه تخصصی در ارتباط با تاریخِ ری، ایجاد یک مرکز ری‌شناسی و انتخاب روزی به نام «ری» در طول سال هر کدام می‌توانند در این زمینه کمک زیادی باشند.»

این مدرس دانشگاه ایجاد انجمن ری‌شناسی را نیز اقدام دیگری می‌داند که می‌تواند در شناساندن و معرفی ری باستان و همچنین جلوگیری از تخریب آثار تاریخی این شهر باستانی موثر باشد.
 

آغاز حفاری‌های محوطه ۹هزارساله ری؛ روزی برای ری
 

ابوحمزه با اشاره به پیشنهاداتی که برای انتخاب یک روز برای «ری» در تقویم رسمی کشور مطرح شده می‌گوید: برخی افراد تاریخ‌های قمری را پیشنهاد داده‌اند، اما چیزی که هر سال بتوان به صورت ثابت برای آن برنامه‌ریزی کرد، باید مشخص باشد.

این پژوهشگر زمان آغازِ حفاری تپه چشمه علی را که تمدن ری را به حدود ۹ هزار سال قبل رسانده است، زمان مناسبی برای معرفی روز «ری» می‌داند و ادامه می‌دهد: برخی تاریخِ ورودِ حضرت عبدالعظیم به ری را برای نام‌گذاری روز ری مناسب می‌دانند، در حالی‌که از یک سو تاریخ آن دوره را دقیق نداریم و از سوی دیگر اگر آن را مشخص کنیم پس با تاریخ قبل از آن در ری باستان مانند دوره‌های تاریخی مختلف مادها و هخامنشی‌ها چه کنیم؟ این در حالی است که اکنون جایی قدیمی‌تر از حفاری در محوطه چشمه علی در تهران و نزدیک به ری باستان نداریم، محوطه‌ای که چشمه‌ آن دست کم سه میلیون سال است از دل زمین می‌جوشد.

برخی تهرانی‌ها فکر می‌کنند ری مرکز خلاف‌کارهاست

ابوحمزه با اشاره به شناخت کمی که بخش زیادی از مردم تهران نسبت به ری دارند، می‌گوید: بر اساس نظرسنجی‌های انجام‌شده اکنون کمتر کسی در منطقه یک تهران ری را میشناسد، آن‌ها بیشتر این منطقه را مخصوص خلاف‌کارها می‌دانند، در حالی که قدمت، تمدن و تاریخ آن‌ها هم به ری برمی‌گردد، اگر ری و کسانی را که در قبرستان‌های تاریخی و باستانی آن دفن شده‌اند خوب بشناسند، به تاریخ این شهر تاسی می‌کنند.

او با تاکید بر وجود خانه‌های تاریخی زیادی که در گذشته در ری تخریب شده‌اند یا به دلیل بی‌توجهی‌ها رو به از بین رفتن هستند، خانه «حسن صباح» در این منطقه از استان تهران را نمونه‌ قابل توجهی دانست که اگر به آن توجه می‌شد اکنون می‌توانست مانند یکی از خانه‌های مرمت‌شده در تهران مانند خانه اتحادیه که اکنون به خانه تهران تبدیل شده مورد توجه قرار گیرد و اضافه کرد: با این وجود خوشبختانه هنوز در ری باغ‌ها و خانه‌های تاریخی زیادی داریم که می‌توانیم برای کاربردهای مختلف آن‌ها را تملک کرده و با مرمت درست، کاربری مناسبی در راستای حفاظت از تاریخ ری به آن‌ها بدهیم.

تنها بنای اشکانی در شمال کشور را می‌بینید؟
 

این پژوهشگر ری باستان به وجود بناهای تاریخی و باستانی مختلف در ری باستان اشاره می‌کند و می‌افزاید: نمونه  بخش زیادی از این آثار شاید دیگر در تهران وجود نداشته باشد مانند دژ رشکان که تنها بنای متعلق به دوره اشکانی در شمال کشور است، بنایی که نمونه آن معبد آناهیتا در غرب کشور در استان کرمانشاه و کوه خواجه در جنوب یعنی سیستان و بلوچستان قرار دارد و دیگر آثار باقی‌مانده از آن دوره اکنون در خارج از کشور هستند؛ مانند طاق کسری در کشور عراق. 

او با اشاره به این‌که اکنون تعداد بناهای باقی‌مانده از دوره اشکانی در داخل ایران بسیار کم هستند، ادامه می‌دهد: سلسله اشکانی در حدود  ۲۱۰۰ سال قبل تا این انداره به تهرانِ امروز نزدیک بوده، اما مساله این است که چند نفر تهرانی اکنون از آن تاریخ و وقایع و آثار باقی‌مانده از آن دوره اطلاع دارند؟

او تنها کار مناسب برای حفاظت از دژ رشکان در سال‌های گذشته را تلاش خود برای صحبت با میراث فرهنگی در اوایل دهه ۸۰ بیان می‌کند و می‌افزاید: موفق شدیم توجه میراث فرهنگی را به این محوطه تاریخی جلب کنیم و سرانجام آقای پازوکی که در آن زمان مدیریت میراث فرهنگی استان تهران را به عهده داشت، در سال ۱۳۸۴ مجوز کاوش در این محوطه را صادر کرد و بالاخره کارها آغاز شد. در آن زمان مرحوم کریمان تاکید داشت که زیر این تپه می‌تواند محوطه‌ای منحصر به‌فرد باشد که خوشبختانه با آغاز حفاری‌ها آثار و سازه‌های تاریخی در سه طبقه بیرون آمدند که همه آثار آن به موزه‌ها منتقل شدند.

ابوحمزه با اشاره به این‌که اگر به این دژ باعظمت و تاریخی حتی به اندازه پارک نهج البلاغه در تهران توجه می‌شد و برای آن هزینه می‌کردند، اکنون به عنوان یکی از بهترین نقاط گردشگری دنیا مورد توجه قرار می‌گرفت، می‌گوید: معتقدم شهر ری  خود به اندازه یک استان آثار تاریخی دارد، نمی‌دانم چرا این دوستان این منطقه را نمی‌بینند؟
 

وی از سوی دیگر به وضعیت تپه میل در این منطقه اشاره می‌کند و می‌گوید: چندین سال است این محوطه تاریخی را به همین شکل می‌بینیم، علاوه بر این‌که فقط یک سقف روی آن نصب کرده بودند که آن هم در اثر باد و باران‌های چند سال قبل کنده شد و در ادامه یک راه پله ایجاد کردند، قدری محیط سازی شد و جایگاهی هر چند کوچک برای آن ایجاد شد، اما مساله این است که به خود این محوطه تاریخی چقدر اهمیت داده شده است؟ 
 

تا کنون چقدر برای ری هزینه کرده‌اید؟
 

او با اشاره هزینه‌های میلیاردی که برای ایجاد یک خانه فرهنگ در تهران می‌شود،  می‌گوید: مگر ری نیز متعلق به تهران نیست؟ چطور می‌شود که برای یک خانه قدیمی در تهران تا این اندازه هزینه می‌شود اما چند ده خانه قدیمی در ری از بین می‌رود؟ توجهی به آتشکده میل و دژ رشکان و دیگر بناهای تاریخی و نفیس ری باستان نمی‌شود و عظمت و قدمت و شان آن‌ها نادیده گرفته می‌شود، اصلا تا کنون کدام هزینه برای ری یا چشمه علی پرداخت شده است؟

این پژوهشگر تاکید می‌کند: فرهنگ ری را ما (مردم و مدیریت شهری) باید تغییر دهیم، در حالی که هنوز این منطقه را به وضعیت چند ده سال قبل نسبت می‌دهند و می‌گویند مراقب باشید آن‌جا مواد می‌فروشند، این در حالی است که این سوال به طور دائم مطرح می‌شود تا کنون مدیریت شهری چه کاری انجام داده که فرهنگی به جز این حرف‌ها در ذهن و باور مردم شکل بگیرد؟ بعد از گذشت ۲۰ سال از آغاز اجرایی شدن طرح ایجاد فرهنگسرای رازی و تکمیل ساخت آن در طول چند ماه گذشته، همچنان به همان وضعیت باقی مانده است و نه تنها هیچ چیزی افتتاح نشده، بلکه برخی می‌گویند هنوز چند میلیارد دیگر باید برای این فرهنگسرا هزینه کرد.

ابوحمزه با اشاره به این که ری باستان در پیشینه‌ خود بزرگترین و باشکوه‌ترین کتابخانه‌ها را در اختیار داشته، می‌گوید: همه این اتفاقات در شرایطی رخ می‌دهند که اگر فقط هزینه‌ای برای جمع‌آوری اسناد و کتاب‌های تخصصی متعلق به ری از گذشته تا امروز انجام شود، باز هم می‌توان یک کتابخانه تخصصی مخصوص این منطقه باستانی ایجاد کرد.