اصفهان شهری وسیع با قدمت تاریخی بسیار است. این شهر بهدلیل وجود بناهای تاریخی فراوان، تعداد زیادی مکانهای دیدنی شناخته نشده یا فراموش شده دارد که در این مقاله یکی از آنها را به شما معرفی میکنم. پس با من در نابرو همراه باشید تا از مقبره علامه مجلسی دیدن کنیم.
حال و هوای مقبره علامه مجلسی
افرادی که به این آرامگاه میآیند؛ پیش از هر چیز با سکوت، معنویت و حال خوب فضای آن روبرو میشوند. این مکان گیرایی خاصی دارد و انگار این گیرایی مردم را کنار هم جمع میکند. نذر و صلوات، اشک و دعا، قرآنخوانی و نماز کارهایی است که اغلب مردم در مقبره به آن مشغول هستند. گویی زیارتکنندگان و افرادی که در آرامگاه نشستهاند، فارغترین مردم جهان از زندگی دنیا هستند. تاریخ فراموش شدهترین دغدغه آنها است؛ مثل اینکه دیروز و فردایی وجود ندارد.
زندگینامه علامه محمدباقر مجلسی
داستانها درباره محمدباقر نشان میدهد او متولد دعا و رازونیاز است. آخوند خراسانی چند روز پیش از به دنیا آمدن او، خواب تولد را در کاروانسرایی میبیند. سپس برای چشمروشنی به اصفهان میرود و علامه را در بغل میگیرد. او دعایی را که در خواب همراه 12 امام برای محمد باقر از زبان پیامبر شنیده بود میخواند: «خدایا او را از مروجین دین خودت قرار ده». این اتفاق یکی از دلایلی بود که او را به مرجعی برای مردم و علما تبدیل کرد. درحالحاضر مرقد او مرجعی برای تسکین روح مردم و مرقد عالمان جهان اسلام است.
سبک معماری آرامگاه
علاوهبر حالوهوای معنوی، فضای داخلی آرامگاه معماری قابلتامل و زیبایی دارد. ساختمان مقبره در عصر صفوی ساخته شده است. در این ساختمان از سقفهای طاق و چشمه که الگویی معروف برای ساخت بنا در استان اصفهان به حساب میآید، استفاده شده است. سقفهایی به اصطلاح گود و بلند که کنار یکدیگر بهصورت بسیار منظم قرار میگیرند و فضا را قرینه میکنند. مقبره علامه مجلسی سبک معماری شبیه به معماری رایج آن دوره دارد و خوشبختانه با حفظ و مرمت آن بهطور کامل سالم مانده است.
تزیین مقبره
گچبری، آینهکاری، کاشیکاری، نقاشی و نجاری هنرهایی است که در این ساختمان بهصورت ترکیبی مورداستفاده قرار گرفته است. در ادامه با جزییات هرکدام آشنا خواهید شد.
گچبری
هنر گچبری بهطور معمول مورداستفاده مساجد و خانههای قدیمی بوده است. از این هنر در مقبره علامه مجلسی بهعنوان پایه همه طرحهای تزیینی دیگر استفاده کردهاند. قسمتی از آن، طرحها و قابهای برجستهای روی لبه دیواره و ستونها ساخته شده است. قسمتی دیگر طرحهایی برجستهای را میبینید که مانند گچبریهای شبستان امام خمینی در مشهد است.
آیینهکاری
آیینهکاری یکی از مهمترین اصول نورپردازی در ساختمانهای قدیمی بود. در ساختمان مرقد علامه مجلسی از این هنر برای انعکاس نور در مکانهایی که نور به آنها نمیتابیده استفاده کردهاند. آنها آیینهها را بر ستونها و لبههای طاقهای گنبدی شکل کار کردهاند. این کار باعث میشود تا نوری که از نورگیر سقف وارد محیط داخلی میشود، با توجه به حالت گردی خود دورتادور فضا بازتابش میکند. البته این مورد را باید در نظر بگیریم که همه این اصول علمی استفاده شده با هنرمندی بسیاری به اجرا درآمده است.
نقاشی
همه تزییناتی که معماران قبل از رنگآمیزی ساختمان روی سقف و دیوارههای آرامگاه بهکار بردهاند، با نقاشی ورنگآمیزی رنگ و جلا داده شدهاند. طرحهای گل و مرغ، نمادهای اسلامی، اسامی معصومان و… بخشی از این نقاشیها هستند که سراسر مقبره علامه مجلسی با آنها پوشیده شده است.
کاشیکاری
این هنر معمولا در مساجد و مرقدهای دیگر بهعنوان تنها هنر بهکار رفته در تزیین ساختمانهای قدیمی شناخته میشود؛ اما در مقبره علامه مجلسی فقط برای پوشاندن نیمه دیوار از آن استفاده کردهاند.
نجاری
تلفیق درهای چوبی و شیشههای رنگی، یکی از روشهای برجسته برای زیبایی ساختمان در گذشته بوده است. البته از این سبک در مساجد یزد هم استفاده میشود؛ اما در اصفهان طبق معمول فقط برای خانهها پر کاربرد بوده است. در مرقد مجلسی، پنجرههای چوبی بسیار زیبایی را برای نورگیرهای درون سقف ساختهاند. بهعلاوه از پارتیشنهای چوبی یا درهای بزرگ برای جدا کردن سالنها بهره گرفته شده است. استفاده از این پارتیشنها به زیبایی فضای آرامگاه افزوده است.
علمایی که داخل آرامگاه مدفون هستند
علاوهبر علامه محمد باقر مجلسی معروف به (علامه ثانی)، پدرشان علامه محمد تقی مجلسی معروف به (علامه اول) در این مقبره به خاک سپرده شدهاند. بهغیر از این دو بزرگوار علمای دیگری از جمله حاج سید ضیاء الدین علامه، حاج آقا مرتضی خراسانی و…. نیز در آنجا مدفون هستند و میتوانید از مقبره آنها نیز دیدن کنید.
فضای بیرونی آرامگاه
شاید حالوهوا و محوطه بیرونی مقبره علامه مجلسی هم برای شما جالب باشد. این آرامگاه کنار مسجد جامع و وسط سبزه میدان اصفهان قرار گرفته است. در حقیقیت در منطقهای با بافت کاملا قدیمی جای دارد. بیرون از آرامگاه شور و هیجان عجیبی میان مردم برقرار است. بازاریان و مردم شهر اصفهان در حال خرید و فروش هستند. مردمی که برای زیارت میآیند، همه همراه خود نذری میآورند و با علاقه و اعتقاد از مردم پذیرایی میکنند. اگر دوست دارید که این حسوحال را تجربه کنید، شبهای جمعه و روزهای تعطیل و شلوغ به بازدید از این مکان بروید.
راههای دسترسی به آرامگاه
برای رسیدن به آرامگاه علامه دو روش وجود دارد. معروفترین راه منتهی به مرقد، از طریق بازار و پیادهروی تا آرامگاه است. در این روش باید تا مجموعه سبزه میدان و خیابان مجلسی با اتوبوس بیایید. اگر قصد دارید از کل مجموعه بازار، مرقد و مسجد جامع بازدید کنید، پیشنهاد میکنم همین راه را پیش بگیرید. در این راه همه ویژگیهای بازار، فرهنگ مردم و دیگر جاذبههای زیبای اصفهان قابل لمس و دیدن است.
اما اگر از افرادی هستید که فقط برای زیارت به مقبره علامه مجلسی میروید، بهتر است از خودرو شخصی استفاده کنید. شهرداری اصفهان با آزاد سازی ساختمانهای اطراف بازار و مرقد، مکانی را به عنوان پارکینگ فراهم کرده تا گردشگران فضای مناسبی برای قرار دادن خودروهای خود داشته باشند. البته کوچههای منتهی به پارکینگ بافت قدیمی دارند و کوچههای باریکی هستند. بنابراین بهتر است هنگام جابجایی در رانندگی و پارک خودرو دقت کنید.