عبدالله احراری، عضو انجمن علمی فرش ایران، در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص قالی کاشمر اظهار کرد: فرش کاشمر مانند دیگر فرش‌های کشور دارای سابقه تاریخی است. در گذشته منطقه شهرستان کاشمر مهم‌ترین مرکز بافت قالی‌های بلوچی بوده، مخصوصا اینکه انواع و اقسام قالی‌های بلوچی در مناطق روستایی کاشمر و کوهسرخ بافته می‌شده است.
این پژوهشگر فرش گفت: در دوران معاصر مخصوصا در دهه ۴۰ و ۵۰ با استقرار مرحوم علی‌پور که یکی از استادکاران ماهر بوده، نقشه‌ای با عنوان «نقشه زیر خاکی یا کاسه کوزه» در این منطقه رایج شد. نام‌گذاری این فرش به این دلیل است که انگار در طرح و نقشه فرش کاشمر فضای عملیات باستان‌شناسی انجام گرفته است.
احراری افزود: مرحوم علی‌پور نقشه زیرخاکی‌اش به یکی از نقشه‌های اصیل این منطقه تبدیل شد. در واقع قالی‌های کاشمر از نظر رنگ‌بندی، رنگ‌های روشن و شفاف دارد و در حال حاضر کارگاه‌های زنگ‌ریزی زیادی در این شهرستان مشغول فعالیت است.
وی ادامه داد: یکی از منابع اصلی درآمد مردم شهرستان کاشمر از قالی‌بافی تامین می‌شود و تولیدکنندگان زیادی در این شهرستان مشغول تولید فرش هستند. لازم به ذکر است که در مناطق روستایی کوچک‌تر هنوز هم اثراتی از بافت قالی‌های بلوچی وجود دارد اما در روستاهای بزرگ‌تر و خود شهر کاشمر در حال حاضر بیشتر فرش‌های بزرگ پارچه در اندازه ۶، ۹ و ۱۲ متر و گاهی حتی بالاتر از ۱۲ متر بافته می‌شود.
عضو انجمن علمی فرش ایران در خصوص رنگ‌های استفاده در قالی کاشمر بیان کرد: در شهرستان کاشمر در قالی‌ها هم از رنگ‌های طبیعی و هم از رنگ‌های شیمیایی استفاده می‌شود. البته در این شهر برای بافت قالی بیشتر از پشم و ابریشم استفاده می‌شود و تاروپود فرش‌های نیز بیشتر پنبه‌ای هستند.
احراری تشریح کرد: البته متاسفانه برخی از بافندگان و تولیدکنندگان به جای استفاده از ابریشم در بافت فرش‌ها از ویسکوز که یک نوع الیاف سلولزی و ارزان قیمت است، استفاده می‌شود. طرح‌های امروز قالی کاشمر بسیار متنوع است و برخی از تولیدکنندگان این منطقه که شامل کاشمر، بردسکن و خلیل‌آباد می‌شود، از نقشه‌های نایین استفاده می‌کنند و شبه نایین می‌بافند.
وی اضافه کرد: بخشی از بافندگان و تولیدکنندگان در این منطقه همچنین از طرح‌های تبریز، منتهی با رجشمار کمتری استفاده کرده و اقدام به بافت می‌کنند اما هنوز هم که هنوز است بخشی از نقشه‌های مشهد و خود نقشه زیر خاکی یکی از طرح‌های اصلی فرش شهرستان کاشمر است.
این پژوهشگر فرش ابراز کرد: در واقع شهرستان کاشمر پس از مشهد و نیشابور قطب تولید فرش استان خراسان رضوی محسوب می‌شود و در حال حاضر نیز به همین صورت ادامه داده است، شهرستان کاشمر یکی از معدود شهرستان‌های استان است که هم زنان و هم مردان در کارگاه‌های قالی‌بافی مشغول به بافت قالی هستند.
احراری ادامه داد: بیشترین طراحان استان خراسان پس از مشهد در کاشمر شهر ساکن و طراحان صاحب نامی در این شهر مشغول طراحی نقشه فرش هستند؛ فرش کاشمر علاوه بر فروشی که در این شهر دارد، در بازار فرش مشهد، بازار فرش تهران و بسیاری از کشورهای دنیا طرفداران خاص خود را دارد و از نظر اقتصادی فرش کاشمر، فرشی است که قشر متوسط جامعه می‌تواند با قیمت‌های مناسب آن را خریداری کند.
وی در خصوص جایگاه استاد علی‌پور در بافت فرش تصریح کرد: استاد علی‌پور نزدیک به چهار سال در این شهرستان زندگی کرد و توانست در همین مدت کوتاه تاثیرات مهمی بر فرش کاشمر بگذارد. این تاثیرگذاری‌ها در زمینه رنگ طبیعی، استفاده از مواد اولیه مرغوب و مخصوصا تمرکز بر روی رنگ‌بندی نقشه بوده است. همچنین طرح زیرخاکی مدیون فعالیت‌های این استاد بوده که هنوز هم طرفداران زیادی دارد.
عضو انجمن علمی فرش ایران گفت: البته طراحان معاصر روی طرح زیرخاکی از نظر رنگ‌بندی و موتیفا نیز تغییراتی ایجاد کرده‌اند؛ طراحان طرح‌های چهار فصل را کار کردند و در واقع از طرح‌ها و نقوش شهرهای دیگر الهام گرفتند و در طراحی قالی کاشمر از موتیفا و نقش مایه‌های سایر مناطق و به خصوص از قالی مشهد کمک گرفتند.
احراری یادآور شد: در حال حاضر مزیت فرش کاشمر این است که تولیدکنندگان و بافندگان آموخته‌اند که به طراح مراجعه کنند و برای طراحی فرش هزینه می‌کنند. در گذشته بیشتر رنگ‌های لاکی و سورمه‌ای در بافت فرش کاشمر استفاده می‌شده است، اما در حال حاضر بیشتر رنگ‌های روشن مانند کرم جایگزین رنگ‌های قبلی شده و این بیشتر به دلیل تغییر سلیقه مردم در خرید فرش است.
