اهل سنّت و فضائل حضرت علی(ع)

حوزه/ علمای اهل سنّت درباره امام علی علیه السلام و فضایل آن حضرت تألیفات فراوانی به رشته تحریر در آورده اند که می توان آنها را به چهار دسته تقسیم کرد.

به گزارش خبرگزاری حوزه، کتاب «پرسمان علوی» اثری از مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی مذاهب اسلامی و با همکاری ستاد پاسخگویی به مسائل مستحدثه دینی است که بخش های گوناگون این کتاب در شماره های مختلف تقدیم نگاه شما فرهیختگان می گردد.

 مرور زمان بسیاری از چهره های بزرگ تاریخی را کهنه و یا به فراموشی می سپارد و جز نامی از آنان در لابلای تاریخ نمی گذارد، اما در این میان برخی از چهره ها را نه تنها مرور زمان کهنه نمی کند بلکه روز به روز آنان را روشن تر و زنده می سازد.

یکی از کسانی که مرور زمان وجود او را روشن تر و نیاز به شناخت وی را ضروری تر می سازد، انسان کامل، امام علی بن ابیطالب(علیه السلام) می باشد.

 بدون تردید امروزه انسان های تشنه عدالت و معنویت بیش از هر روز دیگر به الگو قرار دادن شخصیت حضرت امیر(علیه السلام) نیازمند است و این امر بستگی به شناخت و آگاهی همه جانبه از افکار، اندیشه ها و سیره و منش آن حضرت می باشد.

امید است که پروردگار بزرگ زمینه های الگوگیری آن حضرت را بیش از این به ما عنایت فرماید. از آنجا که پیرامون شخصیت بزرگان و افکار و سیره آنان پرسش ها و گاه در اثر فاصله زمانی ابهاماتی پدید می آید، شایسته است که به آنها پاسخ داده و ابهامات برطرف شود.

بدین جهت پرسش های رسیده از مناطق مختلف که مربوط به حضرت علی(علیه السلام) می باشد توسط معاونت پژوهش مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی مذاهب اسلامی جمع آوری و به صورت کتاب در خدمت شیفتگان آن حضرت عرضه می شود.

- آیا نویسندگان اهل سنّت درباره فضایل حضرت علی (علیه السلام) کتابی نوشته اند؟

علمای اهل سنّت درباره امام علی(علیه السلام) و فضایل آن حضرت تألیفات فراوانی به رشته تحریر در آورده اند که می توان آنها را به چهار دسته تقسیم نمود:

الف) کتاب هایی که درباره سیره نبوی و صحابه به صورت عام نوشته شده و در آنها مناقب پیامبر گرامی (صلی الله علیه وآله) و صحابه آن حضرت بیان شده و ضمن آن مناقب امام علی(علیه السلام) نیز بیان گردیده است.

در این کتاب ها مناقب آن حضرت حجم قابل ملاحظه ای را تشکیل می دهد که نمونه آن کتاب های صحاح سته (شش گانه) می باشد.

ب) از آن زمان که سید رضی(رحمه الله) (م ۴۰۶ هـق) کتاب شریف نهج البلاغه را جمع آوری و تدوین نمود، علمای بسیاری بر آن شرح نوشته اند. به نقل علامه شیخ حسین جمعه عاملی، حدود ۲۱۰ شرح جامع و کامل نهج البلاغه نوشته شده است که نیمی از آنها را علمای اهل سنّت نگاشته اند. معروف ترین این شروح، شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید است که از علمای بنام اهل سنّت می باشد. این کتاب در تشریح سخنان امام و بیان دیدگاه های آن حضرت درباره حکومت، اعتقادات، تاریخ و... می باشد.

 ج) دسته سوم کتاب هایی است که علمای اهل سنّت به طور عام درباره فضایل پنج تن آل عبا و دیگر اهل بیت(علیهم السلام) نوشته اند که از جمله آنها می توان به کتاب های زیر اشاره کرد:

۱. فرائد السمطین، نوشته امام الحرمین جوینی شافعی

۲. ینابیع المودة، نوشته شیخ سلیمان بن ابراهیم القندوزی الحنفی

۳. فصول المهمه فی معرفة الائمه، نوشته ابن صباغ مالکی

۴. درر السمطین فی فضایل علی و الزهراء و السبطین، نوشته حافظ جمال الدین محمد یوسف بن حسن صنفی زرندی

۵. مودة القربی، نوشته علی حسین همدانی شافعی

۶. نزول القرآن فی مناقب اهل البیت(علیهم السلام)، نوشته حافظ ابی نعیم اصفهانی

۷. العبرة فی فضایل العترة، نوشته عبدالله حمصی شافعی

۸. تذکرة الخواص، نوشته علامه شیخ یوسف سبط ابن جوزی

۹. وسیلة المآل فی عدّ مناقب الآل، احمد بن الفضل بن محمد باکثیر

و بسیاری کتاب های دیگر.

د) گروه دیگری از نویسندگان اهل سنّت صرفاً درباره فضایل و ویژگی های حضرت علی (علیه السلام) به تدوین کتاب های مختلف پرداخته اند که به ترتیب سال های نگارش به برخی از آنها اشاره می کنیم:

۱. مناقب علی ابن ابی طالب، نوشته امام احمد حنبل، متوفای ۲۴۱ هـ ق

۲. الخصائص فی فضل علی ابن ابی طالب، نوشته عبدالرحمان احمد بن شعیب نسایی، متوفای ۳۰۳ هـ ق

۳. مناقب الإمام أمیرالمؤمنین علی ابن ابی طالب، نوشته حافظ محمد بن سلیمان الکوفی، قرن سوم هجری

۴. فضایل علی(علیه السلام)، نوشته حافظ شافعی حنفی کوفی، متوفای ۳۳۶هـ ق

۵. مناقب علی ابن ابی طالب، نوشته ابو مؤید موفق بن احمد خوارزمی، متوفای ۶۳۴ هـ ق

۶. فضایل علی(علیه السلام)، نوشته جلال الدین عبدالرحمان سیوطی شافعی، متوفای ۹۱۱ هـ ق

۷. فضایل علی(علیه السلام)، نوشته حاکم ابی عبدالله بن بیع نیشابوری شافعی، متوفای ۴۰۵ هـ ق

۸. مناقب علی(علیه السلام)، نوشته علامه مجلسی شیخ علی بامن حضرمی شافعی، قرن ۷ هجری

۹. جواهر المطالب فی مناقب الإمام علی ابن ابی طالب، نوشته محمد بن احمد دمشقی باعونی شافعی، متوفای ۸۷۱ هـ ق

۱۰. اسمی المناقب فی تهذیب امن المطالب فی المناقب علی ابن ابی طالب، نوشته محمد بن محمد جرزی شافعی دمشقی، متوفای ۸۳۳هـ ق

۱۱. مناقب علی(علیه السلام)، نوشته علامه محب الدین طبری مکی

و ده ها کتاب دیگر.

در قرنهای معاصر نیز بسیاری از علمای اهل سنّت در مناقب حضرت علی (علیه السلام) به تألیف کتاب هایی پرداخته اند که برخی از آنها عبارت است از:

۱. علّموا أولادهم محبة آل بیت رسول الله، محمود طعمه حلبی

۲. علّموا أَولادکم محبة آل بیت النبی(صلی الله علیه وآله)، نوشته محمد عبده یمانی

۳. المناقب المرتضویه، نوشته علامه محمد صالح الحنفی الترمذی

۴. عقد المنضد فی مناقب آل محمد، نوشته علامه قاضی شیخ محمد بن علی یمانی شوکانی

۵. امام علی(علیه السلام) صوت العدالة، نوشته عبدالفتاح عبدالمقصود

۶. علی و بنوه، نوشته طاها حسین

همچنین بر دیوان اشعار امام علی(علیه السلام) برخی از علمای اهل سنّت شرح هایی نوشته اند که می توان از میبدی نام برد