روستایی حاشیه ای که از طریق گردشگری به روستای هدف تبدیل شد

خبرگزاری مهر/ این خبر پیرامون روستایی حاشیه ای که از طریق گردشگری به روستای هدف تبدیل شد، برای شما نگارش شده است.

در روزگار گذشته تجار و بازرگانان هر کجا بین راه اقامت می کردند، اصطلاح منزل کردن را به کار می بردند، در 13 کیلومتری زاهدان جایی که به آن سیستان راه هم می گفتند، زمانی افرادی اطراق کردند که یکی از آنها پی برد در زیرزمین یک قنات پر آب وجود دارد داستانها حاکی از آن است آن چهل نفر از همان موقع اینجا منزل کرده و زمینها را بین خودشان تقسیم کردند. از همان زمان هم اینجا را به نام منزل آب یا منزلاب نامیدند.

در پی خشکسالی های پیاپی در استان سیستان و بلوچستان، این قنات ها هم خشکید، زمینهای کشاورزی دیگر بار ندادند و مردم روز به روز بیکارتر شدند. عده ای به شهر زاهدان و شهرهای دیگر برای کارگری می رفتند. روستا کم کم از اهالی خالی می شد.

این روند ادامه داشت تا اینکه یک ابتکار یا ورود به یک صنعت، روستا را زیر و رو کرد. صنعت گردشگری همان راهکار بود. رحمت شه بخش 45 ساله از 19 سال پیش تا کنون دهیار منزلاب است. او در حوزه گردشگری تحصیل کرده و سفرهای داخلی و خارجی زیادی رفته، دنیا دیده و متوجه شده که چطور گردشگری می تواند مهاجرت معکوس در روستاها را به ارمغان بیاورد او مردم روستا را که اغلب فامیلش بودند، تشویق کرد بتوانند میزبان گردشگران با فرهنگهای مختلف باشند.

رحمت شه بخش پیرامون روستایی حاشیه ای که از طریق گردشگری به روستای هدف تبدیل شد، می گوید: تا سال 91 مردم از روستا مهاجرت می کردند چون امکاناتی نداشتیم و خشکسالی 17 ساله را نیز پشت سر گذاشته بودیم ولی هنوز آب و هوای خنک این روستا نسبت به زاهدان در ذهن مردم مانده بود. آنها به یاد داشتند که در گذشته زیر سایه درختان می نشستند. به همین دلیل وقتی امکاناتی در روستا ایجاد کردیم از آن استقبال کردند.

تکمیل راه با کمک بنیاد برکت

او می گوید: بنیاد برکت بر خلاف ارگان های دیگر از مردم پرسید چه کاری می خواهید انجام دهید، به کمک مردم آمد به برخی وام داد یا کمکشان کرد شغلی ایجاد کنند ولی ارگان های دیگر خودشان بدون توجه به درخواست مردم طرح می دادند. این تفاوت کار بنیاد برکت بود. در واقع بنیاد برکت از یکی دو سال پیش تکمیل کننده راه روستا شد.

شه بخش می گوید: مردم اوایل از فرهنگشان می ترسیدند اما بعداً دیدند که اتفاقا فرهنگ قدیمی خودشان را به کمک صنعت گردشگری می توانند احیا کنند. وقتی گردشگر به روستا می آید تبادل فرهنگ صورت می گیرد معمولا مردم اینجا فرهنگ خوب گردشگران را می گیرند آنها اگر غذایی فراموش شده باشد سعی می کنند احیا کنند صنعت گردشگری کمک کرده تا ما با فرهنگ خودمان بیشتر آشنا شویم.

شه بخش نام فامیل خیلی از افراد روستای منزلاب است آنها ابتدا یک چایخانه یا سفره خانه تأسیس کردند اما رفته رفته تقاضای گردشگران برای اقامت در این روستا زیادتر شده تا اینکه خانه های خود را به محل اقامت برای گردشگران تبدیل کردند و الان هم چند سالی است که رستوران روستا را برای ارائه غذاهای محلی ایجاد کرده اند. حالا مردم شهر زاهدان برای اینکه آخر هفته یا تعطیلات خود را در یک منطقه خوش آب و هوا بگذرانند، به این روستا می آیند.

در رستوران غذای محلی خودشان را می خورند و در فضای روستایی اقامت می کنند، به پیاده روی در جاده سلامتی که در کوه ایجاد شده می روند و از هوای خنک روستا استفاده می کنند. روستایی که حدود ده سال پیش جوانانش برای کارگری به شهرهای اطراف می رفتند حالا همه شأن مشغول به کار شده اند یا در رستوران یا در اقامتگاه های بومگردی. از زمینهای کشاورزی و دامداری اینجا برای تهیه مواد غذایی رستوران هم استفاده می شود. این روستا دیگر بیکار ندارد و با همین عنوان هم شهرت پیدا کرده است.

گرانبهاترین لباس دست دوز زنانه

زنان هم در روستا صنایع دستی تولید می کنند، زنان بلوچ معمولا هنرمند هستند، هر کدامشان لباس تنشان را سوزن دوزی کرده اند. سوزن دوزی آنها روی پارچه ای حتی اگر ارزان باشد، به یکی از گران بهاترین پارچه ها تبدیل می کند. پارچه های سوزن دوزی شده بسته به نوع پارچه و طرح پر کار یا کم کار نرخ متفاوتی دارد از یک و نیم میلیون تومان به بالا. آنها معمولا پارچه های سوزن دوزی شده را برای لباس یا شال و چادر استفاده می کنند. می توان گفت زنان استان سیستان و بلوچستان گران بهاترین لباسها را به تن دارند که همگی کار دست خودشان است.

بهناز قنبرزهی، یکی از دختران هنرمند و سوزن دوز این روستاست که در کارگاهی کار می کند و هنر دستش به خارج از استان می رود. او می گوید هر طرحی را که مشتری سفارش دهد می تواند بدوزد. او حتی این روزها سوزن دوزی روی شلوار لی را هم امتحان کرده که استقبال زیادی از آن شده است. بهناز و دختران دیگر روستا زمانی بیشتر مشتری دارند که مسافر هم به روستا بیشتر بیاید. با این وجود وقتی در کارگاه کار می کنند، همیشه سفارش از سوی کارگاه دارند. بهناز و زنان و دختران دیگر روستا تا وقتی در خانه کار می کنند کسی نمی شناسد و نمی داند که چه هنری دارند آنها باید به کارگاه بروند تا بتوانند محلی برای عرضه هنر دستشان داشته باشند. اما سودی که در نهایت از هنرشان به دست می آورند مسلما بیشتر به کارگاه می رود تا جیب خودشان.

بهناز و زنان روستا زمانی متوجه شدند که می توانند هنر دستشان را ارتقا داده و آن را به نمایش بگذارند که مسافران تقاضای پارچه های سوزن دوزی شده کردند و حتی سفارش کیف و اقلام دیگر که رد هنر سوزن دوزی داشته باشد، را دادند.

این زنان به مردان در تهیه غذای مسافران در بومگردی ها و تهیه مواد خوراکی و سوغات نیز کمک می کنند. اکنون 6 واحد بومگردی در روستا وجود دارد و سه واحد هم در دست اجراست. البته اگر مشکلی که اهالی روستا برای ساخت و ساز با بنیاد مسکن دارند، حل شود. بنیاد مسکن به روستاییان گفته برای انجام هر ساخت و سازی باید سند داشته باشند و برای تهیه این سند هم باید بابت زمینی که دارند متری 550 هزار تومان به بنیاد پول بپردازند وگرنه اجازه ساخت و ساز جدید نخواهند داشت. این موضوع و گرانی نرخی که کارشناسان دادگستری برای زمینهای مردم روستا تعیین کرده اند توسط استانداری در حال بررسی است. اما با آنچه که از قبل در این روستا ایجاد شده، هنوز هم گردشگری رونق دارد.

گردشگری غذایی نیمه کاره رها شد

یکی از اهالی روستا قصد دارد تا آشپزخانه ای در روستا ایجاد کند که در کنار اقامت گردشگران، به آنها یاد دهد چطور می توان غذای بلوچی پخت. در واقع راه اندازی تور گردشگری غذا را در ذهن دارد. اما فضایی که برای این کار اختصاص داده نیمه کاره رها شده است. هر چند که الان هم به دلیل کرونا مسافران این روستا هم کمتر شده است. ولی بومگردی ها آخر هفته میهمان دارند.

روستای منزلاب در مسیر زاهدان به چابهار قرار دارد و مسیرش نیز پرتردد است اما وسیله نقلیه عمومی برای رفتن به آن وجود ندارد بنابراین افرادی که می خواهند از زاهدان به اینجا بروند باید یا ماشین دربست کنند یا با خودروی شخصی بروند.

برای زیباتر شدن نمای روستا به جای اینکه هر کسی با بلوک های سیمانی خانه اش را بسازد، یک نما برای تمام روستا در نظر گرفته شده چه جدار بیرونی روستا و چه بومگردی های آن. خیابان اصلی روستا سنگ فرش شد، خانه های بوم گردی با نمای خشت و گلی و تزئینات معماری و بادگیر ساخته شدند. در همه بومگردی ها، سوزن دوزی زنان همین روستا زینت بخش شد. آنها که فضای بیشتری داشتند، سیاه چادر هم به بومگردی هایشان اضافه کردند به سبک عشایر نشینی اهالی روستا. جلیل شه بخش یکی از این بومگردی ها را دارد که ترکیب خانه و چادر است. او در اقامتگاه خود تا 40 نفر را نیز می تواند پذیرایی کند و بسته به اینکه چند نفر باشند و چه امکاناتی بخواهند نرخی را برای آنها تعیین می کند.