خانه تاریخی طباطبائی
این خانه در شهر اصفهان
و در نزدیكی خانه تاریخی بروجردی و در جوار بقعه مباركه امامزاده سلطان
امیر احمد(ع)- كه این بقعه نیز از آثار هنری قرن نهم و دهم می باشد- خانه
باشكوهی وجود دارد و به خاطر اینكه سنگ بنای این خانه را شخصی به نام حاج
سید جعفر طباطبائی نطنزی بنا نهاده است به خانه طباطبائی موسوم و مشهور
گردیده است.این خانه در زمینی به مساحت 4730 متر مربع و در حدود سال 1250
قمری با مهارت و هنرمندی معمار معروف كاشانی استاد علی مریم احداث گردیده
است.
این
خانه مشتمل بر چهار صحن و حیاط می باشد كه حیاط مركزی متعلق به قسمت
بیرونی و دو حیاط متعلق به اندرونی و یك حیاط متعلق به خدمه بوده است.
قسمت
اندرونی خانه شامل اتاق پنج دری ساده در مركز و دو حیاط در دو طرف آن و
دارای سرداب هائی كه بادگیرها هوا را در آن جریان می دهند كه این قسمت محل
سكونت خانواده مرحوم طباطبائی بوده است. حیاط ضلع شمال غربی بزرگتر و
تعداد اتاق های آن بیشتر می باشد و دارای سرسرای پذیرائی مجزائی است. در
زیرقسمت اندرونی مخصوصا اتاق مركزی، سرداب بزرگی قرار دارد كه دارای
مشخصات منحصر به فرد خود است و به علل مختلف از جمله: وجود بادگیر، سقف
ضربی، نوع مصالح به كار رفته در بدنه، دو جداره بودن بدنه، وجود حوضی كه
قبلا در مركز سرداب بوده، اختلاف ارتفاع با سطح كوچه حدود 8 تا 10 متر،
نسیم خنكی كه از سطح حوض حیاط مركزی وارد زیرزمین می شود؛ همه این عوامل
باعث شده تا به خصوص در فصل تابستان 15 تا 20 درجه اختلاف درمابین زیرزمین
و بیرون آن مشاهده شود.
قسمت
بیرونی شامل تالار بزرگ ( اتاق شاه نشین) در مركز با نورگیرها و پنجره های
مشبك رنگی و پنجره های كناری دو جداره كه عمودی باز و بسته می شود. این
اتاق دارای تزئینات نقاشی و آئینه كاری و گچ بری های جالب از جمله پنجره
های مشبك گچی است كه همچون پارچه توری ظریفی به نظر می رسد. در دو طرف
اتاق شاه نشین اتاق های گوشواره بنا شده است در جلوی اتاق شاه نشین،
ایوانی با آئینه كاری و گچ بری های جالب دیده می شود.
در
طرفین تالار بزرگ دو حیاط خلوت و نورگیر به صورت قرینه یكدیگر احداث شده
است كه دارای تابلوهای بدیع نقاشی می باشند و از نفایس آثار هنری این دیار
به شمار می آیند. اسناد و قرائن نشان می دهد كه هنرمند بزرگ و نقاشباشی
دربار ناصر الدین شاه قاجار یعنی میرزا ابوالحسن غفاری كاشانی ملقب به
صنیع الملك با مالك خانه دوستی نزدیك و مراوده خانوادگی داشته است لذا به
احترام دوستی كه با مرحوم طباطبائی داشته در اجرای گچ بری ها و ترسیم
نقاشی های این خانه نظارت داشته است. و این مطلب ارزش و اعتبار تزئینات
خانه طباطبائی را بسیار افزایش می دهد.
حیاط خدمه شامل اتاقهای خدمه،
زیرزمین خدمه، آشپزخانه و اصطبل زمستانی و تابستانی می باشد كه تعدادی از
اتاق های خدمه از بین رفته است.
آب
خانه از دو رشته قنات دولت آباد و نصر آباد تامین می گردیده است. خانه
طباطبائی دارای 5 درب ورودی می باشد كه ورودی اصلی به دو ورودی اندرونی و
بیرونی در قسمت هشتی تقسیم می گردد. علت پیچ و خم های راهروهای ورودی جهت
شكستن اختلاف ارتفاع و نداشتن دید مستقیم است.
لازم به توضیح است كه
خانه مسكونی و زادگاه شادروان «سپیده كاشانی» - شاعر بزرگ معاصر- نیز در
مجاورت خانه تاریخی طباطبائی و در جنوب آن قرار دارد.
منبع : شهرداری کاشان
